Türkiye Kentlerini Van`dan Okumak

Menaf Turan
YYÜ İİBF
 Küresel Kent
 Dünya Kenti
 Girişimci Kent
 Akıllı Kent
 Dijital Kent
 Cazibe Kent
 Sürdürülebilir Kent
 Yavaş Kent
 AR-GE ve İnovasyon
 Bölgesel Gelişme
 Kentsel Dönüşüm
 HES
 Nükleer Santral
 İç ve Dış Göçler
 Kent Yönetimi
 Kırsal Alan Yönetimi
 Vizyon 2023
 KENTGES
 Afet Yönetimi
 Siyasal Bölünmüşlük
 Toplumsal Bölünmüşlük
 Kültürel Bölünmüşlük
 İktisadi Bölünmüşlük
Şekilde, DMSP tarafından kaydedilen global ışık haritası görülmektedir. Bu harita, aslında global koordinat
sistemine göre ölçeklendirilmiş yüksek çözünürlüklü bir fotoğraftır. Fotoğraftaki, her 0.86 km2’lik alandaki ışık
yoğunluğu, aydınlık ve karanlık derecesine göre siyah beyaz aralığındaki dağılımı temsilen 6 bitlik dijital sayılar
olarak kaydedilmektedir. Bu yüzden, tüm bölge ve alt bölgelerin resmi sınırlarına kadar veri elde edebilmek
mümkündür. Şekilde global ışık haritasından Türkiye; Türkiye’nin ışık haritasından da Ankara, sınırların vektörel
koordinatlarına göre kesip çıkarılmıştır (Seda Başıhoş, 2016).
 Türkiye’nin kişi başı geliri 2001 yılından 2013 yılına, yüzde 53 büyüyerek
8.719 dolar olmuştur. 2001 yılında, 13.851 dolar ile Kocaeli en yüksek kişi
başı gelire sahipken, 2013 yılında 19.478 dolar ile Yalova, Kocaeli’nin
yerini almıştır. 2001 yılında 1.100 dolar ile en düşük kişi başı gelire Ağrı
sahipken, 2013 yılında Şırnak 1.587 dolar ile en düşük kişi başına gelire
sahip il olmuştur.
 Türkiye’nin en fazla GSYH değerlerine sahip olan üç büyük ili; İstanbul,
İzmir ve Ankara’da kişi başı gelir artışı yavaşlamıştır. 2013 yılı için kişi
başı gelir sıralamasında İstanbul 34., Ankara 18., İzmir ise 8. sırada yer
almaktadır. 2001’de ise İstanbul 9., Ankara 14., İzmir ise 7. sırada yer
almıştır. Öyle ki, Türkiye’nin en zengin iki ili İstanbul ve Ankara
2001’den 2013’e kişi başı gelirdeki sıralamalarında düşüş yaşamıştır
(Seda Başıhoş, Ayşegül Taşöz Düşündere, 2016).
 2001’den 2013’e illerin büyük bir kısmının kişi başı geliri, Türkiye
ortalamasının üstünde büyümüştür. 2001’den 2013’e Türkiye’de kişi
başına düşen gelir ortalama olarak yıllık yüzde 3,63’lük bir büyüme
sergilemiştir.
 2001-2013 yılları arasında Türkiye’de kişi başına gelirdeki en yavaş
büyüme İstanbul (%0,46) ve Kocaeli’nde (%1,63) gerçekleşmiş, bir nevi
bu illerdeki toplam gelir artışı toplam nüfus artışı ile dengelenmiştir.
2001 ile 2013 yılları arasında kişi başı geliri en hızlı büyüyen il ise
Trabzon’dur (%8,3) (Seda Başıhoş, Ayşegül Taşöz Düşündere, 2016).
2001 yılından 2013 yılına, orta gelir grubundaki illerimizin sayısı 79’dan 67’ye geriledi.
Türkiye’nin zenginleşme hayali, şimdilik, milletin beşte birinin yaşadığı 14 ili
kapsamaktadır. 2001 yılından 2013 yılına, orta gelir tuzağından çıkıp kişi başına yüksek
gelir düzeyine ulaşan il sayısı yalnızca 12’dir. 2001 yılında, nüfusun yüzde 2’si kişi başına
geliri yüksek illerde yaşıyordu. Şimdi bu oran yüzde 19 civarında. Nedir? Türkiye’nin
yüzde 80’i kişi başına geliri orta gelir düzeyinde takılı kalmış illerde yaşamaktadır (Güven
Sak, Dünya, 26 Mayıs, 2016).
Orta gelir grubundaki illeri de iki alt gruba ayıracak olursak Türkiye’de kişi
başına milli geliri arttığı için bir gruptan diğerine sıçrayabilen il sayısı 40
civarındadır. Bu nedir? Türkiye’nin 41 ilinde kişi başına milli gelir son 12 yılda
artmasına artmıştır ama bu artış, o ili bir gelir grubundan diğerine sıçratmaya
yetmemiştir. Denizli; Manisa, Muğla, İzmir ile birlikte bir üst gelir grubuna
çıkarken; Kayseri, Gaziantep, Kahramanmaraş bir üst gelir grubuna
sıçrayamamışlardır. Eski gruplarında takılı kalmışlardır (Güven Sak, Dünya, 26
Mayıs, 2016).
İl
Firma S.
İl
Firma S.
KOCAELİ
İSTANBUL
İZMİR
BURSA
TEKİRDAĞ
ANKARA
ANTALYA
MANİSA
SAKARYA
ADANA
ESKİŞEHİR
DÜZCE
DENİZLİ
BİLECİK
BALIKESİR
KIRKLARELİ
KONYA
AFYONKARAHİSAR
HATAY
AKSARAY
AYDIN
BOLU
MUĞLA
SİVAS
SAMSUN
ÇANAKKALE
ORDU
KİLİS
ÇANKIRI
UŞAK
207
190
173
117
89
65
46
35
33
30
20
18
12
12
11
11
11
10
10
9
9
9
8
8
6
6
5
4
4
4
KARAMAN
ARTVİN
TOKAT
KIRIKKALE
YALOVA
EDİRNE
NEVŞEHIR
ERZİNCAN
KARABÜK
ÇORUM
YOZGAT
ISPARTA
ELAZIĞ
ŞANLIURFA
TRABZON
KÜTAHYA
MALATYA
AMASYA
KAHRAMANMARAŞ
BURDUR
GİRESUN
GAZİANTEP
KAYSERİ
RİZE
KARS
ERZURUM
ZONGULDAK
KASTAMONU
MERSİN
IĞDIR
4
3
3
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
Toplam
1235
Ülkeler
Almanya
Hollanda
İtalya
Fransa
İngiltere
ABD
İsviçre
İspanya
Avusturya
Belçika
Lüksemburg
Güney Kore
Japonya
Suudi Arabistan
Rusya
Çin
Danimarka
Yunanistan
İsveç
BAE
Suriye
Kanada
Singapur
Irak
Toplam
Firma S.
229
137
107
90
64
62
58
45
38
34
32
30
25
13
11
11
11
10
10
9
8
7
7
7
Ülkeler
Azerbaycan
İsrail
Ürdün
Finlandiya
İrlanda
İran
Hong Kong
Slovak Cum.
Tayvan
Avustralya
Güney Afrika Cu
Romanya
Malezya
Kuveyt
Afganistan
Portekiz
Arnavutluk
Monaco
Bulgaristan
Brezilya
Lübnan
Ukrayna
Meksika
Bahreyn
Firma S.
6
5
5
5
5
4
4
4
3
3
3
3
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
Ülkeler
Norveç
Kazakistan
KKTC
Özbekistan
Fas
Bosna Hersek
Hollanda Antilleri
Slovenya
Cezayir
Endonezya
Zambiya
Türkiye
Umman
British Virgin Adl.
Hırvatistan
Makedonya
Tayland
Belize
Cebelitarık
Çek Cum.
Katar
Mısır
Macaristan
Polonya
Firma S.
2
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1158
 Kamu Yatırımları (Merkezi Yönetim/Yerel Yönetim)
 Planlama
 Kamusal Destekler, Teşvikler ve Özel Sektör
Yatırımları
 Kamu-Özel Sektör Ortaklıkları
 Küresel Yatırımlar
 Uzmanlaşma
 Dışsal Biriktirimler
 Kentleşme Biriktirimleri
 Ulaşım
 Arsa ve Arazi
 Kentsel Hizmetler
 Araştırma-Eğitim
 Ucuzluk ve Kolaylık
 Erişim/Erişilebilirlik
 Hukuki Yerelcilik
 Siyasal Yerelcilik
 Savunmacı Modernleşme
 Uyarılmış Modernleşme
 Sermaye Birikimi ve Kentsel Kriz
 Kent Havzası
 Geçiş Koridoru
 Merkezileşen Yerler
 Yerel Büyüme Koalisyonları










Kalkınma Platformu
Mevcut Durum Analizi
Anketler
Karşılaştırma
Sentez ve Gelişme Endeksleri
Kalkınma Çalıştayı
Çalışma Gurupları
Yol Haritası
Yönetişim Mekanizması (Uygulama-İzlemeDeğerlendirme)
Tanıtım
 2023 Van Vizyonu Eylem Planı
 TRB2 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı
 Van BŞB Stratejik Mekânsal Planı
 DAP Eylem Planı (2014-2018)
 VANTSO Raporu (Van’ın Sosyo-Ekonomik Sorunları ve
Çözüm Önerileri-2015 )
 DAKA tarafından hazırlanmış olan Bölge Planı’dır.
 Gelişme Eksenleri
 Ekonomik Dönüşüm ve Büyüme
 Güçlü Toplum
 Yaşanabilir Mekanlar
 Planlama Araçlarının Geliştirilmesi
 Bağlantı Sektörleri (Ulaşım)
 Mekan ve Yaşam Kalitesi
 Afet Politikaları
 Sosyal Politikalar
 Miras Alanları ve Koruma Politikaları
 Kentsel ve Kırsal Ekonominin Geliştirilmesi-Yerel
Kalkınma
 Kurumsal Yapının Geliştirilmesi-Katılım Süreçleri
 Sanayi ve Hizmetler Sektörlerinin Güçlendirilmesi
 Gıda ve Tarım Sektörlerinde Verimlilik ve Katma
Değerin Artırılması
 Altyapı, Kentleşme ve Çevre Koruma
 Beşeri-Sosyal Sermayenin ve Sosyal Altyapının
Güçlendirilmesi
 Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi
 Ana Tema:
 Yatırım ortamının iyileştirilmesi
 Yerel ve bölgesel kalkınmanın gerçekleştirilmesi
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bölgeye Özel Sosyo-Ekonomik Teşvik Paketi Hazırlanması
Çözüm Sürecinin Devamı ve İşsizlik Sorunun Çözümü
Girişimciliğin Desteklenmesi
Kadınların Ekonomik Yaşama Katılmaları
Van Şırnak Karayolu’nun Tamamlanması
Çevre Yolunun Yapılması
Van Ferit Melen Havalimanı’nın Modernizasyonu ve Statüsü
Merkezde Yapılan İhalelerin Yerelde Yapılması
Çağrı Merkezi Kurulması
Bankacılık Ve Finansmana Erişim Kolaylığının Sağlanması
Kümelenme Projesinin Gerçekleştirilmesi
Van Gölü Koruma Kanunu Çıkarılması
Tarıma Dayalı Organize Hayvancılık Bölgesi Kurulması
Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği’nin Van’a Taşınması
Bir çift Van sesi
Van'ın doğurgan sesi
Ah Van'ın sarı rüzgarı...
Taşları şarap koyusu
Akşamı kiremit tozu
Hoşap Kalesi
Bağdat Oteli
Sınır türküsü
Kış bitecek birazdan, kışa geç kalma
Böyle diyordu savat ustası Hasan
Edip Cansever