Sayfa 35 - Ayrıntı Dergisi

BURDUR
KAN BAĞIŞI
REKORTMENİ
Hayri Sandıkçı
ÖZET: Burdur’da kan bağışında rekortmen olan ve
birinciliğini kimseye kaptırmayan Vali Yardımcısı Hayri
Sandıkçı, tüm vatandaşları kan bağışına davet etti. Kan
vermeyenin ihtiyaç halinde kan almaya hakkının olmadığını
savunan Vali Yardımcısı Sandıkçı, kan ver hayat kurtar
sloganını tekrarladı.
Türkiye’deki kan bağışı oranının son yıllarda artış
göstermesine karşın, halen ihtiyacın %80’ini karşılayabilecek
seviyede kan verildiğini vurgulayan Vali Yardımcısı Sandıkçı;
mülki idareleri yönetmeye başladığı ilk yıllardan bugüne kan
bağışçısı olduğunu belirtti. Sandıkçı: “Kaymakamlık yaptığım
İzmir/Selçuk ilçesinde Burdur Vali Yardımcılığa kadarki
süreçte kan bağışında bulundum.
Kan vermek insan sağlına faydalıdır ve toplumsal bir
görevdir. Biz bir anlamda delikanlı bir milletiz ama dışarıdan
kan alıyoruz. Bu bir çelişkidir. Daha fazla sayıda kişinin kan
vermesi gerekiyor.” dedi.
ANAHTAR KELİMELER: Hayri Sandıkçı, Kan, Türk
Kızılay’ı, kolesterol, Burdur.
ABSTRACT: Deputy Governor Hayri Sandıkçı who is
and has always been the record holder of blood donation in
Burdur, invited all the citizens in Burdur, Antalya, Isparta,
Afyonkarahisar and in the whole country to donate blood. The
Deputy Governor Mr. Sandikci, who advocates that the person
who does not donate, does not have the right to take others'
blood, repeated the slogan 'Donate Blood and Save Lives'.
The Deputy Governor Mr. Sandikci indicated that
although the blood donation in Turkey has increased in the
recent years, it can only meet the 80 percents of the blood
required and he indicated that he has been a blood donator
since he started to work at local government. Mr. Sandikci
states 'I have donated blood during the period I was the
governor of Selcuk Town in İzmir and still I have, when I am
the Deputy Governor of Burdur. To donate blood is both
beneficial for the human health and a social mission. We are
a brave nation however we import blood. It is a dilemma. More
people should donate blood.' (Translated by BURDİL)
KEYWORDS: Hayri Sandıkçı, blood, Turkish RedCrescent, cholesterol, Burdur.
Burdur’da kan bağışında birinci olan Vali Yardımcısı Hayri Sandıkçı: “Kızılay savaşta, salgın
hastalıklarda, ekonomik krizlerde ve karşılaştığımız her türlü afette insanlarımıza yardıma koşan
bir kuruluştur, bu yardımlarının yanı sıra en önemli işlevlerinden biri de Türkiye’de insanlara taze
kan bulmak ve lojistik olarak desteklemektir. Ben bu sebeple Türk Kızılay’ını çok seviyor,
hizmetlerini takdirle karşılıyorum. Benim de bu kan bağışlarımın naçizane insanlığa ve Türk
Kızılay’ına bir görevim olduğunu düşünüyorum. Kan verme konusunda da hepimiz her zaman
kana ihtiyaç duyabiliriz. Kaza geçirebiliriz, hastalık olabilir, ameliyata girecek olabiliriz, dolayısıyla
kan lazım olduğunda bulabilmemiz için, kendimizin de zamanında, sağlıklı iken, kan vermemiz
gerektiğine inanıyorum. Bunun sosyal bir sorumluluk olduğunu düşünüyorum. Başka bir deyişle
hayatında hiç kan vermeyen bir insanın ihtiyacı olduğunda da kan almaya hakkı olmadığı
düşüncesini taşıyorum.
Ülkemizde kan bağışlarında artış olmakla beraber kan vermek bilinci halen yeterli seviyede
değil. Biz toplumsal olaylarda- vatan mevzu bahis olunca; her türlü savaş durumunda ölüme
gözümüzü kırpmadan gidebiliyoruz ancak küçücük bir kan verme durumundan ise çekiniyoruz.
Böyle bir duygu ve çekincelerimiz var. Tüm vatandaşlarımıza bunu yıllardan beri yapan, yıllardan
beridir kan veren birisi olarak söylüyorum, çok kolay ve çok ulvi bir durumdur. Kızılay’a gidip kan
bağışında bulunduktan sonra verdiğiniz kanın nereye gittiğini ve ihtiyaç sahibi kişilerin alacağını
biliyorsunuz, bir insanın hayatta kalmasına yardımcı olmak ve belki de o insanın hayatını
kurtarmış olmak insana büyük bir manevi haz veriyor. Tüm vatandaşlara bu hazzı yaşamalarını
tavsiye ediyoruz. Ayrıca kan bağışlamak vesilesi ile 3 ayda bir kan değiştirdiğimiz için
vücudumda, yaşıma göre daha taze kan dolaşıyor, bu da kolesterol, damar sorunları gibi
hastalıkların gelişmesini, kolesterolün yükselmesini önlüyor. Biraz kilolu ve masa başı çalışan bir
insan olmama rağmen kan değerlerim normal düzeyde sayılabilir. Kan vermek güzel bir görev;
tüm vatandaşlarımızı, tüm insanları duyarlı olmaya ve kan vermeye davet ediyorum. Bu konuya
dikkat çekmek için her türlü fırsatı da değerlendirmeye çalışıyorum.
Toplumda RH Negatif kan grubunun daha fazla arandığı öngörüsü var; benim kan grubum
A Grubu. Bu gruptaki kan da çok bulunuyor aslında, ben de onu düşünüyordum, ancak çok
bulunmasıyla birlikte çok da ihtiyaç oluyor. Ülkemizde ve ilimizde bir kan grubu ne kadar çok
bulunuyorsa veren de alan da ihtiyaca oranla çok oluyor. RH negatif kan bulmak daha zor ama
buna ihtiyacı olan kişi sayısı da o denli az. Dolayısıyla tabiatta böyle bir denge var.
Kan veren vatandaşlar bu sayede de 3-4 ayda bir tahlil de yaptırmış oluyorlar. Vücutlarında
herhangi bir hastalığın olup olmadığını da bu vesile ile öğrenebiliyorlar. Yani dolaylı olarak kan
testi de yaptırmış, kan tahlili de edilmiş oluyor. Hatta zaman zaman belirli sayıya ulaşan grupların
evlerine gidip oradan da kan alabiliyorlar.
Biz idareci olarak toplumun her kesimiyle her alanıyla ilgiliyiz. Her alanda topluma öncü
olmamız, yönlendirmemiz ve örnek olmamız gerekir. Tabi o eğitimle ilgili, sosyal hayatla ilgili,
altyapı hizmeti ve devletin götürdüğü her hizmetin içerisindeyiz. Ama ben bir hobi olarak bu
kan bağışı konusu üzerinde çok duruyorum çünkü halen ithal kan kullanan bir toplumuz. Bu,
bize yakışmayan bir unsurdur. Biz bir anlamda delikanlı bir milletiz ama dışarıdan kan alıyoruz.
Bu bir çelişkidir. Daha fazla sayıda kişinin kan vermesi gerekiyor. Kan bağışı son yıllarda artış
gösterse de bugün itibarıyla Türk Kızılay’ında toplanan kan ihtiyacın %80’ini ancak karşılıyor. Yani
halen her beş kişiden bir kişi kan vermiyor. Ben sizin vasıtanızla ilimizde, bölgemizde ve
ülkemizde yaşayan ve sağlık durumu kan vermeye uygun olan her vatandaşımızı kan bağışına
davet ediyorum.” dedi.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 35
ÖZET: Burdur Vali Yardımcısı Hayri Sandıkçı:
“Kan nakli, günümüzde hastalıklarda, ameliyatlarda,
kazalarda, yaralanmalarda nice canlar kurtaran, nice
insana yeniden hayatını kazandıran çok önemli bir
olgu halini almıştır. Kan vermenin hiçbir zararı ya da
tehlikesi olmadığı gibi, tam aksine insan sağlığına
yararı vardır.
Tüm gelişmiş ülkelerde Kan Bağışı faaliyetleri
“Gönüllü Kan Bağışçıları” ile desteklenen organizasyonlarla sağlanmaktadır. Kızılay tarafından toplanan
kan bağışlarının insan hayati için ne denli önem arz
eden bir organizasyon olduğunu düşünürsek birey
olarak Kızılay'a destek vermenin önemini
unutmamalıyız.
Halen kan verilmesi gereken hastalarda kanın
yerini tutabilecek bir madde yapılamamıştır.
Ülkemizde her gün birçok hasta tedavileri için kan
bağışı yapacak insanları beklemekte; birçok kişi de,
zamanında kan temin edilememesi nedeniyle hayatını
kaybetmektedir.
ANAHTAR KELİMELER: Hayri Sandıkçı,
Kızılay, Kızılhaç, kan, donör, Dünya Sağlık Örgütü.
ABSTRACT:: Burdur Deputy Governor Hayri
Sandıkcı: "Blood transport, today ameliyatlarda
illnesses, accidents, injuries, many lives, many people
who died in it is very important that, when it was
replaced by a case. Blood to give up any loss or risk of
such as are not, in contrast to human health has a
benefit. All of the advanced countries in the Voluntary
blood donation activities on Blood" and the supported
organizations are provided. Red Crescent blood
donations collected by human life how deeply it is
important to show that If we consider that there is an
organization to a Red Crescent as an individual importance of support we have to give up. blood is blood must
be given to patients with a substance which failed due
to its location. Every day in our country for many
patient treatments to blood donation people waiting,
and many people, in time, there is no blood available
due to loss of life.
KEYWORDS: Hayri Sandıkcı, Red Crescent, the
Red Crescent, the blood, donor, and the World Health
Organization.
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 36
Hayri SANDIKÇI
Burdur Vali Yardımcısı
[email protected]
Kan Nedir?
Kan; alternatifi olmayan bir tedavi
aracıdır.
Kan, yapay olarak üretilemeyen ve
kaynağı sadece insan olan bir sıvıdır.
Günümüzde tıp ve teknoloji
alanındaki tüm gelişmelere rağmen kan,
kan bileşenleri ve kandan elde edilen
bileşenlerin yerine geçebilecek bir tedavi
aracı bulunamamıştır. Kan, kaynağı insan
olan ve elde edilmesi için başka alternatifi
olmayan bir tedavi aracıdır (3). Kan, hayatı
tehdit eden birçok hastalık ve travmada
tedavi amaçlı kullanılan, temini güç,
kullanım suresi kısa ve pahalı bir üründür
(7). İnsanda hayatı ve sağlığı kan sağlar. Kan,
hayat için gerekli olan oksijeni, suyu ve gıda
maddelerini vücudun tüm hücrelerine taşır.
Oksijeni
akciğerlerden
hücrelere
götürürken hücrelerde oluşan karbondioksitin akciğerlere gidip temizlenmesini de
kan gerçekleştirir.
Kan, mide ve bağırsakta emilen
yiyecek maddelerinin tüm vücuda
dağılmasını, kullanılmayan artıkların dışarı
atılmasını temin eder. Kan, aynı zamanda
hücrelerin su gereksinimini de karşılar;
kasların çalışması ile ortaya çıkan ısıyı
dağıtır. İçindeki beyaz hücreler (Lökosit)
mikroplara karşı vücudun direncini yaratır.
Özetle, kansız hayat olmaz. KAN HAYATTIR.
Kan İhtiyacı ve Bağışı
Kan nakli, günümüzde hastalıklarda,
ameliyatlarda, kazalarda, yaralanmalarda
nice canlar kurtaran, nice insana yeniden
hayatını kazandıran çok önemli bir olgu
halini almıştır.
Kan vermenin hiçbir zararı ya da
tehlikesi olmadığı gibi, tam aksine insan
sağlığına yararı vardır (2). 18-65 yaş arası
sağlıklı her insan, 3 ayda bir kan verebilir.
Vücutta 300-400 ml. kan eksikliğinde bünye
bunu kapatmak için derhal çalışmaya
başlar. Kemik iliği, kana döktüğü hücrelerin
sayısını artırır. Bir yandan taze kan organlara
oksijen taşınmasını kolaylaştırır (2).
Gelişen teknoloji, değişen yaşam koşulları,
farklı hastalıkların ortaya çıkması, cerrahi ve
travma ünitelerinde tedavi gören hasta
sayısının artması, ülkelerin de kan ihtiyacını
arttırmış, sonuç olarak kanın temin edilmesi
önem kazanmıştır.Bunun en önemli nedenleri,
gönüllü kan bağışçılığının düşük olması,
halkların yanlış bilgi, inanç, tutum ve davranışa
sahip olmalarıdır. Birçok ülkede kan ve kan
ürünleri stoklarında yaşanan problemler,
yeterli-güvenli kan ihtiyacının sağlanması,
ancak gönüllü kan bağışçılığının artırılarak, aktif
bir şekilde sürdürebilirliğinin sağlanması ile
çözümlenebilecektir(4).
Halen kan verilmesi gereken hastalarda
kanın yerini tutabilecek bir madde
yapılamamıştır (6).
Ülkemizde her gün birçok hasta tedavileri
için kan bağışı yapacak insanları beklemekte;
birçok kişi de, zamanında kan temin edilememesi nedeniyle hayatını kaybetmektedir(8). Kan
transfüzyonuna, tedavi edici başka seçeneğin
olmadığı kazalar, savaş ve afetler, çeşitli suç
girişimleri, cerrahi müdahaleler, hemofili,
lösemi, aplastik anemi gibi kronik hastalıklarda
ve gebelik gibi ciddi klinik durumlarda ihtiyaç
duyulmaktadır (9).
Toplumu oluşturan bireyler yaşamı
boyunca değişik zamanlarda çeşitli nedenlerden dolayı kendisi, ailesi ya da yakın çevresiyle ilgili olarak zaman zaman kan ve kan
ürünlerine gerek duymaktadırlar. Kan ve
kandan elde edilen ürünler laboratuar
koşullarında elde edilemediğinden, hayati
önem taşıyan kanın sağlıklı bireylerden
sağlanması gerekmektedir. (9
Kan Hizmetleri
Dünyada Kan Hizmetleri
Geliştirdikleri
sağlık
politikaları
doğrultusunda çalışan gelişmiş ülkelerdeki kan
bankacılığı sistemine göz atacak olursak;
Amerika Kızılhaç’ı ülke kan ihtiyacının
%40’ından fazlasını karşılamakta, işlemekte ve
tüm ülkedeki 3.000 hastane ve transfüzyon
merkezine dağıtımını gerçekleştirmektedir. Kızıl
Haç her yıl yaklaşık 4 milyon kan bağışçısından
6,5 milyon ünite kan bağışı almakta ve 9 milyondan fazla kan bileşenini transfüzyon için
dağıtımını gerçekleştirmektedir. 2012 verilerine
göre Alman Kızılhaç’ı Kan Transfüzyon
Hizmetleri yılda 3,5 milyon tam kan bağışı
almaktadır.
Gerçekleşen bağışlar ile ülke kan
ihtiyacının %80’ini karşılamaktadır ve 2 milyon
gönüllü
kan
bağışçısı
bulunmaktadır.
Japonya’da; donasyon kan bankacılığı
hizmetlerinin tamamı 7 bölgesel kan merkezi ile
Japon Kızılhaç’ı tarafından yürütülmektedir.
Ülkede uygulanan kan bankacılığı sistemine
göre 3 farklı kan bağışı tipi göze çarpmaktadır.
Yıllık kan bağışı sayısı 2 milyon ünitedir. Dünya
Sağlık Örgütü’nün raporuna göre gelişmekte
olan ülkelerde, güvenli kanın sağlanamama
nedenleri arasında; yetersiz gönüllü kan bağışı
sebebiyle güvenli olmayan ve en ucuz yöntemlerin tercih edilmesi olarak gösterilmiştir. Dünya
çapında yılda 107 milyon ünite kan bağışı
Gönüllü kan bağışçılarının sayısındaki yetersizlik
karşımıza önemli bir problem olarak
çıkmaktadır(3). Türkiye genelinde 15 bölge kan
merkezi, 62 kan bağışı merkezi ve mobil kan
bağışı araçlarıyla ülkemizin dört köşesindeki
hastanelerde tedavi gören hastalara kan
ulaştıran Türk Kızılay’ı çalışmalarına devam
etmektedir. Ulusal Güvenli Kan Temini
programının hedefi olan 2 milyon ünite kan
bağışına ulaşabilmek için kan bağış merkezi,
mobil kan bağış aracı ve personel sayısını artıran
Türk Kızılay’ı, 2015 yılı sonu itibariyle bu hedefe
ulaşmak için çalışmaktadır (1). Gelişmiş
ülkelerde gönüllü kan bağışlarının nüfusa oranı
%5’e ulaşırken, Türkiye’de bu oran %1,5’tir. 2010
yılı ülke Kan ihtiyacının 1.800.000 olduğu
yapılırken neredeyse yarısı yüksek gelirli
ülkelerde gerçekleşmektedir(3).
Türkiye’de Kan Hizmetleri
Türk Kızılay’ı, 1957 yılında İstanbul ve
Ankara’da ilk Kan Merkezlerini açarak; gönüllülük esasına dayanan bağışlar ile ülke kan
ihtiyacını karşılamaya başlamıştır. İlk yıllarda
%20’lerde olan ihtiyaç karşılanma oranı
günümüzde % 80’lere yükselmiştir.
Gönüllü kan bağışı ile karşılanamayan
kısım, hastane kan merkezleri tarafından
çoğunlukla replasman, kana kan, zorunlu
yöntem ile karşılanmıştır ve karşılanmaktadır.
bunun %44’ünün Hastane Kan Merkezlerinden
karşılandığı ve kanın büyük çoğunluğunun
“Takas Kan Bağışçılarından” elde edildiği
bilinmektedir. Geri kalan %56’lık (1.014.516
ünite) kısmında Türk Kızılay’ının Gönüllü Kan
Bağışçılarından toplandığı tespit edilmiştir.
Yaşamsal önemi olan kan ve kan ürünlerinin her
hastaya gerektiğinde gerektiği sayıda güvenli
bir şekilde temini ancak toplumun bu konuya
ilgisi ve desteği ile mümkündür. Bu desteğin
tesisinde ve sürdürülebilmesinde kan
bağışçılarının memnuniyeti çok büyük öneme
sahiptir. (5)
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 37
Kızılay’ın Önemi ve Kızılay’ın Kan
Hizmetleri
Kızılay, savaş alanında yaralanan ya da
taramasından ücretsiz olarak yararlanmış
önemli şey bir gün kendimizin veya bir
olur.
sevdiğimizin de acil kana ihtiyaç duyabilecek
bir
duruma düşebileceğimizdir. Acil kan ihtiyacı
hastalanan askerlere hiçbir ayrım gözetmek-
kimsenin, kan uyuşmazlığı olan bir bebeğin,
olana kan vermek, bir hayat kurtarmanın
sizin yardım etmek arzusundan doğmuştur.
kan bulunmazsa ölecek bir hastanın sizin
veya hastalığı gidermenin mutluluğu, insana
11 Haziran 1868 tarihinde “Osmanlı Yaralı ve
verdiğiniz kanla kurtulmasının, size verdiği
manevi bir tatmin ve huzur vermektedir.
Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla
manevi duygu ölçüsüzdür (2).
kurulan Kızılay, 1947'de “Türkiye Kızılay
Derneği” adını almıştır. Kuruluşa “KIZILAY”
adını büyük önder Atatürk vermiştir. Kızılay,
tüzel kişiliğe sahip, özel hukuk hükümlerine
tabi, kar amacı gütmeyen, yardım hizmetleri
karşılıksız olan, kamu yararına çalışan,
* Trafik
kazasında
yaralanan
Yararlanılan Kaynaklar 1.
Bugüne kadar kan bağışlamanın tespit
edilmiş bir zararı bulunmamaktadır.
http://www.kizilay.org.tr/Haber/Kurums
alHaberDetay/1083
(Dünyada yıllık ortalama toplanan Kan
Miktarı Yukarıdaki tabloda verilmiştir.)
http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_do
syalar/10/02/972552/dosyalar/2014_01/221
Kan bağışının sosyal sorumluluk olgusu
içindeki önemi, gerekleri ve sonuçları
15034_kanbagisininonemi.pdf
http://www.kanver.org/EKutuphane/Ka
gönüllü bir sosyal hizmet kuruluşudur.
02.05.2007 tarihli ve 26510 sayılı Resmi
Gazetede
5624
kanun
numarası
ile
yayımlanan Kan ve Kan Ürünleri Kanunu
doğrultusunda, Türkiye’de ihtiyacı olanlara
kan temin etme görevi öncelikli olarak Kızılay
Kan Merkezlerine verilmiştir. Söz konusu
kanundaki düzenlemeye göre; hasta yakınları
tarafından kan verecek kişilerin bulunmasının
sebep olduğu sağlık ve sosyal sorunları
önlemek amacıyla; GÜVENLİ KAN temini
esasına dayanarak kan ihtiyacını karşılamakta
ve
vatandaş
artık
kan
peşinde
koşmamaktadır. Ülkemizde kan bağışı konusunda Kızılay fonksiyonu ülkemizde Türk
Kızılay’ı Sağlık Bakanlığının himayesinde kan
bağışçısının kazanılması, kanın alınması, ilgili
testlere tabi tutulması ve depolanarak
hastanelere gönderilmesi süreçlerini içerir.
Kan Bağışının Sağlığa Etkisi YararlarıZararları
Günümüzde tıp ve teknoloji alanında ki
* Kemik iliğinin yağlanmasını önleyip,
kan yapımı canlı tutulur.
tüm gelişmelere rağmen kan, kan bileşenleri
ve kandan elde edilen ürünlerin yerine
* Verilen kanın yerine, anında vücuttan
geçebilecek
bir
teknoloji
aracı
nBankaciligi
turkiye Klinikleri J Cardiovasc Sci
2010;22(1):85-9
Fırat Saglık Hizmetleri Dergisi, Cilt:7,
genç hücreler dolaşımına katıldığı için,
bulunamamıştır. Kan kaynağı insan olan ve
bağışçı daha dinç ve canlı olur.
elde edilmesi için başka alternatifi olmayan
Keskinler DU. Erzurum Kızılay Kan
* Kandaki yüksek yağ oranı düşer.
bir tedavi aracıdır. Tüm gelişmiş ülkelerde Kan
Merkezine başvuran kandonorlerinin HBV ve
* Kan bağışı kalp krizi ihtimalini %90
Bağışı faaliyetleri “Gönüllü Kan Bağışçıları” ile
HCV yönünden serolojik değerlendirilmesi.
desteklenen
İnönü Univ. Tıp Fak Derg. 2003; 10(4): 195-8.
azaltır.
* Kan bağışlayan kişide baş ağrısı, stres,
organizasyonlarla
Sayı:21 (2012
sağlanmaktadır. Kızılay tarafından toplanan
Kader C et al. Kan Donorlerinde HBV,
gibi
kan bağışlarının insan hayati için ne denli
HCV, HIV ve Sifi lis Seroprevalansı Klimik
rahatsızlıkların giderilmesinde çok büyük
önem arz eden bir organizasyon olduğunu
Dergisi 2010; 23(3): 95-9
katkısı olur.
düşünürsek birey olarak Kızılay'a destek
Kafkas J Med Sci 2013; 3(1):27–32 •
vermenin
İnfeksiyon Dergisi (Turkish Journal of
yüksek
tansiyon,
yorgunluk
* Kan bağışçısı her kan verdiğinde: AIDS,
Hepatit B, Hepatit C, Sifiliz Kan grubu
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 38
Aklımızdan
önemini
çıkarmamamız
unutmamalıyız.
gereken
en
Infection) 2006; 20 (1): 41-55