cinsel soruna yaklaşım

CİNSEL SORUNA YAKLAŞIM
Uz. Dr. Ejder Akgün YILDIRIM
Tanı ile başvuru yakınması çoğu zaman
uyuşmaz.
Çiftlerde cinsel sorunun sahibi ile başvuru
yakınmasında bulunan aynı birey olmayabilir.
Cinsel sorun
İkincil cinsel sorun
Partnerde cinsel sorun
Kişiler arası sorun
Partner sorunu
Birleşme korkusu
İkincil cinsel sorun
Cinsel isteksizlik
Partnerde cinsel sorun
Erektil disfonksiyon
Kişiler arası sorun
Partner sorunu
CİNSEL ÖYKÜ
Öykünün Önemi
• İyi bir cinsel öykü, tanıya götüren en önemli araçlardan biridir.
• Cinsel öykünün ayrıntıları, tedavi planında terapistin en önemli
yardımcısıdır.
HASTA İÇİN ÖYKÜ VERME
ZORLUKLARI
Öykü Alma Aşamasının Hasta İçin
Zorlukları
• Cinsellik hakkında konuşma alışkanlığı yok, tanımlayıcı sözcük
yok.
• Cinsellik fizyolojisi bilinmez.
• Cinsel işlev aşamaları bilinmez.
• Anksiyete
• Utanma,çekinme
TERAPİST İÇİN ÖYKÜ ALMA
ZORLUKLARI
?????
Terapist için Öykü Alma Zorlukları
•
•
•
•
•
•
•
Cinsellik hakkında rahat konuşamama
Neyi nasıl soracağını bilememe
Ortak dil yaratmakta yetersizlik
Cinsel bilgi verme deneyimsizliği
Güven verme zorluğu
Cinsel işlev ayrıntılarını düzenli sorgulayamama
Gerekli bilgiyi alıp sorunu tanımlayamama
CİNSELLİK
KONUŞABİLMEK
Değer Yargılarımız
• Ahlakçı yaklaşımlar
• Cinsiyetçi yaklaşımlar
• Cinselliğin aşırı önemsenmesi
Öngörülerimiz
• Evli olunması
• Heteroseksüel olunması
Önyargılarımız
• Düşük sosyoekonomik seviye
Cinsiyet Kaygısı
• Kadın hekim/erkek hekim
• Hasta rahat edemez.
Hekim rahat edemez
Kullandığımız Dil
• Kullanılan dil – cinselliğe bakış
açısı
Sınırlama (hastanın ketlenmesi)
•
•
•
•
Edep yeri
Bayan
Ayıp
Hastalanmak
Cinsel Kaygılarımız
• Bizim için cinsellik
• Cinselliğimizi kendimize ifade edebilmek
• Cinselliği partnerimiz ile konuşabilmek
Kaygılarımız
•
•
•
•
Hasta utanır
Ben sorarsam beni yanlış anlar
Benden uzaklaşır
Ben kızarırsam
Kaygı
Hekimin kaygısı
Hekimin rahatlığı
Hastanın kaygısı
Hastanın rahatlığı
• Soruldukça yanıt alınır.
• Hastanın kaygısı varsa azaltılmalıdır.
• Hasta en çok hekimin güven veren tutumundan ve konuya hakim
olmasından rahatlar.
• Öykü alınırken her tür soruya hazırlıklı olunmalıdır.
– Orgazm nedir
– Masturbasyon nedir
Bireyin Cinsel Öyküsü Yalnız Alınır.
• Her eşle ayrı ayrı görüşülmeli,
• Geçmiş yaşam öyküleri mutlaka yalnızken alınmalı,
• Bilgilerinin gizliliğinin diğer eşe karşı korunması.
Cinsel Öykü Alan Terapist,
• Bireyin sosyo-kültürel düzeyine uygun, ortak bir dil bularak,
cinsel işlev aşamalarına ilişkin ayrıntılı sorular
sormalıdır.
Tutum ve Dil
•
•
•
•
Kapalı uçlu sorular
Kolaylaştırıcı olmak
Anlaşılır sorular
Rahat bir görünüm
Öykü Evreleri
Cinsel sorun/yakınma
Cinsel sorunun öyküsü
Cinsel gelişim öyküsü
Cinsel durum
Cinsel eşle görüşme
Organik etiyoloji sorunları
TANI
Ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme
Cinsel travma
Partner/ilişki sorunları
Cinsel Sorun/Yakınma
• Hastanın tanımladığıdır.
• Doğrudan ya da dolaylı ifade edilebilir.
• İfade edilebilir bir ortama ihtiyaç vardır.
Cinsel Sorunun Öyküsü
• Tanımlanan sorun irdelenir.
• Ayrıntılı sorular sorulur.
Cinsel Gelişim Öyküsü
• KRONOLOJİK ÖYKÜ
Cinsel Gelişim Öyküsü
• Çocuklukta cinsel oyunlar (yaş, partner, yakalanma,
cezalandırılma....) – her zaman sorulmayabilir.
• Sünnet (yaşı, tepkisi)
• Menses (yaş, ön bilgi, tepki)
• Cinsel bilgilenme (yaş, kaynak, düzey...)
• Masturbasyon (başlangıç yaşı, sıklık, tutum, fanteziler)
Cinsel Gelişim Öyküsü
Evlilik öncesi cinsellik;
• İlk flört yaşı,
• Partnerlerin cinsiyeti, sayısı,
• İlişkilerin süresi
• Cinsel yakınlık düzeyi (öpüşme, giyinik petting, yarı çıplak
sevişme, çıplak sevişme, cinsel organ teması içeren sevişme,
cinsel birleşme)
• Cinsel ilişki sıklığı
Cinsel Gelişim Öyküsü
İlk cinsel birleşme;
• Kişinin yaşı
• Partnerin türü
• Partnerin cinsiyeti
• İşlevsel sorun
• Kanama, acı
• Kişisel tepki
Partner ile ilişkinin türü;
• Para karşılığı
• Kısa süreli ilişki
• Uzun süreli ilişki
• Eş
• Tecavüz
Cinsel Gelişim Öyküsü
•
•
•
•
Evlilik şekli; tanışarak/görücü usulü
Premarital ilişki süresi
Eşlerin premarital dönemde cinsel yakınlık düzeyi
İlk gece (adetler, tepkiler, sorunlar, cinsel birleşmenin olup
olmadığı)
Cinsel Gelişim Öyküsü- Cinsel Durum
Evlilikte cinsel yaşam özellikleri:
• Cinsel istek
• Cinsel ilişki sıklığı
• Başlatıcı/başlama
• Ön sevişme (süre, katılım, çeşitlilik)
• Haz / Subjektif uyarılma
• Fizyolojik cinsel uyarılma (lubrikasyon/ereksiyon)
Cinsel Gelişim Öyküsü- Cinsel Durum
• Birleşme (süre, girişte sorun...)
• Boşalma denetimi
• Orgazm (cinsel birleşme sırasında, ön sevişmede manual uyarı,
oral seks, sürtünmeyle doğrudan klitoral uyarı ile)
• Cinsel Doyum
Cinsel gelişim öyküsü- Cinsel Durum
Kaçınmalar;
• Çıplaklık
• Aydınlık
• Genitaller
• Beden parçaları
• Meni
• ......
Cinsel Eşle Görüşme
Öykü Evreleri
Organik etiyoloji sorunları
Ayrıntılı psikiyatrik değerlendirme
Cinsel travma
Partner/ilişki sorunları
TANI
Kardiyovasküler Hastalıklar:
Aterosklerotik Hastalık
Leriche sendromu
Kalp Yetmnezliği
…..
Renal ve Ürolojik Hastalıklar:
Nörolojik Hastalıklar:
Multipl Skleroz
Periferik Nöropati
Genel Pareziler
Parkinson Hastalığı
Merkezi periferik Sinir Sistemi Tümörleri
Omurilik patolojileri
Pulmoner Hastalıklar:
Hepatik Hastalıklar:
Genetik Hastalıklar:
Kleinfelter Sendromu
Genital organların vasküler ve yapısal anomalileri
Nutrisyonel Bozukluklar:
Endokrin Bozukluklar:
Diabetes Mellitus
Hipotalamo-Hipfiz-adrenal eksen bozuklukları
Seks gonadlarındaki patolojiler
Akromegali
Addison Hastalığı
Arenal Neoplaziler
Tiroid Hastalıkları
Adrenogenital Sendrom
Operasyonlar:
Perineal Prostatektomi
Abdominal-perineal kolon rezeksiyonu
Sempatektomi
Retroperineal cerrahiler
Radikal Sistektomi
Enfeksiyon Hastalıkları
Entoksikasyonlar:
Diğer Hastalıklar ya da tıbbi durumlar:
Radyoterapi
Genel durumu bozan herhangi bir
hastalık ya da durum
Başlama zamanı:
Cinsel yaşamın başından beri ya da sonradan...
Başlama biçimi:
Birdenbire ya da yavaş seyirle...
Bozukluğun gidişi:
Epizodik, kronik..
Bozukluğun durumsal faktörlerden etkilenip etkilenmediği:
Yalnız kendi partneriyle, masturbasyonla ilgisi
Bozukluğun öncesinde yaşanan stres verici olay:
Tıbbi hastalık,
İlaç kullanımı,
Kaza, felaket (deprem, ekonomik kriz vb..),
Evlilik, boşanma, eş hastalığı, hamileliği ya da kaybı,
Çocuğunun olması,
Evlilik dışı ilişki,
Diğer önemli yaşam olayları.