ıçındekıler

IÇINDEKILER
SUNUŞ
KıSALTMALAR
IÇINDEKILER
v
Vıı
Xı
DÖRDÜNCÜ
BÖLÜM
ULUSLARARASI HUKUKUN KİŞİLERİ
Giriş:
ULUSLARARASI KİŞİLİK K A V R A M I
Başlıkla İlgili Kaynakça
Birinci Başlık:
DEVLETLER
I. Uluslararası Hukukta Devletin Kurucu Öğeleri
1. İnsan Topluluğu
A. Genel...
;
B. Self-determination İlkesi
2. Ülke
A. Genel
B. Devlet Ülkesinin Bütünlüğü İlkesi
3. Başka Bir Otoriteye Bağımlı Olmayan Siyasal Yönetim
A. Örgütlenmiş Bir Kamu Otoritesinin Varlığı
B. Egemenlik ve Bağımsızlık
a) Egemenlik ve Bağımsızlık Kavramları
b) Uygulanan Uluslararası Hukuktaki Durum
c) Uygulanan Uluslararası Hukukta Egemenlik Hakkına
Bağlı Önemli İlkeler
i) Devletlerin Egemen Eşitliği İlkesi
ii) İçişlerine Karışmama İlkesi
1
4
6
6
7
7
8
12
12
17
19
19
20
20
22
24
25
26
XII
iii) Doğal Kaynaklar Üzerinde Sürekli Egemenlik
İlkesi
Başlıkla İlgili Kaynakça
_
II. Uluslararası Hukukta Devletin Yetkisi
^
Giriş : Genel
_
1. Devletin Ülkesel Yetkisi
|*
A. Genel İlke
^
a) Devletin Ülke Üzerinde Tam ve Münhasır Y e t k i s i î {
b) Yabancıların Statüsü
33
B. Devletin Ülkesel Yetkisine Sınırlamalar ve Kuraİdış,hkiar lı
a) Devletin Ülkesel Yetkisine Sınırlamalar
I
i) Başka Devletlere ve Yurttaşlarına Zarar Vermeme
Yükümlülüğü
ii) Başka Devletlerin Ülkesel Yetkileriyle İlgili Kamu 1
İşlemlerine Saygı Yükümlülüğü
b) Devletin Ülkesel Yetkisine Kuraldışıhklar...
i) Yabancı Devletlerin ve Uluslararası Ö r g ü t l e r i n
Dokunulmazlığı ve Bağışıklığı
42
— Genel
— Türk Mevzuatı ve Uygulaması
^
ii) Geçiş Hakkı
^
iii) Askerden ve Silahtan Arındırılma...
-Genel
~Z.49
2 8
7
3
7
Sa
39
4
0
Z'ZZZ.
2
47
— Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü 'in
iv) Yabancı Askeri Kuvvetler ve Üsler
— Genel
— Türkiye'deki Yabancı Askeri Kuvvetlerin, Ü s l e r i n
ve Tesislerin Statüsü
2. Devletin Ülke-dışı Yetkileri
u
52
5 2
54
»
..
çq
A. Devletin Ülkesel Yetkisinin Ülke Dışına Uzanması
/
a) Devletin Uluslararası Alanlarda Ülkesel Nitelikli Yet
kileri
b) Devletin Başka Ülkelerde Ülkesel Nitelikli Yetkileri
B. Devletin Kişisel Yetkisi
Z~
a) Uyrukluk (Tabiiyet)
i) Uyrukluk Konusunda Devletin Yetkisinin N i t e l i ğ i ! " 5 5
ii) Devletin Uyrukluğundan Yararlananlar
67
&. İç Hukuk Kişileri
67
— Bireyler (Gerçek Kişiler)
gy
— Tüzel Kişiler (Hükmî Şahıslar)
gg
66
XIII
B. Gemiler ve Hava Araçları
69
— Gemiler
69
— Hava Araçları
••
74
b) Devletin Uyrukluk Bağından Kaynaklanan Ülke Dışındaki
Kişisel Yetkileri
75
i) Kişilerle İlgili Olarak
75
— Bireylerin Kişisel Statüleri Konusunda
75
— Cezai Yargı Yetkisi Konusunda
7
— Devletine Bağlılık Konusunda
77
— Diplomatik Koruma Konusunda
79
ii) Gemiler ve Hava Araçları ile İlgili Olarak
79
—Gemilerle İlgili Olarak
79
— Hava Araçlarıyla İlgili Olarak
82
c) Devletin Uyrukluğuna Bağlı Olmayan Ülke Dışındaki
Kişisel Yetkileri
84
i) Yabancıların Devlet Güvenliğine Karşı İşlediği Suçlar
Konusunda
84
ii) Uzay Araçları Konusunda
85
3. Devletin Ulusal Yetkisi ve Öteki Devletlerle Paylaştığı
Yetkileri Sorunu
86
A. Ulusal Yetki
86
a) Kavram
86
b) Milletler Cemiyeti Sözleşmesi ve Birleşmiş Milletler
Andlaşmasmdaki Durumu
87
B. Devletlerin Ortak ve Yanşan Yetkileri Sorunu
90
Başlıkla İlgili Kaynakça
91
III. Devlet Türleri ve Uluslararası Hukuktaki Etkileri
96
1. Devletlerin Sınıflandırılması
97
2. Değişik Devlet Türlerinin Uluslararası Hukuktaki Özellikleri.... 100
A. Federal Devlet
.100
B. Sürekli Tarafsız Devlet
102
C. "Minyatür Devletler"
104
Ç. Kendine Özgü (Sui Generis) Statüye Sahip Devletler
....106
a) Papalık
-107
b) Kıbrıs Cumhuriyeti
108
Başlıkla İlgili Kaynakça
111
IVX
İkinci Başlık:
DEVLETLER DIŞINDAKİ BİRİMLER
I. Devlet Niteliği Kazanamamış İnsan Toplulukları
1. Genel
2. Birleşmiş Milletler Öncesinde Kurulan Birimler....
3. Birleşmiş Milletler Andlaşmasında Vesayet Altında Ülkeler
Başlıkla İlgili Kaynakça
II. Uluslararası Örgütler
1. Genel Veriler
A. Uluslararası Örgütlerin Tanımı ve Sınıflandırılması
a) Hükümetlerarası ve Hükümetler-dışı Uluslararası
Örgütler Sorunu
b) Uluslararası Örgütleri Devletlerden Ayıran Özellikleri
c) Uluslararası Örgütlerin Sınıflandırılması
B. Uluslararası Örgütlerin Yapısı
a) Üyeler
i) Üyeler ve Çalışmalara Katılma
ii) Üyelik Statüsü
b) Organlar
i) Organların Kuruluşu ve Yapısı
ii) Organların Görevlileri
c) Uluslararası Örgütlerin Yetkileri
2. Somut Uluslararası Örgüt Örnekleri
A. Birleşmiş Milletler
a) Amaçları, İlkeleri ve Faaliyetleri
b) Üyeleri
c) Organları
i) Ana Organlar
— Genel Kurul
— Güvenlik Konseyi
— Ekonomik ve Sosyal Konsey
— Vesayet Konseyi
— Uluslararası Adalet Divanı
— Sekreterlik
ii) Yardımcı Organlar
d) Birleşmiş Milletlere Bağlı Uzmanlık Kurumları
B. Avrupa Topluluğu
İl) Tül 1 llÇCSl
b) AltlÜÇİÜriıııı
113
113
113
] 15
118
121
122
123
123
123
124
124
126
126
126
127
131
131
133
135
133
İ3g
] 3 8
I39
140
140
140
141
I44
145
145
146
146
148
150
I I « M M M M • • 1 1 1 1 1 1 1 t . M M M . M M M M M M M M « M M | M M M İ M M I I » 1 1 M i l I I t | 11| 1111
t ı ı ı m ı ı • 1 t ı t ı ı M t i M I l M M I t M I I I M M M 1 1 t ı 111 • 1 1 1 1 1 1 • 111 t ı 111111111111 > 1
ıl
150
5l
XV
c) Üyeleri
ç) Organları
i) Konsey
ii) Komisyon
iii) Avrupa Parlamentosu
iv) Avrupa Toplulukları Adalet Divanı
v) Sayıştay
d) A.T. ile Ortaklık İlişkileri
e) A.T.-Türkiye Ortaklığı
i) A.T.-Türkiye Ortaklığının Dönemleri
— Hazırlık Dönemi
—- Geçiş Dönemi
— Son Dönem
ii) Ortaklık Kurumları ve Yetkileri
— Ortaklık Konseyi
— Ortaklık Komitesi
— Karma Parlamento Komisyonu
Başlıkla İlgili Kaynakça
III. Özel Hukuk Kişileri
1. Gerçek Kişiler
A. Bireylerin Uluslararası Suçlar Nedeniyle Cezai
Sorumlulukları
r
a) Deniz Haydutluğu
b) Köle Ticareti
c) Savaş Suçlan
ç) Soykırım
d) Uçaklara Saldırı ve Kaçırma
e) Terörizm (Tedhişçilik)
f) Irk Ayrımı (Apartheid)
B. Kimi Birey Kategorilerinin Korunması
a) Azınlıklar
i) Genel
— Azınlık Tanımı Sorunu
— Gelişmeler
— Azınlıklar Rejiminin Kapsamı
— Azınlıklar Rejiminin Güvencesi
ii) Lozan Andlaşmasında Müslüman Olmayan Azınlıkların
Korunması Rejimi
iii) Yunanistan'daki ve Bulgaristan'daki Türk Azınlıklar
SOfUnUn«m»iM>iiııııııjt«ı.niMiı
ııııııuııınııııiııı
152
153
154
155
156
157
157
158
159
160
160
160
162
163
163
164
164
165
169
170
171
171
173
174
177
179
-182
183
183
184
184
184
185
190
194
ıı H n o t u i i i ı
196
198
XVI
— Yunanistan'daki Türk Azınlıklarına İlişkin Rejim
198
— Bulgaristan'daki Türk Azınlıklarına İlişkin Rejim
201
b) Sığınmacılar (Mülteciler)
202
i) Uluslararası Düzeydeki Gelişmeler
203
ii) Sığınma Hakkı Sorunu
206
iii) Sığınmacı Statüsü ve Öteki Sığınma Arayanların
Hukuksal Durumu
209
— Genel
209
— 1951 Sığınmacıların Statüsüne İlişkin Sözleşme
ve Protokol
212
iv) Sığınmacıların Hukuksal Korunması
214
— Genel
214
— 1951 Sığınmacıların Statüsüne İlişkin Sözleşme
214
C. Uyruksuzlar (Tabiiyetsizler)
216
Ç. İnsan Haklarının Korunması
218
a) Genel
218
b) İnsan Haklarının Andlaşmalarda Güvence Altına
Alınması
227
i) Birleşmiş Milletler Sözleşmeleri
227
— Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Sözleşme.
227
— Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklara İlişkin
Sözleşme
229
ii) Bölgesel Andlaşmalar
230
— Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi
23o
• Güvence Altına Alınan Haklara İlişkin Temel Veriler.. 230
• Güvence Mekanizması
233
— Amerikan ve Afrika İnsan Hakları Sözleşmeleri
238
2. Uluslararası Hukukta Tüzel Kişiler
240
A. Ticaret Ortaklıkları
240
B. Hükümetler-dışı Uluslararası Örgütler
243
Başlıkla İlgili Kaynakça
245
XVII
BEŞİNCİ
BÖLÜM:
ULUSLARARASI HUKUKUN MEKANSAL KURALLARI
Birinci Başlık:
K A R A ÜLKESİNE İLİŞKİN U L U S L A R A R A S I H U K U K K U R A L L A ­
RI
•
I. Ülke Kazanılması
1. Devletin Doğuşu ile Bir Ülkeye Sahip Olması
2. Varolan Bir Devletin Ülke Kazanması
A. Sahipsiz Ülkelerin Kazanılması
B. Bir Devlet Ülkesinden Ötekine Ülke Aktarılması...
a) Andlaşma Yoluyla Ülke Kazanılması: Devir
b) Tek-taraflı İşlemler Aracılığıyla Ülke Kazanılması
i) Fetih
ii) Kazandırıcı Zamanaşımı
c) Uluslararası Yargı ve Hakemlik ya da Örgüt Organları
Kararı ile Ülke Kazanılması
Başlıkla İlgili Kaynakça
II. Sınırlar
1. Genel Olarak Kara Sınırları
A. Sınır Saptama Yöntemleri
a) Andlaşma Yolu
b) Uluslararası Yargı ya da Hakemlik Yolu
B. Sınırları Oluşturmada Başvurulan Öğeler
2. Türkiye'nin Kara Sınırlan
Başlıkla İlgili Kaynakça
III. Akarsular, Göller, Kanallar
1. Suyolları Statüsüne İlişkin Genel Kurallar
2. Uluslararası Suyollarında Ulaşıma Yönelik Kurallar
A. Uluslararası Akarsular
;.
B. Uluslararası Kanallar
a) Süveyş Kanalı
b) Panama Kanalı
c) Kiel Kanalı
3. Uluslararası Suyollarının Ulaşım-dışı Kullanımlarına Yönelik
Kurallar
A. Suyollarından Ulaşım-dışı Amaçlarla Yararlanılması
Sorunu
254
254
255
256
257
260
261
262
262
263
264
265
265
265
266
266
267
267
269
274
275
276
279
280
282
283
284
284
285
285
XVIII
B. Yararlanılacak Su Alanının Belirlenmesi Sorunu
C. Suların Kullanılmasında Uyulması Gereken Kurallar
Ç. Türkiye'nin Durumu
Başlıkla İlgili Kaynakça
2$8
2§2
2<ty
3(^2
İkinci Başlık:
ULUSLARARASI DENİZ H U K U K U
Q
I. Genel Sorunlar ve Deniz Hukukunun Gelişimi
^%
1. Denizlerden Yararlanmanın Ana Kuralları
3Qy
A. Denizlerde Ulaşım ve İletişim
3^
B. Denizlerin Doğal Kaynaklarının İşletilmesi
3^
2. Deniz Hukukunun Gelişimi
3^
3. Adaların Durumu
3^
A. Genel Olarak Ada Kavramı ve Hukuksal Etkileri
3 ^
a) Ada Kavramı
21 c>
i) Uluslararası Hukuk Belgelerinde Kabul Edilen Tanımlar. 31 c>
ii) Ada Tanımı İçin Önerilen Öteki Öğeler
.
b) Adaların Hukuksal Etkileri
3^
B. Takımadalar
3-^a) Uygulanan Hukuktaki Gelişmeler
,
>^
b) Tanımlar
3*^.
i) Takımada
32
/ ii) Takımada Devleti
3^7
C. "Yapay Ada " Kavramı
J
a) Tanım
3- j
b) Hukuksal Rejimi
"'^f
Başlıkla İlgili Kaynakça....
~
II. Devletin Ülkesinin Bir Parçasını Oluşturan Deniz Alanları
..3^7
1. İçsular
3^
A. İçsuların Kapsamı
32g
B. İçsuların Hukuksal Rejimi
C. Türkiye İçsularının Sınırı ve Hukuksal Rejimi
33^
2. Karasuları
34 j
A. Karasularının Genişliği ve Sınırlandırılması
34j
B. Karasuları Rejimi
345
a) Zararsız Geçiş Hakkı
34^
i) Zararsız Geçiş Hakkının Varlığı Sorunu
34-7
ii) Geçiş ve Zararsızlık Kavramları
349
b) Kıyı Devletinin Karasularında Yetkileri
355
3
6
3
4
3
3
3 3 4
XIX
i) Kıyı Devletinin Zararsız Geçişi Düzenleme Yetkisi
355
ii) Kıyı Devletinin Yabancı Gemiler Üzerindeki Yargı
Yetkisi
-357
"— Ticaret Gemileri Bakımından
358
— Savaş Gemileri Bakımından
360
C. Türk Karasularının Durumu
360
a) Karasularımızın Genişliği ve Sınırlandırma Durumu
360
b) Karasularımızın Hukuksal Rejimi
365
3. Takımada Suları
367
4. Boğazlar
368
A. Boğazlar Genel Rejimi
368
a) Tanım
368
b) Hukuksal Rejim
370
B. Türk Boğazları
373
a) Türk Boğazlar Rejiminin Gelişimi
374
b) Montreux Boğazlar Sözleşmesi
378
i) Boğazlar Rejimi
378
ii) Montreux Sözleşmesinin Sona Ermesi ya da
Değiştirilmesine îlişkin Hükümler
380
iii) Montreux Sözleşmesinin Uygulanması
382
Başlıkla İlgili Kaynakça
...-382
III. Devletin Belirli Egemen Haklara Sahip Olduğu Uluslararası
Deniz Alanları
385
1. Bitişik Bölge
*
386
A. Tanımı ve Gelişimi
386
B. Hukuksal Rejimi
386
2. Balıkçılık Bölgesi
.'....389
3. Kıta Sahanlığı
392
A. Kıta Sahanlığı Kavramı ve Gelişimi
392
a) Deniz Yatağının Yerbilim Açısından Yapısı
392
b) Hukuk Kavramı Olarak Kıta Sahanlığı
393
B. Kıta Sahanlığının Hukuksal Rejimi
395
C. Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması
397
Ç. Türk Kıta Sahanlığı ve Ege Kıta Sahanlığı Uyuşmazlığı... 402
4. Münhasır Ekonomik Bölge
408
A. Münhasır Ekonomik Bölgenin Hukuksal Rejimi
409
a) Kıyı Devletinin Egemen Hakları...
409
i) Kıyı Devletinin Ekonomik Nitelikli Hakları
409
ii) Kıyı Devletinin Yetkileri
410
b) Üçüncü Devletlere Tanınan Haklar
411
XX
i) Tüm Üçüncü Devletlere Tanınan Haklar
4\\
ii) Yalnızca Bölge Devletlerine Tanınan Kimi Haklar
412
B. Münhasır Ekonomik Bölgenin Sınırlandırılması
4^2
C. Türkiye'nin Münhasır Ekonomik Bölge Konusundaki
Durumu
4^3.
Başlıkla İlgili Kaynakça
4^4
IV. Açık Deniz ve Uluslararası Deniz Yatağı
4j7
1. Açık Deniz
4^
A. Açık Denizin Serbestliği İlkesi
4
B. Devletlerin Açık Denizde Kendi Adlarına Sahip Olduğu
42Q
Yetkileri
a) Bayrak Yasası
42Q
b) İzleme Hakkı
C. Devletlerin Açık Denizde Öteki Devletlerle Paylaştığı
Yetkileri
• 23
a) Devletlerin Kimi Uluslararası Suçların Denetlenmesi
Konusundaki Yetkileri
4 -,
i) Genel
4-^
ii) Uyuşturucu Madde Kaçakçılığının Denetlenmesi
.....4niii) Açık Denizden İzinsiz Yayınların Denetlenmesi
'.4^
b) Devletlerin Açık Denizden Yararlanma Konusundaki
Kimi Yetkileri
•••••
4^^
i) Çatmaları Önleyici ve Yetkileri Düzenleyici Önlemler..... 4 ^ ii) Denizde Can Güvenliğini Koruyucu Önlemler
iii) Açık Denizde Çevrenin Korunmasına İlişkin Önlemler.
2. Uluslararası Deniz Yatağı
4
A. Kavram ve Gelişimi
4-^
B . Hukuksal Rejimi
4^
a) Genel Kurallar
4^
b) Uluslararası Deniz Yatağının İşletilmesiyle İlgili Düzen.... 431
i) Deniz Yatağı Uluslararası Otoritesi
4^2
— Genel Kurul
439
— Konsey
430
— Sekreterya
433
— İşletme
434
ii) Uluslararası Deniz Yatağının İşletilmesine İlişkin
Kurallar
434
Başlıkla İlgili Kaynakça
435
4
9
Üçüncü Başlık:
ULUSLARARASI H A V A H U K U K U
437
I. Havacılıkla İlgili Kurallar
437
A. Havacılıkla İlgili Kuralların Gelişimi
437
B. Hava Sahasının Hukuksal Rejimi
442
C. Uluslararası Hava Ulaşım Rejimi
444
a) Bir Devletin Hava Sahasında
,
444
i) Sivil Hava Araçları Rejimi
444
ii) Devlet Hava Araçları Rejimi
447
b) Uluslararası Hava Sahasında
448
c) Uçuş Güvenliği ve Hava Trafik Hizmetleri Düzenlemeleri..448
II. Telekomünikasyon ile İlgili Kurallar
451
Başlıkla İlgili Kaynakça
452
Dördüncü Başlık:
ı
UZAY H U K U K U
I. Uzay Hukukunun Tarihçesi
II. Uzay Sahasının Hukuksal Rejimi
III. Uzaya Gönderilen Kişilerin ve Araç-Gereçlerin Bağlı Olduğu
Hukuksal Rejim
IV. Uzay Faaliyetlerinin Hukuksal Rejimi
1. Uzaya Yönelik Faaliyetlerle İlgili Kurallar
2. Uzaydan Dünyaya Yönelik Faaliyetlerle İlgili Kurallar
A. Uzaydan Gözetleme ve Algılama
B. Uzay Uyduları Aracılığıyla Haberleşme ve Yayın
Başlıkla İlgili Kaynakça
.'
...455
455
456
457
459
460
462
462
463
465
Beşinci Başlık:
ÇEVRENİN U L U S L A R A R A S I DÜZEYDE K O R U N M A ­
SI
468
I. Uluslararası Hukukun Çevre Sorunları Konusunda Gelişimi
II. Çevrenin Değişik Öğelerine İlişkin Uygulanan Uluslararası
Hukuk Kuralları
1. Kirlenme Konusunda
A. Nükleer Kirlenmeye İlişkin Düzenlemeler
468
471
471
471
XXII
B. Nükleer-dışı Maddelerden Kirlenmeye İlişkin
Düzenlemeler
a) Denizlerle İlgili Olarak
b) Akarsular ve Göllerle İlgili Olarak
c) Kava ve Uzayla İlgili Olarak
2. Ekolojik Dengenin Korunması Konusunda
A. Denizde Canlı Kaynakların Korunmasıyla İlgili Olarak
B. Karada Hayvansal Varlığın ve Bitki Örtüsünün
Korunmasıyla İlgili Olarak
3. Doğal Güzellikler ve Kültürel Varlıkların ve Anıtların
Korunması Konusunda
Başlıkla İlgili Kaynakça
ULUSLARARASI YARGI YA DA HAKEMLİK K A R A R L A R I VE
DANIŞMA GÖRÜŞLERİ DİZİNİ
K A V R A M L A R DİZİNİ....
I
473
473
475
476
480
48 1
482
483
483
48
48
5
9