sosyal bilgiler 6 - büyük selçuklu devleti(1038-1157)

SOSYAL BİLGİLER 6 - BÜYÜK SELÇUKLU DEVLETİ(1038-1157)




Büyük Selçuklu Devleti’ni kuranlar
Oğuzların Üçok kolunun Kınık boyuna
mensuptur.
Tuğrul ve Çağrı Beyler tarafından kurulan
devlet, adını dedeleri Selçuk Bey'den
almıştır.
1038’de Tuğrul Bey Nişabur şehrinde
kendi adına hutbe okutup para
bastırmıştır. Böylece Büyük Selçuklu
Devleti kurulmuştur.
Selçuklular, Gaznelilerle 1040’da
yaptıkları Dandanakan Savaşı’nı
kazanarak bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir.
 Hükümdarların kendi adlarına hutbe
okutup para bastırması bağımsızlık
sembolüdür.
ÖZELLİKLERİ
 Resmî dil Farsça’dır. Bu nedenle
Türkçenin gelişimi yavaşlamıştır.
 İkta Sistemi uygulanmıştır.
 Atabeylik Sistemi oluşturulmuştur.
 Celali Takvim, Sultan Melikşah
döneminde hazırlanmıştır.
 İslam dünyasının liderliği bu dönemde
Türklere geçmiştir.
 İslam dünyası üzerindeki Bizans baskısı
kalkmıştır.
Zeki DOĞAN
Sosyal BilgilerÖğretmeni

Dandanakan Savaşı'ndan sonra
Anadolu'ya yönelen Selçuklular, 1048’de
Bizans'la yaptıkları Pasinler Savaşını
kazanmışlardır. Bu savaş Selçukluların
Bizans'a karşı kazandığı ilk zaferdir.




Tuğrul Bey, 1055 yılında Büveyhoğulları'nın
baskısı altında kalan Abbasi Halifesi'ne
yardım etmiş ve onu kurtarmıştır. Bunun
üzerine Halife, Tuğrul Bey'e ‘Doğunun ve
Batı'nın Sultanı’ ünvanını vermiştir.
Tuğrul Bey'den sonra yerine Çağrı Bey'in
oğlu Alparslan geçmiştir.
 Melikşah’ın 1092 yılında ölümü ile
devlette taht kavgaları yaşanmış,
zayıflayan devlet 1141’de yapılan Katvan
Savaşı'nın kaybedilmesiyle yıkılış sürecine
girmiştir. Sultan Sencer'in 1157 yılında
ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkılmıştır.
 Büyük Selçukluların yıkılmalarında
Batınilerin çalışmaları ve Atabeylerin
başına buyruk hareket etmeleri de etkili
olmuştur.
 Melikşah döneminde vezir Nizamülmülk
devlette önemli çalışmalar yapmış,
 Kurduğu Nizamiye Medreseleri ile eğitimi
geliştirmiş,
 ‘Siyasetname’ adlı eserinde ise devlet
yönetimi ile ilgili bilgiler vermiştir.
Alparslan döneminde Selçukluların Doğu
Anadolu'da ilerlemelerine engel olmak isteyen
Bizans İmparatoru Romen Diyojen, büyük bir
ordu hazırlamış ve Selçukluların üzerine
yürümüştür.
26 Ağustos 1071 yılında Malazgirt Ovası'nda
Büyük Selçuklu Devleti ile Bizans İmparatorluğu
arasında yapılan savaşta Selçuklular çok büyük
bir zafer kazanmıştır.

Malazgirt Savaşı’nın kazanılmasında Bizans
ordusunda paralı askerlik yapan Peçenek ve
Oğuz Türkleri'nin Selçuklu tarafına geçmeleri
etkili olmuştur.




Malazgirt Savaşının sonucunda
Anadolu'nun kapıları Türklere açılmış,
Türkler Anadolu’ya yerleşmeye başlamış,
Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşması
başlamış,
Türkiye tarihi başlamış,
Bizans'ın savunma gücü kırılmış,
Anadolu'da ilk Türk beylikleri kurulmuş,
Haçlı Seferlerine neden olmuştur.




 Alparslan'ın ölümünden sonra yerine oğlu
Melikşah geçmiştir.
 Melikşah dönemi devletin en geniş sınırlara
ulaştığı, kültür-uygarlık seviyesi bakımından en
üst düzeye eriştiği dönemdir.