Türkiye`de ve Dünyada Kanser Farkındalığı Konusunda Hemşirenin

Onkoloji Hemşireliği ve
Onkoloji Hemşireleri İçin Eğitim
ve Gelişim Fırsatları
Doç.Dr. Sultan KAV
Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik
Bölümü, Ankara
[email protected] / [email protected]
Kanserle ilgili gerçekler…
Vücudun çeşitli bölgelerini etki altına alan 100′den fazla
kanser çeşidi bulunuyor
2012 yılında dünya genelinde 8.2 milyon kişi kanser
nedeniyle hayatını kaybetti
Kanser vakalarının %60 dan fazlası Afrika, Asya ve Güney
Amerika da görülmekte ve kanser ölümlerinin %70 ′i bu
bölgelerde…
Tütün kullanımı dünyada tüm kanser ölümlerinin %20 si ve
akciğer kanserinden ölümlerin %70 den fazlasından
sorumlu olan en önemli risk faktörü.
…Ölümle sonuçlanan kanserlerde
ilk beş…
Akciğer
Karaciğer
Mide
Kolorektal
Meme
..Kanserle ilgili gerçekler..
HPV ve Hepatit B/C gibi kansere neden olan viral
enfeksiyonlar düşük ve orta gelir düzeyindeki ülkelerde kanser
ölümlerinin %20 sinden sorumlu
Kanser ölümlerinin %30 u beş ana davranışsal ve diyet
riskiyle ilişkili: yüksek beden kitle indeksi, düşük meyve ve
sebze tüketimi, fiziksel aktivite yokluğu, tütün ve alkol
kullanımı.
Yıllık kanser vakalarının 2012 yılında 14 milyondan
önümüzdeki 20 yılda 22 milyona yükseleceği beklenmektedir.
http://globocan.iarc.fr/Pages/fact_sheets_cancer.aspx
Özel Dal Hemşireliği
“Specialist Nurse: Uzman Hemşire” Tanımı (ICN)
“Genel düzeyde bir hemşirelik eğitiminden sonra
hemşirelik alanlarının/dallarının birinde ileri düzey bir
uzmanlıkla uygulama yapmaya yetkilendirilmiş hemşiredir.
Özelleşmiş uygulama alanları klinik, öğretim, yönetim,
araştırma ve danışmanlık rollerini içerir.
Özelleşmiş uygulama için mezuniyet sonrası eğitim,
hemşirelik için genel eğitim üzerine formal olarak tanınmış
bir çalışma/öğrenim programıdır.
Özelleşmiş uygulamadaki yeterliliği sağlamak için gerekli
içerik ve deneyim kazandırır”
Guidelines on specialization in nursing. ICN, 1992
Tarihçesi
 Profesyonel hemşirelikteki en önemli
gelişmelerden biri klinik uzmanlıklara
hazırlıktır.
 Bu titre/ünvan 1938 den bu yana
kullanılmaktadır; ancak son 30 yıldır klinik
uzmanlıklara hazırlık için mezuniyet sonrası
programlar oluşturulmuştur
Peplau H. Specialization in professional nursing. Clin Nurse
Spec. 1965/2003;17:3–9.
Bir alanda özelleşme gereksinimini
ortaya çıkaran faktörler
 Meslekte bilgi artışı
 Temel ve uygulamalı bilimler alanındaki
gelişmeler, teknolojideki ilerlemeler
uygulayıcılar arasında karmaşık teknolojik
beceri ve intellektüel yeterlilik olmasını
gerektirmektedir
 Toplumun gereksinimlerine ve ilgi alanlarına
yanıt verme
Peplau H. Specialization in professional nursing. Clin Nurse
Spec. 1965/2003;17:3–9.
…Devam
 Özelleşme gereksinimi bilimsel ve teknolojik
gelişmelerle birlikte sürekli toplumdaki sağlık
sorunlarına göre değişerek ortaya çıkar
 50 yıl önce polio bakımında özelleşmiş klinik
hemşirelere gereksinim varken, günümüzde
HIV/AIDS bakımında özelleşmiş klinik hemşirelere
gereksinim duymaktayız.
 Özelleşme hemşirelik mesleğinin sağlık
sorunlarının tüm alanlarını belirleyerek
genişlemesine fırsat vermiştir
Fulton JS (2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
…Devam
Biz hemşireler olarak özel alanlarımızı belirlemiyoruz;
 mesleğimizi destekleyen ve oluşturan
toplumumuzun gereksinimlerini karşılamak için;
 içinde bulunduğumuz toplum tarafından ve
 toplumda hemşireliğin öneminin yansımasıyla
belirlenmektedir.
 Örneğin palyatif bakım alanındaki mevcut bilgi ve
toplumun gelişmiş palyatif bakım talebi ile palyatif
bakımda uzmanlaşmış klinik hemşireler vardır.
Fulton JS(2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
Özel alan geniş yada daha
spesifik olarak tanımlanabilir;
 Hizmet verilen grup tanımlanabilir; yenidoğan,
pediatri, adölesan, kadın doğum, erişkin ya da
gerontoloji
 Problemin türüne göre; yara ya da ağrı bakımı
 Ortama göre; perioperatif ya da acil
 Bakım türüne göre rehabilitasyon ya da palyatif
bakım
 Hastalık ya da patolojiye göre; onkoloji, diyabet,
ortopedi
Fulton JS (2005). Clinical Nurse Specialist, 19(3):105-106
Hemşirelik Uygulamalarında
özelleşme
 Hasta bakımını geliştirmeyi amaçlar
 Hasta yararına klinik karar verme
 Kanıta dayalı uygulama
 Deneyimli hemşirelerin çalıştıkları alanda
kalmasını ve hemşirelikte mesleki gelişmeyi
sağlar;
 Mesleki doyumu arttırır
Klinik Uzman/Özelleşmiş Hemşirenin
Temel Özellikleri
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Alanında klinik uzmanlık
Liderlik becerileri
İşbirliği becerileri
Danışmanlık
Profesyonel nitelikler
Etik davranış
Mesleki üyelik
Sievers & Wolf (2006). Clinical Nurse Specialist, 20(2):75-80
Klinik Uzman/Özelleşmiş
Hemşirenin Rolleri
 Doğrudan hasta bakımı
 Dolaylı hasta bakımı





Eğitici
Konsültan
Araştırmacı
Değişim ajanı
Savunucu
Kai-Cheung Chuk P (1997). Journal of Advanced Nurse, 26; 501-506
Ülkemizde Onkoloji Hemşireliği
Master Programları
 Onkoloji Hemşireliği Master Programı
 Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 1997
Onkoloji Hemşireliği Anabilim Dalı
 Ege Üniversitesi, İzmir, 2004
 Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
Hemşirelik Yüksek Lisans Programı, 2012
Sertifika
Amerikan Hemşirelik Uzmanları Kurulu
tarafından;
“özelleşmiş bilgi, beceri ve deneyimin
optimal sağlık sonuçlarını geliştirmek için bir
hemşirelik dalı/uzmanlığı tarafından
tanımlanan standartlara ulaştığının formal
olarak tanınması” olarak tanımlamıştır.
Hemşirelikte özelleşmenin değerini
ortaya koymak
Değişen sağlık bakımında
Multidisipliner ekip
Uzman Hemşire
Özelleşmiş hemşireliğin bakım
sonuçlarını geliştirdiğine ilişkin kanıt
 Hastanın öz-bakım yeterliliğinde artış
 Taburculuk süresinde azalma
 Hastalıkta azalma
 Bakım sürecindeki çeşitliliğin
sonuçlardaki değişiklikle ilişkisi
Doran D et al (2006) Nursing Research 55(2S) S75-81
Kreulen & Braden (2004) Research in Nursing and Health 27, 97-109
Çukurova Üniversitesi Sağlık Meslek
Lisesi Hemşirelik Bölümü (1987-1991)
Ç.Ü. Sağ. Mes. Lisesi 2. sınıf
uygulama stajı Genel cerrahi
servisi (Adana, 1988)
Ç.Ü. Balcalı Hastanesi Çocuk
Servisi Hemşiresi olarak ilk
çalışma deneyimi
(Temmuz-Ağustos, 1991)
Servis Hemşireliği
Yetersizlik, gelişme
ve bilgi gereksinimi
1992- H.Ü. Erişkin Hastanesi Bölüm 86 Dahiliye Onkoloji Servisi
Kemik İliği Nakli Sonrası izlediğimiz hastamızla
Lisans Eğitimi- Hacettepe
Üniversitesi HYO, (1991-1995)
Mezuniyet Töreni
(16.06.1995)
Onkoloji Hemşireliği Mesleki
Gelişim…
1st EONS Bahar Kongresi, Brüksel,
Belçika, Nisan 1998
EONS Eğitim Kursu
‘Learning to live with cancer’
Atina, Yunanistan, Kasım 1996
Pittsburgh Üniversitesi Kanser Enstitüsü,
Pittsburgh, PA, ABD (1998-1999)
Araştırma Kliniği
Hospis
merkezi
ONS Üyeliği
ve Kursa
katılım
Kemik İliği Nakli Ünitesi
Bilimsel Kuruluşlarda Görevler
Onkoloji Hemşireliği Derneği
- Yönetim Kurulu Üyeliği ve Genel Sekreter, 1996-2002;
- Onkoloji Hemşireliği Derneği Eğitim ve Araştırma Komisyonu
üyeliği, 1996-2002
- Araştırma Komisyonu üyeliği 2004-2007
- Literatür Komisyonu Başkanlığı, 2001- 2002
- Onkoloji Hemşireliği Derneği Başkanlığı, 2004-2008
- Yönetim Kurulu Üyeliği ve Başkan Yardımcısı, 2008-2009
Uluslararası Kanser Bakım
Hemşireleri Birliği (ISNCC)
Yönetim Kurulu Üyeliği
(2000-2002)
Araştırma Komisyonu Üyeliği (2000-2007)
www.isncc.org
Kanserde Çok Uluslu Destek Bakım Derneği
(MASCC)
- Eğitim Çalışma Grubu Başkanlığı, 20052008
www.mascc.org
13 dilde çevirisi yapıldı ve
kullanılmaktadır
http://www.mascc.org/index.php?option=com_content&view=article&id=148
Kav et al, SCC, 2010
European Oncology Nursing
Society (EONS)
Yönetim Kurulu Üyeliği,
2005-2007
President Elect/seçilmiş
Başkan, 2007-2009
Başkan 2009-2011
Geçmiş Başkan 2011-2013
Komisyonlar
Eğitim Komisyonu ve Akreditasyon Grubu Üyeliği, 2005Araştırma Komisyonu üyeliği, 2005-2009
Advocacy Çalışma Grubu Eş başkanlığı, 2011-2013; üyeliği 2013-
Avrupa Onkoloji
Hemşireliği Birliği
(European Oncology
Nursing Society: EONS)
Avrupa Onkoloji Hemşireliği
Birliği
1984 yılında kurulmuş olup amacı:
 Avrupa ülkelerindeki kanser hemşireliği
uygulamalarını geliştirerek kanserli hastalara
sağlanan bakım kalitesini arttırmak
 Özel bir dal olarak kanser hemşireliğinin
gelişimini desteklemek ve güçlendirmek
Halen 30 Avrupa ülkesinden 33 onkoloji hemşireliği
derneği EONS’a üyeliğini sürdürmektedir ve
yaklaşık 22.000 hemşireyi temsil eden bir kuruluştur
İşbirliği Yaptığı Kuruluşlar
EONS Yönetim Kurulu: 2013-2015
Erik van Muilekom : Başkan
Birgitte Grube:Geçmiş Başkan
Daniel Kelly: Gelecek Başkan
Maria Cristina Lacerda: Muhasip
Mary Wells: Sekreter
Andreas Charalambous
Patrick Crombez
Lena Sharp
Paul Trevatt
EONS Ekibi
 Clair Watts: Executive Director
 Rudi Briké:Office Manager
 Mariska Mooijekind: Projects







Manager
Loureen Pierce: Book-keeper
Kate Griffin: Newsletter & Website
& Social media
Steve Rowett: E-learning & web IT
Helen Oswald: Magazine Editor in
Chief
Jason Harris: Photography &
Design
Jim Boumelha: Production Editor
Catherine Miller: Medical Editor
CARE Strategy
C
A
R
E
Communication: EONS Magazine
Avrupa düzeyinde politikalara odaklanır; kanser
hemşireliği pozisyonunun tanınması ve farkındalığı
arttırmayı amaçlar.
Durum belirlemeye yönelik üye derneklere 3 soru
yöneltildi (2012/2013):
 Ülkenizde kanser hemşireliği hemşirelik uygulamalarında
özel dal/uzmanlık olarak tanınıyor mu?
 Ülkenizde uzman kanser hemşiresi işgücü var mı?
 Evet ise, hangi ünvanlar kullanılmaktadır?
Ülkenizde kanser hemşireliği hemşirelik
uygulamalarında özel dal/uzmanlık olarak
Evet
Hayır
tanınıyor mu?
Belgium
Croatia
Cyprus
Denmark
Estonia
Finland
Iceland
Ireland
Hungary
Lithuania
Norway
Sweden
Poland
The Netherlands
Turkey
UK
Total: 16
Austria
Czech Republic
France
Greece
Malta
Serbia
Switzerland
Slovenia
Portugal
Spain
10
Ülkenizde uzman kanser
hemşiresi işgücü var mı?
Evet
Belgium
Cyprus
Estonia
Finland
France
Greece
Iceland
Ireland
Hungary
Lithuania
Malta
Norway
Sweden
Poland
The Netherlands
Turkey
UK
Total: 17
Hayır
Austria
Croatia
Czech
Republic
Denmark
Serbia
Switzerland
Slovenia
Portugal
Spain
9
Hangi ünvanlar kullanılıyor (n=17)
n
Ülkeler
Oncology Nurse/Nurses in oncology
4
Cyprus, Estonia, France,
Norway
Clinical Nurse Specialist in Oncology/
Specialist Nurse in Oncology
5
Iceland, Sweden, Malta,
Poland, Turkey,
Oncology Nurse Specialist/
2
Hungary
Oncology Nursing Specialism
Belgium
Clinical Nurse Specialist, Nurse Consultant,
Consultant Nurse, Nurse Practitioner,
Advanced Nurse Practitioner, Lead Cancer
Nurse, Nurse Clinician
1
UK
Breast Cancer Nurse
1
Switzerland
Nurse Practitioner Oncology
The Netherlands
MSc in Cancer Nursing and Palliative Care
1
Greece
No special titles/ No name
3
Denmark, Finland, Lithuania
Toplam
17
Sonuçlar
 26 Ülkeden 28 dernekten yanıt alındı (%85).
 Kanser hemşireliği hemşirelikte bir uzmanlık
alanı olarak 16 ülkede tanınmakta.
 Çoğunluğu (%65) ülkesinde uzman kanser
hemşiresi işgücü olduğunu belirtmekte
 Ülkelerde kullanılan ünvanlarda farklılıklar
olduğu görülmektedir.
EONS Snap-shot Survey on Specialist Cancer Nursing in Europe (2013)
Research Proposal workshop
 Araştırma Önerisi Hazırlama Çalıştayı
 3rd EONS Research Proposal Workshop ‘From practice
problem to research proposal...’ 28-30 May 2014,
Limassol, Cyprus
EONS Yayınlar
Curriculum
Journal
New update (2013)
2012 Impact Factor 1.685
Clinical guidelines
THE CONTEXT OF CANCER
NURSING
(60 h: 6 ECTS)
CLINICAL LEADERSHIP AND
RESOURCE MANAGEMENT
OF CANCER NURSING
( 60 hours : 6 ECTS )
INFORMATION AND
COMMUNICATION IN CANCER
CARE
( 90 hours : 9 ECTS )
EVIDENCE BASED AND
APPLIED RESEARCH IN
CANCER CARE
( 60 hours : 6 ECTS )
BASIC SCIENCE AND
TREATMENT OF CANCER
( 60 hours : 6 ECTS )
PRACTICE
NURSING ASSESSMENT
AND INTERVENTIONS IN
THE MANAGEMENT OF
PEOPLE AFFECTED BY
CANCER
( 90 hours : 9 ECTS )
CANCER AS A CHRONIC
ILLNESS AND SUPPORTIVE
AND PALLIATIVE CARE
( 90 hours : 9 ECTS )
UNDERSTANDING IMPACT OF
CANCER ON THE INDIVIDUAL,
FAMILIES AND HEALTHCARE
PROFESSIONALS
( 90 hours : 9 ECTS )
EONS-EPAAC EURO-PEPS
5 EURO-PEP’s
tamamlandı:
Dispne
•
Radyasyon cilt
reaksiyonları
•
•
Lenfödem
•
Ağrı
•
Periferal nöropati
web sayfası:www.cancernurse.eu/education/epaac
7. ESO-EONS MASTERCLASS IN
ONCOLOGY NURSING
8-13 Mart, 2014, Ermatingen (Lake Constance),
Switzerland
www.cancernurse.eu/ education/masterclass2014
Ödüller & Destek Programları
Destekler:
• Major Araştırma Desteği
• Klinik seyahat desteği
• Araştırma Seyahat desteği
• Çeviri
• Kongre katılım desteği
Ödüller:
• Excellence in Patient Education Award
• Lifetime Achievement Award
Bir araya gelmek, deneyim
paylaşımı ve öğrenmek …
17. Uluslararası Kanser Hemşireliği Kongresi,
Prag, Çek Cumhuriyeti, 8-13 Eylül 2012
1. Asya Onkoloji Hemşireliği Kongresi
21-24 Kasım 2013, Bangkok, Tayland
“If your actions inspire others to dream more, learn
more, do more and become more, you are a leader.”
John Quincy Adams
http://www.ecco-org.eu/Conferences/Conferences/EONS-8.aspx
Kongre ve etkinlikler