ÖN SÖZ

ÖN SÖZ
Bu çalışmada; 1954-1974 yılları arasında Kıbrıs Sorunu’ndaki
Türk ve Rum taraflarının, özellikle lider kadrolarının, basın aracılığıyla, sorunu ve hedef toplumları etkileme ve yönlendirme politikaları saptanmaya çalışılmış ve bu kapsamda dönemin Türk Basını
incelenmiştir.
İncelenilen yirmi yıllık dönemde, konuyla ilgili haber yoğunlukları açısından, bu tez çalışmasında en fazla başvurulan gazeteler, sırasıyla Hürriyet, Milliyet, Tercüman, Cumhuriyet, Dünya,
Yeni Tanin, Vatan ve Akşam , Günaydın, Kudret, Son Havadis, gazeteleri şeklindedir. Dönemin Türk Hükümetlerinin bakış açılarını
yansıtması bağlamında, Ulus/Halkçı(Yeni Ulus) ve Zafer gazeteleri
de dikkat çekmektedir. Akis ve Kim dergileri, genelde köşe yazarlarının yorumlarıyla irdelenmişlerdir. Forum dergisi de yine bir fikir
dergisi olarak, dönemin politik bakışına katkı sağlayan haberleri
aktarmıştır. İstanbul Ekspres gibi dönemin güncel olaylarını yakından takip eden gazeteler de, niceliksel olarak fazla haber içermemekle birlikte, döneme ilişkin önemli haberleri aktardıklarından
dolayı incelenmişlerdir. Diğer taraftan, Ayın Tarihi ve Anadolu
Ajansı Bülteni gibi yayınların, Kıbrıs’la ilgili itinalı ve düzenli haberleri barındırması da dikkate alınmıştır. Kıbrıs Basını’nın bakışını yansıtmak amacıyla, Halkın Sesi, Bozkurt, Alithi, Cyprus Mail,
Cyprus Weekly, Ethniki Elefteria, Sinagermos gazeteleri de tezin
içeriğinde kısmen kullanılmıştır.
Bu çalışma, Kıbrıs Sorunu’nun tarihsel perspektifte bir bütün
olarak incelenmesi şeklinde ele alınmamıştır; dolayısıyla konunun,
iii
kronolojik bir düzlemde, tüm tarihsel safhalarıyla ortaya konulması
gayesi güdülmemiştir. Yine bu çalışma, salt bir “liderlik” analizi ya
da “Basın tarihi” olarak da planlanmamıştır. Mevcut doktora tezi,
“Kıbrıs Sorunu, Liderlik, Basın” ortak paydası çerçevesinde, dönem içerisinde, Kıbrıs Sorunu’na taraf olan devlet, kişi ve kuruluşların, özellikle basına yansıyan yönleriyle, liderlik kavramı çerçevesinde değerlendirilmesini hedeflemektedir.
Liderlerin kriz dönemlerinde hareket tarzlarının basına yansıma şekli, bunun hedef toplumlar üzerinde bıraktığı etki, istenilen
ve beklenilen sonuçların alınıp alınamadığı, Kıbrıs Sorunu özelinde
bu çalışma içerisinde konu edilmiştir. Bu anlamda, toplumla iletişim kurabilme yetisinin, bir liderdeki önemli vasıflardan birisidir.
Çünkü liderin toplum üzerinde yaratmak istediği imaj veya etki,
hesaplananın tam aksi bir şekilde de ortaya çıkabilir. Toplumların
istenilen şekilde ve yoğunlukta yönlendirilebilmesi aynı zamanda
liderin gücünün de bir göstergesi olarak ifade edilmektedir. Bu nedenle dönem içerisinde çıkan haberler, verilen röportajlar, miting
konuşmalarının neticeleri de liderlerin, iletişimi, hitabeti, strateji ve
taktiklerine dair bilgi içerir.
Çalışmanın “Giriş” bölümünde, liderlik yaklaşımlarından bazı
örnekler verilirken, bu doktora çalışmasının esas aldığı yeni bakış
açılarını (liderlikte etkinlik, süreklilik ve yerindelik/zamanlama gibi) da içeren özgün bir şablondan konuya yaklaşılmış; ve tezin ana
başlıkları altında ise, Kıbrıs Sorunu’yla ilgili tarafların liderleri politikalarıyla ve söylemleriyle değerlendirilmiştir. Bu kapsamda,
farklı liderlik özelliklerinin sıralandığı kaynaklardan ayrışan bir
kıstas oluşturulmaya çalışılmıştır.
Çalışmanın I. Bölümü’nde, Lozan’dan 1954’e uzanan tarihsel
evrede –sorun öncesindeki liderleri ve olaylarıyla— Kıbrıs
Ada’sının siyasi gelişiminden bahsedilmiştir. Böylelikle 1954 yılına ulaşan alt devre kısaca irdelenmiştir.
II. Bölümde, Kıbrıs Sorunu’ndaki Kıbrıs Türk tarafı liderlerinin -özellikle Kıbrıs Türk Yönetim Başkanı Fazıl Küçük, Kıbrıs
Türk Kurumları Federasyon Başkanı (1957) Rauf Denktaş’ın- Ba-
iv
sına yansıyan haberleri ve faaliyetleri, liderlik özellikleri kapsamında ele alınmıştır.
III. Bölümde, Türk Basını’na yansımalarıyla, Rum tarafı liderlerinden, dini lider ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı
Hristodulu III. Makarios ve Kıbrıslı Rum lider Glakos Klerides’in
politika ve faaliyetleri aktarılmıştır.
IV. Bölümde, Türk Basını’nın aktarımıyla, garantör devletlerin lider siyasetleri ve Kıbrıs Sorunu’na ilişkin olan haberleri ve
politikaları ele alınmıştır. Bu kapsamda, T.C. Başbakanlarından
Adnan Menderes, İsmet İnönü, S.Hayri Ürgüplü, Nihat Erim, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Dışişleri bakanları F.Rüştü Zorlu,
Selim Sarper, İ.Sabri Çağlayangil ile Yunanistan Başbakanı
Konstantin Karamanlis, Yorgo Papandreu’nun Basına yansıyan
haberleri değerlendirilmiştir. Yine garantör olan İngiltere’nin de
konuyla ilgili olarak liderlerinin açıklama ve yaklaşımları da Basın
üzerinden incelenmiştir.
Sonuç Bölümü’nde, Kıbrıs Sorunu’nun lider politikaları ve
yaklaşımları ele alınarak, “Giriş” bölümünde oluşturulan liderlik
şablonu çerçevesinde analiz edilmektedir. Bu kapsamda liderlerin
olumlu liderlik özellikleri vurgulanırken, liderlik açısından yetersiz
olduğu değerlendirilen yönleri de ortaya konulmuştur.
Çalışmaya ışık tutması açısından konuyla ilgili liderlerden,
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf
Denktaş’la sağlığında görüşme yapılarak katkısı sağlanmaya çalışılmıştır..
Bayram KÜÇÜKOĞLU
Ankara, 2013
v