BANKA MUHASEBESİ

BANKA MUHASEBESİ
İHRACAT KREDİLERİ, TÜREV
FİNANSAL ARAÇLAR ve EVALÜASYON
Türev Ürünler
• Döviz kuru üzerinden oluşabilecek zararları önlemek veya en aza
indirmek amacıyla yapılan işlemlerin yer aldığı piyasalara vadeli ya
da diğer adıyla türev piyasalar adı verilmektedir.
• Türev piyasalarda yer alan türev ürünler genel olarak forward,
futures, opsiyonlar ve swaptan oluşmaktadır.
• Futures işlemleri; vadeli işlem piyasalarının temelini oluşturur,
borsalarda işlem görür, vadesi, işlem miktarı, teminatlar, fiyat gibi
işlem kriterleri, ilgili borsalar tarafından belirlenir.
• Forward işlemleri; tezgah üstü piyasalarda işlem görür; fiyat, vade,
miktar gibi işlem kriterlerinin standart olmayıp taraflarca karşılıklı
belirlenir.
• Opsiyon sözleşmelerinde ise genellikle organize borsalarda işlem
yapılır; belirli koşullarda fiyat, vade, miktar açısından
standartlaşmamış alım ve satım yapılır.
• Swap işlemlerinde ise iki tarafın belirli bir zaman diliminde
ödemelerini karşılıklı olarak değiştirmesi söz konusudur.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
2
Türev Ürünler
• Örnek; X Bankası A.Ş. gelecekte ABD dolarında
artış beklediğinden Y Bankası A.Ş. ile
15.03.2005 tarihinde 1 $=2 TL üzerinden 6 ay
vadeli 100.000 $ alım sözleşmesi yapmıştır.
15.03.2005 1 $=1,5 TL
15.09.2005 1 $=1,9 TL’dir.
X Bankası A.Ş.’nin forward işlemine ilişkin
yevmiye kayıtlarını yapınız.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
3
Türev Ürünler
15.3.2005
Borç
Alacak
964 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Alacaklar 200.000 TL
965 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Alacaklar 100.000 USD
966 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Borçlar
200.000 TL
967 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Borçlar
100.000USD
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
4
Türev Ürünler
30.09.2005
872 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Araçlardan Zararlar
011 Efektif Deposu
292 Efektif Alım/Satım Hes.
010 Kasa Hesabı
293 Efektif Vaziyeti
Borç
Alacak
10.000 TL
100.000 USD
190.000 TL
200.000 TL
100.000 USD
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
5
Türev Ürünler
Sözleşme kapanış kaydı;
15.9.2005
Borç
Alacak
966 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Borçlar 200.000 TL
967 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Borçlar 100.000 USD
964 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Alacaklar
200.000 TL
965 Alım Satım Amaçlı Türev
Finansal Ürünlerden Alacaklar
100.000USD
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
6
İhracat Kredileri
• İhracat, yasak mallar dışında her türlü ürünün ihracat
ve gümrük mevzuatı kapsamında yurtdışına veya
serbest bölgelere veya yetkili gümrük antreposuna
çıkartılması ve bedellerinin kambiyo mevzuatı
kapsamında yurda getirilmesidir. İhracatçı, iç
piyasada ticaret yapma yetkisine sahip, ana
sözleşmesinde “dış ticaret yapar” ibaresi olan ve
ihracatçı birliklerine üyelik yaptırmış gerçek ve tüzel
kişilerdir.
a. İmalatçı – ihracatçı firma
b. İhraç kaydı ile satış yapan firma
c. İhracatçı firma
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
7
İhracat Kredileri
• İhracat kredileri; a)bankanın kendi kaynağından
kullandırılan döviz kredileri, b)yurtdışından temin
edilen prefinansman kredileri, c)eximbank kaynaklı
sevk öncesi ihracat kredileri olarak sınıflandırılır. TL ve
döviz olarak kullandırılan bu krediler kullananlara
ihracat taahhüdü yüklemektedir. Ülkeye getirilen
ihracat bedelleri döviz alım belgesine bağlanarak
ihracat taahhüdü kapatılır.
• Kredi kullananlar ihracatı gerçekleştirmez veya
ihracat taahhüdü yerine getirmez ise istisna edilen
yükümlülükler cezai faizi ile birlikte alınır.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
8
İhracat Kredileri
• Prefinansman kredileri; ihracat, ihracat sayılan
işlemler ve teslimler ile döviz kazandırıcı
faaliyetlerle ilgili mal ve hizmet alımının
finansmanında kullanılmak üzere firmaca
bizzat yurtdışındaki alıcıdan ya da uluslararası
piyasalardan temin edilen ve Türkiye’deki
bankalar aracılığıyla Türkiye’ye getirilerek alışı
yapılmak suretiyle kullanılan azami bir yıl
vadeli kredilerdir.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
9
İhracat Kredileri
• Türk Eximbank ihracatçı ve ihracat bağlantılı mal üreten
imalatçı firmalara, özellikle ihracata hazırlık döneminde
finansman gereksinimlerinin karşılanması amacıyla,
kısa vadeli ihracat kredileri tahsis etmektedir. Bu
krediler TL ve döviz cinsinden, bankalar aracılığıyla veya
doğrudan Türk Eximbank tarafından firmalara
kullandırılmaktadır. Ayrıca ihracatın finansmanı için
orta ve uzun vadeli (ihracata yönelik işletme sermayesi
kredisi, ihracata yönelik yatırım kredisi, marka kredisi
vb.) krediler ile döviz kazandırıcı hizmetler kapsamında
(turizm kredisi, uluslararası nakliyat pazarlama kredisi,
yurtdışı müteahhitlik işleri teminat mektubu kredisi,
yurtdışı fuarlara katılım kredisi vb.) krediler
kullandırmaktadır.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
10
İhracat Kredileri
• Örnek; X Bankası A.Ş. tarafından temin edilen
1.000.000 $ tutarındaki sendikasyon kredisinin Y Tic.
A.Ş.’ye kullandırımı yapılmıştır. 1 $=2 TL
Borç
Alacak
025 Yurtdışı Bankalar Hes.
1.000.000 $
291 Şubeler Cari Hes.
1.000.000 $
Muhabir bankadaki hesaba yatan kredi dilimine ilişkin
genel müdürlük kaydı
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
11
İhracat Kredileri
Borç
Alacak
291 Şubeler Cari Hes.
1.000.000 $
295 Döviz Vaziyeti Hes.
1.000.000 $
Kredi tutarı alışının yapılması
294 Döviz Alım Satım Hes.
2.000.000 TL
304 Resmi, Ticari ve Diğ. Kur. Mev.
2.000.000TL
Alışı yapılan kredi tutarının TL karşılığının müşteri
hesabına intikal ettirilmesi
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
12
İhracat Kredileri
Borç
Alacak
971 Teminat Mektupsuz
Prefinansman Krd. Alacaklar 1.000.000 $
973 Teminat Mektupsuz
Prefinansman Krd. Borçlar
1.000.000$
Kullandırılan kredi dilimine ilişkin taahhüdün
bilançodışı hesaplara kaydı
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
13
Evalüasyon
• Faaliyet dönemi içinde sabit kur üzerinden işlem gören
yabancı para hesapların dönem sonu bakiyelerinin belirlenen
kurallara göre Türk Lirası karşılığının tespit edilmesi işlemidir.
Evalüasyon bilanço çıkarılan her tarihte yapılır. İzleyen ilk iş
günü ters kayıt ile iptal edilir.
• Evalüasyon iki amaçla yapılır.
1.Bilançodaki yabancı para üzerinden işlem gören tüm hesapların
Türk Lirasına çevrilmesi olup buna sabit kurla tutulan hesapların
evalüasyonu denir.
2.İlgili dönemlerde bankanın ne kadar kambiyo kar veya zararı
ettiğini hesaplamak olup buna alım satım hesaplarının
evalüasyonu denir.
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
14
Evalüasyon
• Yabancı para üzerinden işlem gören bilanço dışı
hesaplarda dahil olmak üzere tüm hesapların
bakiyeleri döviz alış kuru ile çarpılarak TL değerleri
bulunur. Bulunan değerler ile hesap bakiyeleri
arasındaki fark tutarı mahsup fişi kesilerek ilgili
hesaplara aktarılır. Bu farklar borç bakiye veren
hesaplara borç, alacak bakiye veren hesaplara alacak
kaydedilir. Bu fişler izleyen ayın ilk iş günü ters kayıtla
iptal edilir.
• Fiş Tutarı=(Hesap Bakiyesi x Döviz Alış Kuru) – Hesap
Bakiyesi
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
15
Evalüasyon
• Örnek; X Bankası A.Ş. Kadıköy Şubesi 10.000 Euro
efektif alışı yapmıştır. 1 Euro=2,5 TL Ay sonunda
evalüasyon işlemi 1 Euro=3 TL üzerinden
gerçekleştirilecektir.
011 Efektif Deposu
293 Efektif Vaziyeti
292 Efektif Alım Satım Hesabı
010 Kasa Hesabı
Borç
10.000 Euro
Alacak
10.000 Euro
25.000 TL
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
25.000 TL
16
Evalüasyon
Borç
292 Efektif Alım/Satım Hes. 5.000 TL
771 Kambiyo Karları
Evalüasyon İşlemi
Örnek; Ay sonunda 1 Euro=2 TL olmuştur.
Borç
861 Kambiyo Zararları
5.000 TL
292 Efektif Alım/Satım Hes.
Evalüasyon İşlemi
Yrd. Doç. Dr. Figen Esin
Alacak
5.000 TL
Alacak
5.000 TL
17