TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU NİSAN 2007/ I HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Mustafa TOSUN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ 6 Nisan 2007 Mart ayının son haftası ile Nisan ayının ilk haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunun piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler ışığında aşağıda özetlenmiştir. Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler • Devlet Bakanı Ali Babacan, dengelerin sağlanabilmesi için GSMH'nın %0,6'sı (3,8 milyar YTL) kadar ek bir tedbir alınacağını söyledi. Bu tedbirlerin, bütçede harcanamayacağı belli olan kalemlerde yapılacak tasarrufla finanse edileceği, vergi artırımına gidilmeyeceği ve zam yapmanın son çare olduğu açıklandı. • Türkiye’nin AB’ye üyelik sürecinde, işletmeler ve sanayi politikası faslı, Devlet Bakanı ve Baş müzakereci Ali Babacan’ın da katılımıyla düzenlenen Hükümetler Arası Konferans’la (HAK) müzakerelere açıldı. Müzakere süreci Kıbrıs sorunu nedeni ile yaklaşık 10 aydır kesilmişti. Dönem Başkanı Almanya, Haziran sonuna kadar üç faslı daha açmayı hedeflediklerini bildirdi. • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Murat Başesgioğlu, Sosyal Güvenlik Reformu'nun yeniden erteleneceğini açıkladı. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararıyla birlikte Sosyal Güvenlik Reformu üzerinde bazı değişikliklerin yapılmasının kaçınılmaz hale geldiğini belirten Başesgioğlu, bu nedenle reformun yürürlük tarihini altı ay ertelemek durumunda kaldıklarını söyledi. Meclis'in yasama takviminin çok sıkışık olması nedeniyle kapsamlı bir değişikliği yasalaştırma imkânının görülmediğini belirtti. • Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), ipotekli konut kredisi veren kurumların en önemli finansman kaynaklarından biri olan ve yurt dışı uygulamalarda "mortgage bonosu" olarak adlandırılan "ipotek teminatlı menkul kıymetler"e ilişkin taslağın hazır olduğunu açıkladı. İpotek teminatlı menkul kıymetlerin, bankalar ve ipotek finansmanı kuruluşlarından Kurulca uygun görülenler tarafından ihraç edileceği ifade edildi. • Küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) borçlarının yeniden yapılandırılmasını içeren Anadolu Yaklaşımı'nda bankalara verilen imza süresi içinde, Türkiye Bankalar Birliği'nin (TBB) çerçeve metnini 13 banka ve 5 şirket imzaladı. Bankalar Birliği, imza atmayan bankalar için, BDDK'nın da onayını alarak 60 günlük süre verileceğini açıkladı. Bankalar Birliği üyesi bankalar, Akbank, Şekerbank, Türk Eximbank, Garanti, İş Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası, Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası, Vakıflar Bankası, HSBC Bank, Halk Bankası ile Yapı ve Kredi Bankası imzalayan bankalar arasında yer aldı. Türkiye Katılım Bankaları Birliği üyesi Asya Katılım Bankası ve Kuveyt Türk Katılım Bankası da çerçeve anlaşmaya imza attı. Anlaşmayı imzalayan banka dışı mali kurumlar da Fiba Faktoring Hizmetleri, Girişim Faktoring, Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma ile Vakıf Finansal Kiralama ve Vakıf Deniz Finansal Kiralama oldu. • Uluslararası Yatırım Bankası JP Morgan, Türkiye’de cari işlemler açığıyla ilgili endişelerin azaldığını, bu iyileşmenin devam eden doğrudan yabancı sermaye girişi ve turizm gelirlerinde görülen artışa bağlı olduğunu açıkladı. • Türkiye Sınaî Kalkınma Bankası (TSKB), 195 milyon dolarlık sendikasyon kredisi sağlamak için uluslararası 13 bankaya yetki verdi. 1 • Dünyaca ünlü Global Finance Dergisi, Akbank’ı Türkiye’nin en iyi bankası seçti. Akbank’ın, Türkiye’nin en iyi bankası seçilmesinde, varlıklarındaki büyüme, karlılık, stratejik ilişkiler, müşteri servisi, rekabetçi fiyatlandırma ve yenilikçi ürünler konusundaki gelişmelerin etkili olduğu bildirildi. • Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü (ESAM) tarafından yapılan “Türkiye İmalat Sanayiinin Yapısal Analizi ve Sektörel Performans Değerlendirmesi (22 Ana Sektör İtibariyle)” çalışması kitap haline getirildi. 1995-2006 dönemi İmalat Sanayinin geneli ve 22 alt sektörünün incelendiği çalışmada ulaşılan bulgular aşağıda özetlenmiştir; - Üretim endeksinin 10 yıl içinde %36’lık bir artış gösterdiği ve 1997=100 bazlı endeksin ortalama değerinin de 109,5 civarında gerçekleştiği, en düşük değerine ulaştığı 2001 yılından itibaren (92,4) sürekli artış göstererek 2006 yılı itibariyle 136,42’ye ulaştığı, - İmalat sanayi Kapasite Kullanım Oranının (KKO) %77 civarında gerçekleştiği ve 2001 yılından itibaren KKO serisinin artma eğilimini sürdürdüğü, - İmalat sanayinin istihdam yaratma potansiyelini gösteren Çalışanlar Endeksinin ise 1997-2006 döneminde yaklaşık %16’lık bir azalma göstererek, imalat sanayinde görülen üretim artışına rağmen istihdam yaratılamadığını, aksine istihdam düzeyinin azaldığı, - Fiilen çalışılan saati endeks olarak ifade eden Çalışılan Saat Endeksinin de Çalışanlar Endeksine paralel bir gelişme göstererek 1997=100 düzeyinden 2006 yılında 87’ye gerilediği, - Çalışanlar Verimlilik Endeksinin ise, dönemin tamamında artış göstererek 162 düzeyine ulaştığı, ancak bu verimliliğin teknoloji ya da etkinlik artışından kaynaklanmış olabileceği gibi, önemli ölçüde çalışan endeksindeki azalmadan da kaynaklanmış olabileceği, - İmalat sanayi dış ticaret hacminin 1997’deki 63 milyar USD düzeyinden 2005 yılı sonu itibariyle 163 milyar USD düzeyine ulaştığı, ancak bu artış içinde ihracat artışının (yaklaşık 45,5 milyar USD), ithalat artışının (yaklaşık 55 milyar USD) gerisinde kaldığı ve bu nedenle de 1997-2006 döneminde imalat sanayi dış ticaret açığının 146 milyar USD düzeyine ulaştığı ve dönem ortalaması olarak ihracatın ithalatı karşılama oranının %72’ler düzeyinde gerçekleştiği, - İmalat sanayi yıllık ortalama fiyat artışının da %36 civarında olduğu, görülmektedir. 2 Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler • ABD ekonomisinin 2006 yılının dördüncü çeyreğinde %2,2’lik beklentilerin üzerinde ve %2,5 büyüdüğü açıklandı. ABD’de yılın üçüncü çeyreğinde %2 büyüme kaydedilmişti. • ABD dayanıklı tüketim malı siparişleri, Şubat 2007’de %3,5’lik beklentilerin altında %2,5 arttı. Dayanıklı tüketim malı siparişleri Ocak ayında %9,3 gerilemişti. • ABD’de Şubat ayında, yeni ev satışları verisi 985 bin adet olan beklentilerin oldukça altında ve 848 bin adet olarak açıklandı. • ABD’de Ocak 2007’de 110,3 düzeyinde olan tüketici güven endeksi Şubat ayında 107,2’ye geriledi. Beklentiler, endeksin 109 olarak gerçekleşeceği şeklindeydi. • FED’in faiz artırım kararlarında enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı verilerden biri olan çekirdek PCE (Kişisel Tüketim Harcamaları) fiyat endeksi, Şubat ayında %0,2’lik beklentilerin üzerinde ve %0,4 artarken, yıllık artış oranı beklentiler paralelinde %2,3 oldu. • ABD Merkez Bankası (FED) Başkanı Ben Bernanke, Kongrede yaptığı sunumda, Amerikan ekonomisini gölgeleyen unsurlar olduğunu ve ancak enflasyonla mücadelenin odağında para politikasının bulunduğunu açıkladı. Bernanke’nin ekonomik yavaşlama yerine enflasyona öncelik vermesi yatırımcıları tedirgin etti. • Ocak ayında %7,4 olan Euro Alanı mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, Şubat’ta %7,3’e geriledi. Bu oranın %7,4 düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyordu. • İran ile İngiltere arasındaki gerginliğin uzaması nedeniyle petrol fiyatları Mart ayının son haftasında %8,3 oranında artarak 68,38 $/varile yükseldi. Nisan ayının ilk günlerinde de artışını sürdüren petrol fiyatları 69,50 $/varil düzeyine kadar yükseldiyse de sözkonusu gerginliğin sona ermesiyle gerileme kaydederek haftayı 68,56 $/varil seviyesinden kapattı. • Dünyanın en büyük bankaları sıralamasında, Çin’in Sanayi ve Ticaret Bankası (ICBC), piyasa değerinin 232 milyar dolara ulaşmasıyla, Bank of America’yı geride bırakarak, dünyanın en değerli ikinci finans kuruluşu oldu. Piyasa değeri en yüksek finans kuruluşu ise 250 milyar dolarla Citigroup. • Euro alanı Üretici Fiyat Endeksi (IPP) Şubat ayında beklentiler paralelinde %0,3 artış kaydetti. Yıllık artış ise %2,8 olan beklentilerin üzerinde ve %2,9 olarak gerçekleşti. • İngiltere Merkez Bankası (BOE), kısa vadeli faiz oranını beklentiler paralelinde değiştirmeyerek %5,25 düzeyinde bıraktı. 3 Son Açıklanan Veriler • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan açıklamaya göre; 2006 yılının dördüncü üç aylık döneminde, GSMH ve GSYİH değerleri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla sırasıyla %4,6 ve %5,2 oranlarında artış göstermiştir. 2006 yılının dördüncü döneminde; cari fiyatlarla GSMH %17,8’lik artışla 156,5 milyar YTL, ABD doları cinsinden ise %9,6’lık artışla 107,4 milyar dolar olurken; GSYİH da aynı dönemde %18,1’lik artışla 156,9 milyar YTL ve ABD doları cinsinden de %9,9’luk artışla 107,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılının dördüncü döneminde harcama yöntemiyle gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde özel nihai tüketim harcamaları sabit fiyatlarla %0,1, devletin nihai tüketim harcamaları %0,7, gayri safi sabit sermaye oluşumu %4,4, mal ve hizmet ihracatı %6,2, mal ve hizmet ithalatı da %1,0 artış göstermiştir. • Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre; Mart ayında üretici fiyatları (ÜFE) %0,97 oranında artarken, tüketici fiyatları (TÜFE) %0,92 oranında artış göstermiştir. 1997’nin ilk üç ayı itibarıyla enflasyon, üretici fiyatlarıyla %1,88, tüketici % Yıllık Enflasyon fiyatlarıyla da %2,36 düzeyine 16.00 ÜFE TÜFE 14.34 gelmiş oldu. 14.00 12.32 11.19 12.52 11.67 11.58 10.92 • 07/03 07/02 07/01 06/12 06/11 06/10 06/09 06/08 06/07 06/06 06/05 06/04 06/03 10.94 Mart ayında, ana harcama 12.00 9.93 10.16 9.86 11.69 8.83 10.26 10.55 9.98 grupları itibarıyla TÜFE’deki 10.00 8.16 10.12 10.13 10.86 9.86 9.65 9.37 8.00 en yüksek aylık artış %7,22 ile 7.66 6.00 alkollü içecekler ve tütün 4.96 4.00 4.21 grubunda, en büyük düşüş 2.00 %0,50 ile haberleşmede görülürken, ÜFE’deki en Aylar yüksek aylık artış %9,16 ile kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri alt sektöründe, en büyük düşüş %60,34 ile diğer ulaşım araçlarının imalatı sektöründe gerçekleşmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan geçici verilere göre, 2007 yılı Şubat ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre %25,7 oranında artarak 7.614 milyon dolar, % Karşılama oranı (ihracat/ithalat) ithalat ise %15,7 oranında artarak 11.331 milyon dolar 80.0 71.7 olarak gerçekleşmiştir. Aynı 67.2 70.0 dönemde dış ticaret açığı 63.9 63.0 62.5 60.8 61.0 %0,6 oranında düşerek 3.741 67.4 63.9 milyon dolardan 3.718 milyon 60.0 62.5 61.8 dolara gerilemiştir. 2006 Şubat 55.6 56.3 56.7 ayında %61,8 olan ihracatın 50.0 ithalatı karşılama oranı, 2007 Şubat ayında %67,2 olarak 40.0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 gerçekleşmiştir. 2006 2007 Aylar 2007 Ocak-Şubat döneminde; 2006 yılının aynı dönemine göre ihracat %26,5 artarak 14,2 milyar dolar; ithalat ise %21,5 artarak 21,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2006 Ocak-Şubat 4 döneminde 6,7 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2007 yılı Ocak-Şubat döneminde %13,3 oranında artarak 7,6 milyar dolara yükselmiştir. 2006 Ocak-Şubat döneminde, fasıllar bazında en büyük ihracat kalemi kara taşıtları ve bunların aksam, parçaları olurken, bu fasılı, makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları ile örme giyim eşyası izlemiştir. İthalatta ise en büyük kalem, mineral yakıtlar, mineral yağlar, makineler, mekanik cihazlar, kazanlar, aksam ve parçaları olmuştur. İthalattaki payı %75,9 olan ara mallarının ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre %28,9 oranında artarken, sermaye malları ithalatı %2,8, tüketim malları ithalatı %0,4 artmıştır. • TÜİK tarafından açıklanan geçici verilere göre; 2007 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre ihracat miktar endeksi %16,5, ithalat miktar endeksi %17,2 oranında artış göstermiştir. İhracat birim değer endeksi %0,7 oranında, ithalat birim değer endeksi %0,4 oranında artmıştır. İhracat miktar endeksleri ana sektörler itibarıyla imalat sanayii sektöründe %18,8 oranında artış gösterirken, tarım ve ormancılık sektöründe %11,4, balıkçılık sektöründe %18,8, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %19,7 oranında azalış göstermiştir. İthalat miktar endeksleri ise tarım ve ormancılık sektöründe %21,1, imalat sanayii sektöründe %23,7 oranında artış, madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe %6,7 azalış göstermiştir. Ana sektörlere göre ihracat fiyatları; tarım ve ormancılık sektöründe %1,5, imalat sanayii sektöründe %0,7 oranında artış, balıkçılık sektöründe %1,3, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %7,9 oranında azalış göstermiştir. İthalat fiyatları da bir önceki aya göre; tarım ve ormancılık sektöründe %0,2, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,7 artış, imalat sanayii sektöründe %0,1 oranında azalış göstermiştir. Şubat ayında bir önceki aya göre ihracat birim değer endeksleri, lokomotif sektör olarak adlandırabileceğimiz tekstil ürünlerinde %1,7 oranında artarken, giyim eşyası sektöründe %0,9 oranında azalmıştır. Uzun bir aradan sonra 2006 % yılı Kasım ayından itibaren 100.0 tekrar ihracat lehine dönen dış 98.0 ticaret hadleri, bu eğilimini 2007 yılının ilk aylarında da 96.0 devam ettirmiştir. Şubat 94.0 ayında ihracat fiyatları %0,7 oranında artarken ithalat 92.0 fiyatlarının daha düşük bir 90.0 seviyede %0,4 oranında artması, dış ticaret haddinin bir önceki aya göre 0,2 puan artışla 97,9 seviyesinde gerçekleşmesine neden olmuştur. • Dış Ticaret Hadleri (%) 97.7 97.9 97.7 97.6 96.2 97.4 96.1 93.9 94.0 95.5 94.5 92.7 92.1 92.2 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Aylar 2006 2007 TÜİK tarafından açıklanan, İmalat Sanayiinde Saat Başına Ücret ve Kişi Başına Kazanç Endeksi 2006 Yılı IV. Dönem Sonuçları’na göre; 2006 yılının dördüncü döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre, üretimde çalışılan saat başına ücret endeksi %12,1, üretimde çalışan kişi başına kazanç endeksi %12,8 ve diğer işlerde çalışan kişi başına kazanç endeksi ise %16,3 artış göstermiştir. Devlet sektöründe, üretimde çalışılan saat başına ücret %8,2 5 artarken, TÜFE ile deflete edilerek hesaplanan üretimde çalışılan saat başına reel ücret endeksi %2,1 artmıştır. • • TCMB’nın yayınladığı verilere göre; Şubat ayında, protestolu senet sayısı geçen yılın aynı ayına göre %33,4 oranında artarak 115.544 adet oldu. Protestolu senet tutarı ise 247.311.241 YTL’den 394.510.778 YTL’ye yükseldi. Hazine Müsteşarlığı’nın yayınladığı verilere göre; Ocak ayında toplam tutarı yaklaşık 2 milyar YTL olan 199 yatırım teşvik kapsamına alındı. Teşvik belgesine bağlanan yatırımların 1,2 milyar YTL'sinin imalat sanayi sektöründe yapılacak yatırımlardan oluştuğu belirlendi. Söz konusu belgeler kapsamında 1,9 milyar YTL'lik yatırım yapılması ve 11.644 kişiye istihdam sağlanması öngörüldü. Bu yatırımların gerçekleştirilmesi için yapılması gereken makine ve teçhizat ithalatının 701,1 milyon dolar olduğu belirlendi. Hazine, bu yılın ilk iki ayında ise toplam tutarı 3,6 milyar YTL olan 421 yatırımı teşvik kapsamına aldı. Teşvik belgesine bağlanan yatırımların 2,4 milyar YTL’sinin imalat sanayi sektöründe yapılacak yatırımlardan oluştuğu belirlendi. Söz konusu belgeler kapsamında 3,7 milyar YTL’lik yatırım yapılması ve 25.382 kişiye istihdam sağlanması öngörüldü. Bu yatırımların gerçekleştirilmesi için yapılması gereken makine ve teçhizat ithalatının 1,3 milyon dolar olduğu tespit edildi. • Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 16-30 Mart 2007 döneminde, Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, %4,18 oranında genişleyerek 112.616 milyon YTL seviyesine ulaşmıştır. Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %4,66, İç Varlıklar kalemi ise ‰7,5 oranında artış göstermiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin %11,39 oranında arttığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında ise Dış Yükümlülükler kaleminin %1,26 oranında azalırken, İç Yükümlülükler kaleminin %18,84 düzeyinde artış kaydettiği göze çarpmaktadır. Mart ayının ilk yarısında maaş ödemelerine bağlı olarak artan nakit ihtiyacı nedeniyle Emisyon Hacminde %3,75 oranında artış kaydedilmişti. Bu dönem aynı kalemde %3,62 oranında azalma sağlanarak, önceki dönemdeki parasal genişlemenin büyük ölçüde geri çekildiği görülmektedir. Buna karşılık Mart ayının ilk yarısında Rezerv Para kaleminde görülen %6,75 oranındaki artışın, bu dönem ivme kaybetmekle birlikte devam ettiği göze çarpmaktadır. Bu dönem Rezerv Para kaleminde kaydedilen %1,76 oranındaki artışın, Bankalar Mevduatı kaleminde %11,20 düzeyinde gerçekleşen genişlemeden kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Yürürlükteki zorunlu karşılık uygulaması nedeniyle Bankalar Mevduatı kalemi, zaman içerisinde oldukça dalgalı bir seyir izlemektedir. Mart ayının ilk yarısında Emisyon Hacmindeki artışın enflasyonist bir baskı yaratmaması amacıyla Açık Piyasa İşlemlerinin bir politika aracı olarak kullanılması sonucu %32,66 oranında artış gösteren Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kaleminin, bu dönem hemen hemen aynı oranda (%32,56) azalış kaydederek tekrar 4 milyar YTL düzeyinin altına indiği göze çarpmaktadır. Diğer yandan Mart ayının ilk yarısında %57,20 oranında gerileyen Kamu Mevduatı kalemi, bu dönemde de %62,39 düzeyinde azalış göstererek 1.072 milyon YTL seviyesine inmiştir. 6 16-30 Mart 2007döneminde TCMB brüt döviz rezervleri, 3,92 milyar dolar artarak 67.498 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon YTL.) AKTİFLER 1.DIŞ VARLIKLAR 2.İÇ VARLIKLAR PASİFLER 1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 1.1. DIŞ YÜKÜMLÜKLER 1.2. İÇ YÜKÜMLÜKLER 1.2.1. Döv. Ol. Takip Ol. Mev. 1.2.2. Bankaların Döviz Mevduatı 2.MERKEZ BANKASI PARASI 2.1. REZERV PARA 2.1.1. Dolaşıma Çıkan Banknot 2.1.2. Bankalar Mevduatı 2.1.3. Diğer Kalemler 2.2. DİĞER MB PARASI 2.2.1. APİ’den Doğan Borçlar 2.2.2. Kamu Mevduatı TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 31.03.06 16.03.07 30.03.07 101.151 83.123 18.028 101.151 51.354 22.772 28.582 14.500 14.082 49.797 32.705 20.207 12.418 80 17.092 14.549 2.543 58.283 108.100 94.681 13.419 108.100 64.780 24.028 40.752 22.715 18.037 43.320 35.245 23.046 12.067 132 8.074 5.224 2.850 63.577 112.616 99.097 13.519 112.616 72.156 23.726 48.430 29.855 18.575 40.460 35.865 22.212 13.418 235 4.595 3.523 1.072 67.498 Değişim Son Yıl Dönem 11.465 4.516 15.974 4.416 -4.509 100 11.465 4.516 20.802 7.376 954 -302 7.678 19.848 15.355 7.140 538 4.493 -2.860 -9.337 3.160 620 2.005 -834 1.000 1.351 155 103 -12.497 -3.479 -11.026 -1.701 -1.471 -1.778 9.215 3.921 Kaynak: TCMB • Tahvil-Bono Piyasası • 06.04 05.04 04.04 03.04 02.04 30.03 29.03 28.03 27.03 26.03 23.03 Getiri oranı (%) Mart ayının son haftasına %19,55 düzeyinden başlayan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki 26 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi, uluslararası borsalarda görülen düşüşlere paralel olarak gelen satışlar sonucu %19,83 düzeyine kadar Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi yükseldi. Ancak Nisan ayının 19,90 ilk haftasında, yurt içinde 19,80 beklentilerin bir miktar altında 19,70 19,60 açıklanan enflasyon verisi ve 19,50 güçlü büyüme rakamlarının 19,40 etkisi ile piyasada alımların 19,30 arttığı görüldü. Bu alımlarla 26 19,20 Kasım 2008 itfa tarihli tahvilin 19,10 yıllık bileşik faizi, 6 Nisan tarihi itibariyle %19,24 seviyesine Tarih kadar geriledi. Döviz Piyasası Mart ayının son haftasına 1,3839 YTL seviyesinden başlayan dolar kuru, alternatif piyasalarda yaşanan satışlara bağlı olarak piyasaya gelen alımlarla hafta ortasında 1,3936 YTL düzeyine kadar yükseldi. Ancak Nisan ayının ilk haftasında, yurt içinde açıklanan enflasyon ve büyüme rakamlarının piyasalarca olumlu karşılanması ve İran ile İngiltere arasında yaşanan gerginliğin diplomatik yollarla çözülmesi piyasaya satış yönünde yansıdı ve dolar kuru 6 Nisan Merkez Bankası gösterge kuru itibariyle 1,3658 YTL seviyesine kadar geriledi. Dolar bu 7 • 06.04 05.04 04.04 02.04 30.03 29.03 28.03 27.03 26.03 23.03 Mart ayının son haftasına YTL ABD Dolar Denge Kuru 1,3325 seviyesinden başlayan 1,41 €/$ paritesi, ABD’de beklentilerin altında açıklanan 1,39 yeni ev satışları ve tüketici güven endeksi verileri ile 1,37 Almanya’da beklentilerin üzerinde gerçekleşen büyüme 1,35 ve istihdam rakamlarının etkisiyle artış kaydederek, 6 Tarih Nisan tarihli Merkez Bankası gösterge kurları itibariyle 1,3418 düzeyine yükselmiştir. 03.04 dönemde YTL karşısında %1,31 oranında değer kaybederken, euronun değer kaybı ise ‰6,18 olarak gerçekleşmiştir. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) • 06.04 05.04 04.04 03.04 02.04 30.03 29.03 28.03 27.03 26.03 23.03 Endeks Mart ayının son haftasına 43.409 puan düzeyinden başlayan İMKB Bileşik Endeksi, FED Başkanı Bernanke’nin ekonomiye dair belirsizliğin devam ettiği yönündeki açıklamaları ile İMKB Bileşik Endeksi ABD’de beklentilerin altında 47000 açıklanan yeni ev satışları ve 46000 tüketici güven endeksi 45000 verilerinin etkisiyle hafta 44000 ortasında 43.000 puana kadar 43000 geriledi. Ancak Nisan ayının 42000 son haftasında, İran ile 41000 İngiltere arasında yaşanan gerginliğin sona ermesi ve yurt Tarih içinde açıklanan enflasyon ve büyüme rakamlarının piyasada olumlu olarak algılanmasının sonucunda İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda alımlar hız kazandı. Sözkonusu alımlarla İMKB Bileşik Endeksi 6 Nisan tarihli işlem günü kapanışı itibariyle 45.845 puana kadar yükseldi. İMKB Bileşik Endeksi bu dönemde %5,61 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı da %69,27 seviyesinden %69,77 düzeyine yükselmiştir. Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri 16 Mart-02 Nisan döneminde, bankacılık sektörü toplam mevduat hacminde önemli bir değişiklik gerçekleşmezken, toplam krediler bu dönemde %2,1 oranında artış göstermiştir. Döviz sepetinin %1,26 oranında değer kaybettiği bu dönemde yabancı para cinsinden kredilerde %3,2 düzeyine ulaşan artış oranı dikkat çekicidir. Döviz kurlarının tekrar gerileme trendi içerisine girmesinin, yabancı para cinsinden kredi kullanımı üzerinde olumlu bir etki yaptığı anlaşılmaktadır. Diğer yandan bir süredir azalma trendi içerisinde bulunan takipteki alacakların kredilere oranın, bu dönemde de gerilemesini sürdürdüğü görülmektedir. Mart ayının ortasına kadar geçen sürede %6,2 oranında artış kaydeden bankacılık sektörü menkul değerler portföyü büyüklüğü, bu dönemde %1,2 8 oranında azalış göstermiştir. Bunun sonucu olarak da MDP/Mevduat oranı 2 Nisan tarihi itibariyle tekrar %53 seviyesinin altına inmiştir. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon YTL.) 29.12.06 16.03.07 02.04.07 MEVDUAT TOPLAM MEVDUAT YTL YP YP Mevduat/Toplam Mevduat (%) KREDİLER TOPLAM KREDİLER YTL YP YP Krediler/Toplam Krediler (%) * Krediler /Mevduat (%) Takipteki Alacaklar (Brüt) Takipteki Alacaklar / Krediler (%) Menkul Değerler Portföyü MDP/ Mevduat (%) Değişim (%) Yıl Sonuna Dönem Göre 308.396 189.094 119.302 38,7 314.961 194.867 120.094 38,1 315.210 194.529 120.681 38,3 2,2 2,9 1,2 0,1 -0,2 0,5 214.978 156.446 58.531 27,2 72,3 8.127 3,64 158.792 51,5 221.951 162.526 59.425 26,8 73,2 8.524 3,70 168.662 53,6 226.619 165.285 61.334 27,1 74,6 8.606 3,66 166.628 52,9 5,4 5,6 4,8 2,1 1,7 3,2 5,9 1,0 4,9 -1,2 (*): Krediler=Toplam Krediler+Takipteki Alacaklar (Brüt) Kaynak: BDDK 9 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER 2005 GSMH (Milyon $) 2006 2007 Ocak Mart Şubat 360.876 399.673 - - - 7,6 6,0 - - - İmalat Sanayi KKO (%) 80,3 81,0 78,3 80,3 - İşsizlik Oranı (%) 10,3 9,9 - - - Enflasyon (ÜFE) (%) 2,66 11,58 -0,05 0,95 0,97 Enflasyon (TÜFE) (%) 7,72 9,65 1,00 0,43 0,92 171,4 160,2 164,7 - - Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -22.824 -31.316 2.248 - - Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -43.298 -51.890 -3.138 3.741 - - İhracat-FOB (Milyon $) 73.476 85.142 6.492 7.614 - - İthalat-FOB (Milyon $) 116.774 137.032 9.631 11.331 - 62,9 62,1 62,5 67,2 - Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) 137.981 171.309 12.392 13.236 - - Vergi Gelirleri (Milyon YTL) 106.929 137.474 11.077 11.540 - - Diğer Gelirler (Milyon YTL) 31.052 33.835 1.315 1.696 - 146.098 175.304 18.488 15.314 - 45.680 45.945 7.021 4.967 - 100.418 129.359 11.467 10.347 - Bütçe Dengesi (Milyon YTL) -8.117 -3.995 -6.096 -2.077 - - Faiz Dışı Denge (Milyon YTL) 37.563 41.951 925 2.890 - 182.428 178.906 181.965 189.028 - 64.643 66.576 66.982 67.907 - Büyüme Oranı TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (%) Bütçe Harcamaları (Milyon YTL) - Faiz Harcamaları (Milyon YTL) - Faiz Hariç Harcamalar (Milyon YTL) Merkezi Yönetim Top. İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Top. Dış Borç Stoku (Milyon $) Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, DPT İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür 0312 4179200/2340 [email protected] Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı 0312 4179200/2340 [email protected] Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman 0312 4179200/2356 [email protected] Mustafa Tosun Kıdemli Uzman 0312 4179200/2355 [email protected] 10