prostat kanseri - Prof. Dr. Tahsin Turunç

PROSTAT KANSERİ
Dr. Tahsin Turunç
Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji AD
Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
Prostat
• Erkek reprodüktif sisteminin bir
parçasıdır
• Mesane ile üretra arasında yerleşimli
• Malign ya da benign transformasyon
gösterebilir
• Rektum içinde değildir, fakat rektal tuşe
ile rahat palpe edilebilir
İnsidans
• ABD’de erkeklerde en sık görülen kanser
(%32)
• 75 y ↑ akciğer kanserinden sonra 2. ölüm
nedeni
• Tanı konulduğunda P Ca’nın %50’si klinik
olarak prostatla sınırlı
• Çoğu prostat kanseri, hastaya zararsız ve
önemsiz
Etyoloji
•
•
•
•
•
•
Hormonal etkenler
Yaş
Ailesel risk
Irk (Afrika kökenli Amerikalılar)
Diyet (yağlı diyette risk x2)
Diğer (kadmiyum, sigara)
Hormonal etkenler
• Kastre edilenlerde Prostat Ca oluşmaz
• Prostat kanserli hücrelerin çoğu
hormonlara duyarlıdır
• Testosteron sıçanlarda Prostat Ca
oluşumunu teşvik eder
Yaş
• %1’i 50 y’ın altında, %75-80’i 60-80 y’da
• 50-54: % 0.45
55-59: % 1.35
60-64: % 3.38
65-70: % 10
• Otopside 50y : %30 - 50
75y : %50 
Ailesel risk
• Birinci dereceden yakını prostat Ca olan
kişilerde prostat Ca gelişme riski 3-4 kat
artmakta
• Prostat kanserinin %10-11 herediter
• Prostat ca tanılı yakınları olan ailelerde
40 yaşından, diğer erkeklerde 50
yaşından sonra erken tanı için yıllık rutin
taramaların yapılmalı
Genetik
• 1. kromozomdaki bir gen vasıtası ile geçiş
• Klinik prostat Ca’nin %78’inde
kromozom 8p’de delesyonlar vardır.
• Hormon refrakter prostat Ca’nin
%50’sinde androjen reseptör
mutasyonları var
• Büyüme faktörleri;
epitelyal hücre proliferasyonu
diferansiasyon
invazivite modülatörü
Patoloji
• Fibromuskuler doku (%30)
• Glanduler doku (%70)
periferal zon (%70)
santral zon (%20)
transizyonel zon (%10)
Prostatik neoplasmların patolojik
klasifikasyonu
1. Epitelyal neoplasmlar:
• Adenokarsinoma (%98) (Saf, duktal, musinöz)
•
•
•
•
Küçük hücreli karsinoma
Transizyonel hücreli kanserler
Malign mezenşimal tümörler
Nadir epitelyal neoplasmlar:
(skuamöz hücreli karsinoma, adenoid kistik karsinoma, karsinoid
tümörler)
Prostatik neoplasmların patolojik
klasifikasyonu
2. Karsinosarkoma
3. Epitel dışı neoplasmlar
• Mezenkimal (iyi ve kötü huylu)
• Lenfoma
4. Metastatik tümörler
( lenfoma, lösemi, GIS adenokanseri, AC kanserleri,
melanom, malign rabdoid tm, seminomlar)
PIN (Prostatik İntraepitelyal Neoplazi)
• Kanser prekürsörü
• Benign prostatik asini veya duktusların
atipik hücrelerle çevrelenmesi (Prostat
kanserinin sitolojik özelliklerine sahip
fakat bazal hücre tabakası mevcut)
PIN
1) Düşük gradeli PIN (LGPIN)-Raporda
belirtilmeyebilir
2) Yüksek gradeli PIN (HGPIN)-Biyopside
görülme sıklığı %10↓
• 1 yıl sonra yapılan 2. biopside %35-70
Ca
• AdenoCa’ın %85’inde PIN mevcut
ASAP
(Atipik küçük asiner proliferasyon)
•
•
•
•
Kendi başına bir biyolojik lezyon değil
Ca odağı? PIN? Benign?
Biyopsilerde %1.5 -10 arasında
İkinci biyopside %30-50 Ca
Semptomlar
Spesifik bir semptomu yoktur
• prostatizm yakınmaları
• hematüri
• hemospermi
• kemik ağrıları
• rektum invazyonuna ait belirtiler
• regional lenf nodları metastazına ait belirtiler
• priapizm
Semptomlar
• nörolojik bulgular
• uzak organ metastazlarına ait belirtiler
(hemoptizi, sarılık)
Tanı
• DRM (Digital Rektal Muayene)
• PSA (Prostat Spesifik Antijen)
• Herhangi birinde anormallik varsa tanı
transrektal ultrasonografi eşliğinde
yapılan prostat biyopsisi ile konulur
(TRUSG + Biyopsi)
DRM (Digital Rektal Muayene)
• Prostatın büyüklüğü, kıvamı ve sınırları
• Sert bir nodülün varlığı veya prostatın bir
bölümünün yada tümünün sertliği veya
asimetrik büyüme = Prostat Ca?
• Nodüllerin yarısı kanser değildir, bunlar
granülomatöz prostatit, tbc ve fibröz prostat
nodülleri olabilir.
PSA (Prostat Spesifik Antijen)
• Glikoprotein yapısında, 34 kilodalton ağırlığında,
kallikrein ailesinden bir serin proteazdır
• Fonksiyonu seminal plazmanın likefaksiyonudur
• Prostat dışında periüretral ve perianal
glandlardan da az oranda salınır
• Yarılanma ömrü 2.2-3.5 gün
• Normal değer: 0-4 ng/ml
PSA
• Kanser gelişme oranları;
0-4 ng/ml : 1/50
4-10 ng/ml: 1/4
>10ng/ml : 1/2-3
Tümör belirteçleri
•
•
•
•
Serbest/Total PSA
PSA dansitesi (PSA/prostat volümü)
PSA velositesi (PSA değişim hızı)
Yaşa bağlı PSA
Serbest/total PSA
• PSA’nın çoğu kandaki proteinlere
bağlı bulunurken az bir kısmı
serbest PSA şeklinde bulunur (%5)
• Serum PSA 4-10 ng/ml:
- Serbest/total PSA: %15↓: Ca
-Serbest/total PSA: %25 ↑ : N
PSA dansitesi
• PSAD, PSA'nın serum değerinin TRUSG
ile saptanmış prostat bezinin hacmine
bölünmesiyle hesaplanır
• PSA dansitesinin (PSA/Prostat hacmi)
0.15‘ten büyük olması prostat kanseri
olasılığının artmasıyla ilişkilidir
PSA velositesi
• Yıllık PSA artış hızı
• 0.75ng/ml ↑ ise Prostat Ca riski artar
Yaşa bağlı PSA
• Yaşa bağlı PSA;
40-49 yaş: 0-2.5 ng/ml
50-59 yaş: 0-3.5 ng/ml
60-69 yaş: 0-4.5 ng/ml
70-80 yaş: 0-6.5 ng/ml
Görüntüleme yöntemleri
•
•
•
•
Transrektal Ultrasonografi (TRUS)
BT (Lenf nodu yayılımı)
MRI (Periprostatik invazyon)
Kemik sintigrafisi
Gleason skoru
• Glandüler yapıların farklılaşmasına göre
1 ila 5 arasında derecelendirme yapılır.
• En sık görülen tümöral glandlar primer
patern, ikinci sıklıkta görülen glandlar
sekonder patern olarak belirlenir.
• Skor bu iki paterndeki derecelerin
toplamı ile elde edilir.
- Grade 1 (2-4): iyi diferansiye
- Grade 2 (5-7): orta derecede diferansiye
- Grade 3 (8-10): kötü diferansiye
Prostat Kanserinde kullanılan Gleason
Patolojik skorlama sistemi
Evreleme: TNM Sistemi
• Tx : primer tümör tespit edilememiş
• T0 : primer tümöre ait belirti yok
• T1 : klinik olarak belirlenmemiş (rastlantısal)
T1a: rezeke edilen dokunun %5 veya azında
T1b: rezeke edilen dokunun %5’inden
fazlasında
T1c: PSA yüksekliği nedeni ile yapılan
biyopside
• T2: Tümör prostatta lokalize
T2a: Bir lobun yarısı veya azında
T2b: Bir lobun yarısından fazlasında
T2c: Her iki lobu tutmuş
• T3: Tümör prostat kapsülüne yayılmış
T3a: unilateral ekstrakapsüler yayılım
T3b: bilateral ekstrakapsüler yayılım
T3c: vezikülo seminalis invazyonu
• T4: komşu dokulara invazyon
T4a: mesane boynu, eksternal sfinkter,
rektum
T4b: levatör adelelerine yayılmış (pelvik
duvara fikse)
• N0: Regional lenf metastazı yok
N1: Regional lenf nodlarında 2cm’den küçük
tek metastaz var
N2: 2-5 cm çapında tek ve çok sayıda
metastaz
N3: 5 cm’den büyük lenf nodu
• M0: Uzak metastaz yok
M1: Uzak metastaz
Metastazlar
• Lenf nodu (Obturator, ana iliak, presakral,
periaortik)
•
•
•
•
•
Kemik
Akciğer
Mesane
Karaciğer
Sürrenal
Kemik metastazı
• İlk tanıda %40’ında bulunur
• %90 osteoblastik
• En sık lomber vertebra tutulumu (pelvik
kemik, torasik vertebra, kostalar,
sternum, kafatası)
Tedavi
• Yaşam beklentisi
• Kür olasılığı
• Komorbidite
Tedavi
Erken evre prostat kanserleri
• İzlem
• Radikal prostatektomi (Retropubik,
Perineal, Laparaskopik/Robotik)
• Radyoterapi (Konvansiyonel, Konformal)
• Brakiterapi (I-125)
PROSTAT KANSERİ
Dr. Sezgin GÜVEL
Başkent Üniversitesi Üroloji AD
Adana Uygulama ve Araştırma Merkezi
Tedavi
Metastatik prostat kanseri
Amaç: Androjen kaynaklarının ortadan kaldırılması
• Cerrahi (Bilateral orşiektomi)
• Medikal
- LHRH agonistleri (goserilin, buserilin, leuprolide)
- Antiandrojenler
Steroidal (siproteron asetat)
Nonsteroidal (flutamide, nilutamide, bicalutamide)
- Maksimal androjen blokajı
Tedavi
Hormona refrakter prostat kanseri
• Ketakonazol, Aminoglutetemid
• Kortikosteroidler
• Radyoizotoplar (Palyatif)
• Bifosfonatlar (Palyatif)
• Kemoterapi (Dosetaksel, Mitoksantron)
Tedavi