Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İktisat Enstitü Anabilim Dalı (Yüksek Lisans)
Tez Başlığı
Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Bilgi
Transferleri Yönünden İncelenmesi: Türkiye Örneği
Tez Yazarı
Mehmet Sinay
Danışman
Doç.Dr. Hasan Vergil
Mezuniyet Yılı
2010
Anahtar Kelimeler Ticaret Teorileri, Büyüme Teorileri, Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi, Bilgi Transferi, Johansen
Eşbütünleşme Testi, VAR Analizi
Özet
Son 20 yılda Türkiye ekonomisinin gerek dış ticaret hacminde gerekse de ekonomik
büyüme performansında gösterdiği olumlu gelişmeler, bu alanlar üzerine ciddi bir ilgi
uyandırmıştır. Hem ulusal hem de uluslararası düzeyde pek çok akademik çalışma bu durumun
kaynağını incelemeye odaklanmıştır. Özellikle de ekonomik büyümenin dış ticaret ile paralel bir
şekilde hareket etmesi, dış ticaretin, büyümenin önemli bir nedeni olabileceğini göstermiş ve bu
durum oldukça geniş bir literatür tarafından da doğrulanmıştır.
Yapılan bu tez çalışmasında da dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi, dış ticaret ile
sağlanan bilgi transferleri yönünden incelenmiştir. Çalışma; konuyu temellendirmek, değişkenler
arasındaki ilişkileri ifade etmek ve aradaki bağlantıları uygulamalı olarak ortaya koymak üzere
dört bölüme ayrılmaktadır. Bu amaçla, çalışmanın birinci ve ikinci bölümünde dış ticaret ve
büyüme teorileri özetlenmiştir. Üçüncü bölümde dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisinin bilgi
transferi boyutu anlatılmış ve ilgili literatür özetlenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise
Türkiye’nin 1989-2009 yıllarını kapsayan veri seti ile Johansen Eşbütünleşme Testi ve VAR
yöntemleri kullanılarak dış ticaret yoluyla gerçekleşen bilgi transferlerinin ekonomik büyümeye
etkisinin yönü ve boyutları tespit edilmiştir. Araştırmanın sonucunda; Türkiye’nin ekonomik
büyümesinde, sermaye malları ithalatı, ara malları ithalatı ve doğrudan yabancı yatırımlar ile
sağlanan bilgi transferinin önemli bir etkisi görülmemiştir. Bu değişkenler arasında ara malı
ithalatı ile sağlanan bilgi transferinin diğer değişkenlere göre ekonomik büyüme üzerinde daha
fazla etkisinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.