G. Senatosu. 31 . 1 .1967 çıkmış ve dış ticaret hacmi 1905

G. Senatosu.
31 . 1 .1967
çıkmış ve dış ticaret hacmi 1905 teki 899 7:10 OOt j muştur. Arz ettiğim rakamlardan da. anlaşıla­
cağı üzere 1966 yılında ithalâtımızda plân w
dolara karşılık 1 059 191 000 dolar, dış ticaret
program hedefleri gereğince kaydedilen geliş­
açığı da 130 .188 000 do]Ara mukabil 238 087 000
menin en mühim kısmını ekonomik sahada sürat­
dolar olmuştur.
le kalkınmamızda temci unsuru rolünü oynıya(lörüldiiğü gibi 1960 yılında 1905 e nazaran
cak olan yadının maddeleri ve bunlar arasında
hem ihracatta hem de ithalâtla artışlar meydabilhassa makina ve teçhizat ile hammaddeler it­
ııa gelmiş, ithalâttaki artış nisbeti ihracattan da­
halâtı teşkil etmektedir.
ha yüksek bir seviyeye çıkmıştır. Ancak ithalât­
Sayın Senato .Başkanı, sayın üyeler; ödeme­
taki daha yüksek artış nisbeti, beklenmedik bir
ler' dengesi mevzuunda cari işlemlerin dış ti­
durumun değil, fakat memleketimizin ekonomik
caretle alâkalı kısmı hakkında gerekli açıkla­
'bünye.ve şartlarının ve aynı zamanda kalkınma
maları yapmış bulunuyorum. Şimdi de son yıl­
plânının öngördüğü gereklerin bir neticesidir.
larda cari işieuılerin en önemli kalemi haline
Gerçekten, 1966 yılı programında, bu yıla ait dış
gelen yurt dışındaki işçilerimizin döviz gelir­
ticaret açığı 265 milyon dolar olarak tes'bit edil­
leri hakkında bilgi •vermek istiyorum. 1964
miştir. Bu duruma göre, 1966 yılında 238 milyon
yılından beri devamlı artış gösteren bu kalem
dolar olan dış ticaret açığı 1960 programının bu
1966 yılı sonu itibariyle 114 milyon dolara
yıl için tahmin ve tesbit ettiği açığın dûnunda
ulaşmıştır, ([ecen yıl sonu rakamı olan 70
kalmaktadır.
milyon dolara, nisbetle 1966 yılı rakamı 44 mil­
1966 yılının Ocak - Kasım devresinde 1966
yon
dolarlık bir artışı ifade etmektedir.
yılının aynı 'devresine kıyasla hayvani iptidai
maddeler, balık, sebze, boya ve debagat mad­
deleri, tütün, maden cevherleri, debagat ve bo­
yacılık hulâsaları, deri ve köseleler, pamuk, ba­
kır gibi maddeler ihracatında, değişik mabetler­
de artışlar sağlanmış, buna karşılık canlı hay­
van, hububat, şeker ve mamulâtı, akar yakıt
gibi maddelerde de değişik, nisbetlerde azalma­
lar olmuştur.
İthalât bakımından da kazan ve makinalar,
nakil vasıtaları, deri ve kösele mamulâtı, maden­
ler, madenî eşya, optik ölçü alet ve cihazları, çi­
mento ve amyant, organik ve inorganik kimyevi
müsta.hsaîiar, gübreler ithalâtında değişik oran­
da artışlar; canlı hayvan ve hayvan mahsulleri
ile hububat ve akar yakıt ithalâtında da azalma­
lar kaydedil mistir.
Diğer traftan, Ocak - Kasım devresi itibariy­
le de 1965 yılında 19.1 427 000 doları makina ve
teçhizat ve 24 660 000 doları da inşaat malzemesi
olmak üzere 216 087 000 dolarlık yatırım mad­
deleri ithalâtı yapılmış iken bu miktar, 19<66 yı­
lında- 269' 940 000 doları makina ve teçhizat
36 897 000 doları da inşaat malzemesi olmak
üzere, 306 837 000 dolara yükselmiştir. Ilammaddelerle tüketim, maddeleri ithalâtına gelince
İnanlardan hammaddeler ithalâtı 1965 yılındaki
276 547 000 dolara karşılık 1966 da 310 300 000
dolara ..yükselmiş, tüketim maddeleri, ithalâtı ise
22;,;i25 000 dolara karşıljk 3.1 .502 .000 ..dolar ol­
Sermaye hareketleri bakımından ise dış
borç. anapara ödemeleri, borç, ertelemesi mua­
melelerinin bir sonucu olarak geçen yılın
Ocak - Kasım devresine nazaran 42 000 000
dolarlık bir azalma ile 102 000 000 dolar sevi­
yesinde gerçekleşmiş, sermaye girişleri ise
(Özel yabancı sermaye ve dış yardımlar dâ­
hil) geçen senenin, aynı devresine kıyasla,
0 000 000 dolarlık bir azalma ile 242 000 000
dolar olmuştur.
Sermaye, girişleri arasında proje kredileri
1966 yılı Ocak - Kasım devresinde gecen sene­
nin aynı devresine nazaran kir değişiklik gös­
termemiş. program kredileri (IMF kredisi dâ­
hil) ise 10 000 000 dolarlık bir artış ile
146 000 000 dolar seviyesine çıkmıştır.
Ancak, proje kredilerinin değişiklik gös­
termemesi ve program kredilerinin artışı, 1966
programında dış fiııan.sıı7an ihtiyacı olarak tes­
bit edilen 221 milyon dolara ulaşmaktan uzak
kalmıştır. Oysa programda öngörülen ithalât
seviyesine
oldukça yaklaşıldığından, artan
ithalâtın
finansmanında dış kaynaklardan
programlanmış miktardan daha az yararlamlabilmiş ve böylece rezervlerimize yüklenen yük,
program tahminlerini aşmıştır.
13uuuu yanında kendi kendini finanse eden
ithalâtın toplam ithalâta oranı Ocak 1966 da
% 28.1 İken, 9 ayda bu oran azalan bir seyir
— 184