haftalık ekonomi ve finans bülteni

HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ
İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ
6 Ağustos 2012 / 32
İktisadi Araştırmalar Bölümü
İzlem Erdem - Müdür
[email protected] om.tr
Figen Yılmaz - Müd. Yrd.
[email protected] om.tr
Özgür Demirtaş - Uzman
[email protected] om.tr
Hatic e Erkiletlioğlu - Uzman
hatic [email protected] om.tr
İlker Ş ahin - Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Ahmet Aşarkaya - Uzm. Yrd.
[email protected] om.tr
Neden Önemli
Enflasyon
Bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade
eden enflasyonun altında yatan
temel neden çoğunlukla ekonomi
genelinde talebin arzı aşmasıdır.
Diğer taraftan, üretimde kullanılan girdilerin ya da ithal ürünlerin fiyatlarının artması da genel
fiyat düzeyinin yükselmesine
neden olabilir.
Tüketici
Fiyatları
Endeksi
(TÜFE), piyasada tüketime konu
olan mal ve hizmetlerin nihai
fiyatlarındaki değişimi ölçmektedir. Bu doğrultuda, hane halklarının, yabancı ziyaretçilerin ve
kurumsal nüfusun yurtiçinde
yaptığı tüm nihai parasal tüketim
harcamaları dikkate alınmaktadır. Üretici Fiyatları Endeksi
(ÜFE) ise, belirli bir referans döneminde yurtiçinde üretimi yapılan ürünlerin, KDV ve benzeri
vergiler hariç, peşin satış fiyatındaki
değişimi
ölçmektedir.
ÜFE’de tarım ve ormancılık, balıkçılık, madencilik ve taş ocakçılığı, imalat sanayi, elektrik, gaz
Haftaya Bakış
Geçtiğimiz hafta yurtdışında Avrupa Merkez Bankası (ECB) ile ABD Merkez Bankası (Fed)
toplantıları, yurtiçinde dış ticaret ve enflasyon verileri yakından takip edildi.
Fed, para politikası uygulamalarında değişikliğe gitmezken, faizlerin en az 2014’e kadar düşük seviyelerini koruyacağını belirtti. Ekonomik aktivitedeki toparlanmanın hız kestiğine
dikkat çeken Fed, ihtiyaç duyulması halinde ekonomik büyümeyi destekleyecek ek önlemlere başvurabileceğini belirtti. Söz konusu açıklama, Fed’in gelecek dönemde tahvil alımına
geçme ihtimaline karşı “kapıyı açık bıraktığı” şeklinde yorumlandı.
Avrupa Merkez Bankası (ECB) gerçekleştirdiği toplantıda politika faizini değiştirmeyerek
%0,75 düzeyinde bıraktı. ECB Başkanı Mario Draghi toplantı sonrasında yaptığı açıklamada,
faiz indirimi olasılığının tartışıldığını, ancak, böyle bir değişiklik için doğru bir zamanlama
olmadığı yönünde karar alındığını belirtti. Euro Alanı’nın sorunlu ülkelerine de değinen
Draghi, yüksek borçlanma maliyetlerinin sürdürülebilir olmadığını ve bu durumun mevcut
para politikasının etkinliğini kısıtladığını vurguladı. Bununla birlikte, sorunlu ülkelerin Euro
Alanı’ndan çıkarılması gibi bir seçeneğin söz konusu olmadığını yineleyen ECB Başkanı,
parasal birliğin korunması için gerekli adımların atılacağına ve bu çerçevede ECB’nin üçüncü
çeyrekten itibaren açık piyasa işlemlerine başvurabileceğine dikkat çekti. Draghi’nin yeni
ECB programının öncekilerden farklı olacağını vurgulaması ise önümüzdeki dönemde standart dışı politika araçlarının gündeme gelebileceği yönünde algılandı.
Türkiye’de yıllık dış ticaret açığı Haziran ayında da düşüşünü sürdürdü. TÜİK’in açıkladığı
dış ticaret istatistiklerine göre Haziran ayında $13,3 milyarlık ihracat, $20,4 milyarlık ithalat
yapılırken dış ticaret açığı bir önceki yıla oranla %30 oranında geriledi ve $7,2 milyar olarak
gerçekleşti. İhracatta yıllık artış %16,9 seviyesinde olurken, ithalat %5,4 geriledi. Büyüme
performansı açısından Kasım 2011’den bu yana ihracat lehine devam eden üstünlük, 12 aylık
kümülatif dış ticaret açığının da bu tarihten itibaren düşüşe geçmesini sağladı. Haziran ayı
itibarıyla 12 aylık toplam dış ticaret açığı bir önceki aya göre $3,1 milyar azalarak, $94,6 seviyesine geriledi.
Temmuz ayında aylık tüketici enflasyonu piyasa beklentisinden iyi geldi ve -%0,23 olarak
gerçekleşti. Öte yandan yıllık enflasyon, TCMB’nin Enflasyon Raporu tanıtım toplantısında
ifade ettiği üzere Temmuz ayında sınırlı bir yükseliş kaydetti ve Haziran ayında bulunduğu
%8,9 seviyesinden %9,1’e yükseldi. Üretici fiyat enflasyonu ise aylık -%0,3 olarak kaydedilirken yıllık bazda Aralık 2009’dan bu yana en düşük seviyelerine geriledi ve %6,1 olarak gerçekleşti. Başta hammaddelerde olmak üzere emtia fiyatlarında yaşanan gerileme üretici fiyatlarındaki düşüşün devam etmesini sağlarken, önümüzdeki dönemde bu gelişmenin tüketici
enflasyonunu da aşağı çekmesi bekleniyor.
ABD’de işgücü piyasasındaki sınırlı iyileşme paralelinde kişisel gelirler Haziran ayında %0,5
ile beklentilerin hafif üzerinde artış kaydederken, tüketim harcamaları verisi önceki aya göre
değişiklik göstermedi. ISM imalat sanayi endeksi Temmuz’da 49,8 ile beklentilerin altında
kalırken, imalat sanayi satın alma yöneticileri endeksi (PMI) de 51,4 ile son 3 yılın en düşük
seviyesine geriledi. Diğer taraftan, ADP özel istihdam verisine göre, Temmuz’da özel sektörKAPANIŞ VERİLERİ (3 Ağustos)
İMKB-100
:
65.304
€/$
:
1,2385
USD
:
1,7795
$/¥
:
78,45
EURO
:
2,1778
Pe trol ($/varil)
:
109,88
Göste rge Tahvil Bile şik Faizi
:
%7,58
Altın ($/ons)
:
1.603,80
6 Ağustos 2012
Haftaya Bakış
Neden Önemli
ve sektörlerinde faaliyet gösteren
üreticilerin piyasaya arz ettiği
ürünlerin ilk el satış fiyatları izlenmektedir.
Fed Politika Faizleri
Federal Açık Piyasa Komitesi,
yılda sekiz kez toplanarak
FED’in para politikasını belirliyor. Bu toplantılarda açıklanan
faiz oranı, küresel piyasalardaki
diğer tüm faiz oranları için de bir
gösterge niteliği taşıyor.
de istihdam 163.000 kişi ile öngörülerden hızlı arttı. Cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisi de 100 bin kişi olan artış beklentisinin üzerinde gerçekleşti ve 163 bin kişilik artış
kaydetti. Son dönemde ABD ekonomisindeki yavaşlama nedeniyle işgücü piyasalarındaki
toparlanmanın sürdürülebilirliğine ilişkin endişeler, bu verinin ardından hafifledi.
Euro Alanı’nda Temmuz ayı enflasyonu beklentiler seviyesinde açıklanırken, Haziran ayı
işsizlik oranı %11,2 ile tarihi rekor seviyeye yükseldi. Euro Alanı imalat sanayi PMI, Temmuz’da 44 seviyesine inerek bir süredir devam eden düşüşünü sürdürdü. Aynı dönemde
imalat sanayi PMI göstergeleri, İngiltere ve Almanya’da da yaklaşık son 3 yılın en düşük
değerlerini gördü. Geçtiğimiz haftanın son işlem gününde piyasalar tarafından yakından
takip edilen en önemli gelişme ise Yunanistan’ın IMF, ECB ve Avrupa Komisyonu’ndan oluşan Troyka ile yapmış olduğu görüşmelerdi. Bu görüşmelerin ardından Troyka tarafından
yapılan açıklamada, Yunanistan’ın almış olduğu önlemlerin olumlu sonuçlarının görülmeye
başlandığı ifade edilirken, tarafların daha fazla bütçe kesintilerini içeren plan üzerinde uzlaştığı belirtildi.
Faiz oranlarının bilinen şekilde
ekonomik faaliyetleri ve tüketimi
etkilemesinin ötesinde, dünyadaki en büyük ithalatçı olması nedeniyle ABD’deki tüketim eğilimi de küresel ekonominin performansını doğrudan belirliyor.
Dünyadaki finansal sermayenin
yönü açısından da belirleyici
olan ABD faiz oranları, fon akışına duyarlı değişkenler olan döviz kurları, tahvil-bono faizleri ve
borsalar üzerinde de etkisini gösteriyor.
Bu nedenle diğer ülkelerin merkez bankaları da para politikalarını belirlerken, FED faiz oranını
dikkate almak zorunda kalıyorlar.
2
6 Ağustos 2012
Hisse Senedi Piyasaları
Hacim (milyon TL)
İMKB-100
3.000
ENDEKS
27.Tem
03.Ağu
Değişim
İMKB-100
64.373
65.304
%1,45
İMKB-30
78.456
79.787
%1,70
Sınai
54.800
54.820
%0,04
Hizmetler
Mali
43.517
44.133
91.661
%1,41
93.500
66.000
65.000
2.500
64.000
2.000
63.000
62.000
1.500
61.000
1.000
60.000
27.Tem
%2,01
Kaynak: İMKB
30.Tem
31.Tem
01.Ağu
İşlem Hacmi
02.Ağu
03.Ağu
İMKB-100 Endeksi
Hisse senedi piyasası geçtiğimiz haftaya alıcılı başladı. Önceki hafta ECB Başkanı Draghi’nin Euro’yu korumak adına her türlü
adımın atılacağı demecinin yarattığı beklentiyle artan risk iştahı, gelişmekte olan piyasalara alım getirirken İMKB de bundan
olumlu etkilendi. Ancak, haftanın ilerleyen günlerinde, Fed ve ECB’nin gerçekleştirdikleri toplantılar öncesinde küresel ekonomiye canlılık kazandırmak ve Euro Alanı’nın zor durumdaki ekonomilerine destek sağlamak amacıyla adımlar atılacağı yönündeki
beklentiler geçerliliğini korusa da, İMKB’de yüksek seviyelerden kâr satışları geldiği görüldü. Öte yandan, ECB ve Fed’in beklentilerin uzağında kalan açıklamalarıyla risk iştahında kaydedilen düşüş, satışları destekledi. Ayrıca, geçtiğimiz hafta İMKB şirketlerinin bilanço açıklamaya devam etmeleri ve kimi şirketlerin ikinci çeyrek kârlarının beklentilerin altında kalması da satıcılı seyre katkıda bulundu. Diğer taraftan, Cuma günü yurtiçinde açıklanan enflasyon verisinin yanı sıra, ABD tarım dışı istihdam verisinin beklentilerden olumlu açıklanması İMKB’ye güçlü alım getirerek hafta içinde yaşanan kayıpların telafi edilmesini sağladı.
Haftalık bazda %1,45 yükselen İMKB-100 endeksi Cuma gününü 65.303,64 seviyesinden kapattı.
Tahvil-Bono Piyasaları
27.Tem
03.Ağu
(Puan)
08.08.2012
7,56
7,45
-0,11
20.02.2013
7,94
7,51
-0,43
20.03.2013
7,93
7,57
-0,36
%2,00
15.05.2013
7,86
7,47
-0,39
%1,00
05.03.2014
7,78
7,58
-0,20
%0,00
8,15
8,16
0,01
131,46
131,75
0,29
%3,00
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
%0,64
Kas.11
İMKB DİBS Fiyat Endeksi
%4,00
Eki.11
15.01.2020
Beklenen Reel Faiz (%)
%5,00
Ağu.11
Vade
Değişim
Eyl.11
TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%)
Kaynak: İMKB
Geçtiğimiz hafta başında, tahvil bono piyasasında ECB ve Fed’in yaptıkları toplantılar öncesinde oluşan iyimser hava faiz oranlarını baskı altına aldı. Ayrıca, açıklanan dış ticaret rakamlarıyla birlikte dış ticaret açığında yaşanan dengelenmenin devam etmesi
de tahvil faizleri üzerinde baskı oluşturdu. Buna karşın, geçtiğimiz hafta açıklanan enflasyon rakamlarının tahvil faizleri üzerinde
belirgin bir etki yapmadığı görüldü.
Diğer taraftan, hafta ortasından itibaren ECB ve Fed’den gelen açıklamaların beklentileri tatmin etmemesi nedeniyle faiz oranlarının yükseldiği gözlendi.
TCMB’nin ortalama fonlama maliyetinin 2011 Kasım ayından beri en düşük değeri alarak %7’nin altına gerilemesi tahvillere alım
getirdi.
Haftalık bazda, TL cinsi varlıklarda yaşanan değerlenmeyle tahvil bono piyasasında faizlerin genel itibarıyla düştüğü görülürken,
uzun vadeli kağıtlarda karışık bir seyir izlendi.
5 Mart 2014 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi, haftayı 20 baz puanlık düşüşle %7,58 seviyesinden kapattı.
3
6 Ağustos 2012
Döviz Piyasaları
$/¥
€/$
DÖVİZ KURLARI
1,9787
-%1,87
€/$ Paritesi (³)
1,2317
1,2385
%0,55
78,41
78,45
%0,05
$/Yen Paritesi (³)
81
79
77
75
(¹) 15:30'da aç ıklanan TCMB döviz alış kurudur.
Ağu.12
2,0164
Tem.12
Sepet (²)
83
Haz.12
-%2,02
May.12
2,1778
Nis.12
2,2227
Mar.12
Euro (¹)
85
Şub.12
-%1,69
Oca.12
1,7795
Ara.11
1,8100
Kas.11
Dolar (¹)
87
Eki.11
Değişim
Eyl.11
03.Ağu
89
Ağu.11
27.Tem
1,55
1,50
1,45
1,40
1,35
1,30
1,25
1,20
1,15
(²) 0,5$ + 0,5€
(³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir.
€/ $
$ /¥
Geçen haftanın son gününe kadar Euro’nun Dolar karşısında değer kaybettiği gözlendi. ECB'nin piyasaların beklediği kadar güçlü bir adım atmaması Euro’daki zayıf seyirde belirleyici oldu. Ancak Cuma günü, IMF, ECB ve Avrupa Komisyonu’ndan oluşan
Troyka’nın Yunanistan’a yönelik olumlu değerlendirmeleri ile ABD’de beklentilerin üzerinde açıklanan tarım dışı istihdam verisi
risk iştahını artırarak Euro’nun Dolar karşısında değer kazanmasını sağladı. Bu gelişmelerin etkisiyle son bir ayın en yüksek seviyesine çıkan €/$ paritesi, haftalık bazda %0,55 artarak haftayı 1,2385 seviyesinden tamamladı.
Geçtiğimiz hafta yoğunlaşan yabancı fon girişlerinin etkisiyle TL, gerek Dolar, gerekse Euro karşısında değer kazanırken döviz
sepeti (0,5*€+0,5*$) son bir yılın en düşük seviyesine indi. Enflasyonun TCMB’nin öngörüleri çerçevesinde gerçekleşmesi, fonlama
maliyetindeki düşüş ve dış ticaret açığındaki daralma Türkiye ekonomisine yönelik olumlu görüşleri destekliyor .
Eurotahvil Piyasaları
EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM
VIX Endeksi
Değişim
55
45
27.Tem
03.Ağu
(Puan)
Ende ks
667,14
676,69
9,55
Spre ad
331
309
-22
EMBI+
35
15
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
May.12
Nis.12
-17
Mar.12
248
Şub.12
265
Oca.12
Spre ad
15,64
5
Ara.11
5,33
Kas.11
451,91
Eki.11
446,58
Eyl.11
Ende ks
Ağu.11
Türkiye
Kaynak: JP Morgan
25
Önceki hafta ECB Başkanı Draghi’nin Euroyu korumak adına her türlü tedbirin çekinmeden alınacağı yönündeki açıklamasının
ardından gelişmekte olan ülke risk primlerinin geçen haftaya düşüşle başladığı görüldü. Draghi’nin ECB’nin sorunlu ülke tahvillerinin alınabileceği yönündeki açıklaması da İspanya ve İtalya eurotahvilleri başta olmak üzere riskli varlıklara olan talebi olumlu etkiledi. Fed ve ECB toplantılarından çıkacak kararlara dönük beklentiler de risk primlerinin hafta boyunca baskı altında kalmasına neden oldu. Ancak, her iki toplantıdan da piyasaları tatmin edecek bir sonuç çıkmaması nedeniyle risk primleri hafta sonuna doğru sert biçimde yükseldi. Buna karşın, haftanın son günü açıklanan ABD tarım dışı istihdam verisinin ardından risk
iştahının artması, risk primlerindeki yükselişi tekrar tersine çevirdi.
Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi geçtiğimiz haftayı 22 baz puanlık düşüşle 309 seviyesinden kapatırken, Türk
eurotahvillerine ait risk priminin 17 baz puan gerilediği ve 248’e indiği görüldü.
4
6 Ağustos 2012
Emtia Piyasaları
Altın
Petrol
$/varil
135
130
125
120
115
110
105
100
95
90
85
Geçen hafta Cuma gününe kadar altın fiyatlarında aşağı yönlü
seyir hakimdi. Gelişmiş ülke merkez bankalarının para politikası uygulamalarına bağlı olarak şekillenen altın fiyatları,
Dolar’ın Cuma günü Euro karşısında son bir ayın en düşük
seviyesine gerilemesiyle birlikte yönünü yukarı çevirdi.
Haz.12
May.12
Nis.12
Mar.12
Ağu.11
Ağu.12
Tem.12
Haz.12
May.12
Nis.12
Mar.12
Şub.12
Oca.12
Ara.11
Kas.11
Eki.11
Eyl.11
Ağu.11
1.300
Şub.12
1.400
Oca.12
1.500
109,88
Ara.11
1.600
Kas.11
1.603,80
Eki.11
1.700
Eyl.11
1.800
Ağu.12
1.900
Tem.12
$/ons
Geçen haftaya düşüşle başlayan petrol fiyatları; Kuzey Denizi,
Orta Doğu ve Sudan gibi birçok bölgedeki arz yönlü baskılar,
Cuma günü ABD’de tarım dışı istihdam verisinin öngörülerin
üzerinde gelmesi ve Euro Alanı’nda sorunların aşılması amacıyla bir takım adımlar atılacağına dair beklentilerin yarattığı iyimserliğin etkisiyle yükseldi. Haftalık bazda değerlendirdiğimizde, Brent türü petrolün spot fiyatı %3 artışla Cuma günü
$/varil 109,88 seviyesine yükseldi.
Haftalık bazda altın fiyatları %1,2 değer kaybederek Cuma
gününü $/ons 1.603,80 seviyesinden tamamladı.
Bu Haftanın Gündemi
6 Ağustos
 5 Yıl Vadeli, 8 Mart 2017 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin
Yeniden İhracı
 10 Yıl Vadeli, 23 Şubat 2022 İtfa Tarihli, TL Cinsi TÜFE’ye Endeksli, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin Yeniden İhracı
7 Ağustos
 2 Yıl Vadeli, 5 Mart 2014 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin
Yeniden İhracı
 9 Yıl Vadeli, 12 Ocak 2022 İtfa Tarihli, TL Cinsi Sabit Kuponlu, 6 Ayda Bir Kupon Ödemeli Devlet Tahvilinin
Yeniden İhracı
8 Ağustos




TÜİK Haziran Ayı Sanayi Üretim Endeksi
Hazine Temmuz Ayı Nakit Dengesi Gerçekleşmesi
TCMB Ağustos Ayı I. Dönem Beklenti Anketi
Hazine İç Borç Ödemesi (TL14.325 Milyon)
9 Ağustos






ABD Haziran Ayı Dış Ticaret Dengesi (Piyasa Beklentisi: $47,5 Milyar Açık)
Çin Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık %1,7)
Çin Temmuz Ayı Üretici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık -%2,6)
Çin Temmuz Ayı Sanayi Üretim Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %10,4)
Çin Temmuz Ayı Perakende Satışlar Verisi (Piyasa Beklentisi: Yıllık %13,6)
Japonya Merkez Bankası (BOJ) Faiz Kararı (Piyasa Beklentisi: Faizler Değişmeyecek)
10 Ağustos
 Almanya Temmuz Ayı Tüketici Fiyat Enflasyonu (Piyasa Beklentisi: Yıllık %1,7)
5
6 Ağustos 2012
Uyarı Notu:
Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak
suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda
tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş.’nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir
amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır.
6