BAZI KÖMÜRLERDEKİ AMÎNO ASİTLERİN TAYÎNİ H .Kara,R

128
BAZI KÖMÜRLERDEKİ AMÎNO ASİTLERİN TAYÎNİ
H .Kara,R.Mirzaoğlu
S.ü. Fen-Edebiyat Fakültesi,Kimya Bölümü, Konya
GİRİŞ
Kömürlerden elde edilen hümik asitlerin ve kömürlerin
bünyesinde bulunan organik azotun büyük bi r kısmı kömürü
meydana getiren bitkilerdeki proteinlerden meydana gelmiş­
tir (1 ) .
Amino asitler,alkali ekstraksiyonlar sonucu elde edi­
len hümik asitlerin bünyesinde bulunabilmekte ve asit ekstraksiyonu sonucu çözeltiye g e ç i r i l m e k t e d i r .(2).Hümik asit™
lerin ve nitrolanması sonucu elde edilen nitrohümik asitle­
rin bünyesindeki %N miktarı ve bunların kullanılma yerleri
birçok araştırmacı tarafından incelenerek, nitrohümik asitlerin etkili ve düzenli azot salabilen bir gübre yapısında
olduğu bildirilmiştir (1 ).
înce tabaka, kağıt ve iyon değiştirme kromatoğrafi
teknikleriyle; antrasit, taşkömürü ve linyitlerdeki amino
asitlerin kalitatif ve kantitatif tayinleri çok az araştır­
macı tarafından yapılmıştır (2 ).
Bu çalışmada, Konya çevresinden çıkarılan Beyşehir,
Ilgın ve Ermenek kömürlerindeki amino asitlerin analizleri
kromatoğrafik metodlar kullanılarak yapılmıştır. .
DENEYSEL ÇALIŞMA
•Deneylerde tnumune olarak, Konya çevresinden çıkarılan
Beyşehir, Ilgın ve Ermenek linyitleri kullanılmıştır. Numu-ler önce %5 lik HCİ ile 24 saat muamele edilmiş daha sonra
%2,5 luk NaOH ile 7 0 ° C ’de 8 saat etkileşt i r i l m i ş t i r . Elde
edilen çözelti önce santrifüj ile daha sonra da filitrasyon
yoluyla katı kısımdan ayrılmıştır. Çözelti %5 lik HCİ ile
asitlendirilerek hümik asitlerin çökmesi sağlanmıştır. Hü­
mik asitler 6 N HCİ ile 24 saat geri soğutucu altında etki­
leştirilmiş ve amino asitlerin çözeltiye geçmesi sağlanmış­
tır. Elde edilen çözelti iki kısma ayrılarak, ilk kısmı va­
ku m altında, su ilavesiyle pH 2 oluncaya kadar buharlaştı­
rılmıştır. p H ' m değişmesiyle meydana gelen çökelekler filitre edilerek ayrılmış ve çözelti su ile 50 mİ ye seyrel­
tilip analize hazır duruma g e t i r ilmiştir.İkinci kısım, k u ­
ruluğa kadar vakum altında buharlaştırılıp geriye kalan
kısım iso-propil alkol ile ekstrakte edilmiştir. Çözünmeyen
kısımlar filitrasyon yoluyla uzaklaştırılmış ve çözelti
129
iso-propil alkol ile 50 mİ ye seyreltilmiştir. Bu çözelti de
iki kısma ayrılmış, birinci kısmı analiz için saklanırken ikinci kısmı aktif kömür üzerinden süzülüp, aktif kömürde amino asit k a l m a y m c a y a kadar su ile yıkanmıştır.
Her kısımdan elde edilen çözeltilerdeki amino asitler,
ince tabaka ve kağıt kromatoğrafi metoduyla tayin edilmiştir,
înce tabaka kromatoğrafisinde, silikajel ve selüloz sabit
faz, n-butanol;asetik asit:su karışımı da hareketli faz ola­
rak seçilmiştir. Kağıt kromatoğrafisinde de aynı karışıra h a ­
reketli faz olarak kullanılmıştır.
Analizlerde, §0,1 lik amino asit standart çözeltileri
ve renklendirici olarak da % 0,2 lik ninhidrinin alkoldeki
çözeltisi kullanılmıştır.
SONUÇ
Değişik kömür numuneleri kullanılarak gerçekleştirilen
deneyler sonucunda? leucine, isoleucine, ph.enlyalanine,
lysiner valine, theronine, glutamic acid, alanine, proline,
glycine, serine ve aspartic acid tesbit edilmiştir.
REFERANSLAR
1. Rafael Moliner and Jose M. Gavilan
Fuel 1981,vol 60, 64-6
2. Damlan L. , Marutoiu C. and Niac G.
Fuel,1985,vol 64, 1017-9