Prostat Kanseri - Bayburt Halk Sagligi Mudurlugu

advertisement
Tarih: 19.09.2016 Saat: 16:49
Konu: Haberler
Prostat Kanseri
Prostat Kanseri
Prostat kanseri ABD’de erkeklerde ikinci
sýklýkta görülmektedir. Her yýl kanser tanýsý konulan
üç erkekten biri prostat
kanseridir. Ülkemizde daha az sýklýkla görülmektedir.
Prostat, erkek üreme
sisteminin bir bölümüdür. Rektumun (kalýn barsaðýn
son kýsmý) önünde ve
mesanenin altýnda yerleþmiþtir. Ýdrar akýmýný saðlayan üretra (idrar
yolu)
tarafýndan çevrilmiþtir. Saðlýklý prostat bezi bir ceviz
büyüklüðündedir.
Prostat ,seminal sývýnýn bir kýsmýný üretir. Ejekülasyon
esnasýnda seminal sývý
spermlerin dýþarý atýlmasýný saðlar. Erkek hormonlarý (androjenler)
prostatýn
büyümesini saðlar. Testisler testosteron dahil olmak üzere
erkek hormonlarýnýn
esas üretim yeridir. Böbrek üstü bezi (adrenal bez) az
miktarda testosteron
üretir. Prostat aþýrý büyüdüðü zaman
üretraya baský yaparak idrarýn mesaneden
*****e akýmýný yavaþlatýr ya da durdurur.
Risk Faktörleri
Prostat kanserinin sebepleri kesin olarak
bilinmemektedir. Bulaþýcý deðildir, insandan insana geçmez.
Araþtýrmalar
prostat kanseri geliþme riskini artýran bazý faktörler olduðunu
göstermiþtir.
Yaþ: Prostat kanserinin en önemli risk
faktörüdür. 45 yaþ altýnda nadir görülür.
Yaþlandýkça risk artar. ABD’de 65 yaþ
ve üzerinde görülmektedir.
Aile öyküsü: Erkek kardeþinde prostat kanseri
olanlarda risk artar.
Irk: Afrikalý Amerikalýlarda beyazlardan
daha yaygýndýr.
Sayfa 1 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK.
Belirli prostat deðiþiklikleri: Yüksek dereceli prostatik
intraepitelyal
neoplazisi olan hücreleri olanlarda prostat kanser riski artmýþtýr. Bu
hücreler
mikroskop altýnda anormal olarak görülürler.
Diyet: Hayvansal yaðdan zengin ve et
içeren gýdalarla beslenmenin bazý çalýþmalarda prostat
kanser riskini artýrdýðý
gösterilmiþtir.
Belirtiler
Prostat kanserinin hiçbir belirtisi
olmayacaðý gibi hastalar; idrar yapma ile ilgili problemler, ereksiyon zorluðu,
semende veya idrarda kan ve sýrt, bel, kalça ve uyluk aðrýlarý ile
baþvurabilirler. Ýdrar yapma ile ilgili problemler; idrar yapamama, idrar
yapmaya baþlama ya da durdurmada zorlanma, sýk sýk idrara
çýkma, geceleri
idrara çýkma, idrar akýmýnda zayýflama, kesik kesik zorlanarak idrar
yapma,
aðrýlý idrar yapma þeklinde olabilir. Bu belirtiler kanser dýþý nedenlere
(prostat büyümesi, enfeksiyon gibi) de baðlý olabilir.Bu belirtiler
bulunduðunda bir üroloji uzmanýna baþvurmanýz gerekmektedir.
Taný
Prostat kanserinin belirtileri ortaya
çýkmadan erken tanýsý için bazý tarama yöntemleri
kullanýlýr. Bu tarama
yöntemlerinin 50 yaþýndan sonra tüm erkeklere yýlda bir
uygulanmasý
önerilmektedir:
Prostatýn parmakla muayenesi: Doktor vazelinle kayganlaþtýrarak
eldivenli parmaðý ile makattan prostatý muayene eder. Prostat sert ve
nodüler
alanlar açýsýndan taranýr.
Kanda prostat spesifik antijen (PSA)
testi: Hastanýn kan örneðinde laboratuvarda PSA bakýlýr. PSA prostat
kanseri
dýþýnda bazý hastalýklarda da yükselebilir (prostatýn iltihabý ya da iyi
huylu
büyümesi gibi). Kanseri düþündüren herhangi
bir belirti olduðunda doktor bunun
kansere mi yoksa baþka bir nedene mi ait olduðunu anlamaya
çalýþýr. Bunun için
detaylý bir sorgulama ve aile öyküsü alýnmasýnýn
ardýndan prostatýn parmakla
muayenesi, kanda PSA bakýlmasý, idrar tahlili gibi tetkikler yapýlýr. Bunlarýn
Sayfa 2 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK.
dýþýnda aþaðýdaki tetkikler de istenebilir:
Transrektal ultrason: Hastanýn rektumuna bir ultrason probu
konularak prostat bezindeki anormal bölgeler
görüntülenir.
Sistoskopi: Ýnce ve ýþýklý bir tüp
yardýmýyla üretra ve mesane görülebilir.
Transrektal biyopsi: Rektum yoluyla prostata bir iðne
yerleþtirilerek doku örneði alýnýr. Patolog mikroskop altýnda dokuda
kanser
hücrelerinin varlýðýný araþtýrýr. Prostat kanserinin kesin tanýsý
biyopsiyle
konulur.
Fizik muayene ve yapýlan testler sonucu
kanser bulunamazsa doktor büyümüþ prostatýn yarattýðý
belirtileri azaltmak için
bazý ilaçlar önerebilir. Cerrahi yolla da prostata ait belirtiler
ortadan
kaldýrýlabilir. Bu vakalarda genellikle halk arasýnda kapalý ameliyat olarak
bilinen transüretral prostat rezeksiyonu (TUR veya TURP) yapýlýr.
Kanser
bulunursa patolog tarafýnda tümörün greydi (yani normal
prostat dokusundan ne
kadar farklýlaþtýðý) rapor edilir. Yüksek greydli tümörler
düþük greydli
tümörlerden daha hýzlý büyür ve yayýlýrlar. Bir
greydleme sisteminde G1’den G4’
e kadar kanser greydlenir. Bir baþka greydleme sistemi ise Gleason
skorudur.
Gleason skorunda patolog kanser alanlarýnýn her birine 1-5 arasýnda puan
verir
ve en sýk iki puan toplanarak skor hesaplanýr. Gleason skoru 2-10 arasýnda
deðiþir.
Evreleme
Tedavinin planlanmasý için doktor
hastalýðýn yayýlým durumunu yani evresini bilmek zorundadýr. Evreleme;
tümörün
boyutuna, tümörün prostat dýþýna yayýlýp yayýlmadýðýna
ve uzak yayýlýmýna göre
yapýlýr. Kanserin yayýlýmý kan testleri ve bazý
görüntüleme yöntemleri ile
saptanýr.
Kemik Sintigrafisi: Damar yoluyla enjekte edilen az miktarda
radyoaktif madde kan dolaþýmý yoluyla kemiklere ulaþýr. Bir makine
kemiklerde
Sayfa 3 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:10 MSK.
depolanan radyasyon miktarýný ölçer ve bir film haline getirir.
Bu resimde
kanserin kemiklerdeki yayýlýmý görülür.
Bilgisayarlý Tomografi: Bir x-ray makinesi ve bilgisayar
yardýmýyla vücudun iç organlarý görüntülenir.
Daha çok karýn bölgesini görüntülemede
kullanýlýr.
Magnetik Rezonans Görüntüleme: 
Güçlü magnetik dalgalar yayan bir makine
ve bilgisayar tarafýndan vücudun iç organlarý
görüntülenir.
Prostat kanserinin evreleri aþaðýda
özetlenmiþtir:
Evre I: Kanser rektumun parmakla
muayenesiyle hissedilmez. Daha çok tesadüfen, genelde
prostat büyümesi
nedeniyle yapýlan cerrahi müdahale sayesinde ortaya çýkar.
Kanser sadece
prostattadýr.
Evre II: Kanser biraz daha ilerlemiþtir
ancak hala prostat dýþýna yayýlým yoktur.
Evre III: Kanser prostat dýþýna
yayýlmýþtýr. Belki seminal veziküllere yayýlmýþ olabilir ancak lenf
nodlarýna
yayýlým yoktur.
Evre IV: Kanser yakýn kas dokulara ve
organlara, lenf nodlarýna, vücudun diðer bölümlerine
yayýlmýþ olabilir.
Tedavi
Prostat kanserli hastalarýn çoðu
tedavileri konusunda karar vermede aktif rol almak istemektedirler.
Hastalýklarýnýn ve diðer tedavi seçeneklerinin ne olduðunu bilmek
istemektedirler. Bununla birlikte tanýdan sonraki þok ve stres istedikleri her
þeyi doktorlarýna danýþmalarýný zorlaþtýrmaktadýr. Muayene öncesi
hastalarýn
sormak istediklerini liste haline getirmesi, muayene esnasýnda doktorun
söylediklerini hastanýn kaydetmesi bu sorunu çözmede
yardýmcý olur. Bazý
hastalar bir aile üyesi ya da arkadaþýn yanlarýnda bulunmasýný,
kararda aktif
rol almasýný, notlar almasýný veya doktoru dinlemesini isteyebilirler.
Doktorlar hastayý prostat kanseriyle ilgilenen bir uzmana sevk edebilirler.
Sayfa 4 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
Prostat kanseri tedavisiyle uðraþan uzmanlar; ürologlar, medikal
onkologlar ve
radyasyon onkologlarýdýr. Prostat kanserli hastalarýn çeþitli tedavi
seçenekleri vardýr bunlar; cerrahi, radyoterapi ve hormon tedavisidir.
Kanser
tedavisi lokal ya da sistemik olabilir.
Lokal tedavi: Cerrahi ve radyoterapi lokal
tedavilerdir. Prostattaki kanseri yok etmek amaçlanýr. Kanser
vücudun diðer
bölgelerine yayýldýðýnda lokal tedavi özel bölgelerdeki
hastalýðý kontrol
etmede kullanýlýr.
 Sistemik tedavi: Hormon tedavisi sistemik bir tedavidir,
hastalýðýn yayýlmasýný önler.
Tedavi tümörün evresine, hastanýn
belirtilerine ve genel saðlýk durumuna gore deðiþir. Yan etkiler tedavinin
tipine ve süresine baðlýdýr. Hastalar tedavi planýný ve yan etkileri
konusunda
bilgilendirilmelidir. Ayrýca hastalar tedavi esnasýnda hastanede ne kadar
kalacaklarýný, ne zaman normal aktivitelerine döneceklerini,
karþýlaþacaklarý
seksüel ve üriner problemleri sorabilirler.
Cerrahi: Cerrahi erken dönem prostat kanserinin en
yaygýn tedavisidir. Doktor prostatýn tamamýný veya bir
bölümünü alabilir. Bazý
vakalarda doktor sinir koruyucu yöntemle ameliyatý tercih edebilir. Bu
tip
cerrahide ereksiyonu saðlayan sinirler korunabilir. Sinirlere çok yakýn
büyük
bir tümör varsa bu yöntem uygun deðildir. Her bir cerrahi
yöntemin kendine özgü
yarar ve riskleri vardýr.
Radikal retropubik prostatektomi:
Karýndan bir kesi yapýlarak prostat, komþu dokular ve lenf nodlarý alýnýr.
Radikal perineal prostatektomi: Skrotum
ve anüs arasýndan bir kesi yapýlarak prostatýn tamamý
çýkartýlabilir. Komþu
lenf nodlarý karýndan ayrý bir kesi yapýlarak çýkartýlýr.
Laparaskopik prostatektomi: Karýndan küçük
kesiler yapýlarak ýþýklý
bir tüp yerleþtirilir, prostat ve lenf nodlarý çýkartýlýr.
Transüretral prostat rezeksiyonu (TURP):
Üretra yoluyla prostatýn bir bölümü kesilerek alýnýr.
Sayfa 5 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
Bu yolla kanserin tamamý
çýkartýlamaz, idrar akýmýný engelleyen dokular alýnýr.
Kriyocerrahi: Bazý merkezlerde uygulanan bir yöntemdir.
Pelvik lenfadenektomi: Prostatektomi sýrasýnda rutin olarak
yapýlmaktadýr. Pelvik bölgedeki lenf nodlarý çýkartýlýp kanserin
yayýlýmý
açýsýndan incelenir.
Cerrahi sonrasý iyileþme her hastada
yapýlan cerrahi tekniðin türüne göre farklý zaman alýr. Ýlk
birkaç gün aðrý
nedeniyle hastanýn aðrý kesici ilaç ihtiyacý olabilir. Cerrahi sonrasý
üretranýn iyileþmesi zaman alýr. Mesaneden üretraya idrar
akýmýný saðlamak için
bir idrar sondasý takýlýr. Sonda 5 gün ile 3 hafta arasýnda kalýr.
Cerrahiden
sonra ilk birkaç hafta idrar kaçýrma problemi olabilir ancak
mesane kontrolü
daha sonra tekrar kazanýlýr. Bazý hastalarda kalýcý impotans (iktidarsýzlýk)
olabilir ve bazý ilaçlarla tedavi gerekebilir. Prostat alýndýðý için
semen
üretilemez ve hasta çocuk sahibi olamaz. Hastalar cerrahi
öncesi hangi tip
yöntemin kendileri için uygun olacaðýný ve yan etkilerini
sorabilirler.
Radyasyon tedavisi: Radyoterapi olarak da adlandýrýlýr, lokal
bir tedavidir. Tedavi edilen alandaki kanser hücrelerini yüksek
enerjili
ýþýnlarla öldürmek amaçlanýr. Prostat kanserinde erken
evrelerde radyoterapi
cerrahinin yerine uygulanabilir. Ayrýca cerrahi sonrasý bölgede kalan
tümör
hücrelerini öldürmek amacýyla da uygulanabilir. Ýleri
evrelerde radyoterapi
aðrýyý hafifletmede yardýmcý olur. Ýki çeþit radyoterapi
yöntemi vardýr:
Eksternal Radyoterapi: Bir makine yardýmýyla radyasyon dýþardan
hastaya uygulanýr. Haftanýn beþ günü hastalar bu tedavi
için hastaneye
gelirler.
Ýnternal Radyoterapi: Ýnce tüpler tümör içine
ya da yakýnýna
yerleþtirilir, radyasyon bu tüplerden yayýlýr. Hastalar hastanede
kalýrlar ve
tedavi birkaç gün sürer, hasta taburcu olurken tüpler
çýkarýlýr.
Sayfa 6 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
Radyoterapi sýrasýnda halsizlik,
yorgunluk olabilir. Dinlenmek önemlidir ancak doktorlar hastalara
olabilecekleri kadar aktif olmalarýný önerirler. Eksternal radyoterapi
alanlarda ishal, sýk idrara çýkma, idrar yaparken rahatsýzlýk, ciltte
kýzarýklýk veya kuruma olabilir. Ýnternal radyoterapinin yan etkileri daha
azdýr,
geçici idrar kaçýrma olabilir. Radyoterapi öncesi hastalar
neden bu tedaviye
ihtiyaç duyduklarýný, tedavinin etki ve yan etkilerini, tedavi esnasýnda
nelere
dikkat edeceklerini ve normal aktivitelerine ne zaman döneceklerini
bilmek
istemektedirler.
Hormon Tedavisi: Prostat kanseri hücreleri geliþmek ve
çoðalmak için erkek hormonlarýna yani androjenlere
ihtiyaç duyar. Hormon
tedavisiyle tümör hücreleri androjenden mahrum kalýr.
Testisler en önemli
erkeklik hormonu olan testosteronun esas üretim yeridir. Böbrek
üstü bezleri de
az miktarda testosteron üretir. Hormon tedavisi ilaçlar ve cerrahi
tedaviyi
kapsar.
1. Ýlaçlar:
Luteinleþtirici hormon salgýlatýcý hormon
(LHRH) agonistleri: Bu ilaçlar testislerden testosteron yapýmýný
engellerler
(Leuprolid ve Goserelin).
Antiandrojenler: Erkeklik hormonlarýnýn
etkilerini bloke ederler (Flutamid, Bikalutamid, Nilutamid).
Diðer Ýlaçlar: Böbrek üstü bezinde
androjen üretimini engellerler (Ketokanazol ve Aminoglutetimid).
2. Cerrahi: Testislerin cerrahiyle alýnmasýna
orþiektomi denir. Orþiektomi veya LHRH agonistleri tedavisi sonrasý
vücutta
testislerden testosteron üretimi olmaz. Bununla birlikte böbrek
üstü bezi az
miktarda androjen üretimine devam eder. Kalan androjen etkisini
engellemek için
antiandrojen ilaç almak gerekebilir. Bu tedavilerin kombinasyonuna
total
androjen blokajý denir. Çalýþmalarda total androjen blokajýnýn tek
baþýna
cerrahi veya LHRH analoðu kullanmaktan daha etkili olduðu
gösterilmiþtir.
Sayfa 7 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
Doktorlar prostat kanserinin yayýlýmýný hormon tedavisi ile önlerler.
Kanser
sýklýkla tedavi sonrasý ilk birkaç yýl görülmez. Ancak
zamanla prostat kanseri
tekrarlayabilir. O zaman diðer tedavi seçenekleri gündeme gelir.
Hormon
tedavisi yaþam kalitesini etkileyebilir. En sýk karþýlaþýlan yan etkiler;
impotans, sýcak basmalarý, cinsel isteksizlik ve kemik kuvvetinde
azalmadýr.
LHRH agonisti bu belirtileri ilk zamanlarda kýsa süre için
artýrabilir.
Antiandrojenler; bulantý, kusma, ishal, meme dokusunda
büyüme ve gerginlik
yapabilir. Nadiren karaciðer fonksiyonlarýnda bozulma olabilir. Ketokanazol
uzun süre kullanýldýðýnda karaciðer fonksiyonlarýný bozabilir,
aminoglutetimid
cilt döküntülerine yol açabilir.
Tedavisiz takip: Yaþlý ve ek saðlýk sorunlarý olan
prostat kanserli hastalarda tedavisiz yakýn takip önerilebilir.
Tedavi sonrasý izlem:
Tedavi sonrasý vücutta kalan saptanamayan
kanser hücreleri bir süre sonra kanserin tekrar ortaya
çýkmasýna yol açabilir.
Hastalar düzenli olarak takip edilmelidir. Kontrollerde; fizik muayene,
rektal
muayene, laboratuvar testleri, röntgen ve biyopsi yapýlabilir. Bazý
gýdalarýn
(domates gibi), ilaçlarýn (finasterid gibi), bazý mineraller ve
vitaminlerin
(selenyum ve E vitamin gibi) prostat kanserini önleyebileceðine dair
araþtýrmalar sürmektedir.
Hastalýk konusunda destek: Prostat kanseri hastanýn hem kendi
hayatýný hem de yakýnlarýnkini etkileyen ve baþ edilmesi zor bir hastalýktýr.
Hastalar ailelerini kaybetmekten, iþ ve günlük aktivitelerini
sürdürememekten
korkmaktadýrlar. Tedaviler, yan etkiler, hastanede yatma süreleri de bu
korku
ve endiþeye katkýda bulunmaktadýr. Doktor, hemþire ve diðer saðlýk
çalýþanlarý
tedavi ve diðer konularda hastalarýn sorularýný yanýtlayabilir. Psikolojik
açýdan hastanýn desteklenmesi önemlidir. Sosyal bir
görevli finansal yardým, ev
bakýmý ve ruhsal destek konularýnda hastaya yardýmcý olabilir. Prostat
kanserli
hastalar ve onlarýn aileleriyle buluþmak, onlara bu hastalýkla baþ etme
yollarýný ve tedavinin etkilerini öðretmek yararlý olacaktýr.
Sayfa 8 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
 
Buradaki metin genel bir bilgilendirme
olup, hastalýklar  deðiþkenlik gösterebileceðinden kiþisel
deðerlendirme
için uzmanýnýzla görüþünüz. 
 
          &nbsp
;          &nbs
p;      
 
  BAYBURT HALK SAÐLIÐI
MÜDÜRLÜÐÜ 
Gönderen Bayburt Halk Sagligi Mudurlugu:
http://www.bayburt.hsm.saglik.gov.tr
Bu Haberin Adresi:
http://www.bayburt.hsm.saglik.gov.tr/modules.php?name=News&op=N
EArticle&sid=252
Sayfa 9 ile 9 Açýk Tuesday, October 10 2017 @ 11:17:11 MSK.
Download