VII. ÜN‹TE - AHMET ZİYA ATALAY

VII. ÜN‹TE
RÖNESANS SANATI
KONULAR
1. RÖNESANSA G‹R‹fi
a. Rönesans Nedir?
b. Rönesans› Haz›rlayan Nedenler?
2. RÖNESANS M‹MARÎS‹
a. Genel Özellikler (malzeme, yap› türleri, cephe düzeni)
b. Mimarlar
• Brunelleschi
• Alberti
• Bramante
3. RÖNESANS HEYKEL SANATI
a. Genel Özellikler (konu, form)
b. Heykelt›rafllar
• Ghiberti
• Donatello
• Michelangelo
4. RÖNESANS RES‹M SANATI
a. Genel Özellikler (perspektif, mekân, konu, kompozisyon, renk)
b. Ressamlar
• Giotto
• Leonardo da Vinci
• Tiziano
• Pieter Bruegel
• Albrecht Dürer
SANAT TAR‹H‹ 2
☞
BU BÖLÜMDE NELER Ö⁄RENECE⁄‹Z
☞
Bu bölümü çal›flt›¤›n›zda;
• Rönesans Dönemi sanatç›lar›n›n kimler oldu¤unu söyleyebilecek,
• Bu sanatç›lar›n yapm›fl oldu¤u yap›tlar› tan›yabilecek,
•Dönemin toplum ve düflünce yap›s›n›n Rönesans sanat›na etkisini söyleyebileceksiniz.
✍
BU BÖLÜME NASIL ÇALIfiMALIYIZ?
✍
• Her bölümü dikkatlice ve anlayarak okuyun.
•Konularda geçen kavram ve terimleri kavray›n.
•Dönem özelliklerini resimler üzerinde görmeye çal›fl›n.
•Bölüm sonundaki özeti okuyun.
•De¤erlendirme sorular›n› yan›tlay›n. Yan›tlar›n›z›, yan›t anahtar›yla karfl›laflt›r›n. Varsa
eksiklerinizi ilgili bölümü tekrar okuyarak gidermeye çal›fl›n.
☞
HAZIRLIK ÇALIfiMALARI
☞
• Rönesans›n sözcük anlam›n›n bu dönem sanat› için ne anlama geldi¤ini ö¤reniniz.
• Rönesans resmine damgas›n› vuran sanatç›lar› araflt›r›n›z.
76
SANAT TAR‹H‹ 2
RÖNESANS
RÖNESANS SANATI
1. RÖNESANSA G‹R‹fi
Yar›n r›ht›ma gitmeli,
Rönesans ç›kacakvapurdan.
Bakal›m, nas›l fley Rönesans?
K›l›¤›, k›yafeti nas›l?
fi›k m›, sünepe mi?
Siyasî mi, bastonu var m› elinde?
Yoksa kâküllü, b›y›kl›;
Ambardan m› ç›kacak, kamaradan m›?
Yoksa ateflçi filân m›,
Çal›flarak geliyor gemide?
a . Rönesans Nedir?
Orhan VEL‹
Rönesans ‹talya’da do¤mufl, daha sonra di¤er Avrupa ülkelerine
yay›lm›flt›r. Sözcük anlam› yeniden do¤ufltur. Do¤ufl, Yunan ve Roma kültürlerinin
tekrar canlanmas›n› anlat›r. Sanata da yans›yan bu hareketle, 15 ve 16. yüzy›llarda
resim, heykel ve mimarîde önemli örnekler verilmifltir.
➯
Rönesans› flimdi siz tan›mlay›n›z.
b. Rönesans› Haz›rlayan Nedenler?
Yeni Ça¤›n bafl›nda Avrupa’da özellikle siyasal alanda görülen bu hareket
Rönesans sanat›n›n oluflmas›na neden olmufltur.
Bu dönemde Orta Ça¤ Avrupa’s›n›n siyasî düzenine egemen olan kilise
gücünü kaybetmifl, buna ba¤l› olarak sanat dinsel etkiden kurtulmufl, mimarîde
sivil yap›lar önem kazanm›flt›r. Heykelde kral ve kral ailesi; resimde; daha çok
portre ve güncel konular ifllenmifltir.
Rönesans› haz›rlayan nedenleri flöyle s›ralayabiliriz:
•Avrupa’da kültür ve sanat etkinliklerini destekleyen, bilim adamlar› ve
sanatç›lar› koruyan varl›kl› kiflilerin ortaya ç›kmas›,
•Yunan ve Roma’ya ait edebiyat, felsefe, bilim ve sanat eserlerinin
incelenmesi ve bunlar›n akedemilerde okutulmas›,
•Matbaan›n kullan›lmas› ve co¤rafî keflifler sonucu yeni bulufl ve
düflüncelerin yay›lmas›,
•‹nsan›n kendi do¤as›n› tan›mas›na, kendi hakk›na sahip ç›kmas›na yol
açan hümanist düflüncenin yayg›nlaflmas›.
?
Rönesans› haz›rlayan nedenler nelerdir?
77
SANAT TAR‹H‹ 2
2- RÖNESANS M‹MARÎS‹
a. Genel Özellikler (malzeme, yap› türleri, cephe düzeni)
Rönesans mimarîsi, tafl ve mermer malzemenin a¤›rl›kl› olarak kullan›ld›¤›
daha çok sivil yap›larla ortaya ç›kar. Bunun yan› s›ra dinî yap›lar›n yap›m› da
devam etmifltir. Bu dönem yap›lar›nda Yunan ve Roma mimarî örneklerinde
gördü¤ümüz mimarî ögeler yeni bir anlay›flla kullan›lm›flt›r.
Dinî yap›lar, adetâ Orta Ça¤ dinsel inanc›n›n bu dönemde y›k›ld›¤›n› gösterir
gibidir. Tanr›ya yaklaflmay› sa¤layan sivri tonoz, sivri kemer ve çan kulelerinin yer
ald›¤› yüksek yap›lar yerini yuvarlak kemer, beflik tonozun kullan›ld›¤› daha alçak
merkezî plânl› yap›lara b›rakm›flt›r.
Yap› cephelerindeki farkl›laflma yeni
oluflan düzenin etkisindedir. Cephelerdeki
hareketlilik yerini sadeli¤e b›rakm›flt›r.Yap›lar;
mahalle aralar›nda kalm›fl alçak görünümlü en
çok üç katl› olarak infla edilmifltir. Orta Ça¤
kilise ve katedrallerinin cephelerinde yer alan
dinî konulu heykel ve kabartmalar Rönesans
örneklerinde yoktur (Resim 87).
Resim 87 : S. Maria Novella Kilisesi, Floransa
Dinî yap›lardaki düzenleme dönemin sivil yap›lar›nda da görülebilir.
?
Rönesans mimarîsinin özellikleri nelerdir?
b. Mimarlar
Filippo Brunelleschi (Brünelleski 1377-1446): Floransal› sanatç›, ‹talyan
Rönesans mimarîsinin temsilcilerindendir. Yap›lar›nda Roma mimarîsinde görülen
kubbe, kemer, sütun gibi mimarî ögeleri kullanm›flt›r. Yap›m›nda çal›flt›¤› Floransa
Katedrali’nin Kubbesi (Resim 89) Roma’daki Pantheon Tap›na¤› kubbesinden
sonra en an›tsal ve büyük
kubbedir.
Floransa’da
San Lorenzo Kilisesi,
Pitti Saray›, Pazzi
fiapeli (Resim 88) ve
Öksüzler Yurdu mimar›n
di¤er eserlerindendir.
Resim 88: Pazzi fiapeli,
Floransa, ‹talya
78
Resim 89: Floransa Katedralinin
Kubbesi, Brunellechi
SANAT TAR‹H‹ 2
Leon Battista Alberti (1404-1472):
“Bir eserin güzelli¤i, oranlar›ndaki uyuma
ba¤l›d›r.” diyen sanatç›n›n, sanat tarz›n› en iyi
yans›tan eseri San Francesco (San Frençesko)
Kilisesi’dir. Floransa’daki Rucellai (Ruçellayi)
Saray› da sanatç›n›n sivil yap›lar›na örnektir.
(Resim 90).
Donato Bramante (1444-1515):
On alt›nc› yüzy›la bafllamas›yla birlikte yüksek
Rönesans bafllar. Bu zamanda en önemli sanat
merkezi Roma’d›r. Bramante, Yüksek Rönesans
mimarl›¤›n›n bafl ustas› olmufltur. Sen Piyer
Kilisesi’nin avlusunda infla etti¤i Tempietto
Kilisesi sanatç›n›n en önemli eseridir (Resim 91).
?
Rönesans
mimarlar›
Yap›lar›na örnek veriniz.
Resim 90: Rucellai Saray› Floransa, ‹talya
kimlerdir?
3. RÖNESANS HEYKEL SANATI
a. Genel Özellikler (konu, form)
Resim 91: Tempietto Kilisesi, Roma-‹talya
Rönesans dönemi heykelleri konular›n›, Tevrat ve ‹ncil ile mitolojiden al›r.
Bunun yan› s›ra devlet adamlar›, kahramanlar ve sanatç›lar› koruyan zenginlerin de
heykelleri yap›lm›flt›r. Bu dönemde yap›lan atl› heykeller önemli bir gruptur. Ç›plak
heykeller de çal›fl›lm›flt›r.
Heykel üç boyutludur. Heykelcilik mimarîye Orta Ça¤a göre çok daha az
ba¤l›d›r. Resim ve mimarîde oldu¤u gibi heykelde de oran (ölçülerin uyumlulu¤u)
bu dönemde en ileri düzeydedir.
b. Heykelt›rafllar
Lorenzo Ghiberti (Ciberti)
(1378-1455): Floransal› rölyef ustas›d›r.
Floransa’daki
vaftizhanenin
bronz
kap›lar› için yapt›¤› kabartmalar (Resim 92)
sanatç›n›n en önemli çal›flmas›d›r.
Resim 92: Resim: Floransa Vaftizhane
kap›s›n›n rölyefleri, Ghiberti
79
SANAT TAR‹H‹ 2
Donetollo (1386-1446): Ghiberti’ye
rölyef çal›flmalar›nda yard›m eden sanatç›n›n
eserleri Yunan Klâsik dönem heykellerini
hat›rlat›r.
Gattamelata
Heykeli (Resim 93)
Rönesans›n ilk atl› heykeli ve Donetollo’nun en
büyük eseridir.Bu dönemin di¤er önemli
heykelt›rafl› Verrochio’nun yapt›¤› Davut
Heykeli (Resim 94) görülmeye de¤erdir.
16. yüzy›l, heykel sanat›nda büyük
geliflmelerin görüldü¤ü, önemli sanatç›lar›n
yetiflti¤i bir dönemdir. Bu dönem sanatç›lar›ndan Michelangelo (Mikelancelo) yapt›¤›
eserleriyle döneme imzas›n› atm›flt›r.
Resim 93: Gatamelata Atl›
Heykeli, Donatello, Padua
Buonarotti Michelangelo (1475-1564): Ço¤unlukla
heykel çal›flan sanatç›n›n resim ve mimarî alanlar›nda da
çal›flmalar› bulunmaktad›r. Kilise duvarlar›na yapt›¤›
resimlerindeki figürleri adeta heykelleflmifltir. Mermerden
yapt›¤› heykellerde figürlerin anatomik özelliklerine
uygun çal›flm›flt›r. Eserlerinin konular›n› daha çok ‹ncil ve
Tevrattan al›nan öyküler ve kifliler oluflturur. Ünlü
heykellerinden biri olan Musa Heykeli’ni sanatç›,
Papa II. Julius’un mezar an›t› için yapm›flt›r. Sen Pietro
Kilisesi için yapt›¤› Pieta (Ac›) Heykeli’nde, Meryem
ölmüfl ‹sa’y› kuca¤›na alm›flt›r (Resim 95).
?
Rönesans heykelt›rafllar› kimlerdir? Yapt›¤›
eserlere örnek verelim.
Resim 94: Davut Heykeli, Verrochio
Resim 95: Pieta, San Pietro Bazilikas›, Roma
80
SANAT TAR‹H‹ 2
4. RÖNESANS RES‹M SANATI
a. Genel Özellikler (perspektif, mekân, konu, kompozisyon, renk)
Rönesansla birlikte düflünce
sisteminde bafllayan de¤iflim resim
sanat›n› da etkilemifltir. Bu durum, dinî
konulu re-simlerin yan›nda portre, güncel
ve toplumsal konular ile mitolojik
hikâyelerin resme girmesini sa¤lam›flt›r.
Çeflitlenen konular yan›nda, ressamlar
kendi düflüncelerini resimlerine yans›tma
özgürlü¤ünü Rönesans ile kazanm›fllard›r.
Resimlerde do¤aya uygunluk,
ideal güzellik göz önüne al›nm›flt›r.
Perspektif (derinlik) sa¤lamak amac›yla
fonda manzaralara yer verilmifltir. Ifl›k ve
renk; resimde ifadeyi, üçgen kompozisyonu vurgulayacak biçimde kullan›lm›flt›r.
Renk tonlar› daha yumuflam›fl, f›rça
vurufllar› ba¤›ms›zlaflm›flt›r.
?
Rönesans resimleri hangi özellikleri
Resim 95: Glana’da Meryem Ana, Giotto
tafl›r?
b. Ressamlar
Giotto (Cotto) Di Bondone
(1266-1336):
Rönesans
resminin
öncüsüdür. Floransal› sanatç› eserlerinde
daha çok dinsel konular› ifllemifltir
(Resim 95). Çok say›da kilise ve flapelin
freskolar›n› yapm›flt›r.
Leonardo da Vinci (1452-1519)
Floransal› sanatç›n›n ressaml›¤›n›n yan›
s›ra mimarl›k, mühendislik ve anatomi
alanlar›nda çal›flmalar› bulunmaktad›r.
Büyük bir ›fl›k ustas›d›r.
Resim 96: Üçlü Anna, Leonardo da Vinci,
Louvre Müzesi Paris
81
SANAT TAR‹H‹ 2
Resimlerinde daha çok ya¤l› boya kullanm›flt›r. Sanatç›n›n dinî konulu
re-simlerinin d›fl›nda kara kalem ve ya¤l› boya ile çal›flt›¤› insan vücudu çizimleri
ve portre çal›flmalar› vard›r. Mona Lisa portrelerinin en ünlüsüdür.
Son Akflam Yeme¤i, Üçlü Anna (Meryem, Çocuk ‹sa ve Azize Anna),
(Resim 96) Meryem’e Müjde di¤er önemli eserlerindendir.
Tiziano
(1476-1576):
‹talyan ressam, Venedik Okulunun
kurucular›ndand›r. Portre ressaml›¤›
ile tan›nm›flt›r. Bu alanda en ünlü
eseri imparator fiarlman Karl
(V. Charles)’›n portresidir.
Tiziano, büyük bir renk
ustas›d›r. Genellikle mavi, yeflil ve
Resim 97 : Konser, Tiziano
sar› rengin egemen oldu¤u resimlerinde renkler parlak ve canl›d›r. Sanatç›n›n dinî ve mitolojik konular› içeren eserleri
aras›nda, Kutsal ve Dünyevî Aflk, Urbino Venüsü, Konser (Resim 97) ve Tavflanl›
Meryem say›labilir.
82
Resim 98: Çocuk Oyunlar›, Brueqel
SANAT TAR‹H‹ 2
Pieter Bruegel (Brügel) (1525-1569): Flaman ressam›d›r.
Belçika, Hollanda ve Fransa’n›n kuzeydo¤usu aras›nda kalan bölgedir.
Flaman,
Ya¤l› boya resimlerinde ço¤unlukla köy hayat›n› iflledi¤i için köylü ressam
olarak tan›n›r.
Hastal›k, yoksulluk gibi toplumsal konular› resmine sokan sanatç›n›n
yap›tlar›nda mizah hakimdir. Köyde Karnaval, Dü¤ün Yeme¤i, Yafll› Köylü
Kad›n, Çocuk Oyunlar› (Resim 98) ve Körler sanatç›n›n eserleri aras›ndad›r.
Resim 99: Kendi portresi,
Albrecht Dürer
➯
Albrecht Dürer (1471-1528) : Alman Rönesans resim sanat›n›n temsilcisidir.
Kara kalem, tahta bask›, sulu boya çal›flmalar›n›n yan› s›ra, bak›r ve tahta levhalar
üzerine kaz›ma tekni¤i kullanarak yapt›¤› gravürleri de bulunmaktad›r. ‹lk kez
kendi portresini (Resim 99) yapan sanatç›n›n figürsüz manzara resimleri vard›r.
‹sa’ya A¤›t, ‹sa’n›n Do¤uflu, Krallar›n Secdesi, sanatç›n›n dinî konulu eserleridir.
fiövalye ve Melankoli en tan›nm›fl gravürlerindendir.
Rönesans ressamlar› ve resimlerine örnek veriniz.
83
SANAT TAR‹H‹ 2
Ö⁄REND‹KLER‹M‹Z‹ PEK‹fiT‹REL‹M
Bu ünitede;
• 15. ve 16. yüzy›llarda Bat› Avrupa’da; edebiyat, sanat, sosyal, siyasal ve
bilim alan›nda oluflan söyledik.
• Önce ‹talya’da oluflan daha sonra di¤er Avrupa ülkelerine yay›lan bu
hareketin sanata da önemli ölçüde yans›d›¤›n› gördük.
• Yunan ve Roma sanat›nda özellikle heykel ve mimarîde görülen
elemanlar›n bu dönemde yeni bir yorumla tekrar kullan›ld›¤›n›, sanat›n; resim,
heykel ve mimarîde önemli örnekler verdi¤ini ö¤rendik.
• Brunelleschi, Alberti ve Bramante’yi bu dönemin mimarlar› Ghiberti,
Donatello ve Michelangelo’yu heykelt›rafl, Giotto, Leonardo da Vinci, Tiziano,
Bruegel ve Albrecht Dürer’i ressam olarak tan›d›k.
fiimdi ö¤rendiklerimizi pekifltirmek için bölüm içinde ve sonunda verilen
sorular› yan›tlayal›m.
84
SANAT TAR‹H‹ 2
✎
DE⁄ERLEND‹RME SORULARI
1- Resimlerinde ço¤unlukla köy hayat›n› iflledi¤i için köylü ressam olarak
tan›nan Rönesans sanatç›s› kimdir?
A) Bruegel
B) Tiziano
C) Leonardo da Vinci
D) Albrect Dürer
2- Mona Lisa tablosu ile ünlenen, ressaml›¤›n›n yan› s›ra mimarl›k,
mühendislik ve anatomi alanlar›nda çal›flmalar› bulunan sanatç› afla¤›dakilerden
hangisidir?
A) Tiziano
B) Leonardo da Vinci
C) Bruegel
D) Giotto
3- Floransa’daki vaftizhanenin bronz kap›lar› için yapt›¤› kabartmalarla
tan›nan Floransal› rölyef ustas› kimdir?
A) Ghiberti
B) Donetello
C) Michelangelo
D) Verecchio
4- Afla¤›daki yap›lardan hangisi Brunelleschi’nin eseri de¤ildir?
A) Pitti Saray›
B) Pazzi fiapeli
C) Floransa Katedrali’nin kubbesi
D) Tempietto Kilisesi
5- Rönesans›n ilk atl› heykeli olan Gattamelata Atl› Heykeli kimin
eseridir?
A)
B)
C)
D)
Michelangelo
Donetello
Ghiberti
Leonardo da Vinci
85
86