SOSYAL ALANDAKİ İNKILAPLAR 1. ŞAPKA KANUNU (1925) Nedeni; Görünümde çağdaşlık sağlama Laiklik İnkılapçılık Halkçılık 1 KPSS 2006 Şapka İnkılabı; I.toplumda kadın-erkek eşitliğini sağlamak II. topluma çağdaş görünüm kazandırmak III. resmi işlemlerin takibini kolaylaştırmak amaçlarından hangilerine yöneliktir? A)Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 2 2. TEKKE VE ZAVİYELERİN KAPATILMASI (1925) . Laik devlet rejimini koruma Laiklik Halkçılık İnkılapçılık 3 TEKKE VE ZAVİYELERİN KAPATILMASIYLA ; Şeyh, hacı , molla, derviş ve seyit gibi dini unvanların kullanılması da yasaklandı. Bu düzenleme de laiklik ve halkçılık ilkeleriyle ilişkilidir. Atatürk yaptığı bu düzenleme sonrası; “ Türkiye şeyhler, dervişler, müritler ve meczuplar memleketi olamaz demiştir.” 4 3. Batı ile çalışmalarda uyum sağlamak için; 1. 2. 3. Miladi takvim ve uluslar arası saat sistemi kabul edildi.(1926) Uluslar arası rakamlar (1928)ve ölçüler (1931 )kabul edildi. Hafta tatili Cuma’dan Pazara alındı.(1935) Çok önemli; Takvim ve ölçüler aynı zamanda ulusal uygulamalarda da birlik sağlamıştır. 5 KPSS 2007 I. Hicri ve Rumi takvim yerine miladi takvimin kabul edilmesi II. Arşın, endaze ve kulaç gibi uzunluk ölçülerinin yerine metre sisteminin kabul edilmesi III. İki dereceli seçim sisteminden tek dereceli seçim sistemine geçilmesi Yukarıdakilerin hangilerinde, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki uygulamalarda birlik sağlama amacı olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 6 KPSS 2006 Atatürk Döneminde, I. hafta tatilinin cumadan pazar gününe alınması, II. toplumda ayrıcalık ifade eden sanların kaldırılması, III. tarım kredi kooperatiflerinin kurulması inkılaplarından hangilerinin uluslararası siyasi ve ticari ilişkilerde çıkan zorlukları gidermek amacıyla yapıldığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 7 . 4.KILIK-KIYAFET KANUNU (1934) *Görünümde laiklik sağlama *Dini kıyafetlerin toplumda ayrıcalık yaratmasını engelleme Laiklik Halkçılık İnkılapçılık 8 . 5. SOYADI KANUNU (1934) NEDENİ, *Resmi işlemlerin takibini kolaylaştırma *Sınıfsız ve imtiyazsız Bir toplum yaratma Halkçılık 9 KPSS 2012 Aşağıdakilerden hangisinin, ekonomik ilişkilerdeki karışıklıkları önlemek amacıyla yapıldığı savunulamaz? A) Miladi takvimin kabul edilmesi B) Soyadı Kanunu’nun çıkarılması C) Kılık ve kıyafet alanındaki düzenlemelerin yapılması D) Hafta tatilinin cuma gününden pazar gününe alınması E) Ölçü sisteminin değiştirilmesi 10 Önemli Not! Atatürk’ün Büyük eseri NUTUK 1919- 1927 yılları arasındaki gelişmeleri kapsar. Bu bilgi KPSS’de sıklıkla sorulmaktadır. Soru tarzı şu şekildedir; KPSS 2012 Mustafa Kemal Paşa’nın Nutuk’unda, I. TBMM’nin açılması, II. Halifeliğin kaldırılması, III. Serbest Cumhuriyet Partisinin kurulması olaylarından hangileri yer almaktadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 11 EKONOMİ ALANINDAKİ İNKILAPLAR TÜRKİYE (İZMİR) İKTİSAT KONGRESİ 1923 MİLLİ EKONOMİ OLUŞTURMA İKİ LOZAN ARASI MİSAKI KARMA İKTİSADİ MİLLİYETÇİLİK EKONOMİK KARARLARI SİSTEM 12 Misakı İktisadi Kararları Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır. Kabotaj Kanunu çıkarılmalıdır. Bir ticaret bankası kurulmalıdır. Millileştirmeler yapılmalıdır. Demiryolları hatları yaygınlaştırılmalıdır. 13 KPSS 2007 I. Koruyucu gümrük politikası uygulanması II. Türk parasının değerini korumak için önlemler alınması III. Âşar vergisinin kaldırılarak köylünün rahatlatılması Yukarıdakilerden hangileri, ülke ticaretinin Türkiye’nin kontrolü altında bulundurulması amacına yöneliktir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 14 KPSS 2006 I. Türk Parasını Koruma Kanunu’nun çıkarılması II. Âşar Vergisi’nin kaldırılması III. Ziraat Bankası’ndan kredi verilmesi Yukarıdakilerden hangileri, tarım kesimini rahatlatma ve üretimi artırma amacıyla doğrudan ilgilidir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 15 TARIM ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER Aşar vergisinin kaldırılması (1925) Kooperatifleşmenin yaygınlaşması Yüksek Ziraat Enstitüsü’nün kurulması Ziraat Bankası’ndan uygun kredi olanaklarının tanınması Topraksız Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun çıkarılması 16 KPSS 2006 Köylüler için çok ağır mali yük olan ve ürün üzerinden peşin olarak alınan âşar vergisinin kaldırılması, I. halkçılık, II. laiklik, III. devletçilik ilkelerinden hangilerini doğrudan destekler? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 17 TİCARET ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER Kapitülasyonların kaldırılması Kabotaj Kanunu’nun kabulü (1926) Türkiye İş Bankası’nın kurulması( 1924) Gümrük Tarife Kanunu’nun kabulü Türk Parası’nın Değerini Koruma Kanunu’nun kabulü Merkez Bankası’nın kurulması Denizbank’ın kurulması 18 SANAYİ ALANINDA YAPILAN YENİLİKLER Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması(1927) ( Bu kanunun başarısız olması Türkiye’de devletçiliğe geçilme nedenidir.) Birinci ve İkinci Beş Yıllık Sanayi Planları’nın hazırlanması Sümerbank’ın kurulması Etibank’ın kurulması 19 ATATÜRK İLKELERİ CUMHURİYETÇİLİK ( ULUSAL EGEMENLİK) Anahtar kelime + Anlamda siyasi katılım Seçim, seçmen Oy, halkoyu Meclis, parlamento 20 CUMHURİYETÇİLİK İLKESİNE ÖRNEK ÖNCÜLLER Seçmen yaşının 22’den 18’e indirilmesi Seçmen olmada vergi, servet ve öğrenim koşullarının aranmaması Tek dereceli seçim sisteminin kabulü Kadınların belediye/ muhtarlık /milletvekili seçimlerine katılması 21 MİLLİYETÇİLİK ( BAĞIMSIZLIK) Sadece anahtar kelimeler Türk Milli Sınır Manda ve himayenin reddi Dil Tarih 2k ( Kapitülasyonların kaldırılması – Kabotaj Kanunun kabulü) 22 MİLLİYETÇİLİKLE İLGİLİ ÖRNEK ÖNCÜLLER Türk Tarih Kurumunun kurulması( 1931) Türk Dil Kurumunun kurulması (1932) Yeni Türk Harflerinin kabulü (1928) Misakımillinin kabulü Milli Marşın kabulü Türk Medeni Kanunu’nun kabulü 23 KPSS 2012 1924 Anayasası’nın 88. maddesi “Türkiye’de din ve ırk ayırt edilmeksizin vatandaşlık bakımından herkese Türk denir.” şeklindedir. Bu madde Atatürk’ün, I. milliyetçilik, II. laiklik, III. halkçılık ilkelerinden hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E)I, II ve III 24 KPSS 2008 Atatürkçü milliyetçilik anlayışı ırk, din ve mezhep . ayrımcılığına karşıdır. Yalnız bu bilgiyle Atatürk milliyetçiliğinin, I. laik devlet anlayışını benimseme, II. etnik kimliklere saygılı olma, III. milletin birliğine ve bütünlüğüne önem verme özelliklerinden hangilerine ulaşılır? A) Yalnız I B) Yalnız II D) II ve III C) Yalnız III E) I, II ve III 25 HALKÇILIK (Anlamda eşitlik) Aşar Vergisinin kaldırılması( çiftçinin üretmesini kolaylaştırma ) Kılık-Kıyafet Kanunu’nun kabulü Soyadı Kanunu’nun kabulü (1934) Türk Medeni Kanunu’nun kabulü Sosyal devlet anlayışındaki her düzenleme ( Okulların açılması , hastanelerin açılması ) 26 KPSS 2008 Halkçılık ilkesinin demokratik olma özelliğini, I. ayrıcalıklara karşı olması, II. egemenliğin halkın bir kesimine ait olması, III. herkesin kanun önünde eşit kabul edilmesi durumlarından hangileri destekler? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 27 KPSS 2008 İsmet İnönü, Lozan Antlaşması’nı imzaladıktan sonra İstanbul Üniversitesinde başarının sırrını: “Yaşamaya yetecek güçte olduğumuzu belirtmeye gitmiştik … kuvvetli durumdaydık. Reddediyoruz dediğimiz zaman ulusun da reddedeceğini biliyorduk.” şeklinde açıklamıştır. İsmet İnönü’nün bu açıklamasıyla, I. laiklik, II. bağımsızlık, III. ulus egemenliği ilkelerinden hangilerini vurguladığı savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) II ve III E) I, II ve III 28 LAİKLİK Saltanatın kaldırılması (1922) Halifeliğin kaldırılması(1924) Tevhid-i Tedrisat Kanunu (1924) Medreselerin kapatılması Şer’iyye ve Evkaf Vekaletinin kaldırılması Maarif-i Umumiye Kanunu’nun kabulü (1926) Türk Medeni Kanunu’nun kabulü (1926) Yeni Türk Harfleri’nin kabulü (1928) 1928 tarihli Anayasa değişiklikleri 1937 tarihli Anayasa değişikliği 29 KPSS 2008 Atatürkçü milliyetçilik anlayışı laiktir. Bu yargıyı aşağıdakilerden hangisi destekler? A) Milleti oluşturan unsurlar arasında ırk ve köken birliğinin temel alınması B) Vatandaşların istedikleri dini ve mezhebi seçmesi C) Toplumun ırk, din ve mezhep çizgileriyle bölünmesi D) Devletin resmî bir dininin olması E) Ümmetçi düşünce yapısı 30 KPSS 2008 Atatürk Onuncu Yıl Nutku’nda “Türk milletinin yürümekte olduğu terakki ve medeniyet yolunda, elinde ve kafasında tuttuğu meşale, müspet ilimdir.” demiştir. Atatürk’ün bu sözünün aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini doğrudan vurguladığı savunulabilir? A) Milliyetçilik B) Halkçılık C) Laiklik D) Devletçilik E) Cumhuriyetçilik 31 DEVLETÇİLİK Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun başarısız olması 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı’nın etkilerini silme isteği Bankaların kurulması (İş Bankası hariç) Fabrikaların kurulması ( Alpullu Şeker Fabrikası hariç) Kalkınma planlarının hazırlanması ve uygulanması Millileştirmelerin yapılması Milli Korunma Kanunu’nun çıkarılması 32 KPSS 2010 1929-1930 yılları arasında dünyada ekonomik bunalım baş göstermiş, bu durum Türk Devleti’nin ekonomisine yeni bir yön vermesini gerektirmiştir. Bu gereksinim, I. devletçilik ilkesinin uygulanması, II. ilk beş yıllık sanayi planının hazırlanması, III. Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkarılması gelişmelerinden hangilerini sağlamıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 33 KPSS 2006 I. Devletçilik ilkesinin uygulanması II. İzmir’de İktisat Kongresi’nin toplanması III. Milletler Cemiyeti’ne üye olunması Türkiye Cumhuriyeti’nde özel girişimde sermaye birikiminin ve gerekli kadronun yeterli olmamasının yukarıdakilerden hangilerini gerekli hale getirdiği savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II D) I ve II C) Yalnız III E) I, II ve III 34 İNKILAPÇILIK İNKILAPÇILIK Tanım; Çağ dışı kalmış kurumların çağın gereklerine uygun olarak yeniden düzenlenmesi Eski- yeni vurgusu Medreseler yerine okullar Arşın, okka yerine metre- kg Mecelle yerine Medeni Kanun 35 TÜRK DIŞ POLİTİKASI TEMEL İLKELER Barışçılık Gerçekçilik Ulusal güce dayanma 1923-1930 yılları arasındaki TEMEL POLİTİKA Lozan Antlaşması’ndan kalma sorunları giderme 36 YABANCI . OKULLAR SORUNU ( 1925) Öncesi; Lozan Antlaşması 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu 1925 Yönetmeliği; Türkçe, tarih, coğrafya dersleri Türk öğretmenler okutacak Okullar yılda iki kez denetlenecek Okullarda dini simgeler bulunmayacak 37 ÖNEMLİ ! Yabancı okullar sorunu Türkiye tarafından iç sorun olarak kabul edildi ve Fransa’nın ya da Milletler Cemiyeti’nin sorunun çözümüne müdahale etmesine izin verilmedi. 38 Önemli! Lozan sonrası Türkiye-Fransa arasında; -Bozkurt Lotus davası -Adana-Mersin demiryollarının millileştirilmesi -Devlet borçlarının ödenmesi -Yabancı okullar -Suriye sınırının belirlenmesi konularında sorun yaşandı. 39 KPSS 2012 Aşağıdaki sorunlardan hangisinin çözümünde, Milletler Cemiyeti devreye girmemiştir? A) Musul C) Yabancı okullar E) Etabli B) Bozkurt-Lotus D) Hatay 40 Musul Sorunu (1926 Ankara Antlaşması) Musul Sorunu (Türkiye ile İngiltere arasındadır.) Lozan’da çözülemedi. - - Çözmek için ; Haliç Konferansı ve Ankara Görüşmesi yapıldı. Milletler Cemiyeti devreye girdi. 1926 Ankara Antlaşması’yla Türkiye-Irak sınırı çizildi Şeyh Sait İsyanı Musul sorununun aleyhimize çözülmesine neden oldu 41 KPSS 2008 I. Hatay II. Batum III. Musul Yukarıdakilerden hangileri 1926 Ankara Antlaşması’yla Türkiye’nin sınırları dışında kalmıştır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 42 NÜFUS MÜBADELESİ (ETABLİ SORUNU) 1930 Lozan Antlaşması Anadolu’daki Rumlar ( Mondros’a kadar) İstanbul’a yerleşenler hariç) gidecek Yunanistan ’daki Türkler gelecek ( Batı Trakya Türkleri hariç) 1930 düzenlemesiyle Anadolu’daki Rumlar gidecek ( İstanbul’daki Rumlar hariç) Yunanistan’daki Türkler gelecek ( Batı Trakya Türkleri hariç) 43 Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne Üye Olması(1932) Milletler Cemiyeti’ne Üyelik (1932) Neden üye olduk? Almanya ve İtalya’nın dünya barışını tehdit etmesi Neden kabul edildik? Türkiye’nin dünya barışını korumadaki kararlılığı Kim destekledi? *İspanya *Yunanistan 44 BALKAN ANTANTI (1934) Neden Kuruldu? Almanya’nın ve İtalya’nın dünya barışını tehdit etmesi Kimler üye? Türkiye Yunanistan Yugoslavya Romanya Kim üye değil ? Bulgaristan Çünkü Romanya ile Dobruca sorunu yaşadı. İçerik; Barıştan yanayız Egemenliğe saygılıyız Sınırları koruma güvencesi 45 Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936) Montrö Boğazlar Sözleşmesi (1936) Nedeni;Almanya’nın ve İtalya’nın Yayılmacı politikaları İngiltere süreci destekledi Lozan’daki Boğazlar Komisyonu kaldırıldı Boğazlardaki Türk egemenliği sağlandı. 46 KPSS 2012 İkinci Dünya Savaşı öncesinde, I. İtalya, II. Fransa, III. Avusturya devletlerinden hangilerinin yayılmacı politikası, Türkiye’nin boğazlar sorununu gündeme getirmesine neden olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 47 KPSS 2006 Türkiye’nin Boğazların güvenliğini sağlamak gereksinimiyle Milletler Cemiyeti’ne başvurmasına, aşağıdaki devletlerden hangisinin Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra dünya barışını tehdit eden eylemleri neden olmuştur? A) Fransa C) Sovyet Rusya E) İspanya B) Almanya D) İngiltere 48 KPSS 2008 I. Boğazların Türk egemenliğine geçmesi II. İtalya’nın Rodos ve On İki Ada’yı Yunanistan’a bırakması III. Ege adalarının silahsızlandırılması Yukarıdakilerden hangileri Atatürk Dönemi gelişmeleri arasındadır? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 49 . SADABAT PAKTI (1937) Nedeni:Almanya’nın ve İtalya’nın Dünya barışını tehdit etmesi Üye devletler Türkiye Irak İran Afganistan Üye Olmayan Devlet Suriye (Türkiye ile Hatay Sorunu) Amacı: Saldırmazlık anlaşması 50 KPSS 2006 Afganistan, İran, Türkiye ve Irak devletleri Sadabat Paktı’nı kurmuştur. Bu paktın kurulmasında, I. uyuşmazlıkların barışçı yoldan çözülmesi, II. katılımcı devletlerin bağımsız ve egemen olduklarını vurgulama, III. Irak’ta Arap milliyetçiliğinin güçlenmesini engelleme isteklerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir? A) Yalnız I D) I ve II B) Yalnız II E) I, II ve III C) Yalnız III 51 KPSS 2008 Sadâbat Paktına üye devletler, I. bölgesel barışı koruma, II. iç işlerine karışma, III. sınırları koruma durumlarından hangilerinin yükümlülüğünü karşılıklı olarak kabul etmişlerdir? A) Yalnız I D) I ve III B) Yalnız II C) Yalnız III E) I, II ve III 52 KPSS 2008 Aşağıdakilerden hangisi Sadabad Paktının kurulmasına neden olan gelişmelerden biridir? A) İtalya’nın Asya ve Afrika’ya doğru yayılma siyaseti izlemesi B) Boğazlardan geçmek isteyen yabancı savaş gemilerinin Türkiye’den izin almak durumunda olması C) 1929 yılında Amerika’nın ekonomik kriz yaşaması D) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulması E) İngiltere’nin Kıbrıs’ı işgal etmesi 53 TÜRKİYE ATATÜRK DÖNEMİNDE BRİAND KELLOG PAKTI’NA (1929) LİTVİNOV PROTOKOLÜ’NE (1929) AKDENİZ PAKTI’NA (1936) ATATÜRK’TEN SONRA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER’E (1945) NATO’YA (1952) ÜYE OLMUŞTUR. 54 KPSS 2012 Aşağıdakilerden hangisinin, Atatürk Dönemi’nde Türkiye ile İngiltere arasındaki ilişkilerin gelişmesine katkısı olduğu savunulamaz? A) Türkiye’nin Briand-Kellogg Paktı’na katılması B) Musul’un Ankara Antlaşması ile Irak’a bırakılması C) Almanya’nın yayılmacı politika izlemesi D) Türkiye’nin Milletler Cemiyetine üye olması E) Türkiye’nin Sadabat Paktı’na üye olması 55 KPSS 2009 Balkan Devletleri arasında yakınlaşma başlaması ve Balkan Paktı’nın kurulmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi olduğu savunulamaz? A) Birleşmiş Milletler Teşkilatının kurulmuş olması B) İtalya’nın Doğu Akdeniz’e egemen olmak istemesi C) Almanya’da Nazi Partisinin iktidara gelmesi D) Silahlanma yarışının hızlanması E) İtalya’da faşizmin güçlenmesi 56 . HATAY’IN TÜRK TOPRAKLARINA KATILMASI (1939) 1936’da Fransa Suriye ve Lübnan’dan çekildi. Türkiye’nin MC’ye başvurması ve Sandler Raporu Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’nin kurulması Halkoylaması ile Hatay’ın Türk topraklarına katılması 57 KPSS 2012 1923-1930 yılları arasında Türk dış politikasının başlıca faaliyet alanını aşağıdakilerden hangisi oluşturmuştur? A) Bölgesel paktlar oluşturmak B) Boğazları denetim altına almak C) Milletler Cemiyetine üye olmak D) Hatay sorununu çözmek E) Lozan Antlaşması’ndan kalan sorunları gidermek 58