Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi
advertisement
KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi n / İlk Türk yurdu O rta Asya O fla A s ya ’da n göçler İLK TÜRK DEVLETLERİ 4 Orhun Kitabeleri’nde kut anlayışı, sosyal devlet anlayışı, Türk halkına ve hakanla-^ rina verilen öğütlerden bahsedilir, # jlk Türk devletlerinde bağınnsızlık alameti olan ve bayrak yerine kullanılan sennbol tuğdur. ilk heykel örnekleri balballar û Türklerin çadırlar yapmaları ve kurgan­ larda çıkarılan halılar dokumacılık alanın­ da faaliyet gösterdiklerine kanıttır. ö Türk devletlerinde görülen ikili yönetim teşkilatı Hunlarla uygulanmaya başlan­ mıştır. û Yenisey Yazıtları Kırgızlara aittir. İt İslamiyet önce ki Türk devletlerinde fresk, û İslam öncesi Türklerde hükümetin başın­ minyatür ve heykel gibi yapıtlara rastlanır. da bulunan bugünki başbakana benzer İl Bilinen ilk Türk topluluğu iskitler, ilk Türk Devleti ise Asya Hun Devletidir. İl Manihaizm’i kabul eden Uygurlar bu dine ait tapınaklar yapmışlardır. Bu tapınaklar Uygurların sanat alanında gelişmelerine neden olmuştur. â Türklerin Orhun Abidelerini yazmaları, balbal denilen mezar taşları dikmeleri taş işçiliği yaptıklarını gösterir. 9 ilk Türk devlellerinde kılıç, kalkan, bıçak vs. gibi askeri malzemelerin yapımı Türk­ lerin maden işleme işiyle uğraştıklarını gösterir. görevli aygucudur. # Anav, Karasuk, Tagar ve Afanesyeva kül­ türleri Orta Asya'daki Türklere ait kültür merkezidir. # İslamiyet öncesi dönemde Türklerde dev­ let işlerinin görüldüğü en büyük yönetim organı olan kurultaya; hatun, aygucu, yabgu ve hakan katılırdı. â İslamiyet öncesi Türk devletleri ekono­ milerini canlandırmak amacıyla Kürk ve ipek yoluna hâkim olmak istemişlerdir. « Türeyiş ve Göç destanları Uygurlara ait destanlardır. m KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Uygur Devleti bayrağı G öktürklere ait ilk para • Bozkurt ve Ergenekon destanları Gök­ il Uygurlar döneminde ticari ilişkilerin ge­ lişmesi sonucu, kişiler arasındaki anlaş­ türklere ait destanlardır. maların yazılı hale getirilmesi hukuk ala­ û İslamiyet öncesi Türk devletinde kut anla­ yışı hükümdarın mutlak otoritesinin güç­ lenmesine ve veraset sisteminin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. nındaki belgelerin yazılı hale getirilmesini zorunlu kılmıştır. û Türk devletinde Hazar Hakanlığı Musevi­ liği benimsemiştir. • Hıristiyanlığı kabul eden ilk Türk devleti û Uygurların yerleşik hayata geçmesiyle tarım ve mimari alanda büyük gelişmeler Avarlardır. û Minyatür ve fresk sanatı İslamiyet öncesi dönemde görülürken tezhip ve hat sanatı İslamiyet’in kabulü ile gelişmiştir. • Orhun Yazıtlan’nı okuyan ilk bilgin Wil­ helm Thomsen’dir. yaşanmıştır. û İlk Türk devletlerinde cesetlerin mumya­ lanması ve kurganlara çanak çömlek ko­ nulması ölümden sonra yaşamın devam ettiğine inancın kanıtıdır. # İlk Türk devletlerinde göçebe yaşamın 4 Türklerİn kullandığı ilk yazı sistemi Or­ hun, ikinci yazı sistemi ise Uygur’dur. hareketli ve güçlü olmayı gerektirmesi sonucu; ordunun ücretsiz olması, ordu­ nun atlı birliklerden oluşması ve siyasi «I Avarlar, Macarlar, Hazarlar, Peçenekler, Bulgariar, Oğuzlar, Kıpçaklar ve Avrupa teşkilatta görev yapan her yöneticinin savaşa hazır komutan olmasını gösterir. Hun Devleti Avrupa’ya göç eden kavimlerdir. |I^S!SâOastUstâsıİI;ü*[i<lefr>, jlljltffü rk-ae v le tle n h d e itd yM |§ |H a r a â P e v litî;b a y r a g ı KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi W ’ l H un Devleti bayrağı Göktürk Devleti bayrağı O Göktürklerin 38 harfli yukardan aşağıya okunan Orhun yazısı, Uygurların ise 14 harfli sağdan sola doğru okunan bir yazı kullanmaları her iki devletin kendilerine özgü yazı kullandıklarını gösterir. û Uygurların Manihaizmi benimsemeleri ve yerleşik hayata geçmeleri askerlik, eko­ nomi ve mimarlık alanında değişmelere neden olmuştur. d Manas Destanı Kırgızlar tarafından yazı­ lan ve dünyada bilinen en uzun destandır. # İslam öncesi Türk tarihi incelenmek iste­ nirse en çok Çin kaynaklarından yararla­ nılır. «i Avar egemenliğinin sona ermesin­ den sonra 552 yılında kurulan devlet Göktürkler’dir û Türk İslam devletinde ekonomi; ticaret, hayvancılık ve tarıma dayanıyordu. # Orhun Kitabeleri Göktürklere ait olup Türkler tarafından yazılmış ilk tarihi eser­ dir. # Pazırık Kurgam’nda bulunan halı ve Estk Kurgam’ndaki Altın Elbiseli Adam Hun Devletine ait eserlerdir. û 744-840 yılları arasında hüküm süren başkenti Ötüken olan hükümdarları ara­ sında Kutluk Bilge Kül Kağan, Moyen Çur, Bögü Kağan bulunan ve kültürel faa­ liyetler açısından zengin olan Türk devleti Uygurlardır. # İslamiyet öncesi Türk devletlerinde hü­ • Göktürkler Çin ve Bizanslar ile ticari ilişki­ lerde bulunmuşlardır. kümdara yönetme yetkisinin tanrı tara­ fından verildiğine inanılması kut inanışını * Türk tarihinin incelenmesinin zor olması­ nın sebebi Türklerin geniş coğrafi bölge­ lere ayrılmaları ve göçebe hayat sürme­ leridir. A t kullanm ada usta.Türkler yansıtır. û Uygurlar ekonomik alanda tarıma büyük önem vermişlerdir. Bunun tek sebebi Uy­ gurların yerleşik hayata geçmeleridir. ^Bi|geSrönyükük''Anıtı;f3ıiS lgÖIû !götiıfn,e';(i^ığ)|törecfi^ KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi lLÂ i _! Oniki Hayvanlı Türk Takvimi O rta A s ya bozkırları ö İslamiyet öncesi Türk devletlerinde halkın 4 2005 yılında yapılan kazılarda Göktürk- kullandığı otlaklar ve yaylalar için devlete lere ait bir par^ bulunmuştur. Paranın vergi ödemesi toprağın devlete ait oldu­ yüzünde kağan ve hatun birlikte göster­ ğunu gösterir. miştir. Bu bilgilere dayanarak Göktürkler « Orta Asya'da Türk boyları arasındaki siyasi anlaşmazlıklar ve bunun yol açtı­ de kadınların da devlet yönetiminde söz sahibi olduğu sonucuna varılır. ğı savaşlar Türk göçlerine neden olan û Orta Asya Türk göçleri sonucu kavimler olaylardan biridir. Bu bilgi doğrultusunda yer değiştirmiş. Yeni devletler kurulmuş Türk göçlerinde kültürel etkileşim olduğu, ve kültürel yapı değişmiştir. boylar arasında çıkan çatışmalar olduğu, savaşı kaybeden tarafın egemenlik altına girmek istemediği ve Orta Asya’da kuru­ lan Türk devletlerinin boylar halinde ya­ şadığı bilgisine ulaşılır. * İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ha­ tunun kurultaya katılması, elçiler kabul etmesi, gerektiğinde naib olarak devlet başkanlığı yapması hatunun siyasi so­ rumlulukları olduğunu gösterir, * Uygurlar döneminde günümüze ulaşan duvar resimleri Uygurların yerleşik haya­ o Türk topluluklarından Peçenekler tarih boyunca devlet kuramamışlardır. ta geçtiğinin kanıtıdır. û Yaptığı kırk altı seferle Çin’i baskı altında tutan Kulluk hakanı ilteriş Kağan’dır. e Türklerin yerleşik hayata geçmesiyle ta­ rım alanında ekonomik faaliyetler artmış­ tır. Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Döküman Arşivi https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi Ş^ürKlerpSitî^vaŞalelle^ 50[08âWsyaıçadıi^a*natr,^ KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Talaş S avaşı Selahattin Eyyübi İLK TÜRK - İSLAM DEVLETLERİ 4 Tuğrul Bey Nişabur’da tahta çıkıp adına hutbe okutarak Selçukluların bağımsızlı­ û Nizamülmülk’ü Büyük Selçuklu Devleti vezirliğine getiren hükümdar Alpaslan’dır û Ağnam ve baç vergisi örfi; öşür, haraç ve cizye vergisi şerri vergidir. ğını İlan etmiştir. * Selçuklular ikta sisteminde toprağı işle­ il Timur Devleti döneminde kendi adına ra­ me ve atlı asker yetiştirme gibi alanlarda sathane yaptıran ünlü astronomi bilgini yararlanmışlardır. Uluğ Bey’dir. i Türk İslam tarihinde ilk yazılı eser olma # Hicri takvimin ekonomik alandaki eksik­ özelliğine sahip yapıt Yusuf Has Hacip liğinden dolayı mali alanda kullanmak tarafından yazılan Kutadgu Bilig'dir üzere Büyük Selçuklu döneminde Cela­ * Büyük Selçuklularda denetim divanı ola­ rak görev yapan divan Divan-ı israftır. Divan-ı israf askeri ve hukuki işlerin dı­ Hayyam’dır. û Divan-ı Lügati’t Türk, Türkçe’nin ilk sözlük ve dil bilgisi kitabı olup içinde Türk dünya­ şındaki denetimden de sorumluydu. * İlk Türk İslam devletlerinde kıymetli ku­ maşlar, mücevherler ve buna benzer eş­ yanın satımına mahsus üstü kapalı, mah­ fuz çarşıların bütününe bedesten denir. * Nişabur ve Nizamiye medreseleri Büyük Selçuklu Devleti dönemine ait medrese­ lerdir. li takvimi hazırlayan bilim adamı Ömer sına ait ilk haritanın yer aldığı eserdir. û Selçuklularda örfi davalara emiri dad ba­ kardı. û İlimleri ilk defa sınıflandıran bilim adamı Farabi’dir. û Türk-lslam tarihine ait Zeyç adlı eser ast­ ronomi ile ilgili olup Uluğ Bey tarafından yazılmıştır. G azn e li M ahm ut Tuğrul Bey KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Nizam 'ül Mülk Ö m er Hayyam «i İlk Türk-islam devletleri dönemine ait d Divan-ı Lügati-t Türk. Kutadgu Bilig, destanlar şunlardır: Battalgazi Destanı, Divan-ı Hikmet ve^tabetül Hakayık Ka- Danişmentname, Saltukname ve Dede rahallılar Dönemine ait eserlerdir. Korkut Hikâyeleri it Türklerin tıp alanında İslam medeniyeti­ ne en büyük katkısı Ibn-i Sina tarafından û Kasideleri ile tanınan Enveri Büyük Sel­ olmuştur. çuklular döneminde yaşamıştır. û Ikta sistemini Harzemşahlar ve Selçuklu­ il Karahanlılar Devleti resmi yazışmaların­ da ve edebi eserlerde Türkçeyi kullan­ lar uygulamıştır t Büyük Selçuklularda, ülke topraklarının mışlardır. vergi gelirlerine göre bölümlere ayrılarak û Büyük Selçuklularda ülke topraklannın bunların askeri ve sivil devlet görevlileri­ vergi gelirlerine göre bölümlere ayrılarak ne hizmetleri karşılığında verilmesi usu­ bunların askeri ve sivil devlet görevlileri­ lüne ikta denir. ne hizmetleri karşılığında verilmesi usu­ û Türklerin Islamiyeti kabullendikten sonra lüne ikta denir. el yazması kitap üretimine paralel hat. * ilk Müslüman Türk devletinde, hükümda­ tezhip, cilt ve minyatür sanatı gelişmiştir. rın çocuk yaşta olması halinde devleti yö­ # Ayşe Bibi Türbesi ve Nizamiye Medre­ netme yetkisi verilen kişiye naib denirdi. sesi Anadolu coğrafyasında yer almaz. # Selçuklu paraları değerli madenlerden Ayşe Bibi Türbesi Türkistan'da, Nizamiye kesilirdi. Bu paralar belirli ağırlıkta olur­ Medresesi ise Bağdat’tadır. lardı. # Türk-lslam mimarisinin temelleri Karahanlılar devleti ile atılmıştır. 4 Eşi Mümtaz Mahal’in anısına Hindistan’la ki Taç Mahal’li yaptıran Şah Cihan, Babür Devleti'nin hükümdarıdır. İZ Ahilik «Teşkilatı N izam iyejM edresesı D iyarbakır Ulu Cam i KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi !, '4 B. Selçuklu Devleti bayrağı K arahanhiDevleti bayrağı i Büyük Selçuklu Devleti’nde bilim ve eği­ û Cengiz Han’ın torunu Hülagü tarafından lim ortamının geliştirilmesi amacıyla sul­ İran’da kurulan ve 1258 yılında Bağdat’ı tanlar, âlim ve sanatkârları saraylarında alarak Abbasi Devletine son veren devlet himaye etmişler, farklı şehirlerde med­ Ilhanlılar’dır. rese açmışlar, rasathaneler kurarak gök cisimlerini gözlemlemişler, medreselerde dini eğitimin yanında tıp, matematik gibi û Türklerin İslamiyet’i kabulleriyle ahilik teşkilatı, kümbet mimarisi, Arap alfabesi ve vakıf sistemi gelişmiştir. alanlarda eğitim vermişlerdir. * Büyük Selçuklu Devleti’nde hükümdarın i Dandanakan Savaşı sonrası Tuğrul Bey’in kendi adına hutbe okutması Tuğrul Bey’in devlet başkanlığına geldiğini gös­ erkek çocukları olan melikleri ülke yöne­ timine hazırlanmaları için atabey denilen hocalar seçilmiştir. terir. * Karahanlılar Orta Asya’da kurulduğu için i Miryokefalon ve Malazgirt savaşı Türk- denizcilikle uğraşamamışlardır. lerin Anadolu’ya yerleşmelerinde etkili olmuştur. * Büyük Selçuklularda kadılarnikâh kıyma, miras paylaşma, vakıfları denetleme ve t Mısırda kurulan ilk Müslüman Türk devle­ ti Tolunoğulları’dır. i Talaş Savaşı’ndan sonra İslamiyet’i kabul eden Karluklarda, insan figürleri yerini yavaş yavaş bitki motifleri ve geometrik desenlere bırakmıştır. Bu durumun nede­ ni inanç sistemindeki değişmedir. ticari anlaşmazlıkları çözme gibi görevler üstlenirlerdi. T.jr: KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi S üleym an Şah ANADOLU TÜRK TARİHİ i Anadolu Selçuklularında şen yargı siste­ minin başında bulunan görevliye Kadı’ü! Kudat denirdi. û Hasankeyf Harabeleri Artuklulara aittir. i Aydınoğulları ve Menteşeoğulları deniz kıyısında kurulan ve denizcilikle uğraşan donanma sahibi beyliklerdir. Karamanoğlu beyliği ise Konya ve çevresinde kurul­ duğu için denizcilikle uğraşmamış ve do­ nanma sahibi olmamıştır. i Anadolu Selçukluları döneminde şehir­ lerde oturan esnaf teşkilat üyesine ahiler denirdi. Ahiler dini ve ekonomik özellikler ' taşırlardı. * Anadolu Selçuklu döneminde ahiler; ürünlerin fiyatmı belirlemek ve üretilen malın kalitesini kontrol etme amacıyla ku­ rulmuştur. * Ahiliğe üye olmak için Müslüman olmak gerekiyordu. * Çifte Minareli Medrese hem Sivas hem de Erzurum’da bulunmaktadır. Bu eser . Anadolu Selçuklu Devleti’ne ait eserler­ dir. û Anadolu Selçuklu Devleti’nde resmi dil Farsça, eğitim dili Arapça, edebiyat dili Farsça, saray dili Türkçeydi. ö Anadolu Selçuklu Devleti’nde hükümdar başkentte olmadığı zaman ona ait devlet işlerini yürüten divana Niyabet-i Saltanat Divanı denir. û Uç beyliği uygulaması ilk olarak Anadolu Selçuklu Devleti’nde görülür. û Anadolu Selçuklu Devleti’nde donan­ ma komutanlarına Melik-üs Sevahil ve Resi’ül Bahr denilirdi. û Tokat Niksar’da Danişmentler Döne­ minde yapılan ilk medrese Yağıbasan Medresesi’dir. û Türklerin Anadolu’ya kesin olarak yerleş­ mesi Miryokefalon Savaşı sonrasıdır. m Anadolu Selçuklularında devlete ait hâzi­ neye Hazine-i Amire denilirdi 4 Anadolu Selçuklu Devieti’nde Kubbetül İslam unvanıyla adlandırılan şehir Ahlât’tır. û Bimarhane, akıl hastalarının tedavi edil­ diği yerlere denir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Donlzcltikte Uörspa BcylftU-f «Kanesİ^ğult^n «Taccddınoguibrı •Men!eşeoğallaft •j^ruhano^'Uan •Aydif>ci)ijHan ' ♦CajKİefoöulisr; D onanm a sahibibeylikler Konya K aratay Medresesi # Türk-islam devletlerinde resim ve hey­ kel sanatı gelişmemiştir. Bunun sebebi İslamiyet’tir. û Anadolu Selçukluları ve beylikler döne­ minde hastaların Içdavi edildiği yere da­ rüşşifa adı verilir. « Türkçeyi resmi dil olarak kabul eden beylik Konya ve civarında kurulan Karamanoğulları’dır. 4 Anadolu Selçuklu Devleti'nde fakir hal­ ka yemek yardımı yapmak için imaretler açılmıştı. # Anadolu Selçuklu Devleti; Konya, Sivas, Kayseri, Kırşehir ve Erzurum’a medrese­ ler inşa etmiştir. * Denizcilikle uğraşan beylikler şunlardır; Karesioğulları, Menteşeoğullan, Aydınoğulları, Taceddinoğulları, Saruhanoğulları ve Candaroğullan’dır. # Büyük camilerin etrafında yapılmış olan medrese, hastane (darüşşifa) . hamam, kütüphane, imaret(aşevi) ve kümbetten oluşan yapılara külliye denir. m Yönetici aile bireylerin devleti yönetme hakkının olması ve hükümdarlığın ba­ bada oğula geçmesi Anadolu Selçuklu Devleti’nde saltanat kavgalarına neden olmuştur. 4 Anadolu Selçuklu Döneminde yeni yollar yapılması, kervansaraylar inşa edilmesi, ahilik teşkilatının kurulması Müslüman ol­ mayan tüccarların can ve mal güvenliği­ nin devlet güvencesine alınması, ticaretin geliştirilmek istenildiğinin göstergesidir. ft Batman’daki Malabadi Köprüsü ve Mar­ din’deki Hatuniye Medresesi Artuklular Dönemine ait eserlerdir. û Pazarlarda fiyatları, tartı ve ölçü aletleri­ nin, üretilen ve satılan malların kalitesini denetleyen görevliye muhtesip denir. ■ û Anadolu Selçuklu Devleti'nde hükümda­ rın başkentte olmadığı zamanlarda ona ait işleri Naib yürütürdü. # Haraç ve cizye gayrimüslimlerden alınan vergilerdir. i Bizans ve Moğollar Anadolu Selçuklu Devletiyle aynı dönemde yaşamıştır. , û Anadolu Selçukluları Sinop ve Alanya li­ manlarında tersane kurmuşlardır. Konya Alladdin C am i S IvasiG ök M edrese Erzurum Çifte Minareli M ed. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi l Y O sm an Bey Kayı Boyu Am blem i OSMANLI DEVLETİ SİYASİ TARİHİ i OsmanlI hanedan ailesi Oğuzların Bozok kolunun Kayı boyuna mensuptur. 4 OsmanlI Devleti üzerine düzenlenen ilk Haçlı Seferi Sırpsındığı Savaşı’dır. û OsmanlI û OsmanlI Devleti ile Bizans arasında yapı­ Devleti ilk kez 1. Kosova Savaşı’nda topu kullanmıştır? lan ilk savaş Koyunhisar Savaşı’dır. i Bursa, Orhan Bey döneminde Osmanlı Devleti’nin başkenti haline getirilmiştir. * OsmanlI Devleti topraklarına katılan ilk beylik Karesioğulları Beyliği’dir. û OsmanlI Devletl'nde ilk kez I. Murat’ınhükümdarlığı döneminde “Sultan" unvanı kullanılmıştır. û Tımar sistemi ilk kez I. Murat Dönemi’nde t OsmanlI tarihinde ilk düzenli ordu Orhan uygulanmıştır Bey (Yaya ve Müsellem) tarafından ku­ û I. Murat döneminde kurulan Rumeli Bey­ rulmuştur. lerbeyliği’ ne atanan ilk beylerbeyi Lala * OsmanlI tarihinde ilk vakıf sistemi ve İlk Şahin Paşa.’dır. tersane Orhan Bey tarafından kurulmuş­ # OsmanlI tarihinde İstanbul ilk kez I. Baye- tur. zit tarafından kuşatılmıştır. < OsmanlI Devleti’nde ilk kadı ve subaşı atamaları Orhan Bey döneminde ger­ çekleştirilmiştir. li OsmanlI tarihinde Anadolu Türk birliği ilk kez Yıldırım Bayezit Dönemi’nde kurul­ muştur. •Y ıld ırım B eyazıt iFatih S ultan M ehm et KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi . 1 . . i j £ Yavuz S ultan Selim , Kanuni Sultan Süleym an û OsmanlI tarihinde yaşanan ill< dini nitelil<li isyan Şeyh Bedrettin Isyanı’dır. 11. B eyazıt «i OsmanlI Devleti’nde Anadolu Türk birliği Dulkadiroğullan Bâyliği’nin (Yavuz Sultan Selim Dönemi) hakimiyet altına alınma­ ö Fatih Sultan Mehmet ilk seferini Karamanoğulları üzerine yapmıştır. û OsmanlI tarihinde ilk altın para Fatih Sul­ tan Mehmet tarafından bastırılmıştır. # OsmanlI Devleti’nde cülus bahşişi uygu­ laması ilk kez Fatih Sultan Mehmet döne­ minde başlatılmıştır. û İstanbul Üniversitesi'nin temeli sayılan Sahn-ı Seman Medreseleri Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde dönemde inşa edil­ miştir. û Yavuz Sultan Selim’in asıl amacı İslam dünyasını tek bayrak altında birleştirmek­ ti. • OsmanlI tarihinde halifelik unvanını kulla­ nan ilk hükümdar Yavuz Sultan Selim’dir. sıyla kesin olarak sağlanmıştır. * Kanuni Sultan Süleyman’ın tahta çıktı­ ğı sırada Avrupa’da yaşanan gelişmeler coğrafi keşifler, rönesans ve reform ha­ reketleridir. d İstanbul Antlaşması’nın önemi; Osmanlı Devleti Avusturya’ya karşı üstünlük sağ­ lamıştır. û Türk tarihinin en önemli deniz zaferi Preveze Deniz Savaşı’dır. û OsmanlI Devleti’nde sefere çıkmayan ilk padişah Sultan II. Selim’dir û Süveyş Kanalı Projesi Fransa’dan (1869) alınan yardımla yapılmıştır. , KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi O sm anlI Devleti Tuğrası Topkapı S aray] OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR VE MEDENİYET t OsmanlI Devleti’nde medreseler uzman­ lık alanlarına göre bölümlere ayrılırdı. Bunlardan Darüttıp (tıp) Darülhendese (matematik) Darülhadis (ilahiyat) Darülkurra (Kuran okuma) yerleridir. t OsmanlI Devleti'nde hukuk sisteminde; O sm anlI’da devlet yönetimi û OsmanlI Devleti’nde medrese ve Ende­ run temel eğitim kurumlan içerisinde yer alır. û OsmanlI Devleti’nde yabancı okullar za­ rarlı cemiyetin kurulması ve batı eğitim sisteminin tanınmasında etkili olmuştur. û OsmanlI Devleti’nde ilmiye sınıfına men­ sup olanlar arasında kadı, müderrisler, şer’i hukuk kuralları, eski Türk gelenekle­ kazasker ve şeyhülislam da bu sınıfta yer ri ve fethedilen bölgelerdeki daha önceki alırdı. uygulamalar etkili olmuştur. * OsmanlI Devleti’nde Avrupa’daki geliş­ i OsmanlI Devleti’nde tımar sistemine göre dirlik sahibinin görevleri şunlardır: Bir­ liğindeki vergileri toplamak, bulunduğu bölgenin güvenliğini sağlamak, bölgesin­ de üretimi arttırarak tedbirler almak, sa­ vaş zamanı cebelü denilen askerleriyle orduya katılmak. * OsmanlI Devleti’nde 19. yüzyıla kadar, devlet ve ülke sorunlarının görüşülüp ka­ rara bağlandığı en üst yönetim ve en üst mahkeme organı Divan-ı Hümayun’dur. * OsmanlI Devleti’nde 19. yüzyıla kadar resim dalında eser verilmemiştir. mm melerden yararlanma düşüncesiyle ilk yenilikler askeri alanda yapılmıştır. # OsmanlI Devleti’nin 18. yüzyıldan itiba­ ren Avrupa ülkelerine elçiler gönderme­ sinin sebebi OsmanlI Devleti’nin gelişen Avrupa’yı yakından tanıma isteğidir. (* OsmanlI Devleti’nde kimin tahta geçece­ ği önceden belirlenemediğinden taht kav­ gaları yaşanmıştır. Yeniçeri Ocağı ve tımar sisteminin bozul­ ması OsmanlI Devleti’nin zayıflamasında etkili olmuştur. M ü ze c i O sm a n H a m d i O sm anlI’nın kağıt parası KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi O sm anlI'da halk (reaya) i OsmanlI Devleti'ne sırasıyla; Söğüt, Karacahisar, İznik, Bursa, Edirne ve İstan­ bul başkentlik yapmıştır. d OsmanlI Devleti’nde tımarlı sipahilerden askerlik alanında yararlanılmıştır. û OsmanlI Devleti’nde dirlik topraklar has, zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılır. A OsmanlI Devleti’nde esnaf teşkilatına lonca denirdi. İl OsmanlI Devleti’nde ticareti geliştirmek için menziller, derbentler, bedestenler ve kervansaraylar inşa edilmiştir. 4 Fatih Sultan Mehmet’e hocalık yapmış din, tasavvuf ve tıp alanlarındaki çalışma­ larıyla bilinen ünlü bilgin Akşemseddin’dir. # OsmanlI Devleti'nde 19.yüzyılda güzel sanatlar dallında eğitim ve öğretim yap­ mak üzere açılan ve müdürlüğüne Os­ man Hamdi Bey’in getirildiği okul Sanayi Nefise Mektebi’dir. i Fatih Döneminde devlet adamı yetiştir­ mek amacıyla açılan okul Enderun’dur. û OsmanlI Devleti'nde resmi tarih yazarla­ rına Vakanüvis denj^. # OsmanlIlar zamanında Kitabı-ı Bahriye adlı eseriyle ve haritacılık çalışmalarıyla ünlü bilim adamı Piri Reis’tir. i l OsmanlI Devleti’nde miras, ticaret ve bo­ şanma davalarını karara bağlayan görevli kadıydı. û OsmanlI Devleti’nde eski ve yeni kurum­ lar işlevlerini bir arada yürütmüştür. Bu döneme en iyi örnek Tanzimat Dönemidir # Selçuklularda atabey adı verilen şehza­ delerin hocasının Osmanlı Devleti’ndeki adına Lala denirdi. û İstanbul’u feth etmek amacıyla Güzelce Hisar ve Anadolu Hisarı Yıldırım Beyazıt tarafından, Rumeli Hisarı ise Fatih Sultan Mehmet tarafından yapılmıştır. û OsmanlIlarda devletin vergi gelirlerini toplama yetkisini belirli bir süre için ve açık arttırma yoluyla devretmesi yetki alanlarında vergiyi devlete ödeyerek kar­ şılığını vergi yükümlüsü kişilerden alması usulüne iltizam sistemi denir. Mektebi Bahriye M ızıka -i Hüm ayun t Hıristiyan çocukların asl<er yetiştirmei< amacıyla toplandığı sisteme devşirme - denir. i OsmanlI Devieti’nde vakıf sistemi bozul­ mamıştır. Ancak medrese ve kapıkulu sistemi bozulmuştur. i Fatih Sultan Mehmet’e kadar divana pa;< dişah başkanlık ederdi. ii OsmanlI Devleli’nde kişiler arasındaki anlaşmazlıkları devlet adına çözen yetkili “ kadıdır. i Tanzimat Dönemi 1839 ile 1876 tarihle• ri arasındaki dönemdir. Bu dönemde ilk OsmanlI tiyatrosu açıldı. Şeri davalar dı­ şındaki davalara bakan Nizamiye Mahke" meleri kuruldu. Askerlik vatan görevi hali­ ne geldi. Maarif Nezareti kuruldu. Islahat Permanı ilan edildi. û OsmanlI Devieti’nde divana yansıyan davalara bakan, kadı ve müderrislerin atama, tayin ve görevlerinden alınmala­ rından sorumlu divan üyesi kazaskerdir. û Hat, oyma ve kakma sanat dalları mimari süslemede kullanılmıştır. û OsmanlI Devieti’nde defterdar; kapıku­ lu ulufelerini dağıtmak, akçenin değerini korumak, hazine ile ilgili işlerde hüküm yazmak, hâzinenin gelir gider hesaplarını tutmak gibi görevler üstlenmiştir. û OsmanlI Devleti döneminde İstanbul, İz­ nik ve Kütahya çini üretim merkezleri ol­ muştur, û Yeniçerilerin tutumu Osmanlı Devieti’nde yapılmak istenen yenilik hareketlerini en­ gellemekti. # OsmanlI ordusunun bir kısmını oluşturan kapıkulu piyadesi ve süvarileri devletten maaş alan ve sürekli olan askerierdir. * OsmanlI Devieti’nde tımarii sipahilerden askeriik ve ekonomik alanlarda yararianılırdı. İstanbul’daki ilk medrese Fatih Sultan Mehmet Han tarafından kurulan Sahn-ı Seman Medresesi'dir. û- Enderun Mektebi için Acemioğlanlar oca­ ğından öğrenci alınırdı. Hum baracı O cağı KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Lağım cı O cağı * III. Ahmet Çeşmesi, Laleli Cami, Seli­ miye Kışlası ve Nur-u Osmaniye Camisi Lale Devri'nin en önemli eserleridir. * Padişah adına yazılan tüm belgelere pa­ dişahın tuğrasını çekmekle görevli olan divan üyesi nişancıdır. 4 OsmanlI Devleti’nde seyfiye sınıfı: sad­ razam, kubbealtı, vezirleri, beylerbeyi, sancak beyi, kaptan-ı derya ve yeniçeri ağasından oluşur. û Tımarlı sipahilerin görevleri şunlardır. Üretimi arttırıcı tedbirler almak, vergilerin toplanmasını sağlamak, bölgenin güven­ liğinden sorumlu olmak, savaş zamanın­ da beslediği askerlerle orduya katılmak. û Bursa Yeşil Cami Çelebi Mehmet tarafın­ dan yaptırılmıştır. * Gaznelllerde gulam sistemiyle benzerlik gösteren Osmanlı sistemi devşirme sis­ temidir. * Güzel Sanatlar Akademisi’nin kurucusu da olan Osmanlı ressam ve arkeoloğu Osman Hamdi Bey’dir. 4 Şevket Ahmet Paşa ilk resim sergisini açan kişidir. Lala M ustafa Paşa û Ayasofya Kilisesi Bizans Dönemi eserle: rlndendir. 4% û ilk Osmanlı gazetesi olan Takvimi Vaka­ yı 111. Mahmut döneminde yayın hayatına başlamıştır. * (t OsmanlI Devieti’nde vergi gelirlerinin top­ lanmasının belirli bir süre için ve açık ar­ tırma yoluyla ihale usulüne iltizam denin^ i û Beylerbeyi, Dolmabahçe ve Yıldız Sarayı XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin yönetil- ] diği yerler arasına girmiştir. # Osmanlı Devleti’nde padişah çocuklarına efendi, şehzade ve çelebi gibi unvanlar kullanılmıştır * Topkapı Sarayı; birun, enderun ve ha­ remden oluşur. û OsmanlIda esnaf arasındaki rekabeti en­ gelleyerek tekelleşmeye sebep olan sis­ tem gedik usulüdür. û OsmanlIda malikâne arazi, üstün hizmel karşılığı bazı devlet görevlilerine verilen topraklardır. m OsmanlI’da eyaleti beylerbeyi, sancakları: sancakbeyi, kazaları kadılar, köyleri köy : kethüdası yönetir. ---- KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Selim iye C am i i OsmanlI’da ferman ve kanunnameler pa­ dişah tarafından yayımlanır. i OsmanlI’da bulunduğu bölgenin güvenliği ve üretimde sürekliliğini sağlamak tımarlı sipahinin görevidir. i OsmanlI Devleti’nde şeyhülislam Yüksel­ me Döneminden itibaren divana katılma­ ya başlamıştır. i OsmanlI Devleti’nde sosyal, kültürel alan­ da devlete yardımcı olan kuruluş vakıflar­ dır. i OsmanlI Devleti’nin ilk resmi tarih yazıcı­ sı Naima’dır OsmanlI’da Avrupa’da Paris’e ilk geçici Türk elçisi olarak gidip sefaretname adlı eserinde Fransa’nın içinde bulunduğu ' durumu, kültürü anlatan kişi Yirmi Seki­ zinci Mehmet Çelebi’dir. * Devlet adamlarının padişaha bağlılık bil­ dirmesine biat denir. * Medrese öğrencilerine sofi denir. * Lale Devri’nde mimari alanda etkisi gö­ rülen Barok ve Rokoko tarzının ilk eseri Nuru Osmaniye Cami’dir. # OsmanlI Devleti’nde devşirme kökenli ol­ mayan görevliler şunlardır: şeyhülislam, kazasker, kadı ve müderristir. Bunlar dev­ şirme kökenli değil, medrese çıkışlıdır. 4 OsmanlI Devleti’nde devlet memuru ola­ bilmek için Türkçe bilmek ve Müslüman olmak gerekiyordu. # OsmanlIda fen dersleri ile ilgili çeviri yapmak ders kitaplarının seçimine karar vermek amacıyla kurulan akademik kurul Encümeni Danış’tır. û OsmanlI Devleti’nde en büyük yönetim organı olan Divan-ı Hümayun kararlan Mühime Defterlerine kaydedilirdi. d OsmanlI Devleti’nde İstanbul’un belediye işlerinden sorumlu olan görevliye şehre­ mini denilirdi. # OsmanlI Devleti’nde sarraf geleneğinden bankacılığa geçiş Bankı Dersaadat ile gerçekleşmiştir. Yani bu banka Osmanlı Devleti’nin ilk bankasıdır. û OsmanlIda çıkarılan yasa ve tüzüklerin yayımlanması amacıyla Tanzimat Döne­ minde çıkarılan bugünkü resmi gazete özelliği taşıyan dergi Düstur’dur. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi O sm anlI’da çarşı # OsmanlI Devleti’nde XVI. yüzyılda ast­ ronomi bilimiyle uğraşarak ilk rasathane kuran bilim adamı Takiyüddin Mehmet’tir. i OsmanlI Devleti’nde minyatür, hat, tezhip ve çinicilik gibi güzel sanatlar yer almak­ taydı. û OsmanlI Devleti’nde vezir-i azam sefere çıktığında yerine vekâlet eden kişiye sa­ daret kaymakamı denir. û Devletin ihtiyaç maddelerinin fiyatını be­ lirlemesine narh denir. û Cerrehiyatü’l Haniyye adlı tıp eseri ile ünlü olan bu eserinde cerrahi müdahale tekniklerini gösteren ünlü Osmanlı tıp bil­ gini Sabuncuoğlu Şerafeddin’dir. û II. Mahmut Döneminde çıkarılan ilk resmi gazete Takvim-i Vekayi’dir. * OsmanlI toprak sisteminde geliri doğru­ dan hâzineye aktarılan arazilere mukataa denir. ren fetih politikası Batıya yönelik gaza ve cihattı. Bundaı^ dolayı ilk fetihler ba­ tıda yapılıp kurulan ilk eyalet de Rumeli Eyaleti’dir. û OsmanlI Devleti’nde 17. yüzyılda roketle dikey uçuşu başaran Türk bilgin Lagarı Haşan Çelebi’dir. İl Orhan Bey tarafından Iznik’e açılan medreseye atanan ilk müderris Davudi Kayseri’dir. û Matbaanın kurulmasının caiz olduğu hak­ kında fetva veren şeyhülislam Yenişehirli Abdullah Efendi’dir. | û OsmanlI Devleti’nde çarşı ve pazarların^ denetlenmesinden sorumlu olan taşra görevlisine muhtesip denirdi. 4 OsmanlI Devleti’nde küçükbaş hayvan sahiplerinden alınan vergiye resmi ağ­ nam denirdi. û OsmanlI Devleti’nde faaliyet gösteren medrese (eğitim), imarethane (aşevi), darüşşifa (hastane), bimarhane (akıl hasta­ nesi) sosyal devlet anlayışı gösterir. İl OsmanlInın Kuruluş Döneminden itiba­ İlk tarih y a za n N a im a KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi (G enç) O sm an - III. SELİM SONRASI OSMANLI DEVLETİ i OsmanlI Devleti Balta Limanı Ticaret k:’ Sözleşmesiyle Avrupa devletlerinin pa­ ' ' zarı haline gelmiştir. t OsmanlI ülkesinde bozulan düzeni kuv­ vete dayanarak tekrar kurmaya çalışan ^ IV. Murat’tır. * OsmanlI Devleti’nde Ermeni sorunu Ber­ lin Antlaşması’yla gündeme gelmiştir. i Koçibey yazdığı risaleleri IV. Murat ve Sultan İbrahim’e sunmuştur. * Yurt dışı seyahatlerinde ilk kez pasaport uygulaması II. Mahmut Döneminde geti­ rilmiştir. * III. Selim Döneminde yenilik hareketleri bir plan ve program çerçevesinde ger­ çekleşmiştir. * İli. Selim Kabakçı Mustafa isyanı ile tah­ tan indirilmiştir. ♦.Nizamı Cedit ordusu III. Selim Dönemin­ de kurulmuştur. û Düyun-u Umumiye-i Osmaniye Meclisi idaresi Muharrem Kararnamesine daya­ nılarak kurulmuştur. û OsmanlI Devleti’nin dolaylı da olsa hal­ kın yönetimde sesini duyurduğu gelişme 1876 Anayasası’dır. û Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla Cebeli Ta­ rık Boğazı’nın dünya ticaretindeki önemi artmıştır. û İlk elçilikler Lale Devri’nde açılmıştır. ö Meşrutiyetin ilanı ile Osmanlı Devleti’nde parlamenter sisteme geçilmiştir. İl Fransızca’nın zorunlu ders olarak askeri okullarda okutulması İÜ. Selim Dönemi gelişmesidir. * II. Mahmut Dönemi’nde divan kaldırılarak yerine nazırlıklar kurulmuş, devlet me­ murlarına pantolon ve fes giyme zorunlu­ luğu getirilmiştir. û Halktan ağır vergiler alınması, tımar sis­ teminin bozulması, yerel yöneticilerin halka baskı yapması, rüşvet ve iltimasın yaygınlaşması Celali isyanlarının neden­ leridir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi İbrahim Müteferika â- II. Mahmut Döneminde Mektebl-I Maarif-i Adliye, Mel<tebi-i Tıbbiye, Mektebi-i Har­ biye ve Mızıka-i Hümayun okulu açılmış­ tır. û Hünkâr iskelesi Antlaşması Osmanlının boğazlar üzerinde tek başına söz sahibi olduğu son antlaşmadır. û OsmanlI Devletinde gayrimüslim tebaa­ nın da askere alınması uygulaması Isla­ hat Fermanı ile getirilmiştir. t Küçük Kaynarca Antlaşması’yla Ruslar ilk defa Ortodoksların haklarını bahane ederek Osmanlının iç işlerine karışmışlar. i Sultan-ı iklimi Rum unvanını alan padi­ şah Beyazıt’tır. û OsmanlI Dönemi anayasal gelişmelerden Senedi-i ittifak ve Tanzimat Fermanı’nm ilanında AvrupalI Devletlerin baskısı gö­ rülmez. d Tanzimat Fermam’nm ilanına Balta Li­ man Antlaşması, Islahat Fermanı’nın ila­ nında Paris Antlaşması, I. Meşrutiyetin ilanında Tersane Konferansı, II. Meşru­ tiyetin İlanında Reval Görüşmeleri etkili olmuştur. * OsmanlI Devletinde Tanzimat Fermanı, 1876 Anayasası ve Islahat Fermanı çağ­ daşlaşma amacıyla hazırlanmış gelişme­ lerdir. İl OsmanlI Devleti’nde bilinen ilk kanunna­ me Kanunname-1 Ali Osman, Fatih Sul­ tan Mehmet Döneminde düzenlenmiştir. 1^. Tarhuncu A h m e t Paşa û Fransız ihtilali ve Sanayi Devrimi Os­ manlI imparatorluğunu olumsuz yönde etkilemiş ve imparatorluktaki çözülmeyi hızlandırmıştır. i Çimenlik Kalesi, Boğazkesen Hisarı, Kilitbahir Kalesi ve Bozcaada Kalesi Ça­ nakkale ve İstanbul boğazının güvenliği için II. Mehmet tarafından yapılmıştır. û OsmanlI Devleti’nin Balkanlara yerleş­ mesinde etkili olan savaşlar I. Kosova, II; Kosova, Varna ve Niğbolu savaşlarıdır. * OsmanlI Devleti Kırımın Rusya’ya ait ol­ duğunu Yaş Antlaşması’yla kabul etmiş­ tir. • Tanzimat Döneminde medrese dışında yeni eğitim kurumlarının açılması uygula' malarda ikilik yaratmıştır. ' KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Halil Ham it P aşa Yusuf A gah Efendi i Cezayir, Trablusgarp ve Tunus eyaletleri OsmanlIda Garp Ocakları olarak bilinir. û Yeniçeri Ocağı I. Murat Döneminde ku­ rulmuştur. i XIX. yüzyılda Osmanlı Devletinde yapı­ lan ıslahatlar devletin bağımsızlığını ve bütünlüğünü koruma amaçlı olması, dev­ letin öncülüğünde gerçekleşmesi ve her alanda yapılması özelliklerini taşırlar. i OsmanlI Devleti’nin ilk kez batıda toprak kaybına uğradığı antlaşma Karlofça’dır. < Fatih Sultan Mehmet’ten sonra halk ara­ sında din ve mezhep ayrımı gözetmeye­ ceğini vurgulayan padişah II. Mahmut’tur. * Kıbrıs'ın fethiyle Osmanlı Devleti Doğu Akdeniz’in güvenliğini sağlamıştır. i Yeniçeri Ocağının kaldırılması sarayın otoritesini yeniden arttırmıştır. * OsmanlI Devleti'nin ayanlara söz geçiremeyecek halde olduğunu gösteren belge Sened-i Ittifak’tır. * XIX. yüzyılın ortalarına doğru boğazların sorun haline gelmesinde etkili olan ant.Jaşma Hünkâr Iskelesi'dir. K â b a l^ M ustafâsfjaşa û OsmanlI imparatorluğunun toplumsal ya­ pısının çeşitli etnik gruplardan oluşması millet olgusunun gelişmesini engellemiş­ tir. « Kavalalı Mehmet Ali Paşa Mısır sorunu­ nun ortaya çıkmasına neden olmuştur. # Kız öğrencilerin eğitimi ilk kez Tanzimat Devrinde devletin görevleri arasına gir­ miştir. û Osmanlı İmparatorluğunda Sekban-ı Ce­ dit ve Eşkinci adı verilen düzenlemelerin amacı Avrupa usulünde bir ordu kurmak­ tı. 6 Yalnız askeri alanda değil sosyal alanda da ıslahat yapılması gereğine inanan Os­ manlI padişah’ı 11. Mahmut’tur. û Osmanlı Devleti’nin bir Avrupa devleti sa­ yılacağı hükmü Paris Antlaşması’nda yer almıştır. c OsmanlI imparatoriuğu’nda Avrupa hu­ kuk kurallarına göre işleyen mahkemeler ilk defa Tanzimat Devri'nde kurulmuştur. «I OsmanlI Devleti’nin gelir kaynaklarına el koymak demek olan Genel Borçlar idare­ si II. Abdülhamit zamanında kurulmuştur. M ustafa R eşit P aş a KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Trablusgarp S avaşı M , Kem a! Trablusgarp’ta TRABLUSGARP, BALKAN VE BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI û Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri, iVIondros Ateşkes Antlaşması sonrası kurulmuştur. û Birinci Dünya Savaşı ve sonrasında bir­ çok devlet yıkılmış ya da rejim değişikli­ ğine uğramıştır. Bu devletler şunlardır: Almanya, Osmanlı, Çarlık Rusya, Avusturya-Macaristan. û Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’nın sa­ vaştan çekilmesi Doğu Anadolu ve Boğazlann gündeme gelmesine neden ol­ muştur. # Birinci Dünya Savaşı’nda Osman­ lI Devleti’nin de içinde yer aldığı İttifak Devletleri şunlardır: Almanya, AvusturyaMacaristan, Bulgaristan ve İtalya (İtalya sonradan itilaf grubuna geçmiştir) il Balkan savaşları sonucunda Osmanlı Devleti Arnavutluk, Makedonya, B. Trak­ ya, Midilli, Sakız, Ege Adaları (Gökçeada ve Bozcaada hariç) ve Girit Adası’nı kay­ betmiştir. * Mustafa Kemal’in Şam’da görevli iken ku­ ruduğu cemiyet Vatan ve Hürriyet’tir. Trablusgarp S avaşı # Balkan Savaşları sonucunda Makedon­ ya, Batı Trakya ve Arnavutluk'taki Türkler azınlık durumuna düşmüştür. # Damat Ferit ve bazı devlet adamlarının üyesi olduğu zararlı cemiyet Ingiliz Muhipler Cemiyeti'dir. il OsmanlI Devleti olası bir Rus saldırısı karşısında ülkesini savunacağı düşün­ cesiyle Kıbrıs’ı 1878 yılında İngiltere’ye geçici olarak bırakmıştır. û Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’nda Süveyş Kanalı Cephesi’nde Ingiltere ile savaşmıştır. # Bulgaristan geniş bir alana yayılması II. Balkan Savaşı’na neden olmuştur. û Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas ve Ka­ nal cepheleri taarruz cepheleridir. û İtalya’nın Trablusgarp Savaşı sırasında Oniki Aday’ı işgal etmesindeki nedeni Osmanlı Devletine barışa zorlamaktı. û Osmanlı imparatorluğundan ayrılan son Balkan Devleti Arnavutluk’tur. il Mondros Ateşkes Antlaşması’nda an­ laşma devletlerini temsil eden ülke İngiltere’dir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Trablusgarp'ta ilk uçak V /M e h m e t Reşat 4 Balkan Devletlerinin Balkan savaşlarında OsmanlI Devleti’nden aldıkları topraklan kendi aralarında paylaştıkları antlaşma Bükreş Antlaşması’dır. ti Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avusturya, imzaladığı Saint-Germen Antlaşması’yla Yugoslavya, Macaristan, Çekoslovakya’nın bağımsızlığını kazan­ mıştır. # OsmanlI Devleti Arnavutluk’u I. Balkan Savaşı sonucunda kaybetmiştir. â Çanakkale Cephesi’nde kazanılan başarı sonucu savaştan çekilmek zorunda kalan devlet Rusya’dır. # Trablusgarp Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin bu savaşa gönüllü katılan su­ baylarını geri çağırmasındaki sebep; Bal­ kan Savaşının başlamasıdır. o Wilson ilkelerine göre yeniden kurulması planlanan devlet Polonya’dır. û 1911 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı kurulmuş ve Mondros Antlaşması’ndan sonra Milli Mücadele karşı faaliyette bulunmuş olan parti Hür­ riyet ve itilaf Partisi'dir. Balkan Savaş'lleTgöçler Balkan Savaşı # Çıkardıkları Fransızca Le Pays (Vatan) ve Türkçe Hadisat gazeteleri ile doğu ille­ rinin Türk yurdunun ayrılmaz bir parçası olduğunu savunan cemiyet Vilayat-ı Şar­ kiye Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’dir. il 19.yüzyılda Osmanlı Devleti'nde genel nüfus azalırken, daralan Osmanlı sınırla­ rı içinde nüfus yoğunluğunun artmasında toprak kayıplarının olması ve ülke dışın­ dan göçlerin olması etkili olmuştur. # OsmanlI Devleti’nin paylaşımı ile ilgili ola­ rak gizli antlaşmalarda belirlenen planın değişmesinin sebebi Çarlık Rusya’da ih­ tilal olmasıdır. â Mustafa Kemal’in I. Dünya Savaşı’nda mücadele ettiği cepheler: Filistin, Suriye, Kafkas (Doğu) ve Çanakkale cepheleri­ dir. : # Kurtuluş Savaşı yıllarında Ingiliz Muhipler ve Wilson Prensipleri Cemiyeti mandacı­ lığı savunmuştur. d Birinci Dünya Savaşı’nda Anlaşma dev­ letlerinin Çanakkale Cephesini açmala­ rındaki amacı Osmanlı Devletini savaş. dışı bırakmaktı. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Balkan S avaşları . D ünya S avaşı 4 Kilikyalılar Cemiyeti, Çukurova Bölgesİ’nin Türk vatanının bir parçası ol­ duğunu belirterek bölgeyi Ermeniler ve Fransızlara karşı savunmuşlardır. i Wilson ilkeleri’nde Osmanlı Devleti’nde Türklerin oturdukları bölgelere kesin egemenlik hakkı tanınması ve Türk ege­ menliği altında bulunan diğer milletlere de kendi kendini yönetme hakkı verilmesi OsmanlI Devleti’nin parçalanmak istedi­ ğinin kanıtıdır. i OsmanlI Devleti I. Dünya Savaşı’ndan Mondros Antlaşması ile çekilmiştir. * 31 Mart İsyam'nı bastıran Hareket Ordusu’nun komutanı Mahmut Şevket Paşa'dır. * Yayım yoluyla Türk milletinin haklılığını kamuoyuna duyuran cemiyet Milli Kongre Cemiyeti’dir. < 1. Balkan Savaşı’na katılmayan devlet Romanya’dır. * Mustafa Kemal’in kamuoyunda “Anafartalar Kahramanı" olarak tanınması sağla­ yan savaş Çanakkale Savaşı’dır. < Macaristan’ın I. Dünya Savaşı’nda İti­ laf Devletleri ile imzaladığı antlaşma Triyanon’dur. # Mustafa Kemal Çanakkale Savaşı esna­ sında Arıburnu’nda şu tarihi sözleri söyle­ miştir: Size ben taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. û OsmanlI Devletl'nin fiilen tarihe karıştığı. Boğazların denetiminin İtilaf Devletlerine geçtiği ve Anadolu’nun silahsız ve sa­ vunmasız bırakıldığı antlaşma Mondros Antlaşmasi’dır. il Birinci Balkan Savaşı öncesinde Rusya’nın desteğiyle Osmanlıya kar­ şı kurulan Balkan İttifakında; Sırbistan, Yunanistan, Karadağ ve Bulgaristan yer almıştır. # Birinci Dünya Savaşı’nda ekonomik ba­ kımdan sıkıntı içinde olan müttefiklerinin yardım ulaştırmak amacıyla açtıkları cep­ he Çanakkale Cephesi’dir. û OsmanlI Devleti’nin Kuzey Afrika’daki son toprak parçası olan Trablusgarp ve Bingazi’yi İtalya’ya bırakması ve Oniki Ada’nın İtalya’ya bırakılması Uşi Antlaş­ ması kapsamındadır. K afkas Cephesi KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi S arıkam ış Harekatı Kanal Cephesi S arıkam ış'ın sonucu * Almanya’nın I. Dünya Savaşı’nda Os­ manlI Devleti ile İttifal< yapmasında; yeni cephelerin açılması, Ingiliz ve Fransız sömürgesinde bulunan Müslümanların ayaklanması ve Osmanlı Devleti’nin stra­ tejik konumundan yararlanılmasını amaç­ lamıştır. û İtalya’nın siyasi birliğini geç tamamlamış olması ve Fransa ile İngiltere’nin Kuzey Afrika’da sömürgelerinin olması İtalya’nın Trablusgarp’a saldırmasında etkili olmuş­ tur. û II. Balkan Savaşının ana nedeni Bulgaristan’ın genişlemesinin huzursuz­ luk yaratmasıdır. 4 Birinci Dünya Savaşı’nın nedenlerinden olan silah teknolojisinin gelişmesi, dev­ letlerin bloklara ayrılması gibi faktörler devletlerarası çıkar çatışmalarına neden olmuştur. û Mustafa Kemal Muş ve Bitlis’in Kuşlardan geri alınması, Anafartalarve Arıburnu sa­ vaşlarının kazanılmasında etkili olmuştur. û I. Dünya Savaşı’nda ilk savaş ilanı Avusturya-Macaristan ile Sırbistan arasında gerçekleşmiştir. û Kutsal Hicaz Bölgesi I. Dünya Savaşı’nda kaybedilmiştir. , % * Rusya’da Ekim 1917 de yaşanan Bolşevik Ihtilali’nin öncülüğünü Lenin yapmıştır. û Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi hariç tüm cephelerde yenilgi alınmıştır. û ABD’nin savaşa girmesi i. Dünya Savaşı’nın seyrini değiştirmiştir. * OsmanlI Devleti’nin Balkan Savaşlarına girmesi Rodos ve Oniki Adanın İtalya’nın işgalinde kalmasına neden olmuştur. il Birinci Dünya Savaşı’nda Kut-ül Amare ve Çanakkale Cephesi’nde ingilizler ye­ nilgiye uğratılmıştır, û OsmanlI Devleti Balkan Savaşları sı­ rasında Batı Trakya ve Makedonya’yı Yunanistan’a katmıştır. û İtalya Uşi Antlaşmasıyla Türklere gerj vermeyi kabul ettiği Rodos ve Oniki Adayı II. Dünya savaşından sonra Yunanistan'a bırakmıştır. Seyit',Önbâşl?. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Am iral Bristol W oo drow W ilson t 31 Mart Vakası’nın yaşanmasında Vol­ kan Gazetesi ve Serbesti Gazetesi etkili olmuştur. i Mustafa Kemal’in tarih sahnesine çıktığı ilk olay 31 Mart Vakası’dır. û Trablusgarp Savaşı sırasında Mustafa Kemal Derne ve Tobruk’ta başarılar ka­ zanmıştır. t II. Meşrutiyetin ilanından sonra yaygınla­ şan Türkçülük akımının temsilcileri; Gasparalı İsmail, Mehmet Emin Resulzade, Ziya Gökalp ve Yusuf Akçura’dır. Terrakiperver Cem iyeti û I. Dünya Savaşı’nda savunma cepheleri­ miz; Çanakkale, Irak, Suriye, Filistin, Hi­ caz ve Yemen cepheleridir. . û Mustafa Kemal’in emperyalizme karşı ilk mücadelesi Trablusgarp Savaşı’dır. û II. Balkan Savaşı sonunda Yunanistan ile Atina Antlaşması imzalanmıştır. â I. Balkan Savaşı’nda Osmanlıya ilk savaş açan devlet Karadağ’dır. t Mustafa Kemal I. Dünya Savaşı’nda sıra­ sıyla Çanakkale, Kafkas ve Suriye-Filistin cephelerinde mücadele etmiştir. d Damat Ferit ve bazı devlet adamlarının i I. Dünya Savaşı’nda Mustafa Kemal Muş ve Bitlis illerini geri almıştır. # Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri, Mondros i I. Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerle yapılacak barış antlaşmalarının esasları­ nı saptamak amacıyla Paris Barış Konfe­ ransı düzenlenmiştir. * I. Dünya Savaşı’ndan ilk ayrılan ve son katılan devletler sırasıyla; Japonya ve Yunanistan'dır. üye olduğu zararlı cemiyet İngiliz Muhipler Cemiyeti’dir. Mütarekesi’nin imzalanmasından sonra kurulmuştur. û Italyanlar Antalya ve Konya civarını işgal etmişlerdir. û Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi’ni Ali Fuat Paşa, Rauf Orbay, Rıfat Bele, Ka­ zım Karabekirve Mersinli Cemal Paşa’ya imzalatmıştır. i ■ m ıj.ıji£ ^ı.ıiffi— ! ' hlii|M '|i|H i||iH ıllllıllM I- ■ ■1........ .. . ....... 1 ...-J KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi 3V İİN B E R Kurtuluş S avaşı M inber G azetesi KURTULUŞ SAVAŞI d Kurtuluş Savaşı’nda, TBMM Hükümeli’nin yarı resmi yayın organı haline gelen ga­ zete Hâkimiyet-i Milliye’dır. d Ulusal direnişin sesini duyurabilmek amacıyla Sivas’ta çıkarılan gazete Irade-i Milliye’dir. û Elazığ Valisi Ali Galip Sivas Kongresi'ni engelleme faaliyetine girmiştir. û Amasya Genelgesi’nde Sivas Kongresi’nin toplanacağı vurgusu yapıl­ mıştır. i Koçgiri, Şeyh Sait, Menemen, Nasluri, Şeyh Eşref, Cemil Çeto ve Delibaş Meh­ met Ayaklanmaları ya etnik ayrımcılık ya da dini nedenlere bağlı çıkarılmışlardır. * Sivas Kongresi’nde seçilen Temsilciler Kurulu’nun görevi TBMM’nin açılmasıyla son bulmuştur, * İstanbul'un işgali ve milliyetçilerin tutuk­ lanması TBMM’nin kurulmasını çabuklaştırmıştır. t Doktor Esat Işık yararlı cemiyetlerden ’ Milli Kongre Cemiyeti’nin kurucularındadır. Bandırm a Vapuru d Batı Anadolu’daki katliamdan Rumları sorumlu tutan rapor Amiral Bristol, Doğu Anadolu’daki Ermeni katliamının haksızlı­ ğını belirten rapor ise General Harboard Raporu’dur. û Amasya Görüşmelerinde TBMM’nin top­ lanacağı yer hariç her konuda anlaşmaya varılmıştır. û Misakımilli’de; kapitülasyonlar, azınlıklar, boğazlar, borçlar, sınırlar ve referandum konulan görüşülmüştür. m TBMM'nin kurulmasıyla İstanbul Hükü­ meti açıkça yok sayılmıştır. û Kısaca Irade-i Milliye, Hâkimiyet-i Milliye, Albayrak, Minber, Açık söz, istiklal ve Yenigün gibi yayınlar Milli Mücadele taraf­ tandır. d ilk TBMM’de Müdafaa-i Hukuk Grubu, Halk Partisi’ne dönüştürülmüştür. û Kuvayımilliye başlangıçta Yunan işgaline bir tepki olarak olmuştur. ci Milli egemenlikten ilk kez Genelgesi’nde bahs edilmiştir. Amasya (t Elviye-i Selase olarak isimlendirilen san­ caklar Kars, Ardahan ve Batum’dur. H a v za Mitingi A njasyâjG en:-toplandığı y er KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Erzurum Kng. toplandığı yer K azım Karabekir û OsmanlI Devleti’nin imzaladığı son ant­ laşma Sevr Antlaşması’dır * Seçimden sonra Vahdettin’in çoğunluğu Müdafaa-i Hukuk’a dayanan Mebuslar Meclisi’nin toplanmasını geciktirmesinin gerekçesi seçimleri ittihatçıların kazandı­ ğı iddiasıdır. û Erzurum Kongresi yerel olarak toplanmış ulusal kararlar almıştır. û Sivas Kongresi’nde manda ve himayenin rededilmesi bağımsızlık ilkesini doğrudan etkiler. û Kurtuluş Savaşı Döneminde Sivas Kongresi’nde Anadolu ve Rumeli’de bu­ lunan Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin birleştirilmesi, vatanın savunma gücünün birnoktada topladığını gösterir û Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi Amasya Genelgesi’nde belirtilmiştir. û Ahmet Anzavur ve Kuvayi İnzibatiye (Halife Ordusu) Ayaklanmaları İstanbul Hükümeti tarafından çıkarılan ayaklan­ malardır. A Sivas Kongresi’nin toplanması gerektiği Amasya Genelgesi’nde belirtilmiştir. C em al P aşa û Sevr Antlaşması’nm bazı hükümlerini fiilen geçersiz k ^ n TBMM Hüküme­ tince imzalanan ilk antlaşma Gümrü Antlaşması’dır. û Erzurum Kongresi'nde yer alan “Vatanın parçalanmaz bir bütün olduğunun belirtil­ mesi " Misakımilli’de de yer almıştır. i Birinci TBMM Döneminde yapılan tek in­ kılap saltanatın kaldırılmasıdır. i Kurtuluş Savaşı'nın nedenini programını ve başladığını gösteren belge Amasya Genelgesi’dir. û Kars, Ardahan ve Batum’un geleceği­ ne dair halkoyuna başvurulması kararı Mİsakımilli’de alınmıştır. û İstanbul’un işgal altında olması ve Mebusan Meclisi’nin Misakımilli’yi ilan etmesi Mebusan Meclisinin dağıtılmasında etkili olmuştur. û Mondros Ateşkes Antlaşması’nm imza­ lanması ve Sevr Antlaşması’nın yapılma­ sı Kurtuluş Savaşı’nın başlamasında ve yapılmasında etkili olmuştur. y-i S ivas Kng. toplandığı bina Kpss Kaynal< Arşivi - Kpss Döi<üman Arşivi iıttps://www.facebool<.com/KpssKaynal<Arsivi KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi R e ş it Hikm et ve A rkadaşlar M e b u s an M eclisi Ali R ıza Raşa # Temsilciler Kurulu ve İstanbul Hükümeti, 4 İstanbul Hükümeti temsilcisi Salih Paşa Anlaşma Devletleri’yle barış görüşmele­ ile Temsilciler Kurulu arasında yapılan rine gidecek heyetin belirlenmesi konu­ görüşmelerin sonuçlarından biri de Me­ sunda Amasya Görüşmeleri’nde görüş buslar Meclisi’nin toplanmasıdır. birliğine varmışlardır. 4 Mustafa Kemal’in 4 Temsilciler Kurulu’nun bütün ülkeyi tem­ Mondros Ateşkes sil etmesi Ali Fuat Paşa’nın Batı Cephesi Antlaşması’ndan sonra İstanbul’a ge­ kuvvetleri Genel Komutanlığına atanma­ lerek düşüncelerini yaymak İçin Fethi sı ve ulusal cemiyetlerin birleşmesi karar­ Bey ile birlikte çıkardığı gazete Minber ları Sivas Kongresi’nde alınmıştır. Gazetesi’dir. 4 İstanbul’un resmen işgal edilip Son Os­ tt işgal güçlerinin Mebusan Meclisi'ni dağıt­ ması Anlaşma Devletleri’nin İstanbul’u iş­ manlI Mebusan Meclisi’nin dağıtılması TBMM’nin açılmasını hızlandırmıştır. gal etmesi, İstanbul Hükümeti’nin sorum­ 4 Kurtuluş Savaşı esnasında çıkan Çerkez luluklarını yerine getirmemesi, TBMM’nin Ethem, Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali açılmasına neden olmuştur. Efe ayaklanmaları Kuvayımilliyeciler tara­ i TBMM’nin ilk dönemlerinde hükümetin kurulmasını ve uyum içinde çalışması­ nı zorlaştıran faktör hükümet üyelerinin fından çıkarılan ayaklanmalardır. 4 İzmir’in Yunanistan’ın verilmesini engel­ lemek amacıyla kurulan cemiyetin adının mecliste tek tek seçilmesiydi. İzmir OsmanlI Haklarını Savunma Ce­ * Hürriyet ve İtilaf Fıkrası, Wilson Prensip­ miyeti olması cemiyetin bölgesel nitelikli leri Cemiyeti ve Ingiliz Muhipleri Cemiyeti olduğu ve bölgenin Türklere ait olduğunu manda ve himaye fikrini savunmuştur. kanıtlama amacını taşıdığını gösterir. ' M lsakım illi Anıtı ■ R ifat Börekçi KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi I. T B M M Binası Ahm et Anzuvur û I.TBMM Hükümetinde Turizm Bal<anlığı yaratmamıştır. û Misakımilli’de alınan azınlıklara milli bü­ tünlüğü bozacak ayrıcalıklar verilmemesi karan Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde de alınmıştır. i Milli Mücadele Döneminde “siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen her türlü sınırlamalar” olarak belirlenen kapitü­ lasyonların kaldırılması hükmü ilk kez Misakımilli’de alınmıştır. û Erzurum Kongresi’nin yapılması karannı Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti vermiştir. û Temsilciler Kurulu’nun Sivas’tan Ankara’ya gelmesinde: Ankara’nın ha­ berleşme olanaklarının fazla olması, Batı Cephesi’ne yakın olması ve demir yolu ağının buraya kadar uzanması etkili ol­ muştur. t “Sivas’ta ulusal bir kongrenin toplanma­ sı gereği ve ulusun bağımsızlığının, ulu­ sun azim ve kararı kurtaracaktır." kararı Amasya Genelgesi’nde alınmıştır. Ali Fuat Paşa # Ali Galip Olayı, Sivas Kongresi’nin basıp engellemek amac|^la Elazığ Vali’sinin çı­ kardığı olaydır. (t Erzurum Kongresi’ni Sivas Kongresi’nden ayıran en belirgin özelliklerden biri de Erzurum Kongresi’nin Şark Vilayetleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kararıyla toplanmasıdır. û IX. Ordu Müfettişliği göreviyle Samsun’a gönderilen Mustafa Kemal’in görevli ol­ duğu iller şunlardır; Trabzon, Erzurum, Sivas, Van, Erzincan, Samsun. Mustafa Kemalin müfettişlik bölgesi ise Diyarba­ kır, Bitlis, Elazığ, Ankara, Kastamonu, Maraş ve Kayseri’dir. « Milli Mücadele Dönemi’nde her türlü etki ve denetimden uzak milli bir heyetin oluş­ turulması Amasya Genelgesi'nde vurgu­ lanmıştır. # Misakımilli’de halkoyuna başvurulması gereken yerler şöyle belirtilmiştir: Arap memleketleri. Batı Trakya, Kars, Ardahan ve Batum û Daha önce gizli antlaşmalarla İtalya’ya vaat edilen Anadolu topraklarının bir bö­ lümünün Yunanistan’a verilmesi Paris Konferansı’nda gerçekleşmiştir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Dem irci M e h m e t'E fe Bağdatlı Hadi P aşa Sevri im zalayan grup û Sivas Kongresinde milli cemiyetler bir çatı altında toplanmıştır. ö İzmir’in işgaline direnmek için Yunanlıla­ ra ilk kurşunu atan Haşan Tahsin’dir. t Sivas Kongresi’nden sonra Damat Fe­ rit Paşa kabinesinin düşmesinin nedeni kongre kararları doğrultusunda Temsilci­ ler Kurulu kararıyla Anadolu ve İstanbul arasındaki haberleşmenin kesilmesidir. il İstanbul’un işgali Misakımilli kararlarının sonuçlarındandır. (t İstanbul’un resmen işgalinden sonra Anadolu hareketi tarafından şu önlemler alınmıştır; Geyve ve Ulukışla demir yolu tahrip edilmiş, İstanbul ile haberleşme kesilmiş, Anadolu’daki anlaşma devlet­ leri subayları tutuklanmış, Anadolu’dan İstanbul’a vergi gönderilmemesi isten­ miştir. i Son OsmanlI Mebusan Meclisi’nde milli mücadele taraftarın olan milletvekillerinin kurduğu grup Felah-ı Vatan Grubu’dur. i Türkiye Büyük Millet Meclisi kurulmadan önce milli mücadelenin tek elden sevk ve idaresini yapan kurum Temsil Heyeti’ydi. i 23 Nisan 1920’de açılan TBMM’nin ilk başkanı Mustafa Kemal’dir. * Tüm Cemiyetlerin bir çatı altında toplan­ ması ile Sivas Kongresi’nde Anadolu ve ' Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurul­ muştur. r TRADE-I m i l l i y e •lUlTAOiMKI DITA ira d e -iM illiy e G aze te s i d Anadolu’nun İtilaf Devletlerince işgaline Türk halkının ilk tepkisi milli direniş kuv­ vetleri oluşturmaktır. û Yayım yoluyla dünya kamuoyunu ve diplomatik çevreleri etkilemek amacıy­ la 29 Kasım 1918 tarihinde İstanbul’da kurulmuş olan milli cemiyet Milli Kongre Cemiyeti’dir. d Türkiye Büyük Millet Meclisi Sevr Antlaşması’nı imzalayan ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir. d Yunanlılara karşı 24 Ekim 1920’de yürü­ tülen Gediz Muharebesi’nde Kuvayimilliye komutanlığına Ali Fuat Cebesoy geti­ rilmiştir. d Mustafa Kemal’in; Samsun, Trabzon, Sivas, Erzurum, Erzincan ve Van illeriy­ le bunlara komşu olan Diyarbakır, Bitlis, Elazığ, Ankara, Kastamonu illerinin sivil ve askeri tüm yöneticilerine emir verme yetkisiyle 30 Nisan 1919 tarihinde atandı­ ğı görev 9.0rdu Müfettişliğidir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Alem dar G azetesi Ali K em al Bey * Kuvayımilliye birliklerinin oluşmasında; İstanbul Hükümeti’nin sorumluluklarını yerine getirememesi, Mondros Ateş­ kes Antlaşması gereğince OsmanlI Or­ dusunun terhis edilmesi ve Anlaşma Devletleri’nin Anadolu’da işgallere başla­ ması etkili olmuştur. * Ali Rıza Paşa Hükümeti döneminde Tem­ sil Heyeti ile Amasya Görüşmeleri yapıl­ mıştır. * Lozan Antlaşması’nda Musul sorununun çözümü sonraya bırakılmıştır. ci TBMM Hükümeti Lozan’a giden heyetten Ermenilere Anadolu’da toprak verilme­ mesi, kapitülasyonlar ve Türk ordusunun sınıriandırılmaması konusunda taviz ve­ rilmemesini istemiştir. û Türkiye - İran sınırı Kasr-t Şirin antlaş­ masıyla belirlenmiştir. «t Türkiye’nin en eski sınırı Türkiye - İran sinindir. i Sakarya Savaşı’ndan sonra Mustafa Kemal’e mareşallik rütbesi ve gazilik şanı verilmiştir. * Gümrü Antlaşması’yla Kars, Çıldır, Sa­ K azım K arabekir rıkamış ve Ardahan topraklarımıza katıl­ mıştır. ^ û Düzenli ordu tarafından kazanılan ilk başarı olan I. İnönü Savaşı ve II. İnönü Savaşı sonunda Batı ve Güney cepheleri Batı cephesi olarak belirtilmiştir. «I Antlaşma Devletleri hem Lozan’a hem de Londra Konferansı’na Ankara ve İstanbul Hükümeti'ni birlikte çağırarak ikilik yarat­ mak ve bundan faydalanmak istemişler­ dir. İl Hatay’da özerk bir yönetim oluşturarak resmi dilin Türkçe olması ve Türk kültü­ rünü geliştirecek önlemlerin alınmasıyla ilgili hüküm Ankara Antlaşmasında alın­ mıştır. û Düzenli ordu I. İnönü Savaşı’nda ilk başa­ rısını elde etmiştir. û Mustafa Kemal’e meclis yetkilerini belli bir süre için veren kanuna Başkomutanlık Yasası denir. Bu yasa Kütahya - Eskişe­ hir savaşı sonrası, Sakarya Savaşı önce­ si çıkarılmıştır. (t Kurtuluş Savaşı’nda Türk -Yunan askeri güçleri arasında bir hat çekilmesini öngö­ ren General Milne’dir. i 1 : M.^Akif Ersoy | (------------ ■■ -------------- 1 KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi û Kurtuluş Savaşı’nda Sevr Antlaşması’nın hükümlerinde değişiklik yapılması Lond­ ra Konferansı’nda ön görülmüştür. û Mustafa Kemal’in Başkomutanlık Yasası’nın kendisine tanıdığı yetkilerle 7-8 Ağustos 1921’de yayımladığı yüküm­ lülüklerine Tekâlifi Milliye denir 4 Lozan Barış Antlaşması’nda Yunanistan’dan savaş tazminatı olarak alınan yer Karaağaç’tır. # Lozan Konferansı’na gözlemci olarak ka­ tılan devlet ABD’dir. û Kurtuluş Savaşı’nda Batum sınırlarımız dışında kalmıştır. t Doğu Trakya’nın düşman kuvvetlerinden anndırılması Mudanya Antlaşması’yla sağlanmıştır. t Kurtuluş Savaşı sırasında imzalanan Moskova Antlaşması'yla Misakımilli bü­ yük bir devletçe tanımış oldu. Çarlık Rus­ ya ile OsmanlI Devleti arasındaki antlaş­ malar geçersiz kılındı. * Fransa Ankara Antlaşması’yla TBMM’nin varlığını kabul etmiştir. Kârs'Atlaşm asi ile Nahç^^ 4 Lozan Konferansı’nda Rodos ve Oniki ada İtalya’ya bırakılmıştır. 4 Kurtuluş Savaşı’nda Ermenilerle yapılan savaş Gümrü Antlaşması’yla sona ermiş­ tir. İl Eskişehir - Kütahya savaşları sonucunda Mustafa Kemal’e Başkomutanlık unvanı verilmiş, Tekâlif-i Milliye Emirleri çıkarıl­ mış ordu Sakarya’nın doğusuna çekilmiş meclisin Kayseri ye taşınması önerilmiş­ tir. İl Kurtuluş Savaşı’nda Urfa, Maraş ve Antep’te halk ve milis güçler Fransızlarla savaşmıştır. û 14 Ekim 1920 tarihinde Gediz’de bulunan Yunan kuvvetlerine karşı yapılan taarru­ zun sonucunda Batı Cephesi ikiye ayrıl­ mıştır. * Milli Mücadele Döneminde Yunanlılar Sa­ karya Savaşı’ndan sonra kesin yenilgiye uğramamak için savunmaya geçmişler­ dir. û İsmet İnönü’nün Lozan Konferansı’na gönderilmesinde l. ve II. İnönü savaşla­ rını kazanması ve Mudanya Ateşkes Ant­ laşmasındaki başarısı etkili olmuştur. SWI.vKemal’in Kars ziyareti KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Büyük Taarruz Lozan A ntlaşm ası heyeti M oskova Ant. im zalanırken # Kurtuluş Savaşı’nm anlamını, bağınnsızlık isteğini dile getirecek bir marşın yazılma­ sı için yarışma düzenleyen kurum Milli Eğitim Bakanlığı’dır. Marşı Mehmet Akif Ersoy Türk ordusuna ithaf etmiştir. û Mustafa Kemal Başkomutanlık görevini üstlenirken bu yetl^nin üç ay gibi bir süre ilk sınırlamasını istemesi ulusal egemen­ liğin gerçek temsilcisinin TBMM olduğu­ nu vurgulamak içindir. û Lozan Barış Antlaşması’nda İstanbul'daki Rumlar ile Batı Trakya'daki Türkler nüfus mübadelesi dışında tutulmuşlardır. û Sovyet Rusya'nın Kafkas Cumhuriyet­ lerine Türkiye ile anlaşma yapılmasını önermesi Kafkas Cumhuriyetlerinin dış işlerinde Sovyet Rusya’ya bağlı olduğu­ nu gösterir. i Birinci İnönü Savaşı’nın kazanılması Sov­ yet Rusya ile Moskova Antlaşması'nın ya­ pılmasına ve TBMM ye duyulan güvenin artmasına neden olmuştur. û Lozan Antlaşması’nda çözülemeyip son­ raya bırakılan konu Musul sorunudur. û İnönü savaşlarının kazanılmasıyla TBMM Hükümeti’nin otoritesi artmış yani Türk Devleti’nin yurt dışında itibarı yükselmiş, Türk milletinin kurtuluş umudu güçlen­ miş. Anlaşma devletleri arasında fikir ay­ rılıkları belirginleşmiştir. 4 Nahçıvan bölgesinin özel bir yönetime sahip olması ve boğazların ticarete açıl­ ması Kars Antlaşması’nın kapsamındaki 4 Lozan Antlaşması’yla kapitülasyonlar kaldırılmış, Yunanistan savaş tazminatı yerine Karaağacı Türkiye’ye vermiş, İm­ kararlardır. roz ve Bozcaada Türkiye’ye bırakılmış, # 1921 Anayasası’nı kabul eden TBMM egemenliği millete verdiği halde hedefle­ rinden birinin saltanat ve hilafeti kurtar­ mak olduğunu açıklaması meclis içinde birlik ve beraberliği korumayı amaçladı­ ğını gösterir. Yunanlılar Doğu Trakya’yı Meriç nehrinin sol kıyısına kadar boşaltmıştır. ct Londra Konferansı’nın sonuç vermemesi üzerine Sevr projesini gerçekleştirmek için Anlaşma Devletlerinin yeni kararlar J Kars Antlaşm ası heyeti Büyük Taarruz öncesi KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi S ivas Kongresi Ö ncesi Sivas Kongresi öncesi alması ve bu amaçla Yunan Ordusu’nun û Lozan Barış Görüşmelerinde Türkiye’yi harekete geçmesi II. İnönü Savaşı’na ne­ yalnızca TBMM Hükümeti’nin temsil et­ den olmuştur. mesi olanağı saltanatın kaldırılmasıyla * Mudanya Ateşkes Antlaşması görüşme­ lerine katılmayan devlet Yunanistan’dır û Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla boğaz­ lar, İstanbul ve Doğu Trakya savaşılma­ dan kazanılmıştır. i TBMM Hükümeti Kurtuluş Savaşr’nda Ermenistan, İngiltere, İtalya, Fransa ve Yunanlarla savaşmıştır. * Kuruluş Savaşı’nda Londra Konferansı’nın toplanmasının amacı Sevr Antlaşması’nı bazı değişiklerle TBMM’ye kabul ettirmektir. i Kurtuluş Savaşı’nda Fransa’nın Anka­ ra Antlaşması’nı yaparak TBMM Hükü­ metiyle savaş durumuna son vermesi İtalya'nın ikinci İnönü Savaşı'ndan sonra Anadolu’da ki askeri gücünü çekmesi An­ laşma Devletleri arasında görüş ayrılığı­ nın olduğunun kanıtıdır. I. İnönü öncesi gerçekleşmiştir. û 1882-1964 yılları arasında yaşayan. Kurtuluş Savaşı başlayınca Anadolu’ya geçerek milli mücadeleye katılan, 1950­ 1954 yılları arasında milletvekili olan; Ateşten Gömlek, Türk’ün Ateşle İmtihanı, Dağa Çıkan Kurt gibi romanlarında Kur­ tuluş Savaşmı işleyen yazar Halide Edip Adıvar’dır. t Birinci İnönü Savaşı sonrası gelişmeler şunlardır: 1921 Anayasası kabul edilmiş, Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanmış, Londra Konferansı düzen­ lenmiştir. d Sovyet Rusya, kapitülasyonların kaldı­ rılmasını Moskova Antlaşması’yla kabul etmiştir. û Çözümü Lozan Antlaşmasından sonra ya bırakılan İngiltere ve Türkiye arasın­ daki sorun İrak sınırıdır. # Sakarya Zaferi’nin siyasal sonuçları; Kars, Ankara ve Ukrayna ile Dostluk Anlaşması’dır. Büyük T a a rm z öncesi KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi İnönü öncesi »'Vî Türk O rdusu İzm ir’de Kurtuluş S av a şı öncesi û Yeni Türk Devleti’nin 20 Ocak 1921’de ka­ bul edilen ilk anayasası Teşkilatı Esasiye Kanunu’dur. û Mustafa Kemal “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır, o satıh bütün va­ tandır...” tarihi sözünü Sakarya Meydan Muhaberesi’nde söylemiştir. Sakarya Meydan Muhaberesi sırasında Genelkurmay Başkanlığı yapan Türk ko­ mutanı Fevzi Çakmak’tır. <t Batı Cephesinde yapılan Eskişehir - Kü­ tahya Muharebesi’nde Türk tarafı yenilgi almıştır. i Lozan'da Türk isteği doğrultusunda çözü­ lemeyen konular; Musul, Hatay sorunu, Boğazlar ve patrikhanelerin durumudur. # Milli Mücadele'de Doğu cephesi komutanı olarak görev yapan, Kars ve Sarıkamış’ı Ermenilerden kurtararak onların Doğu Anadolu üzerindeki emellerine set çeken komutan Kazım Karabekir’dir. « Mustafa Kemal, İsmet Paşa’ya II. İnönü Muhaberesi’nde Yunanlıları yenmesi so­ nucu şu tarihi sözü söylemiştir; “Siz ora­ da yalnız düşmanı değil milletin makûs talihini deyendiniz” S avaşta Türk kadınları ;S avaşta Türk askeri> Kpss Kaynak Arşivi - Kpss Döküman Arşivi https://www.facebook.com/KpssKaynakArsivi ATATÜRK İNKILAPLARI i Öğretimin birleştirilmesi kanunuyla eği­ tim ve öğretimde uygulamada birlik sağ­ lamak, öğretimde birliği esas almak, ulu­ sal bilinci güçlendirmek amaçlanmıştır. t Parti kurucularının yapılacak inkılap­ lara bağlı kalacaklarını belirtmeleri­ ne rağmen: Terrakiperver Cumhuriyet Partisi’nin programında yer alan dini düşünce ve inançlara saygılı olunacağı karan Cumhuriyet karşıtlarının partiye girmelerine neden olmuştur. i 1924 Anayasası’nda 1928 yılında yapılan değişiklikle milletvekillerinin yemin etme biçimi değiştirilmiştir. * Atatürk Döneminde çok partili hayata ge­ çiş amacıyla kurulan Serbest Cumhuriyet Partisi’nin programında milliyetçilik, cum­ huriyetçilik, halkçılık ve laiklik yer almıştır. Ancak parti programında devletçilik yeri­ ne liberalizm yer almıştır. * Milletvekilleri hükümet üyeleri tek tek seçmesi hükümet oluşturma sürecini zor* laştırmış. Bu durum Cumhuriyetin ilanı için yapılan yasa değişikliğiyle ortadan ! kalkmıştır. û 1935 yılında pazar gününü resmi tatil kabul eden bir kanun çıkarılmıştır. Bu ka­ nun ile ekonomik ve politik alanlarda Türk milletinin medeni ülkelerle ortak yaşamı ve çalışmasına kolaylaştırılması amaç­ lanmıştır. û Halkevlerinin açılması, Türk Dil Kurumu’nun kurulması. Yeni Türk al­ fabesinin kabul edilmesi, Türk Tarih Kurumu’nun kurulması ulusallaşma ama­ cıyla yapılan inkılâplardır. û Cumhuriyet Dönemi’nin ilk hükümeti is­ met İnönü tarafından kurulmuştur. * 1924 Anayasası’nın kabul edilmesiyle egemenlik hakkı kişiden halka verilmiştir. * Yeni Türk devleti TBMM’nin açılmasıyla kurulmuştur. « Menemen Olayı’nda Asteğmen Kubilay’m öldürülmesi laik devlet anlayışına bir tep­ kidir. û Miladi takvimin kabulü, saat sisteminin değiştirilmesi, hafta sonunun cumadan pazara alınması, ağırlık ve uzunluk ölçü birimlerinin değiştirilmesi batı ile ilişkileri kolaylaştırmıştır. r iz z _ M a a 3 ia a B E R ılıkkıyafet inkılabı * Şeyh Sait isyanı hükümet değişikliğine, bölgesel seferberliğin ilan edilmesine, Takriri Sükûn kanununun çıkarılmasına ve İstiklal Mahkemelerinin kurulmasına ortam hazırlamıştır. 4 Atatürk Kastamonu’da yaptığı konuşma­ da tekke ve zaviyeleri kapatacağını söy­ lemiştir. * OsmanlI Devleti’nde limanlar arasında yolcu ve yük taşıma işinin büyük bir bölü­ münün ve önemli limanların işletmesinin yabancı şirketlerin elinde olması yetkisi Kabotaj Kanunu ile Yeni Türk Devleti’nin eline geçmiştir. * Tevhidi-i Tedrisat Kanunu’nun çıkarılma­ sıyla ulusal bilinç ve eğitimin laik ve bi­ limsel temellere dayandırılması sağlan­ mıştır. û Atatürk Döneminde kurulan partiler; Halk Fıkrası, Serbest Cumhuriyet Fıkrası, Te­ rakkiperver Cumhuriyet Fıkrası, Amele ve Çiftçi Partisi, Ahali Cumhuriyet Fıkra­ sı, İşçi ve Çiftçi Parlisi’dir. « Millet Mektepleri’nin açılması ve Latin al­ fabesinin kabul edilmesi okuma - yazma oranını arttırmıştır. Sanayi âlâriiriclakr inkılaplar # Cumhuriyetin ilan edilmesi, saltanatın ' kaldırılması, hali^liğin kaldırılması, çok partili rejim denemelerinin yapılması si­ yasal alanda yapılan girişimlerdir. # Cumhuriyet Dönemi’nde uzunluk ve ağır- ' İlk ölçülerinde metre kilogram sistemle-.. rine geçilmesindeki amaç uygulamada birliği sağlamaktır. o Saltanatın kaldırılması Medeni Kanunun kabulü ve cumhuriyetin ilan edilmesi de­ mokratik devlet anlayışının geliştiğinin kanıtıdır. û Terakkiperver Cumhuriyet Fıkrası ve Setr best Cumhuriyet Fıkrası Atatürk Döne­ minde çok partili hayata geçiş amacıyla muhalefet partileri olarak kurulmuştur. û Halifeliğin kaldırıldığı gün kabul edilen diğer yasalar şunlardır: Şeriye ve Evkaf Vekâleti kaldırıldı. Erkanı Harbiye Veka­ leti kaldırdı. Tevhidi-i Tedrisat Kanunu çıkarıldı. Osmanlı hanedanı yurt dışına çıkarıldı. û Atatürk Döneminde açılan Halk Evleri’nin sunduğu hizmetler şunlardır: Okum a yaz­ ma öğrenmek için kurslar düzenlenmesi, yöresel değerleri tanıtmak amaçlı dergi ü la ş ım âla riın d a k i-ih kılap la r KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Sağlık alanındaki inkülaplar Misak-ı İktisadi Kongresi yayınlanması, dikiş nakış gibi çeşitli be­ ceri kursları düzenlenmesi, sağlık kural­ larının öğretilmesi ve uygulanması. i TBMM’nin açılması saltanatın kaldırılma­ sı ve cumiıuriyetin ilanı demokratik devle­ tin kurulmasının aşamalarıdır. i Medreselerin kapatılması ve yabancı okulların Milli Eğitim Bakanlığına bağlan­ ması öğretim birliği ile iigiii uygulamaların sonuçiarındandır. t Toplumsal alanda kadın - erkek eşitliği Medeni Kanun ile sağlanmıştır. i Atatürk Döneminde sanayiyi destekle­ mek amacıyla Sanayi ve Teşvik Kanunu; MTA’nın, Etibank’ın ve Sümerbank’m ku­ rulması gibi çalışmalar yapılmıştır. i Cumhuriyet tariiıinde laik ve demok­ ratik rejime yönelik ilk isyan Şeyin Sait İsyan ı’dır. İ İ 9 2 4 Anayasası # Halifeliğin kaldırılması doğrudan doğruya cumhuriyetçilikle ilgili bir uygulamadır. û Soyadı Kanunu’nun kabulü doğrudan doğruya halkçılık ilkesiyle ilgili bir uygu­ lamadır. û Şeyh Sait İsyanı ile ilgisi olduğu gerekçe­ siyle kapatılan parti Terakkiperver Cum­ huriyet Fıkrası’dır. û ilk cumhuriyet hükümetinin başbakanı İs­ met İnönü’dür û Atatürk’ün “Sanatsız kalan bir milletin ha­ yat damarlarından biri kopmuş demektir "sözüyle açtığı eğitim kurumu Milli Musiki ve Temsil Akademisi’dir. <t Meclis hükümeti sisteminden kabine sis­ temine geçiş cumhuriyetin ilanıyla ger­ çekleşmiştir. * Medeni Kanun ile kadınlara tanınmayan haklar; kendi soyadını kullanma ve seç­ me seçilme hakkıdır. 4 17 Kasım 1924 tarihinde kurulan Terak­ kiperver Cumhuriyet Fıkrası’nın ilk genel başkanı Kazım Karabekir'dir i Toplumsal (sosyal) alandaki inkılâplar; tekke - zaviye ve türbelerin kapatılması, kılık- kıyafet değişikliği, soyadı kanunu, takvim, saat ve ölçülerde yapılan değişik­ liklerdir. â Yeni Türk alfabesi 1 Kasım 1928 tarihin­ de kabul edilmiştir. «j Atatürk’ün” Bizim milletimiz deneyimli bir maziye maliktir. Türk çocuğu atalarını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için V'e;&(gniiecîH^ [(l^ re s e le rin kapatılm asi Kabötaj'iKariüriü KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi kendinde kuvvet bulacaktır.” sözüyle milli tarih bilincine vurgu yapmıştır. û Takriri Sükun Kanunu, Ayaklanması'yla çıkmıştır. ö Kabotaj Kanunu’nun kabul edilmesi do­ rudan doğruya bağımsızlık ilkesinin bir sonucudur. i 1928 yılında yapılan anayasa değişikli­ ğiyle ( Devletin dini İslam’dır) maddesinin kaldırılmasıyla devletin inançlar karşısın­ da tarafsızlığı sağlanmıştır i Bursa Olayı ezanın Türkçe okunmasına bir tepkidir d Işbankası; ziraat, sanayi , maden ve si­ gortacılık alanına yatırım yapmak am a­ cıyla kurulmuş ilk özel bankadır. # Hıyaneti Vataniye Kanunu ile İstiklal Mahkemeleri ilk kez kurulmuştur. i 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilatı Esasiye Kanunu’nda ilk değişiklik cumhuriyetin ilan edilmesidir. ■ Beş Yıllık Kalkınma Planı 1933 - 1938 yılları arasında çıkarılmış, 1934 - 1938 yılları arasında uygulanmıştır. Türbelerin kapatılm ası KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi öğrencilik hayatı ATATÜRK’ÜN HAYATI VE İLKELERİ û Mustafa Kemal’in katıldığı savaş ve olay­ lar; 31 Mart Vakası, Trablusgarp, II. Bal­ kan, Çanakkale Savaşı, Doğu Cephesi, Suriye Cephesi, Sakarya Savaşı ve Bü­ yük Taarruz’dur. t Milliyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan inkılâplar: Türk Dil ve Tarih kurumlarının kurulması, yabancılann elindeki işletme­ lerin satın alınması. * Mustafa Kemal’in 3 Mayıs 1920’de kuru­ lan TBMM hükümetindeki görevi Meclis Başkanlığıydı. i Halkçılık demokrasiye dayanır. Ayrıca yasalar önünde eşitlik her türlü ayrıcalığı red eder. * Milli birlik ve beraberlik duygusunu güç­ lendiren ve Kurtuluş Savaşı’nın kazanıl­ masında etkili olan ilke milliyetçiliktir. t Mustafa Kemal’in Şam’da görevli iken kurduğu cemiyet Vatan ve Hürriyet’tir. i Saltanatın kaldırılması, halifeliğin kaldırıl­ ması, Tevhidi-i Tedrisat Kanunu ve Tekke ve Zaviyelerin kaldırılması Laiklik ilkesi­ nin aşamalarıdır. Askeriik ha ya tı. * Atatürk için Ankara Anıttepe’de yaptırılan Anıtkabir’in mimarları Emin Onat ve Ah­ met Orhan Arda’dır. « Atatürk’ün Milliyetçilik ilkesi ırkçılığı içer­ mez. * Devletin dini kurallara bağfı olarak yöne­ tilmesi Atatürk’ün laiklik ilkesi ile bağdaş­ maz. ^ Mustafa Kemal İstanbul Harp Okuluna Manastır Askeri idadisini bitirdikten son­ ra girmiştir. û Her türlü kalıplaşmaya ve durgunluğa en­ gel olmak için sürekli yenileşmeyi öngö­ ren Atatürk ilkesi inkılâpçılıktır. d Atatürk döneminin son başbakanı Celal Bayar’dır. # Atatürk’ün vasiyeti ile mal varlığının bir kısmını bağışladığı kurumlar Türk Dil ve Tarih Kurumudur. # 1938-1953 yıllan arasında Atatürk’ün naaşı Ankara Etnografya Müzesi’nde bek­ letilmiştir. û Hiçbir kişiye veya zümreye ayrıcalık ta­ nınmaması Atatürk ilkelerinden halkçılık ile doğrudan ilişkilidir. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Sanatlseverliği Çocuk sevgisi û Cumhuriyet Döneminde Türk dilini geliş­ tirme, öz benliğini kazandırma ve koruma amaçlı çalışmalar milliyetçilik ve halkçılık ilkeleriyle alakalıdır. 4- Atatürk’ün “Toplu bir milleti istila etmek darmadağınık bir milleti istila etmek gibi kolay değildir” sözüyle milli birlik ve bera­ berliğin önemini vurgulamıştır. * Kadınların 1930’da Belediye seçimlerine katılma, 1933’te muhtar 1934’te de mil­ letvekili seçme ve seçilme haklarını elde etmesi cumhuriyetçilik ve halkçılığın ge­ reğidir. # Atatürk “Milli servetin dağıtımında daha mükemmel bir adalet ve emek sarf eden­ lerin daha yüksek refah, milli birliğin mu­ hafazası için şarttır” demekle halkçılığı vurgulamıştır. t Atatürk ilkeleri 1937 yılında anayasada yer almıştır. ö Yabancı okulların kapatılması bağımsız­ lık ve ulusçuluk ilkelerinin gözetildiğini gösterir. ti Laiklik ilkesi 1937 yılında yapılan anaya­ sa değişikliği ile anayasa maddesi haline gelmiştir. Sportif yönü û Arap alfabesi yerine yeni Türk alfabesi­ nin kabul edilmesitialkçılıkve inkılâpçılık ilkesiyle ilişkilidir. û Kabotaj Kanunu’nun kabul edilmesi doğ­ rudan doğruya bağımsızlık ile ilgilidir. « Laiklik ilkesi halkçılık ve inkılâpçılık ilkele­ riyle bağdaşır. * Atatürk 1 9 3 1 ’de “Türkiye Cumhuriyeti hal­ kını ayrı ayrı sınıflardan mürekkep değil ve fakat ferdi ve toplumsal hayat için iş bölümü itibariyle çeşitli çalışma grupları­ na ayrılmış bir topluluk olarak düşünmek esas prensiplerimizdendir” demekle halk­ çılık ilkesini vurgulamıştır. û Ulusal egemenlik kavramı halkçılık, milli­ yetçilik ve laiklikle bağdaşır. û Halkçılık, cumhuriyetçilik ve milliyetçiliğin bir sonucudur. it Nutuk (Söylev) 1 9 1 9 - 1 9 2 7 yıllan arasın­ daki olayları kapsar. û Devletçilik ilkesi yani Türk devletinde uygulanacak ekonomik programı belirle­ miştir. ileri görüşlülüğü ^AnıtKSabir:' KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Musul Sorunu Milletler Cem iyeti Nüfus M übadelesi Milletler Cemiyeti’nde; nüfus mübadelesi, ATATÜRK DÖMEMI DIŞ POLİTİKA Irak sınırı, Hatay sorunu, Boğazlar Soru­ û. İtalya ve Almanya’nın saldırgan politika­ nu ve Bozkurt Lotus olayları görüşülmüş­ ları Sadabad Paktı, Balkan Antantı ve tür. Montrö’nün imzalanmasına neden ol­ muştur. « Atatürk döneminde hal olmayan problem Hatay Sorunundur. û Atatürk Dönemi son başbakanı Celal Bayar’dır. û Türkiye’nin 1923-1930 yılları arasında dış il Boğazlar, Türk egemenliğine Montrö Sözleşmesi’yle girmiştir. politikasını yönlendiren gelişme Lozan m Lozan’da çözüme kavuşmasına rağmen Antiaşması’ndan kalan soruları gider­ Fransa tarafında sorun olarak ortaya çık­ mektir. c Lozan Antlaşması imzaladıktan son­ tığı halde Türkiye’nin iç meselesini saydı­ ğı konu yabancı okullardır. ra Türkiye ile Fransa arasında Osmanlı borçları, yabancı okullar. Adana Mersin demir yolu, Bozkurt Lotus Davası görül­ müştür. « Sadabat Paktı Tahran’da imzalanmıştır. 8 Vagon-Li Olayı ile halkın dil konusunda hassas olduğu ortaya çıkmıştır. û Atatürk’ün sağlığında gerçekleşmeyen gelişme Hatay’ın anavatana katılmasıdır. û Bulgaristan ve Arnavutluk Balkan Atlantı’na katılmamıştır. « Türkiye Cumhuriyeti Devleti, Hatay so­ rununu Fransa ile anlaşarak çözüme ka­ vuşturmuştur. KPSS TARİH - STRATEJİK NOTLAR facebook : Kpss Kaynak Arşivi - KPSS Doküman Arşivi Dış politika üzerine çalışm a D ış politikanın belirlenm esi D ış politika û Hatay’ın Türk topraklarına katılmasında, Fransa’nın Suriye ve Lübnan üzerindeki manda yönetimini kaldırması ve bölge halkının kendi geleceğini belirlemesi ilke­ sinin uygulaması etkili olmuştur. û Atatürk Döneminde Yugoslavya, İngiltere ve İran Devlet başkanlannın Türkiye’yi zi­ yaret etmesi uluslararası ilişkilerde yakın­ laşmanın önem taşıdığını gösterir. û Atatürk Döneminde Yunanistan, Erme­ nistan ve İrak ile sınırlarımız kesinlik ka­ zanmıştır. û Türkiye’nin Balkan Antantı’nı imzalayarak Balkanlarda barışa yaptığı katkılar ne­ deniyle Atatürk’ü Nobel Barış ödülü için aday gösteren ülke Yunanistan’dır. IVIönfröiBöğâzlar'Sözleşm es H â ta y m Tü'rkiyeye J<âtıim a­ a- ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ * II. Dünya Savaşı sonrası iki farklı rejim ile yönetilen iki devlet Almanya ve Kore’dir. # 1950’li yılların başında Kıbrıs’ın Yunanistan’a bağlanması amacı ile Yorgo Grivas liderliğinde kurulan Rum örgü­ tü EOKA’dır û İkinci Dünya Savaşı öncesinde Almanya’nın Avusturya’yı ilhakına Ansc­ hluss denir. il II. Dünya Savaşı’nda Müttefik Devletlere karşı savaşan devletler grubuna Mihver Devletler denilmiştir. â Köy Enstitüleri’nin kurulması ismet İnönü t Demokratik Parti’nin kurulması İsmet İnö­ nü Dönemine denk gelir. <i Kıbrıs Adası, nüfus mübadelesi, kıta sahanlığı, Ege adalarının silahsızlandı­ rılması sorunu Yunanistan ile yaşanan problemlerdir. Dönemi gelişmesidir. û Türkiye dış borçlarını 1954 yılında bitir­ miştir. û II. Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa’da etkinlik alanını genişletmek isteyen ABD’nin Avrupa ülkelerine ekonomik yar­ dım paketi olarak isimlendirilen faaliyet Marshall Planı’dır. ıl Balkan Antantı ve Sadakat Paktı II. Dün­ ya savaşının çıkmasıyla önemini kaybet­ miştir. lE 1959 Zürih Antlaşmasını Türkiye ile Yu­ nanistan imzaladı. Bu anlaşma bağımsız Kıbrıs devleti kurmak amacıyla yapılan anlaşmadır. kan Antantrülkeleriı K6y;Enstıtülefi, H H EESSBBB-
