T.C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KONJONKTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI OCAK 2005 Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 İÇİNDEKİLER ÖZET I. ..............................................................................................................iii PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.........................................................1 a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri .....................................1 b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................4 II. BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................6 III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER ............................................................12 a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi...........................................................12 b. Merkez Bankasının Döviz Alımları .......................................................13 IV. SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ......................................................15 a. İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................15 b. Tahvil ve Bono Piyasası .......................................................................17 c. Repo-Ters Repo Piyasası .....................................................................18 d. Altın Borsası .........................................................................................18 V. BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER..................................................20 a. Mevduat Gelişmeleri ............................................................................20 b. Krediler ................................................................................................22 c. Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler............................................25 d. Menkul Kıymetler.................................................................................26 e. VI. Portföy Tercihleri .................................................................................28 ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) ..............................................................31 VII. ULUSLARARASI PİYASALARDA GELİŞMELER ............................................32 VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER ..................................................34 EKLER 1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/tcmb.xls 2. İç Borçlanma Faiz Oranları : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/icborc.xls 3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/maliarac.xls 4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/mevduat.xls 5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/kredi.xls 6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/menkulde.xls 7. Bankacılık Sektörü Temel Göstergeler (BDDK) : http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01/banka.xls Rapor hakkındaki görüş, önerileri ve değerlendirmelerinizi [email protected], [email protected], [email protected] e-posta adreslerine bildirebilirsiniz. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf i Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 TABLOLAR Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 2 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 3 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler ................................................................. 4 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 5 5. Hazine İç Borç İhaleleri .............................................................................................. 6 6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...................................................................................... 8 7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................... 9 8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı..................................................................... 10 9. Kurlardaki Gelişmeler ............................................................................................... 13 10. TCMB Döviz Alımları ............................................................................................... 14 11. İMKB 100 Endeksinin Getirisi................................................................................... 15 12. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 16 13. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ............................................. 17 14. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası........................................ 18 15. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 20 16. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 23 17. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 26 18. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ...................................................... 28 19. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku ............................................................... 30 20. Özel Finans Kurumları Özet Bilançosu....................................................................... 31 21. Uluslararası Piyasalarda Gelişmeler .......................................................................... 32 GRAFİKLER Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 1 2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları............................. 4 3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 ) .................................................... 5 4. Para Çarpanları ......................................................................................................... 5 5. Borçlanma / İtfa Rasyosu ........................................................................................... 7 6. Faiz Oranlarında Gelişmeler ........................................................................................ 7 7. İç Borç Stokunun Yapısı ............................................................................................. 9 8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y) ....................................... 10 9. TL/Dolar ve TL/Euro Gelişimi ................................................................................... 12 10. İMKB 100 Bileşik Endeksi........................................................................................ 16 11. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................. 21 12. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli TL Mevduat/Toplam TL Mevduat ....................................... 21 13. Zorunlu Karşılığa Tabi TL Mevduatların Ortalama Vadesi............................................ 21 14. Müşterilerle Yapılan Repo/Yurtiçi Yerleşikler TL Mevduat ........................................... 22 15. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler........................................................ 22 16. Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları / Mev. Bankaları Yurtiçi Kredileri ............................ 24 17. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar ............................................. 24 18. TGA/Krediler ......................................................................................................... 25 19. Alım Satım Amaçlı ve Satılmaya Hazır Menkul Değerler.............................................. 27 20. Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler ......................................................... 27 21. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 28 22. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihleri....................................................................... 29 23. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri .................................................................. 29 24. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi........................... 33 DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı ii http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Mali Piyasalarda Gelişmeler YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KONJONKTÜR DAİRESİ BAŞKANLIĞI ÖZET • Aralık ayında Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 224 milyon dolar gerileyerek 2.736 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. • Net İç Varlıklar hesabı 461 trilyon TL azalmıştır. • Merkez Bankası Parası (MBP) 998 trilyon TL azalmıştır. • M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır. • Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Aralık ayında yüzde 22,9 olarak gerçekleşmiştir. • Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 1.243 trilyon TL azalarak 224.5 katrilyon TL’ye gerilemiştir. • İç borç stoku/M2Y oranı, Aralık ayında 2,7 puan azalarak 121,1 puan seviyesine gerilemiştir. • Aralık ayında TL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1,5 euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 114 puandan 116,1 puana yükselmiştir. • Euro/Dolar paritesi euro lehine gelişimini sürdürmüştür. • Kasım ayı sonunda 22.486 puan düzeyinde gerçekleşen İMKB Ulusal 100- Bileşik Endeksi, Aralık ayında yüzde 11,1 oranında değer kazanarak, 24.972 puana yükselmiştir. • Tahvil ve Bono Piyasasında ağırlıklı ortalama basit faiz oranı, bir önceki aya göre 0,4 puan gerileyerek, yüzde 22,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. • 154,5 katrilyon TL işlem hacminin gerçekleştiği Repo-Ters Repo Piyasasında, ortalama basit faiz oranı yüzde 19,7 olmuştur. • Aralık ayında özellikle YP mevduatlarda önemli oranda artış görülmüştür. • Zorunlu karşılığa tabi TL mevduatın ortalama vadesi artmıştır. • Aralık ayında bankacılık sisteminin TL kredileri artarken, YP kredilerde azalış görülmüştür. Toplam kredi hacmi ise TL kredilerdeki artış sonucunda yükselmiştir. • Kredi hacminde görülen yükselişin önemli bir kısmı tüketici kredileri ve kredi kartlarındaki artıştan kaynaklanmıştır. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı iii http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler • Ocak 2005 2004 yılı boyunca düşüş trendi görülen mevduat bankalarının Tahsili Gecikmiş Alacaklarının (TGA) kredilerine oranında, Aralık ayında ufak bir yükselme olmuştur. • Bankacılık sisteminin yabancı para pozisyon açığı, özellikle özel bankaların pozisyon açıklarını artırmaları sonucunda yükselmiştir. • Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü azalmıştır. • Aralık ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde TL ve YP mevduatlarda ve TL cinsi DİBS’lerde artış görülmüştür. • FED, Aralık ayında kısa vadeli faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak yüzde 2,25’e yükseltmiştir. • Dolar libor faiz oranlarında artış, euro libor faiz oranlarında ise gerileme yaşanmıştır. • Gelişmekte olan ülkelerin eurobond spreadlerinde gerileme görülmüştür. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı iv http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 I. PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Aralık ayında 224 milyon dolar gerileyerek 2.736 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi Milyar Dolar 40 35 30 25 20 15 10 5 12 11 10 9 8 7 6 4 5 3 2 12 2004 -1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 2003 -1 -5 -10 2002 -12 0 Net Rezervler Net Döviz Pozisyonu 2004 yılı Aralık ayı itibarıyla Merkez Bankası Net Dış Varlıklar hesabı; Net Rezervler hesabının 127 milyon dolar, pasif karakterli KMDTH ve SDMH hesaplarının 476 milyon dolar ve Diğer hesabının ise 573 milyon dolar artması sonucu, bir önceki ay sonuna göre 225 milyon dolar artarak, 17.173 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Aralık ayında paritede yaşanan yükseliş, büyük oranı eurodan oluşan KMDTH ve SDMH hesaplarının ay sonu itibariyle 476 milyon dolarlık değer artışında etkili olurken; IMF’ye 478 milyon dolar tutarında borç geri ödemesi yapılması, Diğer hesabındaki 573 milyon dolar artışta temel belirleyici olmuştur. Aralık ayında Bankaların Döviz Mevduatının 953 milyon dolar artması ve Döviz Olarak Takip Edilen Mevduat kaleminin ise Hazinenin dış borçlanma gerçekleştirmeksizin 727 milyon dolar dış borç geri ödemesinde bulunması nedeniyle 503 milyon dolar azalması sonucu, İç Döviz Yükümlülükleri hesabı, 449 milyon dolar artmıştır. Söz konusu gelişmelerin etkisiyle Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu, Aralık ayında bir önceki aya göre 224 milyon dolar gerileyerek, 2.736 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 1 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu (Milyon Dolar) 2003 Aralık Net Döviz Pozisyonu (NDP) 2004 Ağustos Eylül Kasım Aralık 54,3 3.380,9 3.250,9 2.960,9 2.736,4 - Net Dış Varlıklar 12.149,4 15.524,8 16.321,9 17.644,6 16.948,2 17.173,1 Net Rezervler 33.054,9 33.103,0 33.691,4 35.409,6 35.062,0 35.189,7 KMDTH ve SDMH(-) 17.216,3 16.823,7 17.073,3 17.609,7 18.126,8 18.602,5 Diğer 3.490,3 Ekim -3.781,2 -754,5 12.095,1 12.143,9 Döv. Olarak T.Mev. 5.035,2 4.805,3 4.966,3 Hazine Mevduatı 3.612,1 1.904,2 7.059,9 7.338,6 - İç Döv. Yük. Bankaların Döviz Mev. Kaynak: Merkez Bankası -155,2 13,0 586,0 12.831,6 14.393,7 -296,2 13.987,3 14.436,6 6.243,3 5.048,1 4.544,7 3.136,0 5.385,2 4.366,3 3.837,5 7.865,3 8.150,4 8.939,1 9.891,9 Aralık ayında Net İç Varlıklar hesabı 461 trilyon TL azalmıştır. Aralık ayında Hazinenin Borçları hesabı, Merkez Bankası TL cinsi DİBS stokundaki 468 trilyon TL’lik artışa karşın, dövize endeksli DİBS stokunda döviz kurunda yaşanan düşüşün etkisiyle 647 trilyon TL’lik azalma neticesinde, 192 trilyon TL azalarak 23.239 trilyon TL’ye gerilemiştir. Aynı dönemde, TL’nin dolara karşı değerlenmesi nedeniyle, Merkez Bankası Değerleme hesabı 412 trilyon TL artış göstererek, 2.032 trilyon TL seviyesine yükselmiştir. TMSF’na Kullandırılan Krediler hesabında aynı dönemde herhangi bir değişim gerçekleşmezken, söz konusu hesapların netleştirilmesinden oluşan Toplam İç Krediler hesabı, 219 trilyon TL artarak 25.582 trilyon TL düzeyine yükselmiştir. Merkez Bankasının bilançoda gösterilmesine gerek duyulmayan kalemlerin netleştirilmesi olan Diğer İç Varlıklar hesabı ise 680 trilyon TL azalmıştır. Bu gelişmelerin etkisiyle, Net İç Varlıklar hesabı 461 trilyon TL azalarak, Aralık ayında 21.071 trilyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Aralık ayında Merkez Bankası Parası (MBP) 998 trilyon TL azalmıştır. Merkez Bankasının TL yükümlülük kalemlerinin Aralık ayı gelişimi incelendiğinde; Emisyon hacminin 348 trilyon TL, fon hesapları ve banka dışı kesimin mevduatlarını gösteren Diğer hesabının ise 133 trilyon TL azaldığı ve bankaların Merkez Bankası nezdindeki serbest mevduatlarının ve zorunlu karşılıklarının ise, bir önceki ay sonuna göre 591 ve 54 trilyon TL arttığı görülmektedir. Bu gelişmenin etkisiyle Rezerv Para büyüklüğü, Kasım ayında bir önceki aya göre 260 trilyon TL azalarak 20.165 trilyon TL’ye gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 2 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu (Trilyon TL) NDP+Net İç Varlıklar = MBP Net Döviz Pozisyonu(NDP) - Net Dış Varlıklar - İç Döviz Yükümlülükleri Net İç Varlıklar (I+II) I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5) 1- Hazinenin Borçları a. DİBS 2003 Aralık Ağustos 24.067,0 26.634,2 76,7 5.082,2 17.161,5 23.337,1 17.084,7 18.254,9 23.990,2 21.552,0 29.059,6 25.149,6 28.049,3 24.358,7 19.511,7 18.754,0 Eylül 26.388,1 5.214,1 24.382,7 19.168,7 21.174,0 24.856,4 23.850,6 18.710,0 2004 Ekim 26.346,4 4.779,4 25.940,3 21.161,0 21.567,1 25.306,9 24.027,8 19.006,4 Kasım 25.740,9 4.209,1 24.092,8 19.883,7 21.531,9 25.363,3 23.431,9 19.108,7 Aralık 24.743,1 3.672,6 23.048,0 19.375,4 21.070,6 25.581,9 23.239,4 19.577,2 b. Dövize Endeksli DİBS c. Diğer 2- Değerleme Hesabı 8.580,9 -43,3 1.003,6 5.673,4 -68,7 472,7 5.186,7 -46,2 687,2 5.067,0 -45,6 967,4 4.362,7 -39,6 1.620,9 3.715,3 -53,0 2.032,4 3- IMF Acil Yardımı 4 - Bankalara Açılan Krd. 5- TMSF'na Kullan. Krd. II- Diğer 0,0 6,8 0,0 -5.069,4 0,0 15,9 302,3 -3.597,6 0,0 16,3 302,3 -3.682,4 0,0 9,3 302,3 -3.739,8 0,0 8,2 302,3 -3.831,4 0,0 7,7 302,3 -4.511,3 REZERV PARA 15.442,7 20.763,7 20.746,4 20.424,8 20.164,7 Emisyon 10.844,5 14.055,3 14.523,9 14.330,9 13.813,0 Bankalar Zor. Karş. 2.288,6 2.884,6 2.955,9 2.946,1 3.061,7 Bankalar Serbest Mevduat 2.196,7 3.687,5 3.182,2 3.087,5 3.017,4 Diğer 112,8 136,3 84,3 60,4 272,5 PARASAL TABAN 23.345,1 25.282,5 26.042,2 25.957,8 25.102,3 APİ’den Borçlar 7.902,5 4.518,9 5.295,8 5.533,0 4.937,6 MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.067,0 26.634,2 26.388,1 26.346,4 25.740,9 Kamu Mevduatı 721,8 1.351,6 345,9 388,7 638,7 Kaynak: TCMB günlük vaziyet (1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. 20.327,7 13.465,2 3.115,3 3.608,0 139,2 23.949,7 3.622,1 24.743,1 793,4 Merkez Bankasının piyasalara olan kısa vadeli yükümlülüğünü gösteren APİ’den Borçlar hesabı, Aralık ayında 1.315 trilyon TL azalarak 3.622 trilyon TL seviyesine gerilemiştir. Merkez Bankasının en geniş TL yükümlülük göstergesi olan Merkez Bankası Parası, Parasal Tabandaki 1.353 trilyon TL’lik gerileme ve Kamu mevduatındaki 154 trilyon TL’lik artışın etkisiyle, Kasım ayı sonuna göre 998 trilyon TL azalarak, Aralık ayında 24.743 trilyon TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Önümüzdeki 3 yıllık dönemde uygulanacak program için IMF’yle anlaşma noktasına gelinmesi ve 17 Aralık tarihli AB zirvesinde müzakere tarihi alınmasının, ekonomik birimlerin beklentilerini olumlu etkilemesi sonucu, 20 Aralık tarihinde Merkez Bankası 2004 yılında 4üncü kez faiz indirimine gitmiştir. Kasım ayı sonu itibariyle ikinci el piyasada yüzde 24,3 olarak gerçekleşen en çok işlem gören tahvilin faiz oranı, Aralık ayında yüzde 20,3’e gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 3 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler (Yüzde) 2003 Basit Faiz 2004 25.Nis 04.Haz 16.Tem 06.Ağu 15.Eki 05.Şub 16.Mar 08.Eyl 20.Ara Gecelik Borç Alma 41 38 35 32 26 24 22 20 18 Gecelik Borç Verme 48 45 41 38 31 29 27 24 22 Haftalık Borç Alma 41 38 35 32 26 24 22 20 18 Geç Lik. Pen. Borç Verme 53 50 46 43 36 34 32 28 26 Geç Lik. Pen. Borç Alma Kaynak: TCMB 5 5 5 5 5 5 5 5 5 Grafik 2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları 67 57 47 37 27 b. 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 12 20 04 -1 11 9 2. El Bileşik 10 8 7 6 5 4 3 2 20 02 -12 20 03 -1 17 MB Gecelik Bileşik Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler Aralık ayında M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır. Aralık ayında dolaşımdaki para miktarının 512 trilyon TL düşmesine karşılık vadesiz mevduatlardaki 2.170 trilyon TL artış sonucu, M1 para arzı 1.658 trilyon TL artarak 29.649 trilyon TL’ye yükselmiştir. Bu gelişmeyle birlikte, Aralık ayında TL vadeli mevduatlardaki 1.316 trilyon TL artışın etkisiyle M2 para arzı, 2.974 trilyon TL artarak 109.344 trilyon TL’ye ulaşmıştır. Söz konusu dönemde yurtiçi yerleşiklerin DTH’larında ise 170 trilyon TL tutarındaki artışa bağlı olarak, M2Y para arzı 3.145 trilyon TL artarak 185.419 trilyon TL olarak gerçekleşmiştir. TEFE’nin Aralık ayı artış oranının yüzde 0,1 olduğu dikkate alındığında, Aralık ayında M1, M2 ve M2Y parasal büyüklüklerinin reel olarak arttığı görülmektedir. Para arzlarının 2004 yılındaki gelişimi incelendiğinde ise M1, M2 ve M2Y para arzlarının sırasıyla, yüzde 37, yüzde 35 ve yüzde 24 oranlarında arttığı görülmektedir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 4 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (Trilyon TL) 2002 2003 2004 Yüzde Değişme Aralık Aralık Ekim Kasım Aralık Dolaşımdaki Para 7.208,9 10.128,7 13.471,4 12.958,9 12.446,3 -3,96 TL Vadesiz Mevd. 7.050,0 11.435,5 14.608,0 14.852,6 17.022,8 14,61 14.258,9 21.564,1 28.079,3 27.811,5 29.469,1 5,96 M1 2004 Aralık/Kasım TL Vadeli Mevd. 46.936,4 59.358,8 76.567,0 78.559,1 79.875,4 1,68 M2 61.195,3 80.922,9 104.646,3 106.370,5 109.344,4 2,80 0,22 Yurtiçi Yer. DTH 72.255,0 68.931,9 75.927,9 75.903,3 76.074,1 M2Y 133.450,3 149.854,8 180.574,2 182.273,9 185.418,6 1,73 TEFE 6.478,8 7.382,1 8.330,1 8.392,7 8.404,0 0,13 Kaynak: Merkez Bankası, DPT, DİE Grafik 3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 ) 170 150 130 110 90 Emisyon Rezerv Para M2 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 12 20 04 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 -1 20 03 20 02 -1 2 70 M2Y Aralık ayında para çarpanlarının seyri incelendiğinde, Rezerv Paranın ve M2’nin bir önceki aya göre sırasıyla yüzde 0,8 ve yüzde 2,8 oranında artmasına bağlı olarak M2/RP çarpanının 0,1 puan artışla 5,4 puan seviyesine yükseldiği görülmektedir. Aynı dönemde M2Y para arzındaki yüzde 1,7 oranındaki artışın etkisiyle M2Y/RP çarpanı, 9’dan, 9,1 puana yükselmiştir. M2/RP para çarpanında 2004 yılında, 2003 yılı sonuna göre değişim gözlenmezken ve M2Y/RP para çarpanı aynı dönemde 0,9 puan azalmıştır. Söz konusu azalışta yıl içinde yaşanan ters para ikamesinin önemli bir faktör olduğu düşünülmektedir. Grafik 4. Para Çarpanları 15,0 12,0 9,0 6,0 M2/RP DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 2004 12 11 10 9 7 8 6 5 4 3 2 -1 2003 2002 -12 3,0 M2Y/RP 5 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler II. Ocak 2005 BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Aralık ayında yüzde 22,9 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 5. Hazine İç Borç İhaleleri Net Bileşik 12 Aylık Vade Borç.(1) İtfa(2) Borç/İtfa Faiz TÜFE Reel Faiz (Gün) (Tril. TL) (Tril. TL) Oranı (Yüzde) Beklentisi(3) (Yüzde) 2002 Aralık 260 10.251 7.850 130,6 50,2 24,7 20,4 Ocak-Aralık 253 67.791 78.722 86,1 63,8 2003 Ocak 262 6.877 9.824 78,3 56,7 23,6 26,8 Şubat 280 5.976 5.489 108,9 55,0 23,9 25,1 Mart 252 6.501 8.760 74,2 59,7 24,6 28,2 Nisan 253 7.858 7.417 105,9 57,0 24,7 25,9 Mayıs 321 9.607 9.355 102,7 51,0 22,9 22,9 Haziran 276 6.750 7.876 85,7 46,1 21,6 20,1 Temmuz 253 9.180 8.758 104,8 45,7 20,2 21,2 Ağustos 269 6.281 9.594 65,5 38,3 19,1 16,1 Eylül 364 2.885 2.862 100,8 36,9 17,7 16,3 Ekim 348 5.519 5.738 96,2 29,9 16,1 11,9 Kasım 353 9.727 11.156 87,2 28,5 14,7 12,0 Aralık 423 5.460 8.280 65,9 28,4 13,9 12,7 Ocak-Aralık 302 82.560 94.066 89,6 45,0 2004 Ocak 438 10.872 11.612 93,6 27,1 12,4 13,1 Şubat 393 7.681 8.968 85,6 26,1 11,7 12,9 Mart 433 9.062 11.234 80,7 25,6 11,0 13,2 Nisan 375 9.870 13.538 72,9 24,0 10,5 12,2 Mayıs 319 8.891 10.820 82,2 29,5 11,1 16,6 Haziran 316 4.871 5.607 86,9 28,6 10,4 16,5 Temmuz 378 8.308 12.292 67,6 28,1 10,1 16,3 Ağustos 292 7.226 14.320 50,5 24,8 9,7 13,8 Eylül 419 6.414 9.705 66,1 26,1 9,5 15,2 Ekim 354 6.002 11.678 51,4 22,3 8,8 12,4 Kasım 358 8.376 13.636 61,4 22,7 9,0 12,6 Aralık 375 4.947 8.077 61,2 22,9 8,7 13,1 Ocak-Aralık 372 91.733 131.487 69,8 25,7 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT (1) Net borçlanma rakamlarına dövize endeksli ve döviz cinsinden ihale rakamları ve faiz oranları dahil edilmemiştir. (2) İtfa rakamları piyasaya yapılan ödemeleri göstermektedir. Piyasaya yapılan itfa, Hazinenin aylık olarak yayınlanan İç Borçlanma Stratejisinden ihale + halka arz + doğrudan satışın TL rakamlarından türetilmektedir. (3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır. Hazine ihalelerinde oluşan ortalama bileşik faiz oranı Aralık ayında Kasım ayına göre 0,2 puan artış göstererek yüzde 22,9 seviyesine yükselmiştir. Hazine ihalelerinde gerçekleşen ortalama vade ise, bir önceki aya göre 17 gün uzayarak 375 gün olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılı Ocak-Aralık döneminde ise, bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında, ortalama vade 70 gün uzarken, ortalama bileşik faiz oranı 14,7 puan azalarak, yüzde 45’den yüzde 25,7’ye gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 6 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Aralık ayında piyasaya TL bazında 8,1 katrilyon TL itfası bulunan Hazine, piyasadan TL bazında net 4,9 katrilyon TL’lik borçlanma gerçekleştirmiştir. Bu gelişmeye bağlı olarak, Aralık ayında borçlanma/ itfa rasyosu, 61,2 puan düzeyinde gerçekleşmiştir. Grafik 5. Borçlanma / İtfa Rasyosu 16.500.000 120,0 14.500.000 12.500.000 100,0 10.500.000 80,0 8.500.000 6.500.000 60,0 4.500.000 İtfa Borçlanma 12 9 10 11 8 7 6 5 4 3 2 1 20 2 04 -1 9 10 11 8 7 6 5 4 3 2 40,0 20 02 -1 20 2 03 -1 2.500.000 Borçlanma/İtfa Rasyosu Merkez Bankası beklenti anketi incelendiğinde 2004 yılı içerisinde enflasyon beklentilerinde genel bir düşüş eğilimi görülmektedir. Aralık ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, enflasyon beklentilerinde 0,3 puanlık bir gerileme görülmüştür. Nitekim, Kasım ayı ikinci dönem 12 aylık enflasyon beklentisi yüzde 9 olurken, Aralık ayında bu rakam yüzde 8,7’ye gerilemiştir. Diğer yandan Hazine ihalelerinde oluşan aylık bileşik faiz oranındaki 0,2 oranındaki yükselişle, Aralık ayında Hazine ihalelerinde oluşan reel faiz oranı yüzde 12,6’dan yüzde 13,1’e yükselmiştir. Grafik 6. Faiz Oranlarında Gelişmeler (Bileşik, Yüzde) 60 50 40 30 20 10 12 11 10 09 08 07 06 05 04 03 02 12 04 -1 20 11 10 09 08 07 06 05 04 01 02 20 02 -1 20 2 03 -1 0 ihale DIBS DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı interbank 7 TÜFE Beklentisi http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Aralık ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 1.243 trilyon TL azalarak 224.5 katrilyon TL’ye gerilemiştir. 2004 yılı Aralık ayında iç borç stoku, Kasım ayı sonuna göre 1.243 trilyon TL azalarak 224,5 katrilyon TL’ye gerilemiştir. Bu dönemde, kamuya olan borçlar azalırken, piyasaya olan borçlarda ise artış görülmüştür. Söz konusu dönemde, kısa vade yapısına sahip olan nakit borç stokunun, toplam borç stoku içindeki ağırlığının artmasından dolayı, stokun ortalama vadesi 20,7 aydan 20,6 aya gerilemiştir. İç borç stokunun 2004 yılındaki gelişimi incelendiğinde ise, 2003 yılı sonunda 194,4 katrilyon TL olan stokun, 2004 yılında 30,1 katrilyon TL attığı görülmektedir. Tablo 6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı Miktar (Trilyon TL) Yüzde Dağılım Ort. Vadeye Kalan Süre (Ay) 194.386 130.484 105.842 24.642 63.903 100,0 67,1 54,4 12,7 32,9 25,1 12,4 14,6 2,8 51,2 225.725 163.412 134.675 28.739 62.311 100,0 72,4 59,7 12,7 27,6 20,7 11,8 13,2 5,2 44,0 224.483 165.579 135.307 30.272 58.903 100,0 73,8 60,3 13,5 26,2 20,6 11,8 13,4 4,5 45,5 2003 Aralık Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı 2004 Kasım Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı 2004 Aralık Genel Top. Nakit -Tahvil -Bono Nakit Dışı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kasım ayı sonunda 67,8 milyar dolar düzeyinde bulunan konsolide bütçe dış borç stoku, Aralık ayında 0,6 milyar dolar artarak 68,4 milyar dolara yükselmiştir. Söz konusu dönemde, konsolide bütçe dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli borçların oranı yüzde 91’lik, orta vadeli borçların oranı da yüzde 9’luk seviyesini korumuştur. 2003 yılı sonuyla karşılaştırıldığında, konsolide bütçe dış borç tutarı 4.9 milyar dolar artmıştır. Aralık ayı itibarıyla iç borç stoku içerisinde sabit getirili menkul kıymetlerin payı 2003 yılı sonuna göre 7 puan artarak, yüzde 35’ten yüzde 42’ye yükselmiştir. Aynı dönemde dövize endeksli ve döviz cinsinden borçlanma araçlarının payı yüzde 22’den yüzde 18’e gerilemiştir. 2003 yılı Aralık ayı itibariyle borç stoku içinde yüzde 43 paya sahip olan değişken faizli borçlanma senetleri ise 2004 yılı Kasım ayında yüzde 40’a gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 8 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı (Trilyon TL) Nakit Aralık 2003 Yüzde Kasım 2004 Yüzde Aralık 2004 Yüzde 130.484 67 163.414 72 165.579 74 Sabit getirili 68.614 35 92.300 41 94.930 42 Değişken faizli 29.080 15 37.178 16 36.309 16 Döviz cinsinden 16.839 9 25.506 11 26.608 12 Dövize endeksli 15.951 8 8.429 4 7.732 3 -IMF kredisi 8.473 4 4.389 2 3.692 2 -Takas 7.478 4 4.041 2 4.041 2 -Diğer 0 0 - 0 - 0 Nakit Dışı 63.903 33 62.311 28 58.904 26 - - - 0 - 0 Değişken faizli Sabit getirili 54.096 28 53.781 24 53.781 24 Döviz cinsinden 7.781 4 6.794 3 3.413 2 Dövize endeksli 1.926 1 1.736 1 1.709 1 Toplam Stok 194.387 Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 100 225.725 100 224.483 100 Grafik 7. İç Borç Stokunun Yapısı Aralık 2004 Aralık 2003 Döviz Cinsi Dövize Endeksli 18% Döviz Cinsi Dövize Endeksli 22% Sabit Faizli 35% Sabit Faizli 42% Değişken Faizli 40% Değişken Faizli 43% İç borç stokunun ilk satıştaki alıcılara göre dağılımına bakıldığında; Kasım ayı itibariyle yüzde 62,5 olan piyasa payının, Aralık ayında yüzde 62,9’a yükseldiği; kamunun payının ise yüzde 37,5’den, yüzde 37,1’e gerilediği görülmektedir. Stokun alıcılara göre dağılımının yıl içerisindeki seyri incelendiğinde ise, 2003 yılı sonu ile karşılaştırıldığında DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 9 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 kamunun payı yüzde 47,7’den yüzde 37,1’e gerilerken; piyasa payının yüzde 52,3’den yüzde 62,9 seviyesine yükseldiği gözlenmektedir. İç borç stoku/M2Y oranı, Aralık ayında 2,7 puan azalarak 121,1 puan seviyesine gerilemiştir. Tablo 8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı TL Miktarı 2003 Aralık Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa 2004 Kasım Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa 2004 Aralık Genel Top. Kamu Merkez Bankası Kamu Bankaları TMSF Diğer Kamu Piyasa Kaynak: Hazine Müsteşarlığı (Trilyon TL, Milyar Dolar) Yüzde Pay (%) USD Miktarı 194.387 92.626 26.900 27.239 15.056 23.431 101.760 139,3 66,4 19,3 19,5 10,8 16,8 72,9 100 47,7 13,8 14,0 7,7 14,1 52,3 225.725 22.816 27.483 8.427 25.932 141.068 84.657 159,0 16,1 19,4 5,9 18,3 99,4 59,6 100,0 37,5 10,1 12,2 3,7 11,5 62,5 224.483 83.335 22.119 27.451 8.317 25.449 141.148 167,3 62,1 16,5 20,5 6,2 19,0 105,2 100,0 37,1 9,9 12,2 3,7 11,3 62,9 Grafik 8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y) (Yüzde) 140 130 120 110 100 90 80 70 12 -1 2- 003 0 2 20 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 4- 1 0 20 İç Borç/M2Y DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nakit İç Borç/M2Y 10 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Kasım ayında, M2Y para arzı yüzde 1,7 oranında artarken, iç borç stokunun yüzde 0,6 oranında gerilemesiyle mali baskınlık oranında azalma görülmüştür. Nitekim; kamunun mali piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2Y’ye oranı Aralık ayında 2,7 puan artarak 121,1 puan seviyesine gerilemiştir. 2001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları, Merkez Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen ve piyasanın işleyişinden etkilenmeyen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı, Nakit İç Borç Stokunun M2Y’ye oranı ise, 0,4 puan gerileyerek 89,3 puan düzeyinde gerçekleşmiştir. 2003 yılı sonuyla karşılaştırıldığında ise, iç borç stokunun M2’ye oranının 2004 yılında 8,6 puan gerilediği , nakit iç borç stokunun M2Y’ye oranının ise 2,3 puan arttığı görülmektedir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 11 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi Aralık ayında TL, dolar ve euro karşısında değer kazanmıştır. 1 dolar ve 1,5 euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise Aralık ayında 114 puandan 116,1 puana yükselmiştir. Kasım ayı sonunda Merkez Bankası gösterge dolar kuru alış fiyatı 1.426.013 TL olurken, Aralık ayı sonunda bu rakam yüzde 6,3 oranında azalarak 1.336.300 TL düzeyine gerilemiştir. Aralık ayı ortalama dolar kuru ise, 1.389.726 TL düzeyinde gerçekleşerek, 1.442.111 TL olan Kasım ayı ortalamasına göre yüzde 3,6 oranında gerilemiştir. Aynı dönemde, Merkez Bankası gösterge euro kuru alış fiyatı 1.892.890 TL iken, 1.823.300TL’ye gerileyerek yüzde 0,8 oranında değer kaybetmiştir. Euro aylık ortalama kuru ise 1.863.281 TL olarak gerçekleşerek, 1.874.527 TL düzeyinde gerçekleşen Kasım ayı rakamına göre yüzde 0,6 oranında değer kaybetmiştir. 1 dolar ve 1,5 euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise, Aralık ayı içinde 114 puandan 116,1 puana yükselmiştir. Döviz kurlarının 2004 yılındaki gelişimi incelendiğinde ise, dolar kurunun yüzde 4,3 gerilediği, euro kurunun yüzde 4,5 arttığı görülmektedir. Grafik 9. TL/Dolar ve TL/Euro Gelişimi 1.950.000 1.850.000 1.750.000 1.650.000 1.550.000 1.450.000 1.350.000 TL/Dolar 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 12 2004 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 2003 2002 -12 1.250.000 TL/Euro Euro/Dolar paritesi Aralık ayında euro lehine gelişimini sürdürmüştür. Kasım ayı sonunda 1,33 puan düzeyinde gerçekleşen euro/dolar paritesi Aralık ayı içerisinde Euro lehine bir seyir izleyerek 1,36’ya yükselmiştir. Aylık ortalama parite ise, DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 12 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 1,30’dan 1,34’e yükselmiştir. 2004 yılında paritenin, 2003 yılı sonuna göre ise 0,1 puan arttığı görülmektedir. Tablo 9. Kurlardaki Gelişmeler Dolar Euro Euro/Dolar Paritesi Aylık Ort. Ay Sonu Aylık Ort. Ay Sonu Aylık Ort. Ay Sonu Aralık 2001 1.448.704 1.439.567 1.289.033 1.268.115 0,890 0,881 Aralık 2002 1.575.027 1.639.745 1.602.533 1.718.945 1,017 1,048 Ocak 2003 1.655.642 1.635.530 1.758.613 1.769.643 1,062 1,082 Şubat 1.619.966 1.588.579 1.745.977 1.712.171 1,078 1,078 Mart 1.671.007 1.708.213 1.801.448 1.850.359 1,081 1,083 Nisan 1.621.622 1.567.279 1.758.667 1.743.441 1,085 1,112 Mayıs 1.483.062 1.419.731 1.712.280 1.680.571 1,155 1,184 Haziran 1.418.523 1.407.647 1.655.554 1.609.503 1,167 1,143 Temmuz 1.397.289 1.411.817 1.589.621 1.598.600 1,138 1,132 Ağustos 1.396.206 1.392.790 1.556.348 1.519.534 1,115 1,091 Eylül 1.369.917 1.365.178 1.535.438 1.567.497 1,121 1,148 Ekim 1.431.852 1.491.399 1.664.758 1.745.234 1,164 1,170 Kasım 1.472.454 1.464.763 1.717.167 1.741.164 1,166 1,189 Aralık 1.429.116 1.395.835 1.752.896 1.745.072 1,227 1,250 Ocak 2004 1.343.421 1.333.189 1.689.802 1.665.419 1,250 1,249 Şubat 1.338.843 1.323.912 1.679.398 1.647.741 1,277 1,245 Mart 1.321.306 1.311.286 1.639.741 1.599.769 1,241 1,220 Nisan 1.351.365 1.440.128 1.623.479 1.703.815 1,202 1,183 1,226 Mayıs 1.501.342 1.485.338 1.801.546 1.821.173 1,200 Haziran 1.487.204 1.480.911 1.807.767 1.796.938 1,216 1,213 Temmuz 1.447.409 1.467.367 1.462.654 1.497.192 1.775.867 1.788.048 1.762.791 1.811.303 1,227 1,205 Ağustos 1,219 1,210 Eylül 1.498.343 1.497.696 1.828.603 1.845.162 1,220 1,232 Ekim 1.483.416 1.470.153 1.851.578 1.877.827 1,248 1,277 Kasım Aralık 1.442.111 1.426.013 1.874.527 1.863.281 1.892.890 1,301 1,327 1.823.300 1,341 1,364 1.389.726 1.336.300 Kaynak:TCMB (1) TCMB gösterge döviz alış kurları kullanılmıştır. b. Merkez Bankasının Döviz Alımları Uygulanmakta olan dalgalı kur rejiminde dövizin fiyatı, piyasanın kendi arz-talep dinamikleri ile oluşmakta ve Merkez Bankası piyasalara her hangi bir kur fiyatı taahhüdünde bulunmamaktadır. Ancak, döviz piyasasında oluşan dalgalanmalar Merkez Bankası tarafından fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda izlenmekte ve gerekli müdahaleler yapılarak döviz kurunun yönü üzerine piyasalara mesaj verilmektedir. Merkez Bankası, 2003 yılı başından Eylül ayı sonuna kadar döviz piyasalarında yaşanan düşüşe yönelik olarak, 12 ve 21 Mayıs, 9 Haziran, 18 Temmuz, 10 ve 25 Eylül tarihlerinde olmak üzere 6 defa alım yönünde doğrudan müdahalede bulunmuştur ve 2003 yılında toplam 4,2 milyar dolar tutarında döviz alımı gerçekleşmiştir. 2004 yılında ise ilk müdahale piyasada oluşan DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 13 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 döviz arz fazlasını sterilize etmek amacıyla 16 Şubat tarihinde gerçekleştirilmiş ve 1.283 milyon dolar tutarında alım yapılmıştır. Tablo 10. TCMB Döviz Alımları 2003 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim TOPLAM 2004 Ocak Şubat Mart Nisan Aralık TOPLAM Kaynak: TCMB (Milyon Dolar) TOPLAM Döviz Alım İhaleleri Doğrudan Döviz Alımları 319 630 990 1.071 1.317 1.326 5.653 579 566 938 579 2.146 0 4.808 898 1.196 1.928 1.650 3.463 1.326 10.461 286 805 1.418 1.354 242 4.104 0 1.283 0 0 0 1.283 286 2.088 1.418 1.354 242 5.387 Merkez Bankası, döviz piyasasında oluşan arz fazlasını sterilize etmek amacıyla 23 Ocak 2004 tarihinde döviz alım ihalelerine tekrar başlamış ve Ocak ayında 286, Şubat ayında 805, Mart ayında 1.418, Nisan ayında ise 1.354 milyon dolar tutarında döviz alımı yapmıştır. Merkez Bankası, Nisan ayı sonunda uluslar arası piyasalarda faiz artırımı beklentisinden kaynaklanan, döviz piyasasındaki arz daralmasından dolayı 27 Nisan tarihinde döviz alım ihalelerine ara vermiştir. Avrupa Birliği müzakere sürecinin olumlu gelişmesinin, ülkeye yabancı sermaye girişini artıracağı ve ters para ikamesi sürecini daha da belirginleştireceği göz önünde tutularak 22 Aralık 2004 tarihinde döviz alım ihalelerine yeniden başlanmıştır. Aralık ayında, Merkez Bankası tarafından düzenli ihaleler yoluyla, 120 milyon doları ihlale, 122 milyon doları ise opsiyon tutarı olmak üzere, toplam 242 milyon dolar tutarında döviz alımı yapılmıştır. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 14 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler IV. a. Ocak 2005 SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER İMKB Hisse Senedi Piyasası Kasım ayı sonunda 22.486 puan düzeyinde gerçekleşen İMKB Ulusal 100- Bileşik Endeksi, Aralık ayında yüzde 11,1 oranında değer kazanarak, 24.972 puana yükselmiştir. Kasım ayı sonunda 22.486 puan seviyesinde bulunan İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi, Aralık ayında yüzde 11,1 oranında değer kazanarak 24.972 puana yükselmiştir. Aralık ayında endekste, reel olarak TEFE bazlı yüzde 10,9, TÜFE bazlı ise yüzde10,6 oranında getiri elde edilmiştir. Dolar bazında Endeks; Kasım ayında 918 dolar düzeyinde gerçekleşirken, Aralık ayında yüzde 17,1 oranında artarak 1.075 dolar seviyesine yükselmiştir. 30 günlük hareketli ortalama bazında ise, endeks Aralık ayında Kasım ayına göre yüzde 3,5 oranında değer kazanarak 22.740 puandan 23.546 puana yükselmiştir. Kasım ayında 17.755 trilyon TL olan İMKB işlem hacmi ise, bir önceki aya göre yüzde 16,6 oranında artarak 20.706 trilyon TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Dolar bazında işlem hacminde de söz konusu dönemde benzer bir gelişim gözlenmiş ve dolar bazında işlem hacmi 12.292 milyon dolardan, 14.844 milyon dolara çıkmıştır. Tablo 11. İMKB 100 Endeksinin Getirisi Aylık Bazda Nominal 2002-Ara. 2003-Ara. 2004- Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Kaynak: DİE, İMKB Portföy Yıllık Bazda Reel Getiri Nominal Reel Getiri Getiri -22,0 26,8 -6,9 9,4 6,9 -10,7 -5,2 TEFE -24,0 26,0 -9,3 7,7 4,7 -13,0 -5,2 TÜFE -23,3 25,7 -7,6 8,8 6,0 -11,3 -5,6 Getiri -24,8 78,7 56,4 63,2 113,1 56,6 50,1 TEFE -42,5 56,8 41,3 49,5 97,4 43,8 37,0 TÜFE -42,0 51,0 34,6 42,8 90,6 42,1 37,8 5,2 7,9 4,3 8,6 4,3 -1,8 11,1 6,3 9,5 3,5 6,6 1,1 -2,5 10,9 5,3 7,6 3,7 7,6 2,0 -3,3 10,6 65,1 83,3 74,1 68,1 45,4 53,8 34,7 49,4 67,5 57,5 49,5 25,9 34,5 18,4 51,5 67,3 58,2 54,3 32,3 40,1 23,3 yatırımcılarının portföyündeki yatırım araçlarının ağırlıklarının oluşturulmasında belirleyici olan endeks korelasyon katsayılarının Aralık ayındaki gelişimi incelendiğinde, söz konusu katsayıların FTSE-100 endeksiyle 0,79, Nikkei-225 ve Dow Jones Industrial endeksiyle ise 0,88 olarak gerçekleştiği görülmektedir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 15 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Grafik 10. İMKB 100 Bileşik Endeksi 25.000 21.000 17.000 13.000 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 20 2 12 04 -1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 03 -1 9.000 İMKB 100 Bileşik Endeksi 30 Günlük Har. Ort. Tablo 12. İMKB’de Çeşitli Göstergeler Dönemler İMKB 100 İMKB 100 Ulusal Pazar Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi 10.370 12.305 9.453.874 2003 Aralık 18.533 16.915 24.411.936 2004 Ocak 17.259 18.509 19.837.396 Şubat 18.889 18.380 15.037.596 Mart 20.191 19.476 24.998.286 Nisan 18.023 19.583 17.308.238 2002 Aralık Mayıs 17.081 17.635 13.187.201 Haziran 17.968 17.203 10.467.211 Temmuz 19.381 18.297 12.978.447 Ağustos 20.218 19.208 12.426.798 Eylül 21.954 20.916 23.682.169 Ekim 22.900 22.120 18.274.056 Kasım 22.486 22.740 17.754.815 Aralık 24.972 23.546 20.706.001 3 Aralık 23.008 22.785 3.905.669 10 Aralık 22.944 22.907 4.129.300 17 Aralık 24.361 23.029 6.636.545 24 Aralık 24.538 23.291 5.123.456 29 Aralık 24.972 23.546 2.353.792 Kaynak: İMKB Aylık Bülten (1) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacmi, Milyar TL (2) YTL uyum çalışmaları nedeniyle 30-31 Aralık tarihlerinde borsa işleme kapatılmıştır. İMKB nezdinde tüm hisse senedi işlem piyasalarını kapsayan Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar, Yeni Ekonomi Pazarı ve Gözaltı Pazarı toplam piyasa kapitalizasyonu Aralık ayı sonu itibarıyla 98 milyar dolar ile son 4 yılın en yüksek seviyesine çıkmıştır. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 16 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 13. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu İşlem Gören Şirket Sayısı Tarih İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa Kapitalizasyonu Toplam Toplam Toplam/GSMH (Trilyon TL) (Milyon Dolar) Oranı (Yüzde) 2000-12 315 46.692 69.506,4 37,2 2001-12 310 68.603 44.682,6 26,2 2002-12 288 56.370 39.157,8 20,5 2003-12 285 96.073 68.828,2 26,9 2004-01 285 89.264 66.955,4 - 2004-02 286 98.049 74.059,8 - 2004-03 287 104.719 79.860,1 28,4 2004-04 287 94.332 65.502,6 - 2004-05 289 89.463 60.230,7 - 2004-06 292 95.225 64.301,9 24,8 2004-07 293 101.953 69.704,2 - 2004-08 294 105.285 70.321,3 - 2004-09 294 115.964 77.446,2 28,7 2004-10 297 124.787 84.939,9 - 2004-11 297 120.668 84.678,6 - 132.556 98.073,0 - 2004-12 297 Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, DPT b. Tahvil ve Bono Piyasası Aralık ayı itibarıyla Tahvil ve Bono Piyasasında ağırlıklı ortalama basit faiz oranı, bir önceki aya göre 0,4 puan gerileyerek, yüzde 22,5 düzeyinde gerçekleşmiştir. Kasım ayında 31,6 katrilyon TL olarak gerçekleşen kamu menkul kıymetleri kesin alım-satım pazarı işlem hacmi, Aralık ayında yüzde 30,7 oranında artarak 41,5 katrilyon TL olmuştur. Aynı piyasada ağırlıklı ortalama basit faiz oranları Kasım ayında yüzde 22,9 iken, Aralık ayında yüzde 22,5’e gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 17 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Tablo 14. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası Kamu Menkul Kıymetleri Repo-Ters Repo Piyasası İşlem Hacmi Faiz Oranı İşlem Hacmi Faiz Oranı (Trilyon TL) (Yüzde) (Trilyon TL) (Yüzde) 2002- Aralık 11.849 47,7 76.523 44,0 2003- Ocak 15.595 51,0 99.129 44,0 Şubat 11.265 51,5 63.655 44,0 Mart 16.634 54,6 83.922 44,1 Nisan 16.212 53,1 78.459 43,6 Mayıs 16.238 47,5 66.838 41,3 Haziran 12.716 45,8 64.503 38,6 Temmuz 19.500 46,8 85.605 37,0 Ağustos 17.688 39,1 76.769 32,5 Eylül 18.244 34,4 91.228 30,7 Ekim 25.472 29,7 121.313 27,2 Kasım 18.761 28,2 87.810 26,0 Aralık 2004- Ocak 24.972 26.572 26,3 24,3 121.301 98.925 26,1 26,3 Şubat 23.509 23,9 95.058 24,1 Mart 30.057 23,6 129.283 23,1 Nisan 35.024 22,9 121.592 22,0 Mayıs 33.184 27,7 136.555 22,0 Haziran 26.029 26,8 133.675 22,1 Temmuz 31.082 26,0 128.180 22,1 Dönemler Ağustos 29.141 25,2 137.557 22,1 Eylül 33.268 24,7 147.376 20,5 Ekim 31,715 23,3 121.082 20,1 Kasım 31.635 22,9 147.644 20,1 Aralık 41.453 Kaynak: İMKB Aylık Bülteni 22,5 154.463 19,7 c. Repo-Ters Repo Piyasası Aralık ayında 154,5 katrilyon TL işlem hacminin gerçekleştiği Repo-Ters Repo Piyasasında, ortalama basit faiz oranı yüzde 19,7 olmuştur. Kasım ayında 147,6 katrilyon TL seviyesinde gerçekleşen Repo – Ters repo piyasası işlem hacmi, Aralık ayında yüzde 4,6 oranında artarak, 154,5 katrilyon TL düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu piyasada Kasım ayında yüzde 20,1 olan ortalama basit faiz oranı, Aralık ayında 0,4 puan gerileyerek yüzde 19,7 olmuştur. d. Altın Borsası Londra borsasında oluşan altının ons fiyatı, Aralık ayında bir önceki aya göre önemli bir değişim göstermeyerek 441 dolar seviyesini korumuştur. İstanbul Altın Borsasındaki DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 18 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 altın işlem hacmine bakıldığında ise, Aralık ayında hem TL hem de dolar işlem hacminde önemli artışlar gözlenmiştir. Bu dönemde TL işlem hacmi 34 trilyon TL’den 123 trilyon TL’ye; dolar işlem hacmi ise 215 milyon dolardan 331 milyon dolara yükselmiştir. Aralık ayında, miktar bazında işlem hacmi 17 tondan 29 tona çıkmıştır. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 19 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler V. Ocak 2005 BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER a. Mevduat Gelişmeleri Aralık ayında özellikle YP mevduatlarda önemli oranda artış görülmüştür. TCMB verilerine göre; 2004 yılı Aralık ayında bankalar arası hariç toplam mevduat önceki aya göre yüzde 0,8 oranında artarak 181,2 katrilyon TL’den 182,8 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde yurtiçi yerleşiklere ait TL mevduat yüzde 1,3 oranında artarak 101,9 katrilyon TL’den 103,2 katrilyon TL’ye, YP mevduatların dolar değeri ise yüzde 6,2 oranında artarak 53,4 milyar dolardan 56,7 milyar dolara çıkmıştır. YP mevduatların dolar değerindeki yükselişin yaklaşık 0,6 milyar doları euro/dolar paritesindeki yükselişten kaynaklanmaktadır. Aralık ayında doların değerinde yaşanan düşüş sonucunda, YP mevduatların TL değerindeki artış ise sınırlı düzeyde kalmış ve YP mevduatların TL değeri Kasım ayındaki 78,8 katrilyon TL değerinden Aralık ayında 78,9 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Bunun sonucunda YP mevduattaki artışa rağmen, YP mevduatın toplam mevduat içindeki payı azalarak Kasım ayındaki yüzde 43,5 değerinden yüzde 43,2’ye gerilemiştir. Yıllık bazda bakıldığında ise; 2004 yılında toplam mevduatların 2003 yılı sonuna göre yüzde 24 oranında arttığı görülmektedir. Aynı dönemde TL mevduatlardaki artış yüzde 36,4, YP mevduatlardaki artış ise yüzde 16,2 oranında gerçekleşmiştir. Tablo 15. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi Aralık 04/ Kasım 04 0,8 1,3 6,2 Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç) Yurtiçi Yerleşikler Toplam TL Mevduat Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($) Toplam Krediler Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri Mevduat Bankaları Yurtiçi TL Kredileri Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 2,1 2,3 4,7 -5,3 -1,9 20 (Yüzde Değişim) Aralık 04/ Aralık 03 24,0 36,4 16,2 55,3 61,7 89,8 6,8 10,3 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Grafik 11. YP Mevduat/Toplam Mevduat 60 1 8 0 .0 0 0 50 40 1 2 0 .0 0 0 9 0 .0 0 0 30 6 0 .0 0 0 20 3 0 .0 0 0 10 YP M evduat 12 11 9 10 7 8 5 6 4 2 3 12 200 4-1 11 9 10 7 8 6 4 5 3 200 3-1 2 0 200 2-1 2 0 Yüzde Trilyon TL 1 5 0 .0 0 0 Y P M e v d u a t / T o p la m M e v d u a t T o p la m M e v d u a t Zorunlu karşılığa tabi TL mevduatın ortalama vadesi Aralık ayında artmıştır. 2004 yılı boyunca artış eğilimi gösteren 3 ay ve daha kısa vadeli TL mevduatların toplam TL mevduat içindeki payı Aralık ayında azalmıştır. Nitekim; Kasım ayında yüzde 85,4 olan söz konusu oran Aralık ayında yüzde 84,2’ye gerilemiştir. Aynı dönemde zorunlu karşılığa tabi TL mevduatın ortalama vadesi de 2,9 aydan 3 aya çıkmıştır. Zorunlu karşılığa tabi YP mevduatın ortalama vadesi ise Kasım ayında 2,7 ay iken Aralık ayında 2,6 aya düşmüştür. Grafik 12. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli TL Mevduat/Toplam TL Mevduat 90 88 Yüzde 86 84 82 80 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 1 20 2 04 -1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 20 03 - 20 02 -1 2 78 (1) TCBM, 30 Ocak 2004 tarihinden itibaren zorunlu karşılığa tabi TL mevduat verilerini revize etmiştir. Grafik 13. Zorunlu Karşılığa Tabi TL Mevduatların Ortalama Vadesi 3 ,4 Ay 3 ,2 3 ,0 2 ,8 2 ,6 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 20 04 -1 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 03 -1 20 20 02 -1 2 2 ,4 (1) Vadesiz mevduatların vadesi sıfır alınmıştır. (2) 1 yıldan uzun vadeli olan mevduatların vadesi 1 yıl kabul edilmiştir. (3) TCMB, 30 Ocak 2004 tarihinden itibaren zorunlu karşılığa tabi TL mevduat verilerini revize etmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 21 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 2004 yılında repo işlemlerinde görülen düşüş eğilimi Aralık ayında da sürmüştür. Bunun sonucunda Kasım ayında yüzde 2,1 olan reponun yurtiçi TL mevduatlara oranı Aralık ayında yüzde 1,6’ya gerilemiştir. Grafik 14. Müşterilerle Yapılan Repo/Yurtiçi Yerleşikler TL Mevduat 8 1 1 0 .0 0 0 1 0 0 .0 0 0 Milyon YTL 8 0 .0 0 0 6 7 0 .0 0 0 5 6 0 .0 0 0 4 5 0 .0 0 0 4 0 .0 0 0 3 3 0 .0 0 0 2 2 0 .0 0 0 1 1 0 .0 0 0 0 Yurtiçi Yerleşikler TL Mevduat R e p o 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 12 2004-1 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 2003-1 2002-12 0 b. Yüzde 7 9 0 .0 0 0 R e p o /T L M e vd u a t Krediler Aralık ayında bankacılık sisteminin TL kredileri artarken, YP kredilerde azalış görülmüştür. Toplam kredi hacmi ise TL kredilerdeki artış sonucunda yükselmiştir. TCMB verilerine göre; Aralık ayında bankacılık sisteminin toplam kredi hacmi, TL kredilerdeki artışın etkisiyle önceki aya göre yüzde 2,1 oranında artarak 83 katrilyon TL’den 84,8 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aralık ayında mevduat bankalarının yurtiçi TL kredileri yüzde 4,7 oranında artarak 57,5 katrilyon TL’den 60,2 katrilyon TL’ye yükselirken, YP krediler yüzde 5,3 oranında azalarak 18,4 katrilyon TL’den 17,4 katrilyon TL’ye gerilemiştir. YP kredilerde görülen gerileme sonucunda Kasım ayında yüzde 24,2 olan mevduat bankalarının YP kredilerin toplam kredilere oranı Aralık ayında yüzde 22,4’e düşmüştür. 50 9 0 .0 0 0 8 0 .0 0 0 7 0 .0 0 0 6 0 .0 0 0 5 0 .0 0 0 4 0 .0 0 0 3 0 .0 0 0 2 0 .0 0 0 1 0 .0 0 0 0 30 20 10 Y P K r e d ile r DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı T o p la m K r e d ile r 22 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 2004 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 -1 2002 -1 2 0 Y P K r e d ile r / T o p la m K r e d ile r http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Yüzde 40 2003 Milyon YTL Grafik 15. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 BDDK’nın bankacılık sektörü kredi hacmine ilişkin verilerine bakıldığında da; Aralık ayında TL kredilerde artış, YP kredilerde ise gerileme olduğu görülmektedir. Ancak BDDK verilerinde yurtdışı şubeleri de kapsayan konsolide veriler kullanıldığı için, özellikle YP kredi rakamlarında TCMB verilerine göre önemli ölçüde farklılık görülmektedir. Nitekim; BDDK verilerine göre YP krediler Kasım ayında 35,5 katrilyon TL, Aralık ayında ise 34,8 katrilyon TL olarak gerçekleşmiştir. Aralık ayında kredi hacminde görülen yükselişin önemli bir kısmı tüketici kredileri ve kredi kartlarındaki artıştan kaynaklanmıştır. Aralık ayında mevduat bankaları yurtiçi kredileri içinde en büyük artış kredi kartlarında görülmüştür. Bu ay içinde kredi kartları yüzde 7,6 oranında artarak 12,8 katrilyon TL’den 13,8 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aralık ayında tüketici kredilerinde ve ihtisas kredilerinde de yükseliş yaşanmıştır. Aralık ayında tüketici kredileri 12,4 katrilyon TL’den 12,9 katrilyon TL’ye, ihtisas kredileri 7 katrilyon TL’den 7,4 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Ticari krediler ise Aralık ayında azalarak 43,7 katrilyon TL’den 43,5 katrilyon TL’ye gerilemiştir. Tablo 16. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı Ekim 2004 Milyon YTL Kasım 2004 Aralık 2004 Önceki Önceki Önceki aya Yüzde Milyon aya Yüzde Milyon aya Yüzde göre Pay YTL göre Pay YTL göre Pay değ. değ. değ. MEVD. BANK. YURTİÇİ KR. 73.583 5,9 100,0 75.895 3,1 100,0 77.628 2,3 Ticari krediler 42.423 4,7 57,7 43.737 Tüketici kredileri ve kredi k. 24.433 8,7 33,2 25.203 100,0 3,1 57,6 43.513 -0,5 56,1 3,2 33,2 26.678 5,9 34,4 -Tüketici kredileri (1) 12.251 2,8 16,6 12.420 1,4 16,4 12.925 4,1 16,6 -Kredi Kartları (2) 12.182 15,3 16,6 12.783 4,9 16,8 13.753 7,6 17,7 İhtisas Kredileri 6.726 4,3 9,1 6.955 3,4 9,2 7.437 6,9 9,6 -Tarımsal Kredi 3.260 5,4 4,4 3.379 3,7 4,5 3.739 10,6 4,8 -Küçük Esn. Sanat. Kredisi 2.559 2,0 3,5 2.711 5,9 3,6 2.777 2,4 3,6 -Diğer 907 6,9 1,2 865 -4,6 1,1 922 6,6 1,2 Kaynak: TCMB (1) 9.07.2004 tarihinden itibaren bankaların ticari işletmelere kullandırdıkları konut, otomobil ve tüketici kredisi niteliğindeki krediler “tüketici kredisi” tanımından çıkarılmıştır. Tablodaki tüketici kredisi verileri yeni tanıma göre revize edilmiş verilerdir. (2) Kredi kartları tutarında Ekim ayında gözlenen büyük artış, daha önce taksitli kredi kartı harcamalarından vadesi gelmeyen taksitleri kredi kartı tutarları dışında muhasebeleştiren ve taksitlerin vadesi geldiğinde kredi kartı tutarına aktaran bazı bankaların BDDK’nın Tekdüzen Hesap Planı düzenlemesi çerçevesinde taksitlendirilen tutarların tamamını kredi kartı tutarlarına ilave etmesinden kaynaklanmıştır. Tüketici kredi ve kredi kartlarının mevduat bankaları yurtiçi kredileri içindeki payı Aralık ayında yüzde 33,2’den yüzde 34,4’e yükselmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 23 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Grafik 16. Tüketici Kredileri ve Kredi Kartları / Mev. Bankaları Yurtiçi Kredileri 36 Yüzde 31 26 21 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 12 04 -1 20 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 02 -1 20 2 03 -1 16 Bankacılık sistemi kredilerinin gelişimine yıllık bazda bakıldığında; kredi hacminin 2003 yılı sonuna göre yüzde 55,3 oranında artış kaydettiği gözlenmektedir. Aynı dönemde bankacılık sisteminin menkul kıymetler portföyündeki artışın yüzde 17 olduğu göz önüne alındığında, 2004 yılında bankacılık sisteminin temel işlevi olan fon aracılığı fonksiyonuna daha fazla ağırlık verdiği görülmektedir. Kredi hacminde 2004 yılında görülen yükselişte enflasyon ve faiz oranlarındaki düşüş sonucu gerek tüketim gerekse üretim amaçlı kredi talebinde yaşanan artış etkili olmuştur. Tüketici kredileri özellikle yılın ilk yarısında önemli oranda artış gösterirken, tüketici kredilerinin artış hızı gerek bu krediler üzerinden alınan KKDF’nin artırılması gerekse ertelenmiş talebin belli bir doyuma ulaşmasının etkisiyle yavaşlamıştır. Kredilerde 2004 yılında görülen yüksek oranlı artış sonucunda 2003 yılı sonunda yüzde 32,6 olan mevduat bankaları yurtiçi kredilerinin toplam mevduatlara oranı 2004 yılı sonunda 42,5’e yükselmiştir. Grafik 17. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar 2 0 0 .0 0 0 45 1 8 0 .0 0 0 40 1 6 0 .0 0 0 35 30 1 2 0 .0 0 0 25 1 0 0 .0 0 0 20 8 0 .0 0 0 15 6 0 .0 0 0 K re d ile r DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı M e vd u a tla r 24 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 12 20 04 -1 11 10 9 8 7 6 5 4 0 3 5 0 2 10 2 0 .0 0 0 20 03 -1 4 0 .0 0 0 20 02 -12 Yüzde Milyon YTL 1 4 0 .0 0 0 K re d ile r/M e vd u a tla r http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 2004 yılı boyunca düşüş trendi görülen mevduat bankalarının tahsili gecikmiş alacaklarının (TGA) kredilerine oranında, Aralık ayında ufak bir yükselme olmuştur. Aralık ayında mevduat bankalarının TGA’larının kredilere oranında küçük bir artış gerçekleşmiştir. Nitekim; Kasım ayında yüzde 7,5 olan söz konusu oran Aralık ayında yüzde 7,6’ya yükselmiştir. Aralık ayında TGA’ların kredilere oranı özel bankalarda yüzde 5,8’den yüzde 6,2’ye, yabancı bankalarda yüzde 3’ten yüzde 3,4’e yükselirken, kamu bankalarında yüzde 12,6’dan yüzde 11,6’ya gerilemiştir. 2004 yılına genel olarak bakıldığında ise, mevduat bankalarının TGA’larının kredilere oranında 2003 yılı sonuna göre azalma olduğu gözlenmektedir. 2003 yılı sonunda yüzde 17,8 olan söz konusu rasyo, 2004 yılı sonunda yüzde 7,6’ya gerilemiştir. Bu azalışta, ekonomik aktivitedeki canlanmaya paralel olarak kredi geri ödemelerinde görülen iyileşme, İstanbul Yaklaşımı kapsamına alınan kredilerdeki artış, Ziraat Bankasının Emlakbank’tan devralmış olduğu takipteki konut kredilerini bilançosundan çıkarması ve Pamukbank’ın tasfiye edilecek alacaklarının başka bir hesaba aktarılması gibi faktörler etkili olmuştur. 2003 yılı sonunda tüketici kredilerinde yüzde 1,8, bireysel kredi kartlarında yüzde 4,6 oranında gerçekleşen tasfiye olunacak alacakların kredilere oranı ise, 2004 yılı sonunda sırasıyla yüzde 0,7 ve yüzde 4,3 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 18. TGA/Krediler Yüzde 60 40 20 12 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 -1 12 04 20 11 9 10 8 7 6 5 4 3 2 -1 03 02 20 c. 20 -1 2 0 M e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i Ö z e l m e v d u a t b a n k .T G A /k r e d i ( T M S F h a r iç ) Yabancı bank.TGA/kredi Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler Aralık ayında bankacılık sisteminin yabancı para pozisyon açığı, özellikle özel bankaların pozisyon açıklarını artırmaları sonucunda yükselmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 25 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Kasım ayında 700 milyon dolar olan bankacılık sisteminin bilanço içi yabancı para pozisyon açığı, Aralık ayında özel ve yabancı bankaların pozisyon açmaları sonucunda 1.386 milyon dolara yükselmiştir. Yabancı bankalar bilanço dışı işlemleriyle pozisyon açıklarını kapatırken, özel bankaların bilanço dışı işlemlerini de kapsayan net genel pozisyon açığında da artış görülmüştür. Özel bankaların net genel pozisyon açığı Kasım ayındaki 93 milyon dolar değerinden Aralık ayında 515 milyon dolara yükselmiştir. Toplam bankacılık sisteminin net genel pozisyonu ise Kasım ayında 263 milyon dolar fazla verirken, Aralık ayında 38 milyon dolar açık vermiştir. 2003 yılı sonuyla karşılaştırıldığında; bankacılık sisteminin yabancı para pozisyonunun önemli ölçüde arttığı görülmektedir. Nitekim; bankacılık sisteminin bilanço içi açık pozisyonu 2003 yılı sonunda 20 milyon dolar iken, 2004 yılı sonunda 1.386 milyon dolara yükselmiş ve 2001 yılı sonundaki seviyelerine yaklaşmıştır. Böylece, bankacılık sisteminin kur riski önceki yıla göre artmıştır. Tablo 17. Yabancı Para Pozisyonları 2002-12 (Milyon Dolar) 11 12 2003-12 2004-6 7 8 9 10 Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu Kamu Ban. (1) 194 227 186 206 237 207 260 278 382 Özel Bank. -454 -367 -1.222 -880 -774 -749 -1.082 -1.206 -1.758 Yabancı B. 42 82 -142 -392 23 -131 150 151 -98 -367 1 41 58 69 59 54 - - 34 37 29 -78 52 -86 97 77 88 -551 -20 -1.108 -1.085 -394 -700 -522 -700 -1.386 Net Genel Pozisyon Kamu Ban. (1) 252 227 187 208 237 215 260 278 382 TMSF Ban. (1) KYB Toplam Özel Bank. -288 -135 -651 -334 -381 -83 -214 -93 -515 Yabancı B. 58 39 1 21 53 11 16 -4 20 TMSF Ban. (1) 34 1 41 58 69 59 54 - - KYB 177 137 55 60 71 53 72 81 75 Toplam 173 269 -367 13 48 255 188 263 -38 Kaynak: BDDK (1) 12.11.2004 tarihinden itibaren TMSF bünyesindeki Pamukbank'ın Halkbank ile birleşmesi sonucu TMSF bünyesinde bir banka kaldığından, TMSF grubundaki bankanın açık pozisyon verileri Kamu Bankaları grubuna dahil edilmiştir. d. Menkul Kıymetler Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Aralık ayında azalmıştır. Aralık ayında mevduat bankalarının hem alım satım amaçlı ve satılmaya hazır hem de vadeye kadar elde edilecek menkul kıymetlerinde gerileme görülmüştür. Bu ay içinde DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 26 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 mevduat bankalarının alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul kıymet portföyü (ticari portföy) yüzde 3,8 oranında azalarak 67 katrilyon TL’den 64,4 katriiyon TL’ye, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetleri ise yüzde 0,7 oranında azalarak 50,8 katrilyon TL’den 50,4 katrilyon TL’ye düşmüştür. Mevduat bankalarının toplam menkul kıymetler portfoyü ise aynı dönemde yüzde 2,6 oranında azalarak 117,8 katrilyon TL’den 114,8 katrilyon TL’ye gerilemiştir. Mevduat Bankaları Özel Mevduat Bankaları 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 20 04 -1 2 8 4 0 6 2 8 4 0 6 2 8 4 0 6 2 8 4 0 20 03 -1 2 7 6 6 6 5 5 4 4 4 3 3 2 2 2 1 1 20 02 -1 2 Katrilyon TL Grafik 19. Alım Satım Amaçlı ve Satılmaya Hazır Menkul Değerler Kamu Mevduat Bankaları Yabancı Mevduat Bankaları Grafik 20. Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler 52 48 44 Katrilyon TL 40 36 32 28 24 20 16 12 8 4 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 04 20 312 20 0 20 0 212 0 Mevduat Bankaları Özel Mevduat Bankaları Kamu Mevduat Bankaları Yabancı Mevduat Bankaları Yıllık olarak bakıldığında; mevduat bankalarının ticari portföyünün 2003 yılı sonuna göre yüzde 22,1, vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerinin ise yüzde 11,3 oranında arttığı görülmektedir. Mevduat bankalarının toplam menkul kıymetleri ise 2003 yılı sonuna göre yüzde 17,1 oranında artarak 99,3 katrilyon TL’den 114,8 katrilyon TL’ye yükselmiştir. 2004 yılında mevduat bankalarının menkul kıymet portföyündeki artış kredilerde gerçekleşen artışa göre sınırlı düzeyde kalmıştır. Mevduat bankalarının menkul kıymetlerinin toplam mevduatlara oranı ise 2003 yılı sonunda yüzde 66,5 iken 2004 yılında yüzde 62,8’e gerilemiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 27 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Grafik 21. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar 200000 73 180000 71 160000 69 67 120000 65 100000 63 80000 61 60000 59 40000 M e v d u a t la r 12 11 9 10 8 7 6 5 3 4 2 12 20 04 -1 11 9 10 8 7 6 4 5 3 2 55 20 03 -1 57 0 20 02 -12 20000 Menkul Değerler e. Yüzde Trilyon TL 140000 Menkul Değerler/Mevduatlar Portföy Tercihleri Aralık ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde TL ve YP mevduatlarda ve TL cinsi DİBS’lerde artış görülmüştür. Aralık ayında yurtiçi yerleşiklerin TL yatırım araçları içinde TL mevduatlarda ve TL cinsi DİBS’lerde artış görülmüştür. TL mevduatlar Aralık ayında önceki aya göre yüzde 1,3 oranında artarak 101,9 katrilyon TL’den 103,2 katrilyon TL’ye, TL cinsi DİBS’ler ise yüzde 1,9 oranında artarak 61,1 katrilyon TL’den 62,2 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Repo ve yatırım fonları ise Aralık ayında azalmıştır. Tablo 18. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı Tarih 2003 Aralık 2004 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yurtiçi Yer. DTH (Mln. Dolar) 48.800 47.959 47.542 47.432 45.904 46.004 46.200 47.297 48.285 49.855 51.646 53.393 56.683 Yurtiçi Yer. TL Mevduat (Trl. TL) 75.677 82.054 85.665 86.405 88.962 88.206 89.873 90.823 94.132 94.613 98.158 101.872 103.240 Repo (Trl. TL) 3.079 2.806 2.910 3.139 3.233 3.076 2.072 1.929 1.959 2.072 2.136 2.115 1.651 Banka Dışı Kesim Kamu Menkul Kıymet Portföyü (Trilyon TL) YP ve YP TL endeksli Eurobond Toplam 48.900 2.686 3.686 55.400 50.450 2.322 4.197 57.101 51.898 2.163 4.652 58.877 53.560 2.294 4.482 60.499 53.857 2.521 4.930 61.913 57.788 2.805 5.088 66.146 62.283 2.675 5.175 70.593 63.102 2.744 5.160 71.457 63.521 2.846 5.135 71.960 63.225 2.624 5.159 71.470 62.859 2.730 5.366 71.426 61.056 2.707 5.046 69.269 62.217 2.821 4.638 70.591 Yat. Fonu (Trl. TL) 17.299 20.965 21.626 23.296 24.639 22.758 22.379 22.837 23.943 24.783 24.352 25.141 24.573 TL Yatırım Araç. (1) (Trl. TL) 144.955 156.275 162.099 166.400 170.766 171.828 176.607 178.691 183.555 184.693 187.505 190.184 191.681 Kaynak: TCMB ve BDDK (1) TL yatırım araçları; yurtiçi yerleşik TL mevduat, repo, banka dışı kesimin TL cinsi DİBS portföyü ve yatırım fonunu kapsamaktadır. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 28 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Aralık ayında YP yatırım araçları içinde ise döviz tevdiat hesaplarında önemli oranda artış olduğu görülmektedir. Döviz tevdiat hesapları Aralık ayında yüzde 6,2 oranında artarak 53,4 milyar dolardan 56,7 milyar dolara yükselmiştir. Bu artışın yaklaşık 0,6 milyar doları parite etkisinden kaynaklanmaktadır. Aynı dönemde YP ve YP’ye endeksli DİBS’ler 2,7 katrilyon TL’den 2,8 katrilyon TL’ye çıkarken, eurobondlar 5 katrilyon TL’den 4,6 katrilyon TL’ye gerilemiştir. 60000 100000 50000 80000 40000 60000 30000 40000 20000 20000 10000 Trilyon TL 120000 TL Mevduat Banka Dışı Kesim Kamu Menk. Kıy. Port. DTH (Milyon Dolar) 11 9 7 5 3 11 20 04 -1 9 7 5 20 03 3 0 -1 0 Repo Yatırım Fonu 6.000 60000 5.000 50000 4.000 40000 3.000 30000 2.000 20000 1.000 10000 0 20 03 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 20 1 04 2 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 0 Milyon Dolar Trilyon TL Grafik 23. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri Banka Dışı Kesimin YP ve YP endeksli DİBS Portföyü (Trilyon TL) Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Trilyon TL) Yurtiçi Yerleşiklerin DTH hesapları (Milyon Dolar) DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 29 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Milyon Dolar Grafik 22. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihleri Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföyüne bakıldığında ise, 2004 yılı Ocak-Aralık döneminde yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunun önemli miktarda artış gösterdiği görülmektedir. Nitekim, 2004 yılı Ocak ayında 15,6 milyar dolar olan yabancı yatırımcı portföy stoku, Aralık ayı itibariyle yüzde 93 oranında artarak 30 milyar dolar seviyesine yükselmiştir. Söz konusu yükselişte, yurtdışı yerleşiklerin 2004 yılında ülkemizdeki hisse senedi yatırımlarını artırması, İMKB’de 2004 yılında yaşanan yükseliş sonucu hisse senedi yatırımlarının değerinin artması ve ülkemizde DİBS reel faiz oranlarının halen yüksek seviyelerde olması sonucunda yurtdışı yerleşiklerinin DİBS yatırımlarını artırması etkili olmuştur. Tablo 19. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku (Milyon Dolar) Tarih Hisse Senedi DİBS Eurobond Mevduat TOPLAM 2003 Aralık 8.954 3.895 1.293 3.024 15.872 2004 Ocak 8.683 3.975 1.269 2.900 15.559 Şubat 9.645 4.574 1.295 2.909 17.129 Mart 10.813 5.467 1.154 2.823 19.103 Nisan 8.836 4.719 1.116 2.970 16.525 Mayıs 8.192 4.644 981 3.054 15.890 Haziran 9.074 5.680 997 2.882 17.635 Temmuz 9.189 6.398 1.095 3.106 18.693 Ağustos 9.943 7.182 986 2.942 20.067 Eylül 11.505 7.400 1.235 3.054 21.958 Ekim 12.264 7.516 1.279 3.796 23.576 Kasım 12.949 8.457 1.348 3.307 24.713 Aralık 16.141 10.144 1.135 3.696 29.981 Kaynak: REUTERS, İMKB, TCMB Basın Bülteni, BDDK Haftalık Bülteni verileri DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 30 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler VI. Ocak 2005 ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) Tablo 20. Özel Finans Kurumları Özet Bilançosu (Trilyon TL) 11 12 2002-12 2003-12 2004-6 7 8 9 10 799 956 1.039 1.042 1.138 1.299 1.325 1.398 1.547 1.735 2.542 3.574 3.705 3.827 3.932 4.048 4.115 4.255 374 511 713 758 763 769 789 781 744 495 719 497 507 541 586 583 581 568 259 232 86 93 89 85 74 73 91 575 872 1.010 1.046 1.114 1.187 1.237 1.258 1.327 Katılma Hesapları 2.532 3.164 4.068 4.159 4.335 4.441 4.565 4.612 4.707 Toplanan Fonlar 3.107 4.036 5.078 5.206 5.450 5.628 5.801 5.869 6.034 Açık Pozisyon (Milyon $) Bilanço İçi Pozisyon -20 -65 27 5 35 42 28 42 23 Net Genel Pozisyon -20 -65 5 -22 -8 -12 -15 -12 3 Kullanımlar Likit Değerler Kullandırılan Fonlar Finansal Kiralama Alacakları Sabit Kıymetler (Net) Tahsili Gecikmiş Alacaklar (Net) Kaynaklar Cari Hesaplar Kaynak: BDDK Aralık ayında ÖFK’ların kaynak kalemleri içinde cari hesaplar Kasım ayındaki 1,3 katrilyon TL seviyesini korurken, katılma hesapları 4,6 katrilyon TL’den 4,7 katrilyon TL’ye yükselmiştir. Aralık ayında ÖFK’ların varlık kalemleri arasında ise likit değerler yüzde 10,7 oranında artış göstererek 1,4 katrilyon TL’den 1,5 katrilyon TL’ye yükselmiştir. ÖFK’ların kullandırdıkları fonlar ise Aralık ayında yüzde 3,4 oranında artarak 4,1 katrilyon TL’den 4,3 katrilyon TL’ye çıkmıştır. 2003 yılı sonuna göre ise, ÖFK’ların cari hesapları ve katılma hesaplarından oluşan topladıkları fonlar yüzde 49,5 oranında artarak 4 katrilyon TL’den 6 katrilyon TL’ye yükselmiştir. ÖFK’ların kullandırdıkları fonlar aynı dönemde yüzde 67,4 oranında artarak 2,5 katrilyon TL’den 4,3 katrilyon TL’ye yükselmiştir. ÖFK’ların kullandırdıkları fonların topladıkları fonlara oranı ise 2003 yılı sonunda yüzde 63 seviyesinden yüzde 70,5’e yükselmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 31 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 VII. ULUSLARARASI PİYASALARDA GELİŞMELER Tablo 21. Uluslararası Piyasalarda Gelişmeler 2003 Aralık 2004 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Faiz Oranları 3 Ay Vadeli Dolar Libor Faiz Oranı 3 Ay Vadeli Euro Libor Faiz Oranı Eurobond Spread (bps) 1,15 1,32 1,61 1,70 1,80 2,02 2,16 2,40 2,56 2,12 2,09 2,12 2,12 2,11 2,15 2,15 2,18 2,15 Türkiye 306 548 496 427 315 289 295 248 217 Arjantin 6.978 4.867 5.323 5.008 5.019 5.246 5.174 5.095 4.873 Brezilya 371 732 651 580 481 410 421 321 270 Rusya 140 220 222 222 203 203 151 112 110 FED, Aralık ayında kısa vadeli faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak yüzde 2,25’e yükseltmiştir. FED, 14 Aralık’taki toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını çeyrek puan daha artırarak yüzde 2’den yüzde 2,25’e yükseltmiştir. FED böylece 2004 yılı içinde Haziran, Ağustos, Eylül, Kasım ve Aralık aylarında olmak üzere toplam 5 kez çeyrek puanlık faiz artırımına giderek 2004 yılı başında yüzde 1 olan faiz oranını yüzde 2,25’e çıkarmıştır. Aralık ayındaki son faiz artırımıyla birlikte dolar faizi 2001 yılı Mart ayından itibaren ilk kez euro faizini geride bırakmıştır. Faiz artırımlarının beklentiler paralelinde gerçekleşmesi ve FED’in faiz artırımlarını ölçülü bir şekilde gerçekleştireceğine ilişkin açıklamaları gelişmekte olan piyasalar tarafından olumlu karşılanmaktadır. Aralık ayında dolar libor faiz oranlarında artış, euro libor faiz oranlarında ise gerileme yaşanmıştır. Aralık ayında 3 ay vadeli dolar libor faiz oranı yüzde 2,4’den yüzde 2,56’ya yükselirken, 3 ay vadeli euro libor faiz oranı yüzde 2,18’den yüzde 2,15’e gerilemiştir. Kasım ayında önemli ölçüde artan euro/dolar paritesi, Aralık ayında da artmaya devam ederek 1,36’ya yükselmiştir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 32 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 ABD’nin cari açığının finansmanına ilişkin endişeler ve Avrupa veya ABD’nin kurların seyrine bir müdahalede bulunmayacağına ilişkin beklentiler, Aralık ayında da euro/dolar paritesinin artmasına neden olmuştur. Ekim ayı sonunda 1,28 seviyesinde olan euro/dolar paritesi Kasım ayında 1,33’e, Aralık ayında ise 1,36’ya yükselmiştir. Aralık ayında gelişmekte olan ülkelerin eurobond spreadlerinde gerileme görülmüştür. Aralık ayında Türkiye’nin eurobond spreadi, AB’den müzakere tarihinin alınmasının da etkisiyle önceki aya göre gerileyerek 248 puandan 217 puana düşmüştür. Bu ay içinde diğer gelişmekte olan ülkelerin eurobond spreadlerinde de gerileme olmuştur. Grafik 24. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi Brezilya Türkiye Rusya DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 33 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 G. Kore 2 20 04 -1 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf Mali Piyasalarda Gelişmeler Ocak 2005 VIII. HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER • Aralık ayında daha önce Finansal Yeniden Yapılandırma (FYY) kapsamına alınan 1 küçük ölçekli firmayla anlaşma bağıtlanarak 2,2 milyon dolarlık borç yeniden yapılandırılmıştır. Toplam olarak bakıldığında, 2004 yılı sonu itibarıyla 327 firmanın FYY kapsamına alındığı ve bu firmaların 306 tanesiyle anlaşma bağıtlanarak 5,7 milyar dolarlık borcun yeniden yapılandırıldığı görülmektedir. DPT-YPKDGM-Konjonktür Dairesi Başkanlığı 34 http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/01.pdf