mesi gerekir. Bu itibarla hak`iki açık ancak tedi ye

A.
,
\JI?
ı<ı . u . 4-i/crı
mesi gerekir. Bu itibarla hak'iki açık ancak tedi­
ye muvazenesi rakamlarından istihsal olunabilir.
2 nci ve 3 ncü sorular doğrudan doğruya
Maliye Vekâletine taallûk etmektedir.
Keyfiyeti arz eder soru sahibine bu yolda ce­
vap verilmesine müsaadelerini saygılarımla rica
ederim.
Ekonomi ve Ticaret Vekili
Fethi Çelikbaş
T. C.
Maliye Vekâleti
Hazine Genel Müdürlüğü
Sayı : 57020, 8374
12.111.1954
Büyük Millet Meclisi Riyasetine
Van Mebusu Ferid Melen, B. M. M. Riyaseti­
ne verdiği 6 . X . 1953 tarihli yazılı soru öner­
gesinde son aylarda altın ve döviz mevcutları
ile, dış ticaret ve tediye muvazenesi üzerinde
endişe verici haberler çıktığını beyan ettikten
sonra bu haberlerin doğru veya yanlışlığını res­
mî yayınlardan öğrenmeye imkân - olmadğmı;
Başbakanla, ilgili bakanların yaptıkları beyan­
ların da mevzua aydınlık getirmediğini; bilâkis
zihinlerde şüpheler uyandırdığını ileri sürmek­
te ve dış ticaret bahsinde Maliye ve Ekonomi
ve Ticaret vekilleri tarafndan yazılı olarak ce­
vaplandırılması ricasiyle üç sual sormaktadır.
Sorulan suallerle bunların teker teker cevap­
landırılmasına geçmeden evvel, tediye muvazene­
mizde ve altın ve döviz vaziyetimizde endişeyi
mucip her hangi bir cihet bulunmadığını belirt­
mek faydalı olacaktır.
Memleketimiz, pek az milletin tarihinde gö­
rülen, muazzam bir kalkınma hamlesi içindedir.
Bu hızlı kalkınma hamlesinin bir icabı olarak
normal ihracat gelirleri ile ithalât giderleri ara­
sında dış yardım ve kredilerle kapanan farklar
tekevvün etmesi tabiî ve zaruridir.
Tediye bilânçomuzdaki rakamlarda ithalât ile
ihracat arasındaki farkların gerek mânası bu oldu­
ğu halde, bu farklar son zamanlarda, mesuliyet
hissinden uzak bâzı kimselerce* insafsz ve mem­
leket. için çok zararlı bir propagandanın mev­
zun yapılmıştı?,
Dış ticaret ve tediye bilançosu hesapları
her memlekette dikkat ve itina ile tetkik edil­
mesi icabeden bir mvezudur ve ancak bu hesap­
lardaki ince mefhumlara tam mânası ile vukufu
\s
#
a
olan kimseler tarafından münakaşa edilebilir.
Bu kabîl münakaşaların yeri de hiç şüphesiz,
günlük gazete sütunları ve meydan nutukları
değildi.
Tediye bilançosu mevzuunda 1954 Bütçe
gerekçesinde etraflı izahat verildiği için burada
tekrarına lüzum görülmemiştir.
Sorulan sualler ve bunların cevaplarına ge­
lince :
Sual 1 : İstatistik umum Müdürlüğünce ya­
yınlanan rakamlara nazaran dış ticaretimizde:
1951 Takvim yılında
246.4 milyon
1952
»
»
540.4
»
1953
»
»
240.-.
»
olmak üzere ceman bir milyar otuz milyon lira­
lık bir açık husule gelmiştir. Bu açığın ne ka­
darı ve hangi kaynaklardan
kapatılmıştır?.
(Amerika yardımı, uzun ve kısa vadeli dış kre­
diler ve diğer karşılıklar kalem kalem gösteril­
mek suretiyle.)
Sual II - 1950, 1951 ve 1952 yılları tediye
muvazenelerinin aktif ve pasifleri ile neticeleri
nedir?. (İthalât, ihracat,Fob - Cif farkları, tu­
rizm, seyahatler, Devlet muameleleri, yatırım­
lar ayrı kalemler halinde gösterilmek suretiyle.)
Cevap I ve I I - Tediye bilançosu hesapları,
takvim yılı itibariyle değil çeşitli faydalarına
binaen, ihracat mevsimi esası üzerinden tutul­
maktadır. Bu esasa göre, 1 Temmuzda başlayıp
30 Haziranda biten devreler itibariyle dış tica­
ret bilançosu aşağıda gösterilmiştir.:
İthalât
(Cif.)
1950-1951 devre. 928 066
1951-1952 »
1 354 990
1952-1953 »
1 526 330
İhracat
878 373
946 018
1 083 590
Fark
49 69,J
408 972
442 740
Bu esasa göre hareket edilerek tanzim edil­
miş bulunan 1950 - 1951. 1951 - 1952 devreleri­
ne ait teferruatlı tediye bilançosu cetvellerinin
birer kopyavSi ekli olarak gönderilmiştir. 1952 1953 devresine ait cetvel de 1954 Bütçe gerek­
çesinde neşredilmiş bulunmaktadır.
Sual III - Türkiye Cumhuriyeti Merkez Ban­
kası tarafından Türk parası olarak tahsil edil­
diği halde, yabancı memleketlerdeki alacaklı­
ları emrine ödenmemiş mal bedeli var mıdır?.
Varsa Eylül 1953 gayesi itibariyle miktarı ne-
— 928 —