tc ġnkılap tarġhġ ve atatürkçülük 1.ünġte bġr

T.C. ĠNKILAP TARĠHĠ VE ATATÜRKÇÜLÜK
1.ÜNĠTE
BĠR KAHRAMAN DOĞUYOR
Öğrencilerimize faydalı olabilmek amacıyla
kendi ders notlarımdan oluşturularak hazırlanmıştır.
Zeki DOĞAN
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
sosyalciniz.wordpress.com
Sosyal Bilgiler Öğretmenleri
BATIYA ERKEN AÇILAN KENT: SELANĠK - FĠKĠR AKIMLARI
Selanik, Rumeli’de (Balkanlar) Ege denizi kıyısında yer alan ve
Osmanlı-Avrupa ticaretinin önemli noktalarından biri olan, önemli
bir kentti. Kara, deniz ve demiryolu ulaşımı gelişmişti. Üsküp, Belgrat,
Manastır ve İstanbul’a demir yolu ile bağlıydı.
Selanik’te, çoğunluğu Türkler olmak üzere Rum, Bulgar, Ermeni,
Yahudi ve Sırplar yaşamaktaydı. Farklı milletlerin bulunduğu bu
şehirde, çeşitli dillerde gazete ve dergiler yayınlanırdı.
 Bu çok uluslu yapı, konuşulan diller, inançlar, gelenek ve
görenekler ülkede çok zengin bir sosyal ve kültürel yapının
oluşmasını sağlamıştı.
 Gelişmiş bir kent olan Selanik'te çocukluğunu geçiren Atatürk'ün
fikri zenginliğinin ve ufkunun gelişmesinde bu şehrin olumlu
katkıları olmuştur.
 Coğrafi konumu
 Ulaşımı gelişmiş
 Ekonomik ve ticari
açıdan gelişmiş

Çok uluslu yapı

Farklı milletler

Kültürel zenginlik

Sosyal çeşitlilik

Basın ve fikir hayatı

Fikir ve düşünce
hayatını
şekillendirmiştir.
 Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla
kadar huzur ve güven içerisinde
yaşayan milletler, Fransız Ġhtilali
ile ortaya çıkan milliyetçilik
düşüncesinden etkilenerek
çatışma ortamına (azınlık
isyanları) sürüklenmişlerdir. Bu
çatışma ortamında devleti
parçalanmaktan kurtarmak
amacıyla Osmanlı aydınları bazı
çareler aramış bunun sonucunda
yeni fikir akımları ortaya çıkmıştır.
OSMANLIYI DAĞILMAKTAN KURTARMAK ĠÇĠN ORTAYA ATILAN FĠKĠR AKIMLARI



BATICILIK: Osmanlı
Devleti’nin kurtuluşunun tek
yolunun batıya ayak
uydurarak çağın fikir ve
ihtiyaçlarına uygun medeni
bir millet ve devlet haline
gelmekten geçtiğini savunan
fikir akımıdır.
Cumhuriyetin ilanından
sonra inkılapların
yapılmasında etkili olmuştur.


OSMANLICILIK: Bu akıma
göre Osmanlı Devleti içindeki
tüm milletler ‘Osmanlılık’
duygusu ile Osmanlı milleti
haline getirilirse, devlet
içindeki değişik milletlerin
ayaklanmaları önlenmiş
olacaktır. ( I. Meşrutiyet )
Bu fikir Balkan uluslarının
Osmanlı Devletine isyan edip
bağımsızlıklarını ilan
etmeleriyle
uygulanamamıştır.
Bu fikir akımlarından hiçbiri Osmanlıyı dağılmaktan kurtaramamıştır.



ĠSLAMCILIK: Bu akıma göre,
devletin parçalanmasını
engellemek için Müslüman
milletler Osmanlı
halifesinin liderliğinde tek
bir çatı altında
birleşmelidir.
Bu düşünce I. Dünya savaşı
yıllarında Arapların
Osmanlı Devletine karşı
isyanı ile iflas etmiştir.
(Ümmetçilik-Panislamizm)




TÜRKÇÜLÜK: Tüm Türkleri
milli bir duygu ile
bilinçlendirmeyi ve bir
bayrak altında toplamayı
amaçlamıştır.
Balkan Savaşlarından sonra
Osmanlı yönetimine hâkim
olan düşünce akımıdır.
Kurtuluş Savaşının
kazanılmasında etkili
olmuştur.
(Turancılık-PanTürkizm)
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni
MUSTAFA KEMAL’ĠN EĞĠTĠM HAYATI
MAHALLE MEKTEBĠ
 Geleneksel eğitim veren
bir okuldur.
 Annesinin isteği üzerine
ilk olarak bu okula
gitmiĢtir.
 Bu okulu bitirmemiĢtir.
ġEMSĠ EFENDĠ OKULU
 Modern eğitim veren,
Selanik’in ilk özel Müslüman
okuludur.
 Babasının isteği üzerine bu
okula gitmiştir. (1887)
 Bu okulda okurken babası
ölmüĢ eğitimine bir süre ara
vermiĢtir.
MANASTIR ASKERĠ ĠDADĠSĠ
 Selanik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra, 1896 yılında
Manastır Askeri İdadisine (lise) başladı. Derslerde
gösterdiği başarıyla hem öğretmenlerinin hem de
arkadaşlarının takdirini kazandı.
 Bu okulda sınıf arkadaşı Ömer Naci sayesinde
edebiyata ve hitabete ilgi duydu. Fransızca özel
dersleri aldı.
 Tarih öğretmeni Kolağası Tevfik Bey’in tarih bilgisi
onda tarih bilinci uyandırmıştır.
 Askeri İdadi’de okurken Fransız yazarlar ile Türk
Milliyetçiliği üzerine de Namık Kemal ve Mehmet Emin
Yurdakul gibi yazarları okumuş ve etkilenmiştir.

SELANĠK MÜLKĠYE RÜġTĠYESĠ
SELANĠK ASKERĠ RÜġTĠYESĠ
İlkokuldan sonra bu okula
devam etmiştir. (RüĢtiye:
 Sınavlarına girerek
kazandığı bu okulda, zekâsı
ve üstün yetenekleriyle
öğretmenlerinin sevgisini
kazandı.
 Kemal adını bu okuldaki
matematik öğretmeninden
almıştır. (1893)
Ortaokul)
 Bu okulda okurken gizlice
askeri okulun sınavlarına
girmiĢ ve kazanmıĢtır.
 Bu okulu da bitirmemiĢtir.
ĠSTANBUL HARP OKULU
ĠSTANBUL HARP AKADEMĠSĠ
 Manastır Askeri İdadisini
bitirdikten sonra 1899 yılında
Harp Okulu’na girdi.
 Harp Okulunda okurken
arkadaĢları ile birlikte bir dergi
çıkardı.
 1902 ‘de Teğmen rütbesiyle
mezun oldu.
 Atatürk’ün yetiştiği dönemde Osmanlı Devleti sınırları içinde farklı özelliklerdeki okullar
mevcuttu. Bir tarafta dini derslerin ağırlıkta olduğu mektep ve medreseler; diğer tarafta Batı
tarzı okullar, askeri okullar ve çeşitli meslek okulları vardı. Bunun yanında azınlık okulları ile
yabancı okullar da faaliyetteydi. Bu okulların her biri kendi amaçları doğrultusunda eğitim
yapıyordu.
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni
 Harp Akademisinde okurken
derslerinin yanı sıra, ülkenin içinde
bulunduğu siyası durum ve
sorunları ile yakından ilgilendi.
 Mustafa Kemal, Harp Akademisini
kurmay yüzbaĢı olarak bitirdi (11
Ocak 1905). Böylece orduda görev
almaya hazır bir kurmay subay oldu.
 Bu durum, Atatürk'ün yetiştiği dönemde
Osmanlı Devleti’nde eğitim birliği
olmadığını gösterir.
MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI
ŞAM’A ATANMASI (1905)



İlk görev yeri olan Şam’daki 5. Ordu’ya Kurmay
Yüzbaşı olarak atandı.
Suriye'de bulunduğu sırada yakın arkadaşlarıyla
Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurdu (Ekim 1906).
Selanik başta olmak üzere birçok şehirde cemiyetin
şubesini açtı.
Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurması, liderlik
özelliğini, yöneticiliğini ve vatanseverliğini
göstermektedir.
31 MART OLAYI (1909)



TRABLUSGARP SAVAŞI (1911)





İtalya'nın Trablusgarp'a saldırması üzerine gönüllü
subay arkadaşları ile birlikte gizlice Trablusgarp'a
gitti.
Halkı örgütleyerek Derne ve Tobruk'ta İtalyanlara
karşı başarılı savunma savaşları yaptı.
Başarılarından dolayı Mustafa Kemal binbaşılığa
terfi ettirildi.
Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in ilk askeri
başarısıdır.
Mustafa Kemal'in Trablusgarp'ta yerli halkı
İtalyanlara karşı örgütleyerek direnişe geçirmesi
onun teşkilatçılığı ile ilgilidir.



SURİYE CEPHESİ (1917)

Suriye’deki 7. Ordu Komutanlığına atandı. Alman
komutan ile düştüğü anlaşmazlık sebebiyle istifa
etmiş İstanbul’a döndü.
1918 yılında 7.Ordunun da bağlı olduğu Yıldırım
Orduları Grup Komutanı olarak atanmış ve
Halep’in kuzeyinde bir savunma hattı kurarak
İngiliz kuvvetlerini durdurmayı başarmıştır.
İstanbul'da meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı 31 Mart
Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni sağlamak amacıyla
Hareket Ordusu’nda kurmay yüzbaşı olarak başarıyla
görev yaptı.
31 Mart Olayı mevcut düzene karşı girişilen ilk
isyan hareketidir.
Mustafa Kemal’in 31 Mart isyanını bastırmada önemli
rol oynaması, meşrutiyet taraftarı yani yenilik yanlısı
olduğunu gösterir.
ÇANAKKALE CEPHESİ (1915)


PİKARDİ MANEVRALARI (1910)

19.Tümen Komutanı olarak Arıburnu,
Conkbayırı, Anafartalar'da düşmana karşı
büyük başarılar elde eden Mustafa Kemal,
Osmanlı Devleti'nin bu cephedeki savaşı
kazanmasında önemli rol oynadı.
Mustafa Kemal, meşhur “Ben size taarruz
emretmiyorum. Ölmeyi emrediyorum.”
sözünü burada söylemiştir. Bu söz onun
vatanseverliği ve liderliği ile ilgilidir.
Çanakkale savaşlarında düşmanın nereden
çıkarma yapacağını bilmesi ileri
görüşlülüğü ile ilgilidir.
Çanakkale Savaşlarında kazandığı başarılar
onun askeri dehasının tüm yurtta ve
dünyada tanınmasını sağlamıştır.
Bu cephedeki başarılarından sonra Albaylığa
yükselmiştir.

Fransız ve İngiliz birliklerinin ortaklaşa
düzenlediği askeri tatbikatlara Fethi Okyar
ile birlikte gözlemci olarak katılmış,
gelecekte hava kuvvetlerinin önemine
vurgu yapmıştır.
Yenilikçi kişiliğini, kendisini geliştirdiğini
ve ileri görüşlülüğünü gösterir.
KAFKASYA CEPHESİ (1916)




Ruslara karşı mücadele verilen Kafkasya cephesinde
16.Kolordu Komutanı olarak görevini sürdürdü.
Burada Ruslar karşısında dağınık halde olan
birlikleri bir araya getirerek eksiklikleri
tamamlayan Mustafa Kemal, Rusların elinden Muş
ve Bitlis’i geri almayı başardı.
Bu başarı, Mustafa Kemal’in kişisel özelliklerinden
sabır ve disiplin anlayışını göstermektedir.
Tuğgeneralliğe yükselmiştir.
KURTULUŞ SAVAŞI (1921-1922)



 I. Dünya Savaşında sırasıyla Çanakkale,
Kafkas ve Suriye cephelerinde görev yaptı.

Zeki DOĞAN - Sosyal Bilgiler Öğretmeni

Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlatmış ve
zafere ulaştırmıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın her aşamasında Türk Milletine
liderlik etmiş, Türk halkını düşmana karşı
birleştirmiştir. (birleştirici ve bütünleştirici oluşu)
Başkomutan olarak orduyu yönettiği Sakarya
Meydan Savaşı ve Başkomutanlık Meydan
Muharebesi'ni kazanmıştır.
Türk milletinin her alanda çağdaşlaşmasını hedef
alan inkılapları gerçekleştirmiştir.
MUSTAFA KEMAL VE DÖRT ŞEHİR
 Selanik, Manastır, İstanbul ve Sofya şehirleri Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Selanik günümüzde Yunanistan; Manastır
Makedonya; İstanbul Türkiye; Sofya ise Bulgaristan sınırları İçinde yer almaktadır.
SELANİK
 Mustafa Kemal’in doğup büyüdüğü, çocukluğunun ve eğitim
hayatının geçtiği şehir olan Selanik, Osmanlı’nın önemli bir Balkan
kentiydi. Ege kıyısında bulunan Selanik’te deniz ticareti oldukça
gelişmişti.
 Farklı milletlerin bulunduğu bu şehirde, çeşitli dillerde gazete ve
dergiler yayınlanırdı.
 Mustafa Kemal, 1907’de askeri görevle geldiği Selanik’te İttihat ve
Terakki Cemiyetine katıldı.
 Mustafa Kemal ordunun siyasetten ayrılması gerektiğini
düşündüğünden ve İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan fikir
uyuşmazlıkları sebebiyle cemiyetten ayrılarak kendini tamamen
askerlik mesleğine verdi.
İSTANBUL






İstanbul, Osmanlı’nın başkentiydi ve en gelişmiş şehriydi.
Mustafa Kemal, İstanbul’da hem asker hem öğrenci olarak
bulunmuştur.
Mustafa Kemal'in İstanbul’da bulunduğu Beyoğlu (Pera) ve Galata
civarı şehrin Batı’ya açılan yüzüydü. Avrupa elçiliklerinin yoğun
olduğu, sosyal ve kültürel yönden hareketli bir semtti.
Mustafa Kemal, okul yıllarında, arkadaşlarına konferans niteliğinde
konuşmalar yaparken sonraki yıllarda da İstanbul’da evinde
arkadaşlarıyla toplantılar düzenlemiş, ülke sorunlarını tartışmıştır.
Osmanlı’nın içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik sorunları
yakından görmüştür.
Arkadaşlarıyla gazete ve dergi hazırlamıştır.
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni
MANASTIR





Konsolosluklar ve ticaret şehri Manastır, aralarında çekişme olan çeşitli
din ve milliyetten insanları barındırıyordu. Sırbistan, Bulgaristan ve
Yunanistan, kiliseler aracılığıyla bölgeye hâkim olmak istiyordu.
Mustafa Kemal Askeri İdadide (lise) öğrenim görmek üzere geldiği
Manastır’da vatan ve hürriyet şiirleri yazan Namık Kemal’den,
milliyetçilik alanında Ziya Gökalp’ten ve Türkçülüğü savunan
Mehmet Emin Yurdakul’dan etkilenmiştir.
Mustafa Kemal’in tarih bilincinin gelişmesinde öğretmeni Mehmet
Tevfik Bey’in rolü büyüktür. Bu dönemde Türk kültür ve tarihi ile ilgili
okuduğu eserler sayesinde Mustafa Kemal'in fikir hayati şekillendi.
Burada bazı Fransız düşünürlerinin eserleriyle tanıştı.
1897 Türk-Yunan Savaşında savaşta başarılı olunmasına rağmen barış
masasında istenilenin alınamaması Mustafa Kemal’i derinden etkiledi.
SOFYA
 Mustafa Kemal, Balkan Savaşları sonrasında 1913'te Sofya Askeri
Ataşeliği’ne atanmıştır.
 Sofya'da sosyal hayat çok canlıydı. Üst düzey yetkililerin katıldığı
danslı, yemekli toplantılarda Mustafa Kemal, Avrupa devletlerinin
temsilcileriyle doğrudan görüşme ve fikirlerini paylaşma imkânı
buldu.
 Bulgaristan'da kalan Türklerle yakın ilişki kurdu ve Türklerin yaşadıkları
yerleri ziyaret etti. Bulgaristan'da Türkçe olarak yayımlanan gazetelerle
irtibat kurarak bölgedeki Türklerin sosyal ve siyasi haklarının
yükseltilmesi çalışmalarına katıldı.
 Bulgar Meclisinin toplantılarını (parlamento işleyişi) takip etti.
Mustafa Kemal, gözlemlerinin yer aldığı raporlarına kendi analizlerini de
ekleyerek bunları Osmanlı Hükümeti yetkilileriyle paylaştı.
MUSTAFA KEMAL LİDERLİK YOLUNDA










ÜSTLENDİĞİ BAZI GÖREVLER
MİLLİ MÜCADELEDE MUSTAFA KEMAL
Harp Akademisi’nden Kurmay Yüzbaşı olarak
mezun olması (1905)
Şam’daki 5. Orduya atanması (1905)
Manastırdaki 3.Ordu’da görevlendirilmesi (1907)
Hareket Ordusu Kurmay Başkanı (1909)
Trablusgarp’ta görev alması (1911)
Derne Komutanlığına getirilmesi (1912)
Sofya’da askeri ataşe olarak atanması (1913)
Çanakkale Cephesi’nde 19.Tümen Komutanlığı
(1915)
Kafkas Cephesinde 16.Kolordu Komutanlığı (1917)
Suriye Cephesinde 7.Ordu Komutanlığı (1917) ve
Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı (1918)
 Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra İstanbul’a geldi (13 Kasım
1918). (Geldikleri gibi giderler.)
 İstanbul’da bulunduğu zaman içerisinde memleketin kurtuluşu ile ilgili
olarak güvendiği arkadaşlarına Ali Fuat (Cebesoy), Rauf (Orbay) ve İsmet
(İnönü)] kendi fikirlerini anlattı.
 Şişli’deki evinde arkadaşlarıyla çeşitli toplantılar düzenledi. Bu
görüşmeler sonunda ülkenin kurtuluşunun milletin desteğine dayanan
bir mücadele ile sağlanabileceği kanaatine vardı.
 İstanbul İtilaf devletlerinin sıkı bir denetimi altında bulunduğundan
burada bir şey yapmak mümkün değildi. Bu sebeple Mustafa Kemal Paşa,
düşündüklerini uygulamak için Anadolu’ya geçmeye karar verdi.
 Samsun’a çıktıktan(1919) sonra da Anadolu’nun birçok yöresinde
Kurtuluş Savaşı’nı başlatmak için hazırlıklarını devam ettirdi.
 Kurtuluş Savaşı’nı Başkumandan olarak yöneten Mustafa Kemal Paşa
Sakarya, Büyük Taarruz ve Başkumandanlık Meydan Savaşı’nı
kazanarak yurdumuzu işgalden kurtarmıştır.
 Sakarya Meydan Savaşı’ndaki başarılarından dolayı TBMM, Mustafa
Kemal’e “mareşal” rütbesi ile “gazilik” unvanını vermiştir.
 Atatürk, hayatının bütün aşamalarında lider kişiliğiyle ön plana çıkmasını
bilmiştir. Çanakkale, Filistin ve Suriye cephelerinde dağınık ve moral
olarak çökmüş birlikleri yeniden düzenleyerek düşmanın ilerleyişini
durdurmasını bilmiştir.
 Kurtuluş Savaşı’nda askerî liderliğinin yanında siyasal liderlik görevini de
yürütmüştür. Samsun’a ulaştıktan sonra Amasya Genelgesi, Erzurum ve
Sivas kongrelerini düzenleyerek Millî Mücadele’nin önderi olmuştur.
Kurtuluş Savaşını kazanarak Türk milletini bağımsızlığına kavuşturmuştur.
 Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına ve inkılapların gerçekleşmesine
önderlik etmiştir.
ATATÜRK’ÜN KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ
 Vatan ve millet sevgisi
 İdealistliği
 Mantıklı ve gerçekçi
oluşu
 Sabır ve disiplin anlayışı
 İleri görüşlülüğü
 Açık sözlülüğü
 Gerçekçiliği
 Çok yönlülüğü
 Öğreticilik yönü
 Sanatseverliği
Yöneticiliği
İnsan sevgisi
Yaratıcı düşüncesi
Önder oluşu
Kararlı ve mücadeleci
oluşu
 Planlı çalışması
 İnkılâpçılığı
 Birleştirici ve
bütünleştirici oluşu





Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni