Kan Dokusu ve Görevleri

Kan Dokusu ve Görevleri
•Kan yapımı
•Kan grupları
•Bağışıklık
•Pıhtılaşma
Kan Dokunun Görevleri
•İletim ( besin maddeleri, gazlar, atıklar, sıcaklık)
•Homeostasiz (pH, iyonlar)
•Savunma
•Pıhtılaşma
Kan Dokunun Bileşenleri
Kan Dokunun Bileşenleri/Proteinler
AD I
Al bum inler
Glob ulinler
alfa-globu linler
bet a- g lobulinler
ga ma - globu linler
(im mun oglobu linler)
Fibrino jen
GÖ REV ‹
Kan›n kol loid o zmotik
ba s›nc ›n›n ay ar lan mas›,
Çe½it li madde lerin k anda
ta½›nma s›
S E NTE Z YER ‹
Kara ci€er
Kolloid o zm otik ba s›nc ›n
ayarlanm as › ve çe½itli
prote inlerin ta½›nmas›
Çe½it li prote inlerin ta½›nmas›
Ba€› ½›kl›€›n o lu½turulma s›
Kara ci€er
Kara ci€er
Pl azma hücre leri
Kan›n p›ht›la½mas›
Kara ci€er
Kan Yapımı
Pluripotent (çok
potansiyelli) hücre
çoğalıp, farklılaşarak,
her bir hücre tipini
meydana getirecek olan
unipotent (tek
potansiyelli) hücreye
dönüşür
Unipotent hücre ise
olgunlaşır
Kan Yapımı
•Eritrositler (al yuvarlar)
•Lökositler (ak yuvarlar)
•Bazofil
•Eozinofil
•Nötrofil
•Lenfosit
•Monosit
•Plasma hücreleri
•Trombositler
Eritrositler
Eritrosit sayısı mm3 de erkeklerde 5.5-6 milyon, kadınlarda 4.5-5 milyondur
Eritropoiesis (alyuvar yapımı)
Kanda oksijen
miktarının
azalması
Kanda oksijen
artışı
Eritrosit yapımında artış
Kemik iliği
Eritropoietin artışı
Eritrositler
İnsanda iki tipte
Hemoglobin
molekülünün
hemoglobin
sentezinde;
bulunur:
1. Demir taşıyan porfirin yapısı
kurulurhemoglobini
• (HEM)
HbA: Yetişkin
2.
Protein
yapısı
yani globin’in
• HbF:
Fetal
hemoglobin
polipeptid zinciri kurulur
HbF’in 2.3 difosfogliserat’a
Hemoglobinde
4 Hem
grubu ve
affinitesi daha
az olduğu
için2
çift
polipeptid
zinciri bulunur.
daha
fazla miktarda
oksijen
+2), ya
Hem’de
demir
ferrus (Fe
taşıma
kapasitesi
vardır.
da ferrik (Fe+3) durumunda
olabilir. Ancak sadece ferrus
oksijeni bağlar.
Eritrositlerin Yapımı ve Yıkımı
Kan Grupları
Kan Grupları
Kan Grupları
O
A
B
AB
“O” kan grubu genel verici
“AB” kan grubu ise genel
alıcı olarak adlandırılır.
Kural olarak “AB” kan
grubundaki kişiler her
kan grubundan kan
alabilseler de, pratikte
böyle bir uygulama
yapılmaz.
Bu resmi görmek
için, QuickTime™ ve bir
Cinepak aç›c› gerekir.
Kan Uyuşmazlığı (Eritroblasis fetalis)
Anne
Anne
Plasenta
Plasenta
Bebek
Gebelik pek bi güzel
devam etmektedir
RhAnne
Rh+
Bebek
Doğum sırasında anne ve
bebeğin kanları birbirine
karışır
Plasenta
Anne
Bebek
Rh- bir kadın
Rh+ bir bebeğe
gebe kalırsa
İkinci bebek de Rh+
olursa annedeki anti D’ler
bebeğe geçer ve bebek
kanını hemolize uğratırlar
Annede bir süre sonra
anti D şekillenir
Lökositler (akyuvarlar)
Vücut savunmasında görev alan temel birimlerdir
Yetişkin bir insanda mm3 kanda 4.000-11.000 adet bulunurlar
Embriyoda mezoderm de yapılırken, yetişkin insanda kemik iliğinde yapılırlar
Kemik iliğinin yanı sıra;
Lenf yumruları
Dalak
Timus bezi
Bademcik
gibi lenfoid organlarda da yapılırlar
Ömür uzunlukları 1-200 gün arasında, ihtiyaca göre değişir
Lökositler (akyuvarlar)
Nötrofil
Monosit
Basofil
Lenfosit
Eosinofil
Lökosit Yapımı
Lökosit yapımına etkili faktörler
Lökositler
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
5.
Akut enfeksiyonlar
Yabancı proteinler
Doku tahribi
Kan kaybetmeler
Bakteri toksinleri ve kimyasal toksinler
Hipofiz bezi ve adrenal korteks hormonları
Nötrofiller
Eosinofiller
Basofiller
Monositler
Lenfositler
% 62
% 2.3
% 0.4
% 5.3
% 30
Oranında kanda bulunurlar
Yapımının kontrolü “myelopoiesis” olarak adlandırılır
1.
Koloni Uyarıcı Faktör (KUF)....Makrofajlardan salınarak lökositlerin
olgunlaşmasına yol açar
2.
Granülosit Salgılattırıcı Faktör (GSF)....Yangılı dokudan salınarak
kemik iliğinden granülositlerin kana geçmesine yol açar
3.
Prostoglandin
durdurur
E
(PGE)....Makrofajlardan
salınarak
yapımlarını
Lökositlerin Genel Özellikleri
1.
Diapedesis: kan damarlarının aralıklarından dışarıya çıkabilirler
2.
Ameboid hareket: dokuda yol alabilirler
3.
Kemotaksi: çeşitli
gösterirlerken,
göstermezler
4.
Fagositoz: Partükülleri veya bakterileri fagosite edebilirler
•
•
•
kimyasal maddelere karşı
negatif yüklü parçalara
Yüzeyin pürüzlü olması
Pozitif yüklü olması
Opsonizasyon
fagositozu hızlandıran faktörlerdir
pozitif
karşı
kemotaksi
kemotaksi
Fagositoz
•
Nötrofil ve makrofaj granülleri proteolitik enzimlerle dolu olan
lizozimleri taşırlar. Lizozimlerde aynı zamanda lipaz ve fagositin gibi
maddelerde bulunur.
•
Nötrofil granüllerinde myeloperoxidaz adı verilen peroksidaz, klorid,
iyodid, bromid gibi halogen bileşikleri, hidrojen peroksit ve asit
hidrolitik enzimler bulunur.
•
Fagositoz sırasında akyuvar metabolik hızı on kat artış gösterir, glukoz
kullanımı, laktik asit üretimi, fosfolipit yıkımı, oksijen kullanımı artar, pH
bariz derecede düşer.
Bağışıklık Sistemi
HLA Genleri
HLA
(Histocompatibility antijenleri)
doku uygunluk antijenleri
MHC
Major histocompatibility complex
genleri tarafından kodlanır
MHC Tip I Antijenleri
Çekirdekli hücrelerde bulunur.
Membrandaki bu antijen sürekli yenilenir.
DNA yapısındaki bozulma bu antijeni
etkiler. Viral proteinler bu antijene bağlanır
MHC Tip II Antijenleri
Sadece antijen prezente eden hücreler ve
lenfositlerde bulunurlar (makrofajlar, kuffer
hücreleri, mikroglialar, histiyositler, deri
langerhans hücrereri, vb.,)
MHC tip I ve MHC tip II Antijenleri
MHC Tip II
Antijenleri
Yabancı proteinler
sadece bu
antijene
bağlanabiliyorlar
Hücre yabancı
proteini aldığı
zaman MHC Tip II
antijenini
sentezliyor ve
hücre
membranında her
ikisi bir arada
bulunuyorlar
BÖYLECE
YABANCI
PROTEİN
PREZENTE
EDİLİYOR
MHC Tip I
Antijenleri
Hücre tarafından
sentezlenen bu
protein hücre
membranında yer
alır. Bu antijen
hücrenin kendi
antijeni olarak da
ifade edilebilir
MHC tip I ve MHC tip II Antijenleri
Sonuç olarak Tip I veya Tip II reseptörlerine antijen bağlanırsa
T hücreleri aktifleşiyor
MHC Tip I’ e bağlanan antijen sonucu bu hücre ortadan
kaldırılırken
MHC Tip II’ e bağlanan antijen sonucu bu antijen immun
sisteme tanıtılıyor
MHC Tip I + Antijen sonucu.... T hücresi bu hücreyi yok ediyor
MHC TipII + Antijen sonucu.... iki olay ortaya çıkabiliyor:
MHC tip I ve MHC tip II Antijenleri
MHC TipII + Antijen sonucu.... iki olay ortaya çıkabiliyor:
1. SİTOKİNLER ARACILIĞI İLE UYARMA:
Bir hücreden salınan ve çevresindeki hücrelerin
uyarılmasına yol açan kimyasal mesaj sistemi
Lenfokin’ler:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
TNF: Tümor Nekrosis Faktör
Perforin
Lenfotoksin
Interleukin 10
Interleukin 8
Interleukin 5
Interleukin 4
Interleukin 2
İnterferon gamma
2. RESEPTÖR ARACILI UYARMA:
Yüzeyde bulunan reseptörler ile diğer hücrenin uyarılması
gereklidir: Burada T helper (CD4) hücreleri önemli rol
oynar
TKiller Uyarımı
T Helper Uyarımı
T Helper Uyarımı
Birlikte Uyarılma
B Hücresi Uyarımı
Milyonlarca değişik tipte B
hücresi bulunmaktadır
Her B hücresi bir tip
antibadiyi membranında
taşır. Eğer antijen
yüzeydeki reseptöre
bağlanırsa B hücresi
HASSAS duruma geliyor
Bu durumdaki B hücresi
hiç birşey yapamaz.
Ancak hassas B
hücresine aynı antijeni
taşıyan yardımcı T
hücresi bağlanırsa B
hücresi ANTİBADİ
üretmeye başlıyor.
B Hücresi Uyarımı
B-T Hücreleri Uyarımı
Antibadi Yapısı
Antibadi Üretimi
Antibadi Etkisi
SORU:
Bir kişi nasıl oluyorda kendi proteinlerine karşı
bağışıklık sistemini aktif hale geçirmiyor ?
1. KENDİNE AKTİVE OLAN LENFOSİTLERİN YOK EDİLMESİ
• Doğumdan hemen sonra kendi proteinlerine immün
cevap geliştiren hücreler yok edilir
2. LENFOSİT AKTİVASYONUNUN SAĞLANMAMASI
• MHC + Antijenden sonra kositimülasyon gerekiyor. Bu ise
olmuyor
3. T Baskılayıcı HÜCRELERİN AKTİVASYONU İLE
• Sitokinler aracılığı ile frenleme (siklosporin)
4. En sonunda da OTOİMMÜNİTE ...
Homeostasiz
1. VASKULAR SPAZM
• Sinir yolu ile
• Plateletler ile (thromboksan, prostoglandin türevi)
• Endotelial hücreler ile (endotelin, nitrozoksit)
2. PLATELET TIKACI
• Kollegen ile trombositlerin etkileşimi sonucu “Von
Wilibrand’s faktorü tıkacı meydana gelir
• Bu plateletlerden thromboksan salınır
• Fibrinogen bu olaya yardım eder
3. PIHTILAŞMA MEKANİZMASI
• Ekstrinsik Mekanizma
• İntrinsik Mekanizma
Homeostasiz
Homeostasiz
Homeostasiz