Beslenme, Gıda Bilimi ve Teknolojisi P1-08 HELAL GIDA DENETİMİNDE JELATİN, GLUTAMAT VE L-SİSTEİNİN KAYNAĞINA YÖNELİK HIZLI EKONOMİK VE PRATİK TESPİT METOTLARININ GELİŞTİRİLMESİ, UYGULANMASI VE YAYGINLAŞTIRILMASI Canan Ekinci DOĞAN1, Mediha Esra ALTINTOP YAYLA1, Murat KAVRUK2, Serhat CANPOLAT2, Elmas Öktem OLGUN1, Durmuş ÖZDEMİR3, Tarık ÖZTÜRK1, Hayrettin ÖZER1, Müge SERHATLI4, Mustafa CEMEK5, Osman SAĞDIÇ6 [email protected] 1:TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsü, Gebze Kocaeli 2:TSE, Deney Laboratuvarları Yönetim Sistemleri Müdürlüğü, Gebze Kocaeli 3: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kimya Bölümü, Urla İzmir 4: TÜBİTAK MAM Gen Mühendisliği Ve Biyoteknoloji Enstitüsü, Gebze Kocaeli 5: Yıldız Teknik Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü, Esenler İstanbul 6: Yıldız Teknik Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Esenler İstanbul Özet Ülkemizde ve tüm dünyada Müslüman tüketicilere sunulan gıdaların helal, temiz ve sağlıklı oldukları konusunda ciddi şüpheler bulunmaktadır. Özellikle ülkemiz ile birlikte İslam coğrafyasında Müslümanların ortak kaygısı, gıda ve işlenmiş gıdaların içerisinde helal kaynaktan elde edilmemiş maddelerin olabilmesidir. Bu şüpheleri gidermek için TÜBİTAK tarafından desteklenen projemizin amacı sağlık ve etik kapsamında işlenmiş gıdalarda istenmeyen domuz kaynaklı jelatin ve glutamatlar ile insan ve domuz kılından üretilmiş un katkı maddesi L-sisteinin belirlenebilmesi için hızlı, ekonomik ve pratik analiz metotlarının geliştirilmesi, uygulanması ve yaygınlaştırılmasıdır. Bu proje çalışması; kimya, biyoloji, biyomühendislik, istatistik ve gıda mühendisliği gibi farklı disiplinlerdeki bilim insanlarının bir araya gelerek bilgilerinin birleştirilmesi ile yapılacaktır. Proje kapsamında hammaddede ve işlenmiş gıdalarda jelatin, monosodyum glutamat ve L-sisteinin kökenlerinin belirlenebilmesi için spektroskopik (Raman, FT-IR/NIR), kromatografik (LC-MS/MS, IR-MS, elektroforez, Proteomiks) ve moleküler biyoloji teknikleri (PCR, DNA izolasyon metotları) kullanılarak bu katkı maddelerinin hangi kaynaktan (jelatin ve MSG için domuz; L-sistein için domuz kılı ve insan saçı) geldiği belirlenecektir. Ayrıca proje kapsamında helal gıda belgelendirmelerindeki gözetim ve muayene hizmetlerinde kullanılmak üzere taşınabilir, aptamer tabanlı tek kullanımlık biyostripler geliştirilecektir. Proje sonunda Helal Gıda denetimleri yapan laboratuvarlar için içeriği belli sertifikalı helal referans gıda maddeleri üretilerek TSE tarafından helal gıda denetimlerinin yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Anahtar Kelimeler: Jelatin, Mono Sodyum Glutamat, L-Sistein, Helal Gıda Denetimi, Köken Tespiti, DNA izolasyon, Proteomiks, IR-MS, LC-MS/MS, Biyostrip, FT-IR/NIR, Raman Spektrometresi, Kemometri. 82 Nutrition, Food Science and Technology P1-08 IN HALAL FOOD CONTROL, RAPID, ECONOMIC AND PRACTICAL METHOD DEVELOPMENT, IMPLEMENTATION AND DISSEMINATION FOR THE ORODUCTION SOURCE OF GELATIN, GLUTAMATE AND L-CYSTEINE Canan Ekinci DOGAN1, Mediha Esra ALTINTOP YAYLA1, Murat KAVRUK2, Serhat CANPOLAT2, Elmas OKTEM OLGUN1, Durmuş OZDEMIR3, Tarık OZTURK1, Hayrettin OZER1, Muge SERHATLI4, Mustafa CEMEK5, Osman SAGDIC6 1:TÜBİTAK MAM Gıda Enstitüsü, Gebze Kocaeli Deney Laboratuvarları Yönetim Sistemleri Müdürlüğü, Gebze Kocaeli 3: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Kimya Bölümü, Urla İzmir 4: TÜBİTAK MAM Gen Mühendisliği Ve Biyoteknoloji Enstitüsü, Gebze Kocaeli 5: Yıldız Teknik Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü, Esenler İstanbul 6: Yıldız Teknik Üniversitesi Gıda Mühendisliği Bölümü, Esenler İstanbul 2:TSE, Abstract In our country and all over the world there are serious doubts that the food offered the Muslim consumers is halal, healthy and tayyib. In particular, the common concern of the Muslims in our country together with the Islamic world food or processed food could be contained non-halal sources. To overcome this problem the main objective of the our project supported from TÜBİTAK is to develop, implement and disseminate rapid, economical and practical analysis methods in processed food from unwanted porcine originated gelatin and glutamate, and flour additive L-cysteine determination made from human and pig hair in the scope of health and ethical concept. This project work will be completed by combining the information from multidiscipline studies such as chemistry, biology, bioengineering, statistic and food engineering. In the project, gelatin, monosodium glutamate and L-cysteine origin (MSG and gelatine from porcine and L-cystine from human and pig hair) in raw material and processed foods will be determined by spectroscopic (Raman, FT-IR / NIR), chromatographic (LCMS / MS, IR-MS, electrophoresis, Proteomics) and molecular biology techniques (PCR , DNA isolation method). In the project content, portable and disposable biostrip based on aptamer will be developed and used for monitoring and inspection services for Halal Food Certification. At the end of the project, certified halal reference food will be produced for gelatine, MSG and L-cysteine and disseminated by TSE which makes the Halal Food Control. Keywords: Gelatine, Mono Sodium Glutamat, L-Cystein, Halal Food Control, Origine Determination, DNA Isolation, Proteomics, IR-MS, LC-MS/MS, Biostrip, FT-IR/NIR, Raman Spectrometry, Chemometrics. 83