Bölüm 1: Neden?

Adı:
Tarih
Bölüm 1: Neden?
Bir insanın görme yetisini kaybetmesine ne neden olabilir? Terimlerle tanımları eşleştirin.
1. Sarı nokta hastalığı (Maküler dejenerasyon)
2. Oküler histoplasmoz sendromu
3. Katarakt
A. Göz merceğinin giderek bulanıklaşması;
genellikle yaşlılarda görülür ve ameliyatla
düzeltilebilir
B. Afrika ve Orta Amerika’da görülen, karasinek
ısırığıyla bulaşan ve “nehir körlüğü” de denilen
bir hastalıktır
6. Trahoma
C. Yaşlanmakla birlikte net ve merkezi görme
(okurken veya araç kullanırken nesneleri net
görmek için gerekir) yetisini kademeli olarak
etkileyen bir hastalıktır ve 60 yaş ve üzeri
Amerikalılarda görme kaybının en önde gelen
nedenidir
7. Şaşılık
D. Çift görme; gözler aynı şeye aynı anda
odaklanamaz
4. Glokom
5. Kortikal bozulma
8. Diyabetik retinopati
9. Onkoserkiyasiz
10. Prematürite retinopatisi
E. Optik sinirleri etkileyen, gözün içindeki sıvının
basıncı arttığında ortaya çıkan ve genellikle
yaşlılarda görülen bir grup hastalığın adıdır
F. Kolayca tedavi edilebilen bulaşıcı bir
hastalıktır ancak dünyada körlüğün bir
numaralı nedenidir. Chlamydia trachomatis
adı verilen bir bakteriyle bulaşır
G. Histoplasma capsulatum adlı mikroskobik
mantarla bulaşır; genellikle kuş veya
yarasa pisliklerinin bulunduğu yerlerde
görülür
H. Zamanından önce doğan ve göz hücreleri
yeterince gelişmeyen bebeklerde körlüğe
neden olur. Çocuklarda körlüğün en yaygın
nedenlerinden biridir
I. Gözbebeği yerine göz ile beyin arasındaki sinir
yollarında ortaya çıkan bir sorundan
kaynaklanan görme bozukluğudur
J. Şeker hastalığının etkilerinden biridir ve
retinanın kan damarlarında değişikliğe
neden olur
Adı:
Tarih
Bölüm 2: Nerede, ne zaman, nasıl? Daha fazla bilgi edinin.
1. Görme engelli olmanın nedenleri insanların yaşadıkları ülkelere göre nasıl farklılık gösterir?
2. İnsanın yaşı görme engelli olmayı nasıl etkiler?
3. Belirli koşulların görme yetinizi nasıl etkilediğini görmek için aşağıdaki sitelerde yer alan görme bozukluğu simülasyonlarına
göz atın.
• www.lighthouse.org/medical/eye-disorders/
• www.brailleinstitute.org/Services/Whatitsliketobevisuallyimpaired.htm
• www.nei.nih.gov/photo/keyword.asp?narrow=Eye+Disease+Simulation
İki çocuğun fotoğrafı. Solda normal görüşe sahip insanların gördüğü görüntü, sağda ise glokom hastası kişilerin gördüğü görüntü.
Adı:
Tarih
“
Çoğu zaman bende dört, gören kişilerde ise
sadece bir duyu var gibi hissediyorum.
1.2
”
—Karanlıkta Diyalog Rehberi
Dünyayı Farklı Görmek:
Duyularınız için bir macera
Derse giriş
Görme bozukluğu olmayan kişiler dünya hakkında edindikleri bilgilerin %90’ını gözleriyle öğrenirler. Yani kalan diğer
duyularıyla öğrendikleri sadece %10’luk bir kısımdır. Görme bozukluğuna sahip kişiler duydukları, kokladıkları ve
hissettikleri şeylere daha fazla dikkat etmek zorundadır. Onlar süper kahraman hislerine sahip değillerdir ama diğer
duyularının söylemek istediklerini dinleme konusunda çok alıştırma yapmışlardır. Bu derste işlenecek etkinlikler
sayesinde öğrenciler gözlerini kullanmadan neler öğrenebileceklerini ve yapabileceklerini “görecekler”.
İşitme
1. Öğrenciler 2 dakika süreyle sessizce oturur, bu
süre içinde duydukları her sesi yazar ve listeleri
karşılaştırır. Bu sesler yan odadan gelen sesler,
koridorda yürüyen birinin sesi, camın dışındaki
kuşlar, klimanın gürültüsü vb. olabilir. Bazı sesler
sadece odanın belirli bir bölgesindeki öğrenciler
tarafından duyulabilir. Bu etkinlik dışarıda da
kolayca yapılabilir.
2. Plastik yumurta veya film kutusu gibi küçük, opak
kutulara çeşitli nesneler doldurun. Kutuları
sallayın. Öğrenciler, duydukları seslere göre
kutuların içindekileri bulmaya çalışır.
3. Kutuların içerikleri belirlendikten sonra aynı
kutuları belirli bir sırayla sallayın. Biraz bekleyin.
Öğrenciler, duydukları seslere göre nesneleri
sırayla yazar. Bu etkinlik, öğrencilerin gözleri
kapalıyken odadaki çeşitli yüzeylere vurarak veya
belirli sırayla müzik enstrümanları çalarak da
yapılabilir.
4. Öğretmen, öğrenciler bakmadığı sırada 3 farklı
nesneden veya hareketten ses çıkarır. Örneğin bir
sandalyeyi kaydırır, kapıyı kapatır veya bir musluğu
açar. Öğrenciler sesin kaynağını tahmin edip
yazar veya tüm sesleri içeren küçük bir öykü
anlatır.
5. Özel ses: semtinizdeki en sevdiğiniz mekana veya
yere özgü 3 sesi düşünün. Çeşitli aletler veya
bilgisayarınızın ses özelliğini kullanarak bu sesleri
çıkarmaya çalışın. Partnerinizden veya sınıftan
“bulunduğunuz yeri” bulmalarını isteyin.
6. Bu etkinlik için açık bir alan gerekir. Sandalye ve
sıraları sınıfın arkasına itin veya spor salonunu
kullanın.
a. Sınıfı 4 veya 5 kişilik gruplara ayırın. Her grupta bir
öğrencinin gözlerini bağlayın. Gruplar ayrıca
dağıldıklarında birbirlerini bulmak için özel bir ses
çıkarmak gibi bir strateji belirlemelidir.
b. Gözleri bağlı öğrenciler odanın ortasında durur. 5 ila 8
saniye süre içinde diğer öğrenciler odaya
dağılır. Zaman dolduğunda herkes bulunduğu
yerde durur.
c. Gözleri bağlı öğrenci sadece önceden belirledikleri
stratejiyi kullanarak grubundaki diğer kişilerin yerini
bulmaya çalışır.
d. Gözleri bağlı öğrenci bir grup üyesini bulduğunda o
öğrenci de gözlerini bağlar ve birinci öğrenciyle
birlikte kalan öğrencileri bulmaya çalışır.
e. Tüm grup üyeleri bir araya gelen ilk ekip oyunu kazanır.
Bu görevi zor veya kolay yapan neydi? Bu etkinlik
görme engelli bir kişinin günlük yaşantısındaki olaylarla ne
gibi bir ilişkiye sahip?
Adı:
Tarih
Koklama
Dokunma
1. Öğrenciler bir gün (veya daha küçük öğrenciler için
altı saat gibi daha kısa bir süre) ayırt edebildikleri
tüm kokulara dikkat eder. Öğrencilere ayırt
ettikleri her kokuyu yazmalarını söyleyin. Ertesi
gün öğrenciler listeleri karşılaştırır. Her kokunun
ne gibi bilgiler verdiğini ve herhangi bir anı veya
duyguyu ortaya çıkarıp çıkarmadığını tartışın.
2. Bu etkinlik daha küçük ölçekte okul çevresinde
yürüyerek de gerçekleştirilebilir.
3. Bir “Koku Alma Yarışması” düzenleyin. Öğrenciler,
heceleme yarışmasının kurallarına göre çeşitli
kokuları bilmeye çalışır. Bunu yapmanın bir yolu,
pamuk toplarına sıvı doldurmaktır. Bir başka yol
ise nesneleri birbirinin aynı opak kaplara koymak
ve kapaklara delik açmaktır.
4. Öğrenciler, “Koku Alma Yarışması” için
hazırlananlar gibi koku örneklerini kullanarak
nesneyi kokusuna göre belirler, nesnenin
nasıl koktuğunu (hoş, kötü, nötr, keskin vb.) söyler
ve bu kokuyla ilgili anılarını anlatırlar.
5. Yiyeceklerin kullanıldığı görmeden tatma testleri
yaparak görme, koklama ve tatma arasındaki
bağlantıları ortaya koyun ve öğrencilerinizin bunları
doğru şekilde bilip bilmediğini görün.
Koku alma duyusu testlerinde kullanılabilecek malzemeler:
kurutulmuş bitkiler, baharatlar (zencefil ve tarçın gibi), kahve,
soğan, kakao tozu, kek malzemeleri (vanilya ve badem gibi),
sarımsak, muz, n a f t a l i n , portakal suyu, meyve kabukları,
elma dilimi, sirke, parfüm, şampuan, sedir ağacı, nane, talaş, oda
spreyleri, bebek pudrası, çiçekler, toprak, çam iğneleri, fıstık
ezmesi, ciklet.
1. Beş katılımcı sıraya dizilir. Her biri tek tek adını
söylerken gözleri bağlı olan altıncı kişinin elini sıkar.
Ardından bu beş kişi sessizce sırasını değiştirir.
Gözleri bağlı kişi tekrar onların ellerini sıkar ve
sadece ellerini hissederek kimin kim olduğunu
bulmaya çalışır.
2. Çeşitli nesneleri görülmeyecek şekilde kutuların
veya poşetlerin içine koyun.
a. Öğrenciler her kutu veya poşetteki nesneye
dokunarak ne olduklarını bulmaya çalışır.
b. Öğrencilerin fen bilgisi, hayat bilgisi veya başka
bir derste zaten kullandığı nesneleri bu deneye
katarak etkinliğin kapsamını genişletin.
3. Bir kutu veya poşete çeşitli küçük nesneler koyun.
a. Öğrencilerden
biri
bakmadan,
sadece
dokunarak kendisinden istenen nesneyi
bulmaya çalışır.
b. Öğrencilerden biri aynı nesneleri kullanarak
poşetten rasgele 3 nesne seçer (ardından bu
nesneleri bir sonraki öğrenciye verir).
Öğrencilerden, seçilen tüm nesneleri şiir veya
kısa öykü gibi yaratıcı bir ödevde
kullanmalarını isteyin.
4. Öğrenciler, Braille alfabesini kullanarak aşağıdaki
çalışma sayfasını doldurabilir.
(2. sorunun yanıtı: Louis Braille bu alfabeyi bulduğunda on beş yaşındaydı.)
Adı:
Tarih
“
”
Dünyayı dokunarak ve dinleyerek keşfedin.
1.2
—Karanlıkta Diyalog ziyaretçisi
Dünyayı Farklı Görmek:
Duyularınız için bir macera
Braille alfabesiyle okumak
Görme engelli birçok kişi okumak için dokunma duyusunu kullanır. Louis Braille tarafından 19. yüzyılda bulunan Braille
alfabesinde harfler, rakamlar ve noktalama işaretleri için kabartma noktalar kullanılmaktadır.
a
b
c
d
e
f
g
h
i
j
k
l
m
n
o
p
q
r
s
t
u
v
w
x
y
z
ch
ed
er
gh
ou
ow
sh
th
wh
of
the
Louis Braille
and
with
for
Adı:
Tarih
1. Aşağıdaki cümleyi Braille alfabesiyle yazın:
Adım [ADINIZ] ve [OKULUNUZUN ADI] okulunda okuyorum.
2. Aşağıdaki cümle ne anlama geliyor?
3. Bir set Braille alfabesi alın. Yukarıdaki tabloyu büyütün ve kalın bir kağıda veya bir kartona yapıştırın. Her bir siyah
noktanın üzerine küçük bir boncuk veya pul yapıştırın. İsterseniz sadece bir damla yapışkan da
kullanabilirsiniz. Yapışkan kuruduktan sonra her bir harfi kesin ve dokunarak harfleri tanımaya çalışın.
Adı:
Tarih
“
Alışkanlık, diğer beş duyuya hükmeden altıncı
1.3
”
duyudur.
—Arap atasözü
Dünyayı Farklı Görmek:
Yön tayini
Derse giriş:
ABD’de yaşayan görme engellilerin sadece %35’i beyaz baston kullanıyor ve sadece %2’sinin rehber köpeği var.
Görme engelliler için gideceği yeri ve oraya nasıl gideceğini bilmek gerçekten zor bir iş. İşitme duyunuzun yanı sıra
belleğiniz de çok önemli.
Etkinlikler
1. Bu etkinlik için iki katılımcı gerekir. Odada hiç ses
çıkmamalıdır.
a. Oyuncu A gözleri bağlı halde sandalyeye
oturur. Oyuncu B yavaşça ve sessizce
Oyuncu A’nın arkasına yürür (sandalyeye
çarpmamaya dikkat ederek).
b. Oyuncu A, Oyuncu B’nin tam arkasında
durduğunu düşündüğü anda “dur” der.
c. Oyuncu B ne kadar yaklaşmıştır? Oyuncu A
neden “dur” demesi gerektiğini düşünmüştür?
Rolleri değiştirip etkinliği tekrarlayın.
2. Her öğrenciye kağıt ve pastel boya, renkli
kalemler veya keçeli kalemler verilir. Güneşli bir
günde parkta uçurtma uçuran çocuklar gibi
canlı görüntülere sahip, basit bir sahne
anlatın.
a. Öğrenciler gözlerini kapatır ve sizi dinlerken
görüntüyü zihinlerinde canlandırır.
b. Anlatmanız bittiğinde öğrenciler gözleri kapalı
veya bağlı haldeyken resmi kağıda çizer.
Herkes
tamamladığında
çizdiklerine
bakabilirler.
c. Herkes duyduğunu nasıl resmetti? Ortaya çıkan
çizimler zihinlerinde canlandırdıklarına ne kadar
yakın? Renkler gerçekçi bir şekilde kullanılabilmiş
mi? Herkesin resminde aynı nesneler kullanılmış
mı?
d. Alternatif olarak iki nokta arasında (örneğin
sınıftan müdür odasına) bir yol belirleyin. Siz
adım adım anlatırken, öğrenciler gözleri bağlı
halde bu yolu çizmeye çalışırlar.
e. Küçük öğrencilere bakmadan çizecekleri bir
geometrik şekil verin (daire, üçgen vb.).
Yön bulma ve hareket alıştırması
(nereye, nasıl gideceğini bilmek) iletişim
becerilerini güçlendirir.
Adı:
Tarih
3. Bu etkinlik için bir eş ve dolaşmak için boş alan
gerekir. Odada hiç ses çıkmamalıdır.
a. Partnerler birbirlerine dönük olarak ve
ayakuçları temas edecek şekilde ayakta durur
ve avuçları dışarı dönük olacak şekilde ellerini
omuz seviyesine kaldırır. Partnerler ellerini
birbirlerine dayar ve sonra gözleri bağlanır.
b. Partnerler 8 saniye içinde yavaşça birbirlerinden
uzaklaşır (bu süre yaş grubuna ve alanın
büyüklüğüne göre değiştirilebilir).
4. İnsanların birbirine bağlandığı bu oyun
bireylerin mekansal farkındalıklarını zorlamaya
ve grup iletişimini artırmaya yöneliktir. Oyunu
daha zorlaştırmak için düğüm atmadan önce
öğrencilerin gözlerini bağlayın. Gruptaki
öğrencisi sayısını artırarak veya azaltarak ya da
süreyi sınırlayarak zorluk seviyesini değiştirin.
Bir başka kural olarak öğrencilerin gözlerini
bağlamayabilirsiniz ancak bu durumda
konuşmalarına izin vermeyin.
c. Zaman dolduğunda birbirlerine doğru yürümeleri
ve başlangıçtaki pozisyonlarına gelmeleri gerekir.
a. 4 ila 6 öğrenciden oluşan bir grup bir dairenin
içinde yan yana durur ve kollarını dairenin
ortasına uzatır.
d. Tekrar aynı pozisyona gelebildiler mi? Dönüş
sırasında yönlerini ne derece doğru
belirlediler? Görmediğiniz zaman düz bir
çizgide yürümek zor mu?
b. Her öğrenci iki başka öğrencinin ellerini tutar
(sadece bir kişinin her iki elini tutmaya izin
verilmez). Ardından gruptaki herkesin gözleri
bağlanır.
c. Oyunun amacı öğrencilerin bakmadan ve
diğer öğrencilerden ayrılmadan kendilerini en
kısa sürede çözmesidir.
Adı:
Tarih
“
Karanlıkta attığım 1000 adım beni görme
”
engellilerin dünyasına bir adım yaklaştırdı.
1.3
—Karanlıkta Diyalog ziyaretçisi
Dünyayı Farklı Görmek:
Yön tayini
Harita yapma:
Almanya’dan kör bir kadın olan Sabriye Tenbarken Tibet’in başkenti Lhasa’da kör çocuklar için bir okul kurmuştur.
Burada şehir içinde evden okula gitmeyi anlatmaktadır. (Sabriye Tenbarken’ın Arcade Yayınlarından 2004 yılında çıkan
My Path Leads to Tibet (Yolum Tibet’e Çıkıyor) adlı eserinden)
“
Kabartma haritalar ve dünya küreleri
görme engelli öğrencilerin coğrafya
öğrenmesine yardımcı oluyor.
Yolculuğuma
açık
bir
meydanın
köşesinden
başlıyorum…Sağımda trafiğin yoğun olduğu bir cadde var ve
burası benim ilk yön işaretim. Meydanın karşısına trafiği
sağımda ve aynı mesafede tutarak geçmem gerektiğini hiç
unutmuyorum. Şimdi, Çinli satıcıların bağırarak meyve satışı
yaptığı bir dizi tezgahın yanından geçiyorum. Yazın elma ve
armutların, kışın portakal ve greyfurtların kokusu burnuma
geldiğinde müşterilerin yoluna çıkmamak için dikkatlice sağa
dönüyorum…Caddeye çok yakın olarak ve otomobillerin sesi
sağımda kalacak şekilde, bastonum benim yeni yön işaretim
olan bir tür bordüre temas edene kadar dümdüz yürüyorum…
Yolum beni yol kenarındaki ayakkabı tamircilerinin tezgahlarına getiriyor. Bunları tanımamın sebebi
sürekli çekiç sesini duymam ve keskin deri kokusunu koklamam. Bunun hemen ardından yolum sola
dönüyor. Bu noktada bordür bitiyor ve ben yolun ortasında duruyorum çünkü artık şehrin eski
mahallesindeyim. Burada daha az araç var ve hepsi çok yavaş ilerliyor. Sağ tarafımda sıcak yemek
tezgahları var. Günün farklı saatlerinde taze ekmek, et ve erişte kokuları havaya yayılıyor…Bu dar
geçit bir T kavşakla sona eriyor ve ben buradan sola dönüyorum…
Yolun arkasındaki taş duvarın ön tarafından yol sola dönüyor…Sadece bir buçuk metre genişliğinde ve
yaklaşık elli metre uzunluğunda. Gören kişiler burada evlerin sanki üzerlerine eğildiği hissine kapılırlar.
Bu evlerin girişlerinde genelde yaşlılar oturuyor ve beni dostça selamlayan bu kişiler yolumdaki çöplere
ve su birikintilerine karşı beni uyarıyor…Bu dar sokağın sonundaki T kavşaktan sağa dönüyorum. Bu
yol geniş ve dengeli. Zigzaglar çizerek kalabalık bir yola çıkıyor…Trafik gürültüsü ilk başlarda çok az
duyulurken, giderek daha yükseliyor. Yerel sürücüler ehliyetlerini herhangi bir sürüş deneyimi
olmadan aldığından, bazen yanımdan geçen kişilerden beni bu “yarış pistinin” karşısına
getirmelerini rica ediyorum. Ardından kumlu bir yol üzerinde, bir sitenin arkasından sola dönüyor, daha
sonra tekrar sola dönüp birinci avluya, ardından sağdaki ikinci avluya giriyorum.
”
Adı:
Tarih
1. Bu terimleri açıklayın: satıcı, ayakkabı tamircisi, keskin koku, yolun dönmesi,
kokunun yayılması. Ardından, öyküde kullanıldıkları yeri gösterin.
Karanlıkta Diyalog
Tel Aviv, İsrail
2. Sabriye’nin okula giden yolu bulmak için kullandığı koku ve seslerin listesini yapın.
3. Verilen tarife göre yolun haritasını çizin.
4. Evinizden yakınlarınızdaki bir yere (örneğin bakkala, okula veya arkadaşınızın evine) giden yolu, bastonuyla bir kör kişinin
bulabileceği şekilde tarif edin. Yolda karşılaşılabilecek belirgin ses ve kokuları açıklayın. Bir fırının ya da inşaat
alanının ya da içinde köpek bulunan bir bahçenin ya da bir kafenin yanından geçiyor musunuz?
Adı:
Tarih
“
Eğitimin en önemli sonucu toleranstır.
1.4
”
—Helen Keller
Dünyayı Farklı Görmek:
Benim gördüklerimi sen nasıl görüyorsun?
Karanlıkta Diyalog etkinliklerinin amaçlarından biri, gören ziyaretçilerin görme engelli kişilerin her şeyden önce bir
insan olduğunu anlamalarını sağlamaktır. Başka insanları yargılamadan önce kendimizi onların yerine koymamız
gerekir. Bu etkinlikler ve Karanlıkta Diyalog sergisi size kendinizi görme engelli bir kişinin yerine koyma fırsatı
vermektedir.
Bölüm 1: Etkinlikler
1. Sabahları “kalkıp okula gitmek üzere
hazırlanma” veya akşamları “okuldan gelip
yatağa kadar geçen süre” içinde yaptıklarınızı
listeleyin. “Dişleri fırçalamak” veya “beslenme
çantasını hazırlamak” gibi belirli şeyleri mutlaka
ekleyin. Ardından listeye göz atın ve görme
engelli olsaydınız bunların her birini nasıl farklı
yapabileceğinizi düşünün. Şunu deneyin: bir
sonraki sefer sabah giyinirken veya pijamalarınızı
giyerken gözlerinizi kapatın.
2. Eşlerle veya gruplar halinde görme engelli
olsaydınız aşağıdaki etkinlikleri nasıl
yapabileceğinizi tartışın. İpuçları ve öneriler için
“Fred’in Veritabanı” içindeki “Ara” özelliğini
kullanın: www.aph.org/fh/index.html
• Kart veya masa oyunu oynama
• Saati söyleme
• Bir bardak meyve suyu koyma
• Halı döşemek için odayı ölçme
Braille alfabesini
okuyan eller
20Kanada Doları
üzerindeki kabartı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Okula gidip dönme
Bir bakkalda kutu içecek ve cips bulma
Paranızı sayma
Ne zaman karşıdan karşıya geçeceğini bilme
Çorabın eşini bulma
Uyumlu kıyafetler giyme
Futbol veya basketbol oynama
E-posta gönderme
Uçuş için kapıyı ve uçakta koltuğu bulma
Uçuştan sonra bavulunu alma
3. Görme engelli kişiler için günlük yaşamı
kolaylaştırmak amacıyla ne gibi uyarlamalar ve
ürünler sunulabilir? İsteyebileceğiniz veya
ihtiyaç duyabileceğiniz şeylerin listesini yapın.
Bunları www.lighthouse-sf.org/catalog/ ve
www.human-ware.com gibi sitelerde bulmaya
çalışın. Satın almak istediğiniz şeyleri listelerken
fiyatlarını da ekleyin. Hepsi ne kadar tuttu?
Beysbol topu
Körler için saat
Braille makinesi
Adı:
4. (a) En sevdiğiniz TV programı hangisi? Bu
programı gözleriniz bağlıyken veya sırtınız TV’ye dönükken,
yani programı göremeyecek ama duyabilecek bir şekilde
“izlemeyi” deneyin. Diziyi takip etmek zor muydu?
Neden zordu veya değildi? (b) Bunu bir eşle
tekrarlayın. Bu sefer eşiniz ekranda olanları
anlatırken 5 dakika onu dinleyin. Bunun yardımı
oldu mu? Neden oldu veya olmadı? Rolleri
değişin ve deneyi tekrarlayın.
5. Evinizde veya mahallenizde bulunan bir engelliyle
röportaj yapın. Hayatında ne gibi uyarlamalar
yaptığını ve karşılaştığı en büyük zorlukların
neler olduğunu bulmaya çalışın.
6. 2008 Mayıs ayında bir mahkeme, ABD’de kullanılan
kağıt paraların körlere ve görme engellilere karşı
ayrımcılık olduğuna karar verdi. ABD’de bozuk
paralar büyüklüğüne, ağırlığına ve üzerindeki
kabartma resme göre ayırt edilebilirken, kağıt
paraların boyu ve şekli aynıdır. Bazı ülkeler farklı
boyut ve şekillere, üzerinde kabartma noktalara
veya hissedilebilen bir folyoya sahip olan paralar
üreterek bu sorunun üstesinden gelmiştir. ABD
Hazine Bakanlığı sizi işe almış ve sadece dokunarak
anlaşılabilecek bir para geliştirmenizi istemiştir. 1, 5,
10 ve 20 dolarlık banknotları (www.bep.treas.gov/)
görmeyen kişilerin farkı anlayabileceği şekilde yeniden
üretin. Fikir almak için üzerinde Braille karakterleri
bulunan ilk Amerikan bozuk parasına göz atın:
2009 yılında Louis Braille’nin 200. doğum günü
anısına üretilen hatıra gümüş dolar
(www.usmint.gov/
pressroom/index.cfm?action=Photo).
Tarih
Bölüm 2: Yansıtma
1. Kendinizi başka birinin yerine koyduğunuz bu
dönemde sizi en çok ne şaşırttı?”
2. Görme engelli olsaydınız hayatınızda yapmanız
gereken en zor değişiklik ne olurdu? Neyi farklı
yapmanız gerekirdi? Neyi aynı şekilde
yapmaya devam ederdiniz?
3. Engellilerle ilgili fikirleriniz değişti mi? Neler değişti?
4. Genellikle zorba kişiler başkalarının dünyayı
nasıl gördüğünü anlamakta güçlük çekerler.
Karanlıkta Diyalog sergisine yapılacak bir gezi,
zorba bir kişinin yaptıklarının başkalarını nasıl
etkilediğini öğrenmesine nasıl yardımcı olabilir?
Louis Braille
2009’da Basılan Hatıra
Gümüş Dolar
Adı:
Tarih
“
Görememeniz, vizyonunuzu kaybetmeniz
1.5
anlamına gelmez.
”
—Erik Weihenmayer
Dünyayı Farklı Görmek:
Engelleri yıkmak
Bir gün bir dağa tırmanmayı hayal ettiniz mi? Ya da dünyayı gezmeyi? Tekneyle denize açılmayı? Snowboard veya kayak
yapmayı? Bir maraton koşmayı? Tüple dalış yapmayı? Olimpiyatlara katılmayı? Bu etkinlikler için büyük cesaret ve
adanmışlık gerekir. Bunlar ayrıca görme engellilerin kariyer yaptığı veya hobi olarak ilgilendiği alanlardır.
Bölüm 1: Uyarlanabilir etkinlikler
İlginizi çeken bir etkinlik, spor veya oyun seçin. Görme
engellilerin de buna katılabilmesini sağlamak için ne gibi
değişiklikler yapılabileceğini bulmaya çalışın. En sevdiğiniz
spor veya oyunun nasıl uyarlandığını anlatan kısa bir rapor
yazın. Farklı ekipmanlar mı kullanılıyor? Farklı kurallar mı
uygulanıyor? Nasıl? Resimler ekleyin.
İsterseniz araştırmanıza diğer engel türlerini de
ekleyebilirsiniz. En sevdiğiniz etkinliğin uyarlanmış bir
versiyonu yoksa siz yaratın ve nasıl uygulandığını
raporunuzda açıklayın.
Kano, su kayağı, yürüyüş, kaya tırmanıcılığı, bowling,
kampçılık, bisiklet, golf, jimnastik, judo, ağırlık
kaldırma, kayak, snowboard, dağcılık, yüzme, güreş ve
yurtdışında gezi gibi etkinlikleri anlatan aşağıdaki
sitelere göz atın.
• www.carroll.org/recreation
• www.usaba.org
• www.blindsailing.org/
• www.absf.org
Bir maratona katılan tekerlekli sandalyeli yarışmacı
100 m yarışı
Yaz
kampındaki
kör tırmanışçı
Kör binici
Adı:
Tarih
Bölüm 2: Engelleri yıkan kişilerin biyografileri
Günümüzde yaşayan ve dünyanın engelli insanlara bakışını değiştiren kişiler hakkında bilgi edinin. Aşağıdaki listeden
bir kişi seçin veya sizin ilginizi çeken bir kişiyi bulun. Bu kişinin biyografisini sunarken Eğitmen Kılavuzu’ndaki Kaynaklar
bölümünde önerilen formatlardan birini kullanın.
Pascale Bercovitch
www.hamartzim.co.il
Jim Abbott
• 17 yaşındayken bir tren kazasında her iki
bacağını da kaybeden Pascale Bercovitch şu an
belgesel yönetmenliği ve senaristliğin yanı sıra
dünya çapında bir yüzücü ve kürekçi oldu.
• Oscar Pistorius,her iki bacağı da olmayan bir
Paralimpik atletidir ve 2008 Olimpiyatlarında
sağlam atletlerle birlikte yarışmıştır. Daha fazla
bilgi için sportsillustrated.cnn.com/2008/writers/
david_epstein/05/16/Pistorius/index.html web
sitesini ziyaret edin.
• 2001 yılında bir trafik kazasında bir bacağını
kaybeden Natalie du Tout 2008
Olimpiyatlarında sağlam yüzücülere karşı
yarışmış ve elemeleri geçmiştir. Daha fazla bilgi
için www.nataliedutoit.com/ web sitesini ziyaret
edin.
• Doğuştan sağ eli olmayan Jim Abbott
profesyonel bir beysbol oyuncusu olmuştur. Daha
fazla bilgi için www.jimabbott.info/biography.html
web sitesini ziyaret edin.
Erik Weihenmeyer
Ed Weihenmeyer’in izniyle
• Eski bir ortaokul öğretmeni olan Erik
Weihenmeyer, dünyaca bilinen birçok zirvenin
yanı sıra Everest’in zirvesine tırmanan ilk kör kişi
olmuştur. Daha fazla bilgi için www.
touchthetop.com/about.htm ve www.nobarriersdolomiti.com web sitesini ziyaret edin.
• Almanyalı bir kör olan Sabriye Tenberken, Tibet’te
kör çocuklar için bir okul kurmuş ve Braille
sistemini onların diline uyarlamıştır. Daha fazla
bilgi için www.braillewithoutborders.org ve
www.connal.com/bwb/sabriye.htm web sitesini
ziyaret edin.
• Doğuştan sağ ayağının yarısı ve sağ eli olmayan
Tom Dempsey 1970’lerde profesyonel futbol
oynamıştır. Daha fazla bilgi için findarticles.com/p/
articles/mi_m0FCL/is_10_32/ai_102656419 web
sitesindeki 2003 Football Digest makalesine
başvurun.
• Diğer kişiler hakkında öneriler için
www.mentalfloss.com/ blogs/archives/13601
web sitesindeki “9 People Who Did It Anyway”
(Her Şeye Rağmen Başaran 9 Kişi) adlı
makaleyi okuyun.
Adı:
Tarih
Başkalarının sizi anlaması için önce siz
onları anlamaya çalışın.
“
2.1
”
—Stephen R. Covey
Kabul Edilebilir ve Erişilebilir:
Geriye dönüp bakmak
Bu ders için 82. sayfadaki “Kaynaklar” bölümünde verilen zaman çizelgesini kullanın.
Tarih ve Coğrafya
1. Uzun bir ilan panosu kağıdı veya poster panosu kullanarak 21 cm uzunluğunda bir çizgi çizin. Çizgideki
her santimetreyi işaretleyin.
a. Çizginin en başındaki “0” yılıyla başlayarak her santimetreyi bir yüzyıl olarak işaretleyip 2100 yılına kadar
gelin.
b. Verilen tarihler listesindeki her bir yılı 1. Sıraya “29: Aulus Cornelius Celsus, Romalı bir…” yazarak
numaralandırın. 2008 yılı 63 numara olacaktır.
c. Bu yılların her birine ait numarayı yaptığınız 21 santimetrelik zaman çizelgesine yazın. 0 ve 100 arasında
29 yılına karşılık gelen yere “1” yazın.
d. Nasıl bir düzen karşınıza çıktı? Hangi yüzyıllar en yoğun olanlar? Hangi yüzyıllar en tenha olanlar? Neden?
2. Bir harita üzerinde adını saydığınız tüm ülkeleri işaretleyin. Nasıl bir düzen karşınıza çıktı?
3. Dr. Sebastien Guillié’nin 1819 yılındaki yorumunun neden ironik olduğunu açıklayın.
4. Snellen Göz Tarama Testi (“büyük E harfi”) ne kadar süreyle göz taramasında kullanılmıştır?
5. ABD ilk olarak ne zaman ve neden ortaya çıkmıştır?
6. ABD’de rehber köpekler için ilk eğitim merkezi ne zaman
açılmıştır?
Okulun adı neydi ve nerede bulunuyordu?
7. 1931 yılında “konuşan kitaplar” hangi formatta sunuluyordu?
Snellen Göz Tarama
Testi
8. ABD kanunlarında “özür” yerine “engel” resmen ne zaman kullanılmaya başlandı? Bu iki kelime arasındaki
fark nedir? “Engelliler” ile “Engelli insanlar” arasında ne fark vardır?
9. Doğum tarihinizi zaman çizelgesine ekleyin. O yıl zaman çizginizde
görülen başka olaylar var mı?
Adı:
Tarih
Sözlük:
• Bir partnerle birlikte çalışarak bu kelimelerin tanımlarını bulun. Bir terimin birden fazla anlamı varsa, bağlama en
uygun olanı seçin.
• Birlikte zaman çizgisi üzerinde her bir terimin kullanıldığı yeri işaretleyin.
1. Erişilebilir/erişilebilirlik
15. Yüksek akademik başarı
2. Keskinlik
16. Hareketli (hareket kabiliyeti)
3. Değişiklik
17. Oftalmoloji
4. Asurlu
18. Oftalmoskop
5. Katarakt
19. Yönetmelik
6. İnsan Hakları
20. Paralimpik
7. Yazışma
21. Teknik Okul
8. Sağır ve kör
22. Protez
9. Kısıtlanmış
23. Retina (retinal)
10. Diyalog
24. Basmakalıplık
11. Özürlülük/özürlü
25. Typhlocomium
12. Ayrımcılık
26. Bölüm Birincisi
13. Engellilik/engelli
27. Bitkilerin büyümesi
14. Düşkünlerevi
28. Mesleki
Adı:
Tarih
“
Sadece çok uzağa gitme riskini alanlar ne kadar
2.2
”
uzaıa gittiklerini anlayabilir.
—T.S. Eliot
Kabul Edilebilir ve Erişilebilir:
Ünlü Kişiler
Aşağıdaki listede yer alan kişilerin kim olduklarını, neyle ünlü olduklarını, ne zaman ve nerede yaşadıklarını yazın.
Alicia Alonso
Elizabeth Goldring
Claude Montal
Andrea Bocelli
Homer
Marla Runyan
Ray Charles
Lemon Jefferson
Sabriye Tenberken
Arizona Dranes
Helen Keller
Erik Weihenmayer
José Feliciano
Claude Monet
Stevie Wonder
Ray Charles
Helen Keller
Lemon Jefferson
www.governor.state.tx.us/
divisions/music/caption
Claude Monet
Erik Weihenmeyer
Ed Weihenmeyer’in izniyle
Ek görevler:
1. Her kişinin yaşadığı ülkeyi bir dünya haritasında gösterin.
2. Bu kişilerin adlarını ve tarihleri, zaman çizelgesi üzerindeki ilgili yerlere yazın.
3. Listede, bu kişilerin tanınmasını sağlayan beceri, iş veya nedenlerden en çok hangisi görülmektedir?
Neden bunun daha sık görüldüğünü düşünüyorsunuz?
4. İlginizi çeken bir kişiyi seçin ve o kişi hakkında daha fazla bilgi edinin. Araştırmanızın sunumunu yaparken
Eğitmen Kılavuzu’nun “Kaynaklar” bölümünde yer alan Biyografiler proje listesini kullanın.