Kod
advertisement
İLETİŞİM SARAYKÖY MENDERES ANADOLU LİSESİ KADRİYE ATLI Duygu, düşünce ve isteklerin yazı, konuşma ve görsel işitsel araçlarla iletilmesine iletişim denir. İletişim, ilk çağlardan günümüze gelinceye kadar pek çok aşamalardan geçmiştir. İlkel insanlar birtakım sesler çıkararak, işaretleşerek iletişim kurmuşlardır. Hatta ilkel kabilelerin ateş yakarak, duman çıkartarak kendi aralarında iletişim kurdukları bilinir. Günümüzde ise trafik işaretleri ile parti, dernek vakıfların vb. kullandıkları flama, amblem, sembol gibi işaretler birer iletişim aracıdır. Ancak bu araçlar sınırlı sayıdaki bireyler arasında iletişim sağlar. Radyo, televizyon telefon, faks, gazete, dergi vb. araçların hepsi birer iletişim aracıdır. Ancak iletişimin en güçlü olanı dil ile yapılanıdır. Dille gerçekleştirilen iletişim resim, şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlüdür. Bu bakımdan duygu, düşünce ve istekler dil ile aktarılır. İletişimin kurulmasında dört temel öge kullanılır. Duygu düşünce ve isteğin aktarılmasında sözü söyleyen kişi kaynak, söylenen bir söz (mesaj, ileti), iletilen sözü alan alıcı ve bir de iletişimin yapıldığı iletişim aracı (ortamı) vardır. Bu alışveriş, yani iletişim genellikle konuşmayla gerçekleşir. Fakat göz işareti, gülümseme, susma, ağlama, müzik, resim, kitap, gazete, sinema, heykel ve mimariyle de iletişim sağlanabilir. Nitekim insanlar tarih boyunca duman, mektup, kuş, ıslık, trafik işaretleri, internet gibi değişik iletişim araçları kullanmışlardır. İletişimin Önemi İnsan toplu hâlde yaşayan bir varlıktır. Dolayısıyla İletişim, toplumsal bir varlık olan insan yaşantısının kaçınılmaz ve önemli bir boyutunu oluşturur. Toplum içinde yaşayan her insan, farkında olsun veya olmasın, birbirleriyle iletişim içindedir. İnsanlar duygu, düşünce ve hayallerini, sorunlarını birbirlerine iletişimle aktarırlar. İletişimle insanlar birbirlerini anlarlar, sorunlarını paylaşırlar, problemlerine çözümler üretirler. Yani insan hayatının merkezinde iletişim vardır. İnsan ailesiyle, arkadaşlarıyla, komşularıyla, çevresiyle sürekli iletişim hâlindedir. Tarih boyunca insanlar hep iletişime önem vermişler ve sürekli iletişim hâlinde olmuşlardır. İlk insanların mağara duvarındaki resimleri birilerine bir şeyler anlatmak için bir araçtı. Duman, ateş, güvercin bile anlaşma aracı olarak kullanılmıştır. Şimdi elimizde sayısız iletişim yolu var ve insanoğlu dünyanın bir ucundaki, hatta uzaydaki biriyle iletişim kurabiliyor. İletişimin gerçekleşmediği durumlarda ise insan, kendini boşlukta görür ve büyük bir yalnızlık hisseder. Hatta hiç konuşmayan insan zamanla konuşmasını bile unutabilir. Özellikle günümüzde iletişimsizlik sorunları yaşanmaktadır. Çoğu zaman telefon, İnternet gibi araçlarla çok uzaktaki insanlarla iletişim kurarken yanı başımızdaki arkadaşlarımızla, annemizle, babamızla, kardeşimizle sağlıklı bir iletişim kuramıyoruz. 1. Gönderici Gönderici iletiyi hazırlayan, gönderen kişidir. Gönderici iletişimin en önemli öğesidir. Çünkü gönderici olmadan iletişim gerçekleşmez. İletiyi aktaran göndericiye kaynak ya da verici de denir. Dinleyiciye bir şey söyleyen kişi göndericidir. 2. İleti Göndericinin aktardığı duygu, düşünce, hayal, istek ve bilgilere “ileti” denir. Başka bir deyişle ileti, göndericinin alıcıya aktardığı mesajdır. Dolayısıyla konuşanın (gönderici) anlattığı, bildirdiği şeylerin hepsi ileti kavramına dâhildir. Sözü söyleyenin, dinleyene söylediği söz iletidir. 3. Alıcı Duygu, düşünce, istek ve bilgilerin aktarıldığı kişi ya da kişilerdir. Başka bir deyişle alıcı, iletinin gönderildiği insan ya da topluluktur. Ortada bir ileti vardır, bu iletinin pek tabii bir de “alıcısı” olmalıdır. Bu da konuşmayı dinleyen kişidir. Dinler ve “iletiyi” alır. 4. Şifre (Kod) İletişimdeki iletiler şifrelenerek aktarılır. Gönderici, iletisini konuşmanın yanı sıra yazıyla, resim çizerek, rakamlarla ya da hareket yaparak anlatmayı da deneyebilir. İşte bu tür iletişim şekillerine “şifre” denir. 5.Bağlam İletişimde bağlam bir ilişkinin, bir faaliyetin olduğu koşulları, yer ve zamandaki durumu anlatır. Bağlam iletişimin tarzını belirleyici olarak rol oynayabilir. Arkadaşlık ortamındaki konuşma ile resmi bir ortamdaki konuşma arasında nitelik farkları olacaktır. Bir kişi arkadaşlık ortamında daha sıcak daha samimi ifadeler kurarken resmi ortamlarda daha seviyeli bir tavır takınır. Kelimeler de farklı ortamlarda değişik anlamlar ifade edecek şekilde kullanılabilir. Bu kullanımlara bağlam adı verilir. Dildeki anlatım zenginliği kelimelerin kullanıldığı bağlamla doğrudan ilgilidir. 6. Kanal İletinin göndericiden alıcıya ulaştığı yol veya araca kanal denir. İletişimde gönderici iletisini alıcıya söz, yazı, rakam gibi belli araçlar yardımıyla aktarır. İşte iletişimin bir parçası olan bu araçlara kanal adı verilir. Konuşmada kanal sözdür. 7. Filtre Filtre, alıcının iletiyi kendine göre yorumlama biçimidir. Bu açıdan filtre, algılamayla ilişkili bir öğedir. Algı, kişinin belli bir bilgiyi duyma, anlama ve değerlendirme sürecidir. Kişinin durumu, istekleri, geçmiş yaşamı, önyargıları ile sosyal ve kültürel unsurlar algılamayı etkilemektedir. Tüm bu unsurlar, kişilerin aynı iletiyi farklı yorumlamasına kapı aralamaktadır. Bu durum da iletişimdeki filtre kavramıyla açıklanmaktadır. 8. Dönüt (Geri Bildirim) Alıcının, göndericiye verdiği tepkiye (cevaba) dönüt denir. Hakan, arkadaşı Caner’e cep telefonundan: “Toplantı başladı mı?” mesajını gönderdi. Caner de onun mesajını: “Hayır, daha başlamadı.” diye cevapladı. Yukarıdaki iletişimde iletişimi başlatan kişi Hakan’dır. O hâlde Hakan “gönderici (kaynak)” durumundadır. Hakan’ın soru yönelttiği kişi olan Caner ise “alıcı”dır. Gönderici olan Hakan’ın, alıcı olan Caner’e aktardığı “Toplantı başladı mı?” sözü, yani mesajı “ileti”dir. Gönderici, iletisini telefonla aktardığı için burada telefon “kanal” durumundadır. Gönderici ve alıcının sözlerini yansıtan harfler veya dil (Türkçe) “şifre’dir. Alıcının (Caner), göndericiye (Hakan) verdiği “Hayır, daha başlamadı.” cevabı ise bu iletişimdeki “dönüt”ü oluşturmaktadır. İletişimin Ögelerini Belirleme Sokakta karşılaşan Selin ve arkadaşı Müge arasında şöyle bir konuşma geçer: Selin: - Merhaba Müge! Akşam sinemaya gelir misin, bizimle? Müge: - Merhaba Selin! Teşekkür ederim ama gelemem, akşam teyzemlere gideceğiz. Örnekte gönderici Selin, alıcı Müge'dir. İleti, "Merhaba Müge, akşam sinemaya gelir misin, bizimle?" ifadesidir. Kanal, iletişim dille gerçekleştiği için sözdür. Bağlam, sokaktır. Dönüt ise "Merhaba Selin! Teşekkür' ederim ama gelemem, akşam teyzemlere gideceğiz." ifadesidir. İletişimde Göstergelerin Yeri ve Önemi Kendi dışında başka bir şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüş ve olgulara gösterge denir. İletişim göstergeler aracılığıyla sağlanır Örneğin kelimeler bir göstergedir. Buna göre adlarımız bizim göstergemizdir. “Hasan” kelimesi bir insanın göstergesidir. Aynı şekilde “vazo” kelimesi “vazo nesnesi”nin göstergesidir. “Vazo” kelimesi vazonun kendisi değildir ama vazoyu karşılar. Yazıda, konuşmada vazonun yerine geçer. Bu kelime, vazoyu gösterdiği, düşündürdüğü, onun yerini alabildiği için “gösterge” diye adlandırılır. Kısaca gösterge; kendisi o şey olmadığı hâlde, o şeyi çağrıştırarak iletişim kurmayı sağlayan araçtır, nesnedir, olgudur. Yine bir göstergenin gerçek dünyadaki karşılığına gönderge denir. Sözcükler, resim, şekil, işaret gibi diğer ögelere de gösteren adı verilir. Eğer gösteren olgu akılda birtakım görüntüler oluşturuyorsa; bu da gösterilendir. “o, d, u, n” Sesleri ve kelimeler öğelere gösteren denir. gösteren Harflerden oluşan sözcük, resim, şekil, işaret vb. «Gönderge» odunun kendisidir. “yakmak için kullanılan sert bir nesne’dir. Göstergenin insanların zihninde çağrıştırdığı görüntü ve anlamlara ise gösterilen denir. DİL GÖSTERGELERİNİN ÖZELLİKLERİ » Dil göstergeleri ses taklidi kelimeler dışında nedensizdirler. Oldukları gibi kabul edilmişlerdir. » Gösterge çizgiseldir. Gösteren düzleminde seslerin art arda gelmesi göstergeye bu özelliğini kazandırır. Görsel iletişimde böyle değildir. » Dil göstergeleri sebepsiz yere bırakılıp yerlerine yenileri uydurulmaz, dil kendi doğal seyri içinde değişebilir. » Dilde her şey ayırıcı birimlerin birleşimiyle işler. » Dilin çift eklemliliği bir başka özelliğidir. **Dilde anlamı olan en küçük birime dil göstergesi denir. Türkçede kelimeler ve fiil çekim ekleri dil göstergesidirler. İletişimde kullanılan göstergeler 1.Dil göstergeleri: Söz ve yazıyla gerçekleştirilen her eylem bu gruba girer. İnsan duygu ve düşüncelerini en iyi şekilde dil ile anlatır. Dille gerçekleştirilen iletişim resim, şekil, işaret ve vücut diliyle yapılan iletişimden daha güçlü ve daha kullanılışlıdır. 2.Dil dışı göstergeler: Resim, şekil, işaret, hareket, jest ve mimikler bu gruba girer. a) Belirti: Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal göstergelere denir. Belirtide gösteren ile gösterilen arasındaki ilişki nedenlidir. Örneğin; dumanın görülmesi ateşin olduğunu gösterir. Bulut yağmurun yağacağını,yaprakların dökülmesi sonbaharın geldiğinin,ateşlenen kişinin hasta olacağının ,güneşin doğmasının yeni bir günün başlangıcının,batmasının akşam olduğunun belirtisidir. b) Belirtke: İletişim kurma, bir ileti aktarma, bir bilgi verme amacı içeren göstergelerdir. Gösteren ve gösterilen arasındaki ilişki nedensiz ve uzlaşımsaldır. Örneğin; Trafik levhaları, Dil Dışı göstergeleri belirtkesine en iyi örnek yön işareti olan ok’tur. Mesela bu işaret yol üzerinde görüldüğü zaman, seyir edeceğimiz güzargahı anlarız. Lakin bu işaret değiştirilebilir. c) İkon (görsel gösterge): Dili kullanmadan bilgi ve iletileri aktaran en basit araçlardır. Temelde benzerlik ilişkisi vardır. Bu gösterge türünde gösteren ile gösterilen arasında gerçekten bir benzerlik vardır. İnsan portreleri bu guruba girer. Örneğin, bir kişinin fotoğrafları, resim, heykel vb. (Atatürk büstü,bir firmanın kataloğundaki resimler.) d) Simge:Uzlaşmaya bağlı olarak soyut ve sayılamayan tek bir gösterilene göndermede bulunan görsel bir biçimdir. Evrenseldir. Örnek : Güvercin (özgürlük), zeytin dalı (barış), eşit kollu terazi (adalet)… Örneğin, Tuvaletlerde bay ve bayan yazısı---dil göstergesi Tuvaletlerde şapka ve topuklu ayakkabı resmi----- belirtke Güvercin sözcüğü ---- dil göstergesi Güvercin resmi--------- özgürlüğün simgesi Zeytin dalı resmi Nedir? Bayrağımızın resmi nedir? Atatürk portresi nedir? Ağaçların çiçeklerinin açması nedir? Haç kolyesi? Kilise resmi? Esnemek nedir? Günlük hayatta insanların düzeni sağlamak için koydukları işaret sistemine sosyal gösterge denir. Giyim, kuşam, trafik işaretleri,görgü kuralları, levhalar birer sosyal göstergedir. Doğada kendiliğinden oluşan hareketlere doğal gösterge denir. Ağaçların yapraklarını dökmesi, sonbaharın geleceğinin göstergesidir'. Dil aracılığıyla yapılan sözlü ya da yazılı her türlü iletişim dil göstergesidir. Haller, sözcükler, cümleler, konuşma ve edebi metinler bu gruba girer. “Kedi” kelimesi bir dil göstergesidir. Bu gösterge, “k, e, d, i” seslerinden oluşmuştur. Kelimeyi oluşturan sesler gösteren, kelimenin çağrıştırdığı anlam ise gösterilendir. 5. Bağlam İletişime katılan öğelerin birlikte meydana getirdiği ortama bağlam denir. Başka bir deyişle göstergenin öteki öğelerle birlikte ve onlarla birleşerek, bütünleşerek onların da yardımıyla bir kavramı yansıtmasıdır. Bir sözcüğün hangi anlamda kullanıldığını bağlamına göre belirleriz. Bir sözcüğün anlamını belirlemede bağlam devreye girer. Bu açıdan bağlam, iletişimde çok önemli bir yere sahiptir. Örneğin “sıfır” kelimesi değişik bağlamlarda değişik anlamlar ifade eder. Bu sözcük, “Pazarda sıfır gibi bir araba buldum ve onu hemen aldım.” cümlesinde aracın hasarsızlığını, kullanışlılığını, yeniliğini bildiriyor. Yani olumlu anlamda kullanılmıştır. “Sorma, su içsem kilo alıyorum, bütün rejimleri denedim, netice sıfır.” cümlesinde ise “sıfır” sözcüğü “kötü, başarısız, verimsiz” anlamında kullanılmıştır. Yani olumsuz anlamda kullanılmıştır. Örneğin, Kalkmak göstergesi: Bulunduğu yerden yükselmek.(Sınıfta üç el kalktı.) Tren kalktı(Hareket etmek.) Ahmet kalktı, giyiniyor.(Uyanmak) Kanun kalktı.(Yürürlüğü sona ermek.) 1-(…) Birlikte yaşayan insanlar anlaşmak ve paylaşmak zorundadır. Bunun için iletişim yaşamanın gereğidir. 2- (….) İletişim, anlatma-anlaşma üzerine kurulur. 3- (….) İnsanlar arasındaki iletişim sadece konuşarak gerçekleşir. 4- (…) İnsan; düşüncelerini, duygularını, kaygılarını ve sezgilerini başkalarına iletebildiği ölçüde ifade eder. 5-(….) Her türlü iletişimde gönderici alıcıya iletisini göstergeler yardımıyla iletir. Yani iletişim etkinliğinde gösterge temel kavramlardan biridir. Çünkü iletişimde varlık ve objeler değil; onların sembolü olan göstergeler kullanılır. 6-(…..) Başlıca iletişim unsurları: belirti, belirtke, görsel gösterge ve simgedir. 7-(....) İnsanların iletişimde bulunmak amacıyla kullandığı doğal diller birer gösterge sistemidir. 8- (…..) Dil dışı göstergelerin bütün iletileri açıklama imkânı yoktur. Dil dışı göstergeleri; belirti, belirtke, simge ve görsel göstergeler (ikon) kelimeleriyle adlandırabiliriz. 9- (….) Yazın bitmesiyle birlikte ağaçların yapraklarını dökmesi, havaların soğuması sonbaharın geldiğinin göstergesidir. Bu tür göstergelere dil biliminde simge denir. 10- (…) İnsanlar kavramlarla düşünür, düşündüklerini de göstergelerle anlatırlar. Dil göstergeleri nesne ve kavramların kendisi değildir. Dilde anlamı olan en küçük birime dil göstergesi denir. 11- (….) Türkçede kelimeler ve fiil çekim ekleri dil göstergesidirler. Her dil göstergesi, gösteren ve gösterilenden oluşur. 12- (…..) Uzak bir yerde yaşayan arkadaşınızdan size mektupla fotoğrafını göndermesini istiyorsunuz. Bu davranışta fotoğraf dil bilgisi açısında belirtke olarak adlandırılır. 13- (…..) Kişi, sosyal çevrede sağlıklı bir yaşam sürmek için sağlıklı bir iletişim kurmak zorundadır. Ve İnsanlar kendi aralarında iletişim kurmada oldukça yeteneklidir. 14- (…) Dil düşünceyi geliştirirken, düşünce de dili geliştirir. Okuma, yorum yapma, yeni bilgiler edinme, kişinin ruh dünyasını geliştirme dilin insana kazandırdığı ve yaşamsal değeri olan kazanımlarıdır. İnsan böylece düşünce ufkunu geliştirir. 15- (…) Simge, dili kullanmadan bilgi ve iletileri aktaran en basit araçlardır. 16- (….) İnsanın var olmasıyla birlikte başlayan iletişim, çağımızın gerekleri ve günlük hayatın koşuşturmacısıyla birlikte günümüzde daha da önemli bir hal almıştır. 17- (….) Her dil, belli iletilerin aktarılmasını sağlayan, kendi içerisinde kuralları olan, ancak o kuralları bilenlerin birbirini anlayabildiği, yani iletilenleri çözebildiği bir şifreleme sistemidir. 1- Bir başka şeyin yerini tutabilen, kendi dışında bir anlamı belirten her çeşit nesne, biçim, olgu (olay) ve görünüşe ……………… denir. 2-Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü (ses, yazı, davranış, görüntü vb.) yolla başkalarına aktarılmasına…………………..denir. 3-……………..gönderilmek istenen bilgi, düşünce, duygu ve benzerinin kanal aracılığı ile şifrelenmesidir. Bu şifre genelde dildir. 4- İletilerin kullandığı somut araçlara………………….. denir. 5- İletilerin üretildiği şifreleme sistemine …………… denir. 6-Bir göstergenin gerçek dünyadaki karşılığına ………………………. denir. 7- ……………, bir göstergenin sesteki ya da yazıdaki karşılığıdır. 8- …………….., herhangi bir olguda olaylar, durumlar, ilişkiler örgüsüne denir. 1-(gösterge) 2-(iletişim) 3-(ileti) 4-(kanal) 5-(kod) 6-(gönderge) 7-(gösteren) 8-(bağlam) **Bir köşe yazarının köşesinde geçen “Okullarda şiddet unsuru gittikçe artıyor.” Cümlesinde: a)Gönderici:………………… b) Alıcı:……………………. **Aşağıda verilen dil dışı göstergelerin hangi gruba girdiğini yazınız? a)Barışın sembolü sayılan zeytin dalı:…………….. b) Yollardaki trafik levhaları:…………….. c) Dijital kamera ile alınan görüntü:……………… d) Hastalanmadan önce görülen baş ağrısı: ……………………… 1-…………………., bir bilginin, niyetin, ilke ya da amacın bir işaret sisteminden yararlanılarak bir zihinden başka bir zihne ya da bir merkezden başka bir merkeze ulaştırılmasına denir. Yukarıdaki parçada boş bırakılan aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) İletişim B) Gösterge C) Alıcı D) İleti E) Kanal yere 2-Aşağıdaki numaralanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) İletişim en gelişmiş şekliyle dille yapılır. B) Her türlü iletişimde bir gönderici ile bir alıcı vardır. C)Her iletişimde iletiler belli kodlarda oluşturulan göstergeler yardımıyla iletilir. D) İletişim sadece konuşma yoluyla sağlanır. E) Dil, göstergelerden oluşan bir sistemdir. 3-Aşağıdakilerden hangisi unsurlarından biri değildir? A) Gönderici B) Belirtke C) Kanal D) İleti E) Alıcı iletişimin 4-Aşağıdakilerden hangisi dil dışı göstergelerinden biri değildir? A) Belirti B) Belirtke C) Görsel gösterge(ikon) D) Simge E) Konuşma 5-Evimizin penceresini açtığımızda karşı binanın üzerinden dumanların çıktığını görüyoruz. Bir anda itfaiyeciler o alanı dolduruyor. Yancın çıktığını anlıyoruz. Bu parçada “duman” dil bilgisi açısında ne tür bir göstergedir? A) Belirti B) Belirtke C) Simge D) İkon E) Alıcı 6-Yollara konulan trafik levhaları, tehlike, alarm göstergeleri, demir yollarına konulan ışıklar, araçların ve yayaların kırmızı ışıkta durmaları dil dışı göstergelerdendir. Yukarıdaki örnekleri verilen dil dışı göstergeye ne ad verilir? A) Görsel gösterge B) Belirtke C) Simge D) Kanal E) Dönüt 7- Bir öğrenci öğretmenin verdiği ödevi araştırmak için gittiği kütüphanenin fotoğrafını da çekerek kütüphanenin durumunu da öğretmenine göstermek istemiştir. Bu öğrencinin öğretmenine gösterdiği fotoğraflar ne tür gösterge olarak kabul edilir? A) Simge B) Görsel gösterge C) Belirti D) Kod E) Belirtke 8-İletişim esnasında karşı tarafa gönderilen ses , yazı, söz ya da davranış gibi bilgiye ne ad verilir? A) İleti B) Kod C) Gösterge D) Gönderici E) Kanal 9-Her gün sorunsuz olarak kullandığı arabasından bazı seslerin geldiğini duyan adam arabasının bozulabileceğini düşünerek arabasını tamirciye götürmüş. Bu parçada arabadan gelen “ses” arabanın bozulabileceğinin göstergesidir. Bu tür göstergelere dil biliminde ne ad verilir? A) Kanal B) Gösterge C) Belirti D) Şifre E) ileti 10- Her hafta evine bilgisayarla ilgili bir dergi alan baba, bu dergiyi okuyan oğlunun sadece kitap reklamları olan sayfaları okuduğunu görür. Bu dergide yer alan kitap reklamları ne tür göstergelerdendir? A) Görsel gösterge B) Simge C) Belirtke D) Belirti E) Kod 11-Seyir halindeki bir arabanın yoldaki ışık sisteminde kırmızının yandığını görmesiyle durması, kırmızı ışının ne tür bir gösterge olduğunu gösterir? A) Dil göstergesi B) Simge C) İkon D) Belirtke E) Belirti 12-Gezi için bir müzeye gelen öğrenciler etrafta gidecekleri yerleri gösteren işaretlerle karşılaşırlar. Bu işaretler yardımıyla müzeyi rahatlıkla gezerler. Böylece öğrenci grubundan yanlışlıkla ayrılan biri bu işaretler yardımıyla birbirlerini kolaylıkla bulabilirler. Bu müzede kullanılan işaretler dil biliminde ne tür gösterge olarak adlandırılır? A) Belirtke B) Simge C) Görsel gösterge D) Belirti E) Kanal 13-Bir reklam panosunda kullanılan resimler ne tür göstergelerdendir? A) İkon B) Dil göstergesi C) Simge D) Kod E) Belirtke 14-Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Amacı olmayan, istem dışı gelişen doğal göstergelere belirti denir. B) “Kitap” göstergesinin gösterenleri yazarın yazısını okurken gördüğümüz “k-i-t-a-p” harfleridir. C) Her iletişim bir bağlamda gerçekleşir. D) İletişim amacıyla kullanılan her türlü gösterge dizgesinin yapısını, işleyişini inceleyen bilim dalına gösterge bilimi denir. E) Her türlü iletişimde sadece gönderici yer alır. 15-Aşağıdakilerden hangisi görsel gösterge değildir? A) Fotoğraf B) Şema C) Resimli romanlar D) Barış sembolü olarak kullanılan zeytin dalı E) İnsan portresi 16-Günlük çıkan bir gazetede düşüncelerini okuyucuyla paylaşan bir köşe yazarının dile getirdiği yargılar iletişim şemasında ne olarak gösterilir? A) Dönüt B) Bağlam C) Kanal D) İleti E) Gönderici 17-Aşağıdakilerden değildir? hangisi simge A) Birleşmiş Milletler binasın duvarındaki güvercin resmi B) Türk bayrağındaki ay-yıldız C) Adalet binasındaki terazi D) Uzakta görülen duman E) Kâğıda çizilen kalp 18-“Dün babamın bana hediye ettiği kitabı kaybettim.” Diye arkadaşına dert yanan birinin verdiği iletiyi alan alıcının zihninde çeşitli özellikleriyle bir kitap görüntüsü oluşur. Alıcının zihninde oluşan kitap görüntüsüne dil biliminde ne ad verilir? A) Gösterilen B) Gösteren C) Gösterge D) İkon E) Gönderge 19-Aşağıdakilerden hangisi belirtkeye örnektir? A) Hasta olacak birinin ateşinin çıkması B) Gezilip görülen yerlerle ilgili fotoğraflar C) Trafikte yayaların kırmızı ışıkta durmaları D) Türk bayrağındaki ay-yıldız E) Arabayla yokuş inen birinin arabanın tekerleklerindeki yanık kokusunu hissetmesi 20- Aşağıdakilerden hangisi iletişimin unsurlarından biridir? A) Simge B) Kanal C) Görsel gösterge D) Belirti E) Belirtke 21- Kendi dışında bir başka şeyi gösteren, düşündüren, onun yerini alabilen nesne, görünüş ya da olguya……………..denir. Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Bağlam B) Kanal C) İleti D) Gönderici E) Gösterge 22-Askere giden birinin askeri elbiselerle çekilmiş fotoğrafını ailesine göndermesi fotoğrafların ne tür bir gösterge olduğunu gösterir? A) Dil göstergesi B) Belirti C) Belirtke D) İkon E) İleti 23-“İlkbaharda ağaçların çiçek açması yazın geldiğine işaret etmektedir. “ Bu tür göstergelere dil biliminde ne ad verilir? A) Belirtke B) Görsel gösterge C) Belirti D) Simge E) İkon 24-Acele işi olan birinin yetişmek için önündeki dolmuşu ıslık çalarak durdurmasında “ıslık” dil biliminde hangi tür göstergeye örnektir? A) Simge B) Belirtke C) Dil göstergesi D) İkon E) Belirti 25- Bir kişi geziye gideceği yerler hakkında bilgi almak için o yerlerin tanıtım broşürlerinden yararlanmıştır. Bu cümlede broşür hangi tür göstergeye örnektir? A) Simge B) Belirti C) Belirtke D) Görsel gösterge E) Kod İLETİŞİMDE DİLİN İŞLEVİ Göndergesel işlev: İletinin, dilin göndergeyi olduğu gibi ifade etmesi amacıyla oluşturulmasıdr. Dilin bilgi verme işlevidir. Amaç, gönderge konusunda doğru, nesnel gözlemlenebilir bilgi vermektir. Daha çok kullanma kılavuzlarında, bilimsel metinlerde,nesnel anlatımlarda karşımıza çıkar. Örneğin, Hegel’ in felsefesinin çıkış noktası bilim değil, tarihtir. Heyecana Bağlı İşlev: Göndericinin iletinin konusu karşısındaki duygu ve heyecanlarını dile getirme amacıyla iletisini oluşturmasıdır.Bu işlev, göndericinin kendi iletisine karşı tutum ve davranışını belirtir.Bu işlevde duygular, heyecanlar söz konusudur.Özel mektuplar, lirik şiirler, eleştiri yazıları dilin bu işleviyle oluşturulur. Örneğin, Ben bu davranışı etik bulmuyorum, siz yanlış davranıyorsunuz. Alıcıyı Harekete Geçirme İşlevi: İleti, alıcıyı harekete geçirmek üzere düzenlenir. Amaç, alıcıda bir tepki ve davranış değişikliği yaratmaktır. Propaganda amaçlı siyasi söylevler, reklâm metinleri, el ilanları genellikle dilin bu işleviyle oluşturulur. Bu işlevde olan göndergelerde gönderici, iletiyi alanı işin içine sokmayı, sorgulamayı iter. Örneğin, sınıfı hemen terk et. Kanalı Kontrol İşlevi: İletinin, kanalın iletiyi iletmeye uygun olup olmadığını öğrenmek amacıyla düzenlenmesidir. Gönderici ve alcı arasında iletişimin kurulmasını, sürdürülmesini ya da kesilmesini sağlayan işlevdir. İletinin içeriğinden çok iletinin devam etmesi amaçlıdır. Törenlerde, uzun söylevlerde aile yakınları ya da sevgililer arasındaki konuşmalarda kullanılır. Örneğin, Beni anladınız değil mi? Dil Ötesi İşlev: İletinin dille ilgili bilgiler vermek, dili açıklamak üzere düzenlenmesidir. Bilimsel metinlerde ve öğretme amaçlı konuşmalarda karşımıza çıkan “Yani, demek istiyorum ki, bir başka deyişle…” gibi sözcüklerde kendini gösteren dil ötesi işleve günlük yaşamda da rastlanır. Dil ötesi kavram, üst dil ifadesiyle de karşılanır. Örneğin, Beni yanlış anlamayın, ben bu sözcüğü mecaz anlamda kullandım. Şiirsel(Sanatsal) İşlev: İletinin iletisinin kendinde olmasıdır. Bu durumda ileti, kendi dışında herhangi bir şeyi, herhangi bir olguyu ifade etmez, yansıtmaz. Obje, iletinin kendisidir; ancak bu; iletinin insandan, hayattan ve yaşanılandan soyutlanması değildir. Burada sanata özgü gerçeklik vurgulanır. Örneğin, dilin şiirsel işlevde kullandığı metinler olan şiirlerde şiirin amacı, o şiirin kendisidir. Dilin şiirsel işlevini kullanan gönderici alıcıda hissettirmek istediği etkileri uyandırmak için bu işlevi harekete geçirir. Edebi sanatlardan, çağrışımlı sözcüklerden yararlanarak imgeler oluşturur, sözcükleri daha farklı anlamlarda kullanır. Edebi metinlerde dil, şiirsel işlevde kullanılır.
