kapitalist dünya sisteminde iktisadi öğretilerin hakimiyet dönemleri

KAPİTALİST DÜNYA SİSTEMİNDE
İKTİSADİ ÖĞRETİLERİN HAKİMİYET DÖNEMLERİ
MERKANTİLİZM (Yaklaşık 200 yıl, 1550’lerden 1750’lere)
FİZYOKRASİ (18. Yüzyılın ilk yarısı civarında, Fransa’da)
KLASİK (LİBERAL) İKTİSAT (Yaklaşık 100 yıl, 1770’lerden 1870’lere)
NEOKLASİK (LİBERAL) İKTİSAT (Yaklaşık 50 yıl, 1870’lerden 1930’lara)
KEYNESYEN (LİBERAL) İKTİSAT (Yaklaşık 50 yıl, 1930’lardan 1980’lere)
NEOLİBERALİZM (Yaklaşık 25 yıl, 1980’lerden 2000’lerin başına)
KEYNESCİLİK YENİDEN???
MERKANTİLİZM
1. Milli refahın kaynağı paradır (yani kıymetli madenler: altın ve gümüş).
2. Ticari faaliyetler ülkeye para girişinin esas kaynağıdır. Ülkeler uluslararası ticaret yoluyla iktisadi
olarak kalkınırlar.
3. Uluslararası ticaret sıfır-toplamlı bir oyundur, bir millet kazanırken mutlaka bir başkası kaybeder.
4. Dolayısıyla, Devlet (Görünür El) hem iç pazarda, hem de uluslarası alanda her zaman aktif
olmalıdır. Tekelci deniz taşımacılığı ve sömürgecilik faaliyetleri merkantilist devlet siyaseti için
kritik öneme sahiptir.
5. Milli iktisadi büyüme aynı zamanda nüfusun bir fonksiyonudur. Çalışan eller fazla oldukça,
üretim de fazla olur, ticaret de fazla olur, böylelikle kar da fazla olur.
FİZYOKRASİ
1.
2.
3.
4.
Milli refahın kaynağı ticaret değil, üretimdir.
Tek üretken faaliyet tarımdır. Ticaret ve sanayi kısırdır.
Eşyanın doğal düzeni ekonomiye devlet müdahalesini gerektirmez. Siyaset ekonominin dışında
tutulmalıdır.
Bu yeni Avrupalı fikirlerin kaynağı Çin’di. Wu wei denilen müdahale-karşıtı olma ilkesi
çağdaşlarının kendisine Avrupa’nın Konfüçyüs’ü dediği Francoise Quesnay tarafından
sahiplenilmiştir. Bu ilkeye göre, Doğa insanlardan çok daha akıllıdır. Dolayısıyla devlet, iktisadi
faaliyetleri düzenlememelidir.
1
KLASİK (LİBERAL) İKTİSAT
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Milletler üretken emek yoluyla iktisadi olarak kalkınırlar.
İnsanlar işbölümü yoluyla uzmanlaşırlar. Uzmanlaşma verimliliği ve üretkenliği arttırır.
Devlet ekonomiye karışmamalıdır, piyasalar kendilerini düzenlerler (Görünmez El).
Uluslararası ticaret sıfır-toplamlı bir oyun değildir, birbiriyle ticaret yapan tarafların ikisi de
kazanabilir.
Uluslararası İşbölümü: Milletlerin mutlak/mukayeseli üstünlüğü
Rasyonel İktisadi İnsan
Emek-değer teorisi
Sosyalistler (Marx) ve Milliyetçiler (List) tarafından eleştirilmiştir.
NEOKLASİK İKTİSAT
1. Klasiklerin ilk altı önermesini paylaşırlar.
2. Fayda-değer teorisi
KEYNESYEN İKTİSAT
1. Görünmez El veya Kendi Kendini Düzenleyen Piyasa bir gerçek değil, mittir.
2. Kapitalizmin olgun zamanlarında, sembolik ekonomi (para, kredi ve faiz oranları ekonomisi)
bütün toplumsal sistemin motoru olur, ve reel ekonomiyi (üretim, ticaret ve tüketim ekonomisi)
sürükler.
3. İnsanlar her zaman rasyonel değillerdir. Sembolik ekonominin aktörleri çoğunlukla “Hayvani
Ruhlar”dır.
4. Ekonomik krizler bu hayvani ruhlar tarafından tetiklenir ve rasyonel kitleler tarafından hayata
geçirilir.
2