Deri Muayenesi

DERİ VE EKLERİ SEMİYOLOJİSİ
Prof.Dr.AYŞE KILIÇ
[email protected]
AMAÇ:
Deri ve eklerine ait yakınma, öykü ve fizik muayene tekniklerini ve basit tanı
yöntemlerini öğrenmek
HEDEFLER
1-Dermatolıjik sorunlarda öykü almayı bilmesi
2-Derinin primer ve sekonder lezyonları ve görüldüğü hastalıkları bilmesi
3-Basit tanı yöntemlerini bilmesi
Deri
Vücudun dış yüzeyini bir örtü gibi kaplar. Saç ve tırnaklar gibi deri eklerinin ve
mukozaların değerlendirilmesi birçok deri hastalığının, deride bulguya yol açan
sistemik hastalığın tanısına yaklaşımda temel oluşturur.
Dermatolojik Hastalıklarda Tanı
-Dikkatli öykü alma,
-Deri, deri ekleri, mukozaların muayenesi
-Tanı yöntemleri
olmak üzere üç temel yaklaşıma dayandırılır.
Dermatolojik muayenede
-Elementer deri bulgularının değerlendirilmesi,
-Lezyonların morfolojisi, dizilimi, dağılımı
tanı ve ayırıcı tanı için ipuçlarını sağlar.
Gerektiğinde tanıya yardımcı invaziv ve noninvaziv yöntemler kullanılabilir. Çocuk
hastalarda mümkün olduğunca noninvaziv yöntemlere başvurulmalıdır.
ÖYKÜ
Deri ile ilgili sorunlara yaklaşım dikkatli bir öykü alma ile başlar. Çocuklarda
yaş ve cinsiyet kaydedilir. Bazen öykü muayeneden daha değerli olabilir ve tanıyı
koydurabilir. Son zamanlarda yeni kullanılan bir deterjan kontakt dermatit tanısının,
son zamanlarda tüketilen bir besim ürtiker tanısının konulmasında ana rolü
oynayabilir.
Hasta o andaki yakınmasına odaklanmış durumda olduğundan önce özel öykü ile
başlanmalıdır.
Yakınmanın başlama zamanı tam olarak öğrenilmelidir.
İlk başlayan, primer lezyonun karakteri (papül, vezikül vs.) öğrenilmeli lezyonun nasıl
değişikliğe uğradığı sorgulanmalıdır. Alevlenmesi, gerilemesi ve tekrarlaması varsa
kaydedilmelidir. Ayrıca aileden bu durumu alevlendiren veya başlatan bir nedeni fark
edip etmedikleri de öğrenilmelidir (yiyecek, güneş ışını, soğuk, sıcak, fizik aktiviteler,
hayvanlarla temas, topikal veya sistemik tedaviler gibi)
Lezyonlarda
-kaşıntı,
-ağrı,
-yanma, batma hissi veya
-anestezi
olup olmadığı iyi sorgulanmalıdır.
Hastalığın Seyri iyi tanımlanmalıdır, hızla yayılan akut lezyonlar, ortadan iyileşme
gösterip yayılan lezyonlar, yavaş seyirle kronik gidiş gösteren ya da alevlenmeler ve
iyileşmeler ile giden lezyonlar birçok hastalığın tanısında yol göstericidir.
Lezyonlar,
-Ne zaman, nerede, nasıl başladı?
-Ne kadar süredir mevcut?
-Başlangıçta neye benziyordu?
-Başka herhangi bir bölgede var mı?
-Seyri nasıl gelişti (relaps, remisyon, geçici, kalıcı vs.)?
-Çocuk üzerinde ne gibi etkileri oldu?
-Kaşıntı, acı, yanma veya benzeri yakınmalar var mı?
Genel olarak;
Nerede yaşıyor, son zamanlarda seyahat edildi mi? Çocuğun derisi dışında
herhangi bir yakınmadan söz ediyor mu? Deri veya bu şikâyetle ilgili geçmişte yaşanan
hastalıklar var mı? öğrenilmelidir.
Son zamanlarda veya önceden geçirdiği sistemik hastalık var mı? Yakın geçmişte
çocuğun topikal veya sistemik herhangi bir tedavi gördü mü, hangi ilaçları ve nasıl
kullandı? Ailenin diğer üyelerinde benzer bulgu veya hastalıklar var mı?
FİZİK BAKI
Derinin elementer lezyonlarının doğru tanımlanması tanının altın anahtarıdır.
Bütün giysilerin çıkarılması gerekir. Muayene odası mümkünse doğal güneş ışığı
almalıdır Doğal gün ışığı sağlayan "daylight" tipi lambalar ile aydınlatılmış olmalıdır.
Büyütücü mercekler kullanılması yararlıdır. Çocuğun yaşına göre ortam sağlanmalıdır,
Küçük çocukların oyuncaklar ile oyalanması sağlanabilir.
İnspeksiyon
Uzaktan genel bir değerlendirme, yakın inspeksiyon, lezyonların yerleşimine ve
dağılımına bakılmalıdır. Lezyonların morfolojisi, yerleşimi ve dağılımının saptanması
için yakın inspeksiyona geçilir.
Deri muayenesinde inspeksiyonun ardından lezyona dokunulmalı ve iki parmak
arasında hissedilmelidir. Bu hem lezyonun algılanmasını hem de hastanın güvenini
sağlar.
Lezyonların deriden kabarıklılığı, sertlik ve yumuşaklık gibi kıvam farklılıkları,
kırıştırılabilme özelliği, gode bırakabilen ödem, fluktasyon,
nodul tarzındaki lezyonun hareketi ve yapışıklılık özellikleri, ısı hissetme durumu, ağrılı
olup olmadığı saptanır.
Soğuk deri iskemi ve siyanoz, ılık deri inflamasyonu belirtir en iyi şekilde parmak
sırtları ile hissedilebilir.
Parmakların hafif baskısı ile lezyondaki renk değişikliği vazal reaksiyonu ortaya
çıkarır, Eritemde solma görülürken peteşiyal lezyonlar değişmez.
Derinin yanısıra mukozalar, saç, tırnak ve diş muayeneleri yapılmalıdır. Servikal,
aksiler ve ingiunal lenf bezleri palpe edilmelidir. Mukozalar ve sızıntılı, sulu lezyonlar
palpe edilirken eldiven kullanılmalıdır.
Generalize lezyonlarda;
-ilaç erüpsiyonu,
-kontakt dermatit,
-enfeksiyöz hastalıklar ve sifilis düşünülmelidir.
Saçlı deri lezyonlarında;
-Seboreik dermatit,
-Kontakt dermatit,
-Psoriazis,
-Folikülit,
-Pedikülozis
düşünülmelidir.
Kulak lezyonlarında
-Seboreik dermatit,
-Psoriazis,
-Atopik ekzema
düşünülmelidir.
Yüz lezyonlarnda;
-Akne,
-rozase, impetigo,
-kontakt dermatit,
-seboreik dermatit,
-follikülit,
-herpes simpleks,
-lupus eritematozus,
-dermatomyozit
düşünülmelidir.
DERİNİN ELEMENTER LEZYONLARI
Makul: Sınırlı, boyutu bir cm'yi geçmeyen, çevredeki normal deriye oranla kabarıklık
veya çöküntü yapmayan, yani palpe edilemeyen, çevredeki deriden yapısal fark veya
renk farkı gösteren düz lezyondur
Papül; Deriden kabarık, sınırlı,
bir cm veya daha küçük çapta,
sıvı içermeyen yüzeysel solid lezyondur
Vezıkul ve Bul : Patogenezleri ile ilişkili olarak tek bir odacıktan (unilocular) veya çok
sayıda bölmeden (multilocular) oluşabilirler.
Veziküller genellikle gergin, büller gergin veya gevşek olabilirler.
Eritem; Vasküler konjesyon veya perfüzyon artması sonucu gelişen derideki geçici
kızarıklıkdır. Bu lezyon üzerine baskı uygulandığında solar.
Peteşi; Kan veya kan pigmenti içeren nokta tarzında, bir cm'e kadar, sınırlı hemorajik
lezyondur. Örnek: trombositopeni,
ilaç erüpsiyonu.
Purpura; Kan veya kan pigmenti içeren, bir cm'den büyük sınırlı lezyondur. Örnek:
vaskulit.Peteşi ve purpuralar üzerine basmakla renk değiştirmeyen lezyonlardır.
Ekimoz;İİki mm çapından daha büyük maküler hemoraji alanıdır.