PowerPoint Sunusu
advertisement
Afetlerde Suça Yönelimin Sebepleri MEHMET CİNOÇEVİ DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ AFET YÖNETİMİ ANABİLİM DALI Giriş Suç Kavramı Suç Teorileri Bireysel Etkenleri Gören Teoriler Sosyolojik ve Çevresel Etken Teorileri Afetlerde Suçu Etkileyen Etmenler Afetler Sık Görülen Suçlar Sonuç Suç Nedir? “Devletin soyut-somut olarak kendisini, organlarını, bireyi ve toplumu korumak ve güvenliğini sağlamak amacıyla oluşturduğu kurallara/normlara uymayanların işledikleri fiillere suç denir.” Yasalarla belirlenmemiş eylemler suç olarak sayılmamaktadır. Hukuka aykırı olsa bile yasalarca tanımlanmamışsa suç olarak kabul edilmez. Suç Olgusu Suç sosyal bir olgudur. İki insan arasında bile farklılaşabilir. Durağan değildir. Bugün suç olan şey, gelecekte doğal olabilir. Suç dinamik bir olgudur. Toplumsal değişimler içerisinde fark gösterebilir. Örneğin teknolojinin gelişmesiyle bilişim suçu ortaya çıkmıştır. Suç Teorileri Bireysel Etkenleri Gören Teoriler Gündelik aktiviteler teorisi Suç fırsatı teorisi Rasyonel Tercih Teorisi Caydırıcılık Teorisi Sosyolojik ve Çevresel Etken Teorileri Sosyal düzensizlik teorisi 1. Gündelik Aktiviteler Teorisi Elverişli Hedef Hedefi koruyan bir yapı bulunmaması Suça Güdülenmiş Suçlu Suçun mağduru olmayı etkileyen öğeler: • Hedefin görünür olması • Arzu edilebilir olması • Suça karşı korunmasız olması • Hareket kabiliyeti olmaması • Müsait ve ulaşılabilir olması 2. Suç Fırsatı Teorisi ”Fırsat hırsız doğurur.” Suçun ana nedeninin fırsatlar olduğunu savunur. Teorinin 10 temel prensibi bulunur: Suçta fırsatlar rol oynar. Her suçun fırsatları farklıdır. Belirli yer ve zamanlarda suç fırsatı yoğunlaşır. Bir suç diğeri için fırsat oluşturur. Suç fırsatları günlük aktiviteler doğrultusunda açığa çıkar. Bazı ürünler, reddedilemeyecek fırsatlar arz eder. Teknolojik ve sosyal değişiklikler yeni fırsatlara yol açar. Suç fırsatlarını azaltarak suç önlenebilir. Suçun yer değiştirmesi suç fırsatlarını azaltma nedeni olmaz. Fırsatların azalması suç oranlarında belirgin bir düşme oluşturur. 3. Rasyonel Tercih Teorisi Suçluların suçu imkan ve avantajlar ölçüsünde tercih ettiğini öne sürer. Gerekli imkanlar oluştuğunda her birey suç işleyebilir. Suça yalnızca motivasyon olarak değil fırsat olarak bakar. Suçu önlemek veya azaltmak risklerin artırılmasına bağlıdır. 4. Caydırıcılık Teorisi Suç, suçlunun suç fiiliyle kazanacağı ve kaybedeceği şeyleri kıyaslamasıyla meydana gelir. Bu nedenle suçun önlenmesinde cezaların caydırıcılığı esastır. Suçu biyolojik, sosyolojik ve psikolojik olarak değerlendirmez. Etkin cezanın taşıması gereken özellikler: 1. Kesinlik 2. Hızlılık 3. Şiddetlilik 1. Sosyal Düzensizlik Teorisi Suçu açıklamak için dört hipotezin varlığından söz edilebilir: 1. Suç ile beraber sosyal denetim sistemleri işlevsel kabiliyetlerini ve etkinliklerini kaybeder. 2. Denetim sistemlerinin bozulması öncelikle şehirlerde ve göç, sanayileşme ve hızlı kentleşme sonucu meydana gelir. 3. Suçların lokal dağılımı gelişigüzel değildir. 4. Toplumsal düzenin olmadığı yerler suçlu profillerinin doğmasına ve sonraki kuşaklara iletilmesini sağlayarak suçun sürekliliğini oluşturur. Bir yerde sosyal düzensizliği belirten argümanlar tümüyle çevresel etmenlerdir. Afetlerde Suçu Ne Tetikler? Yapısal tahribatlar Mülklerin korunmasız kalması ve güvenlik sorunsalı ”Fırsatçılar” Kamu iradesinin geçici veya kalıcı yoksunluğu Altyapı zararları (Suça ve suçluya erişim engeli) Güvenlik güçlerinin afetzede olması ya da kurtarma çalışmalarına katılmaları Enformasyon sistemlerindeki kesintiler Yardımların zamanlı ve planlı oluşmaması Plansız tahliyeler Afet sonrası emniyet tedbirlerini düzenleyen mevzuat olmaması Ekiplerin bölgenin sosyal yapısını bilmeme durumları Afetlerde Sık İşlenen Suçlar Hırsızlık Yağma Gasp Kasten Yaralama Evrakta sahtecilik Cinayet Taciz, tecavüz Çocuk kaçırma ve insan kaçakçılığı Sonuç Afetlerde suç olgusu, gerçekleştirilen afet yönetiminin etkinliğini ölçme açısından bir göstergedir. Afet sonrası suçlar, yalnızca kişileri üzerinde etki yapmaz. Toplumun afet mukavemetini zayıflatır. Bu sebeple suç kavramı, sebep sonuçlarıyla irdelenmeli ve bu doğrultuda afet öncesi ve sonrası için güvenlik adımları atılmalıdır. İlginize teşekkür ederim.
