tc ġnkılap tarġhġ ve atatürkçülük 1.ünġte bġr

T.C. ĠNKILAP TARĠHĠ VE ATATÜRKÇÜLÜK
1.ÜNĠTE
BĠR KAHRAMAN DOĞUYOR
Öğrencilerimize faydalı olabilmek amacıyla
kendi ders notlarımdan oluşturularak hazırlanmıştır.
Zeki DOĞAN
Sosyal Bilgiler Öğretmeni
(Telif hakları tarafıma aittir.)
sosyalciniz.wordpress.com
SosyalBilgilerOğretmenlerii
BATIYA ERKEN AÇILAN KENT: SELANĠK - FĠKĠR AKIMLARI
Selanik, Rumeli’de (Balkanlar) Ege denizi kıyısında yer alan ve
Osmanlı-Avrupa ticaretinin önemli noktalarından biri olan, önemli
bir kentti. Kara, deniz ve demiryolu ulaşımı gelişmişti. Üsküp, Belgrat,
Manastır ve İstanbul’a demir yolu ile bağlıydı.
Selanik’te, çoğunluğu Türkler olmak üzere Rum, Bulgar, Ermeni,
Yahudi ve Sırplar yaşamaktaydı. Farklı milletlerin bulunduğu bu
şehirde, çeşitli dillerde gazete ve dergiler yayınlanırdı.
 Bu çok uluslu yapı, konuşulan diller, inançlar, gelenek ve
görenekler ülkede çok zengin bir sosyal ve kültürel yapının
oluşmasını sağlamıştı.
 Gelişmiş bir kent olan Selanik'te çocukluğunu geçiren Atatürk'ün
fikri zenginliğinin ve ufkunun gelişmesinde bu şehrin olumlu
katkıları olmuştur.
 Coğrafi konumu
 Ulaşımı gelişmiş
 Ekonomik ve ticari
açıdan gelişmiş

Çok uluslu yapı

Farklı milletler

Kültürel zenginlik

Sosyal çeşitlilik

Basın ve fikir hayatı

Fikir ve düşünce
hayatını
şekillendirmiştir.
 Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla
kadar huzur ve güven içerisinde
yaşayan milletler, Fransız Ġhtilali
ile ortaya çıkan milliyetçilik
düşüncesinden etkilenerek
çatışma ortamına (azınlık
isyanları) sürüklenmişlerdir. Bu
çatışma ortamında devleti
parçalanmaktan kurtarmak
amacıyla Osmanlı aydınları bazı
çareler aramış bunun sonucunda
yeni fikir akımları ortaya çıkmıştır.
OSMANLIYI DAĞILMAKTAN KURTARMAK ĠÇĠN ORTAYA ATILAN FĠKĠR AKIMLARI


BATICILIK: Osmanlı
Devleti’nin kurtuluşunun tek
yolunun batıya ayak
uydurarak çağın fikir ve
ihtiyaçlarına uygun medeni
bir millet ve devlet haline
gelmekten geçtiğini savunan
fikir akımıdır.
Cumhuriyetin ilanından
sonra inkılapların
yapılmasında etkili olmuştur.


OSMANLICILIK: Bu akıma
göre Osmanlı Devleti içindeki
tüm milletler ‘Osmanlılık’
duygusu ile Osmanlı milleti
haline getirilirse, devlet
içindeki değişik milletlerin
ayaklanmaları önlenmiş
olacaktır. ( I. Meşrutiyet )
Bu fikir Balkan uluslarının
Osmanlı Devletine isyan edip
bağımsızlıklarını ilan
etmeleriyle
uygulanamamıştır.
Bu fikir akımlarından hiçbiri Osmanlıyı dağılmaktan kurtaramamıştır.



ĠSLAMCILIK: Bu akıma göre,
devletin parçalanmasını
engellemek için Müslüman
milletler Osmanlı
halifesinin liderliğinde tek
bir çatı altında
birleşmelidir.
Bu düşünce I. Dünya savaşı
yıllarında Arapların
Osmanlı Devletine karşı
isyanı ile iflas etmiştir.
(Ümmetçilik-Panislamizm)




TÜRKÇÜLÜK: Tüm
Türkleri milli bir duygu
ile bilinçlendirmeyi ve bir
bayrak altında toplamayı
amaçlamıştır.
Balkan Savaşlarından sonra
Osmanlı yönetimine hâkim
olan düşünce akımıdır.
Kurtuluş Savaşının
kazanılmasında etkili
olmuştur.
(Turancılık-PanTürkizm)
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni-sosyalciniz.wordpress.com
MUSTAFA KEMAL’ĠN EĞĠTĠM HAYATI
1-MAHALLE MEKTEBĠ
 Geleneksel eğitim veren
bir okuldur.
 Annesinin isteği üzerine
ilk olarak bu okula
gitmiĢtir.
 Bu okulu bitirmemiĢtir.
3-SELANĠK MÜLKĠYE RÜġTĠYESĠ
2-ġEMSĠ EFENDĠ OKULU
 Modern eğitim veren,
Selanik’in ilk özel Müslüman
okuludur.
 Babasının isteği üzerine bu
okula gitmiştir. (1887)
 Bu okulda okurken babası
ölmüĢ eğitimine bir süre ara
vermiĢtir.
5-MANASTIR ASKERĠ ĠDADĠSĠ
 Selanik Askeri Rüştiyesini bitirdikten sonra, 1896 yılında
Manastır Askeri İdadisine (lise) başladı. Derslerde
gösterdiği başarıyla hem öğretmenlerinin hem de
arkadaşlarının takdirini kazandı.
 Bu okulda sınıf arkadaşı Ömer Naci sayesinde
edebiyata ve hitabete ilgi duydu. Fransızca özel
dersleri aldı.
 Tarih öğretmeni Kolağası Tevfik Bey’in tarih bilgisi
onda tarih bilinci uyandırmıştır.
 Askeri İdadi’de okurken özgürlükçü Fransız yazarlar ile
Namık Kemal ve Mehmet Emin Yurdakul gibi Türkçümilliyetçi yazarları okumuş ve etkilenmiştir.
 İlkokuldan sonra bu okula
devam etmiştir. (RüĢtiye:
Ortaokul)
 Bu okulda okurken gizlice
askeri okulun sınavlarına
girmiĢ ve kazanmıĢtır.
 Bu okulu da bitirmemiĢtir.
6-ĠSTANBUL HARP OKULU
 Sınavlarına girerek
kazandığı bu okulda, zekâsı
ve üstün yetenekleriyle
öğretmenlerinin sevgisini
kazandı.
 Kemal adını bu okuldaki
matematik öğretmeninden
almıştır. (1893)
7-ĠSTANBUL HARP AKADEMĠSĠ
 Manastır Askeri İdadisini
bitirdikten sonra 1899 yılında
Harp Okulu’na girdi.
 Harp Okulunda okurken
arkadaĢları ile birlikte bir dergi
çıkardı.
 1902 ‘de Teğmen rütbesiyle
mezun oldu.
 Atatürk’ün yetiştiği dönemde Osmanlı Devleti sınırları içinde farklı özelliklerde okullar
mevcuttu. Bir tarafta dini derslerin ağırlıkta olduğu mektep ve medreseler; diğer tarafta Batı
tarzı okullar, askeri okullar ve çeşitli meslek okulları vardı. Bunun yanında azınlık okulları
ile yabancı okullar da faaliyetteydi. Bu okulların her biri kendi amaçları doğrultusunda eğitim
yapıyordu.
4-SELANĠK ASKERĠ RÜġTĠYESĠ
 Harp Akademisinde okurken
derslerinin yanı sıra, ülkenin içinde
bulunduğu siyası durum ve
sorunları ile yakından ilgilendi.
 Mustafa Kemal, Harp Akademisini
kurmay yüzbaĢı olarak bitirdi (11
Ocak 1905).
 Ardından ilk görev yeri olan
ġam’daki 5.Ordu’ya atandı.
 Bu durum, Atatürk'ün yetiştiği dönemde
Osmanlı Devleti’nde eğitim birliği
olmadığını gösterir.
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni - sosyalciniz.wordpress.com
MUSTAFA KEMAL’İN ASKERLİK HAYATI
ŞAM’A ATANMASI (1905)
 İlk görev yeri olan Şam’daki 5. Ordu’ya Kurmay
Yüzbaşı olarak atandı.
 Suriye'de bulunduğu sırada yakın arkadaşlarıyla
Vatan ve Hürriyet Cemiyetini kurdu (Ekim 1906).
Selanik başta olmak üzere birçok şehirde
cemiyetin şubesini açtı.
 Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurması, liderlik
özelliğini, yöneticiliğini ve vatanseverliğini
göstermektedir.
31 MART OLAYI (1909)
PİKARDİ MANEVRALARI (1910)
 İstanbul'da meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı 31 Mart
Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni sağlamak
amacıyla Hareket Ordusu’nda kurmay yüzbaşı olarak
başarıyla görev yaptı.
 31 Mart Olayı mevcut düzene karşı girişilen ilk
isyan hareketidir.
 Mustafa Kemal’in 31 Mart isyanını bastırmada önemli
rol oynaması, meşrutiyet taraftarı yani yenilik yanlısı
olduğunu gösterir.
 Fransız ve İngiliz birliklerinin ortaklaşa
düzenlediği askeri tatbikatlara Fethi Okyar
ile birlikte gözlemci olarak katılmış,
gelecekte hava kuvvetlerinin önemine
vurgu yapmıştır.
 Yenilikçi kişiliğini, kendisini geliştirdiğini
ve ileri görüşlülüğünü gösterir.
TRABLUSGARP SAVAŞI (1911)
 İtalya'nın Trablusgarp'a saldırması üzerine gönüllü
subay arkadaşları ile birlikte gizlice Trablusgarp'a
gitti.
 Halkı örgütleyerek Derne ve Tobruk'ta İtalyanlara
karşı başarılı savunma savaşları yaptı.
 Başarılarından dolayı Mustafa Kemal binbaşılığa
terfi ettirildi.
 Trablusgarp Savaşı, Mustafa Kemal’in ilk askeri
başarısıdır.
 Mustafa Kemal'in Trablusgarp'ta yerli halkı
İtalyanlara karşı örgütleyerek direnişe geçirmesi
onun teşkilatçılığı ile ilgilidir.
ÇANAKKALE CEPHESİ (1915)




SURİYE CEPHESİ (1917)


Suriye’deki 7. Ordu Komutanlığına atandı. Bir ara
Alman komutan ile düştüğü anlaşmazlık sebebiyle
istifa etmiş İstanbul’a dönmüştür.
1918 yılında tekrar 7.Ordunun bağlı olduğu
Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak atanmış
ve Halep’in kuzeyinde bir savunma hattı kurarak
İngiliz kuvvetlerini durdurmayı başarmıştır.

19.Tümen Komutanı olarak Arıburnu,
Conkbayırı, Anafartalar'da düşmana karşı
büyük başarılar elde eden Mustafa Kemal,
Osmanlı Devleti'nin bu cephedeki savaşı
kazanmasında önemli rol oynadı.
Mustafa Kemal, meşhur “Ben size taarruz
emretmiyorum. Ölmeyi emrediyorum.”
sözünü burada söylemiştir. Bu söz onun
vatanseverliği ve liderliği ile ilgilidir.
Çanakkale savaşlarında düşmanın nereden
çıkarma yapacağını bilmesi ileri
görüşlülüğü ile ilgilidir.
Çanakkale Savaşlarında kazandığı başarılar
onun askeri dehasının tüm yurtta ve
dünyada tanınmasını sağlamıştır.
Bu cephedeki başarılarından sonra Albaylığa
yükselmiştir.
KAFKAS CEPHESİ (1916)




KURTULUŞ SAVAŞI (1921-1922)



 I. Dünya Savaşında sırasıyla Çanakkale,
Kafkas ve Suriye cephelerinde görev yaptı.

Zeki DOĞAN - Sosyal Bilgiler Öğretmeni
Ruslara karşı mücadele verilen bu cephede
16.Kolordu Komutanı olarak görev yaptı.
Burada Ruslar karşısında dağınık halde olan
birlikleri bir araya getirerek eksiklikleri
tamamlayan Mustafa Kemal, Rusların elinden Muş
ve Bitlis’i geri almayı başardı.
Bu başarı, Mustafa Kemal’in kişisel özelliklerinden
sabır ve disiplin anlayışını göstermektedir.
Tuğgeneralliğe yükselmiştir.
Samsun'a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlatmış
ve zafere ulaştırmıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın her aşamasında Türk Milletine
liderlik etmiş, Türk halkını düşmana karşı
birleştirmiştir. (birleştirici ve bütünleştirici oluşu)
Başkomutan olarak orduyu yönettiği Sakarya
Meydan Savaşı ve Başkomutanlık Meydan
Muharebesi'ni kazanmıştır.
Türk milletinin her alanda çağdaşlaşmasını
hedef alan inkılapları gerçekleştirmiştir.
MUSTAFA KEMAL VE DÖRT ŞEHİR
 Selanik, Manastır, İstanbul ve Sofya şehirleri Mustafa Kemal'in fikir hayatının oluşmasında büyük etkiye sahiptir. Selanik günümüzde Yunanistan; Manastır
Makedonya; İstanbul Türkiye; Sofya ise Bulgaristan sınırları İçinde yer almaktadır.
MANASTIR
SELANİK
 Mustafa Kemal’in doğup büyüdüğü, çocukluğunun ve eğitim
hayatının geçtiği şehir olan Selanik, Osmanlı’nın önemli bir Balkan
kentiydi. Ege kıyısında bulunan Selanik’te deniz ticareti oldukça
gelişmişti.
 Farklı milletlerin bulunduğu bu şehirde, çeşitli dillerde gazete ve
dergiler yayınlanırdı.
 Mustafa Kemal, 1907’de askeri görevle geldiği Selanik’te İttihat ve
Terakki Cemiyetine katıldı.
 Mustafa Kemal ordunun siyasetten ayrılması gerektiğini
düşündüğünden ve İttihat ve Terakki Cemiyeti ile olan fikir
uyuşmazlıkları sebebiyle cemiyetten ayrılarak kendini tamamen
askerlik mesleğine verdi.
İSTANBUL






İstanbul, Osmanlı’nın başkentiydi ve en gelişmiş şehriydi.
Mustafa Kemal, İstanbul’da hem asker hem öğrenci olarak
bulunmuştur.
Mustafa Kemal'in İstanbul’da bulunduğu Beyoğlu (Pera) ve Galata
civarı şehrin Batı’ya açılan yüzüydü. Avrupa elçiliklerinin yoğun
olduğu, sosyal ve kültürel yönden hareketli bir semtti.
Mustafa Kemal, okul yıllarında, arkadaşlarına konferans niteliğinde
konuşmalar yaparken sonraki yıllarda da İstanbul’da evinde
arkadaşlarıyla toplantılar düzenlemiş, ülke sorunlarını tartışmıştır.
Osmanlı’nın içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik sorunları
yakından görmüştür.
Arkadaşlarıyla gazete ve dergi hazırlamıştır.
Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni





Konsolosluklar ve ticaret şehri Manastır, aralarında çekişme olan
çeşitli din ve milliyetten insanları barındırıyordu. Sırbistan, Bulgaristan ve
Yunanistan, kiliseler aracılığıyla bölgeye hâkim olmak istiyordu.
Mustafa Kemal Askeri İdadide (lise) öğrenim görmek üzere geldiği
Manastır’da vatan ve hürriyet şiirleri yazan Namık Kemal’den,
milliyetçilik alanında Ziya Gökalp’ten ve Türkçülüğü savunan
Mehmet Emin Yurdakul’dan etkilenmiştir.
Mustafa Kemal’in tarih bilincinin gelişmesinde öğretmeni Mehmet
Tevfik Bey’in rolü büyüktür. Bu dönemde Türk kültür ve tarihi ile ilgili
okuduğu eserler sayesinde Mustafa Kemal'in fikir hayati şekillendi.
Burada bazı Fransız düşünürlerinin eserleriyle tanıştı.
1897 Türk-Yunan Savaşında savaşta başarılı olunmasına rağmen barış
masasında istenilenin alınamaması Mustafa Kemal’i derinden etkiledi.
SOFYA
 Mustafa Kemal, Balkan Savaşları sonrasında 1913'te Sofya Askeri
Ataşeliği’ne atanmıştır.
 Sofya'da sosyal hayat çok canlıydı. Üst düzey yetkililerin katıldığı
danslı, yemekli toplantılarda Mustafa Kemal, Avrupa devletlerinin
temsilcileriyle doğrudan görüşme ve fikirlerini paylaşma imkânı
buldu.
 Bulgaristan'da kalan Türklerle yakın ilişki kurdu ve Türklerin yaşadıkları
yerleri ziyaret etti. Bulgaristan'da Türkçe olarak yayımlanan gazetelerle
irtibat kurarak bölgedeki Türklerin sosyal ve siyasi haklarının
yükseltilmesi çalışmalarına katıldı.
 Bulgar Meclisinin toplantılarını (parlamento işleyişi) takip etti.
Mustafa Kemal, gözlemlerinin yer aldığı raporlarına kendi analizlerini de
ekleyerek bunları Osmanlı Hükümeti yetkilileriyle paylaştı.
MUSTAFA KEMAL LĠDERLĠK YOLUNDA
ÜSTLENDĠĞĠ BAZI GÖREVLER










Harp Akademisi’nden Kurmay YüzbaĢı olarak
mezun olması (1905)
ġam’daki 5. Orduya atanması (1905)
Manastırdaki 3.Ordu’da görevlendirilmesi (1907)
Hareket Ordusu Kurmay BaĢkanı (1909)
Trablusgarp’ta görev alması (1911)
Derne Komutanlığına getirilmesi (1912)
Sofya’da askeri ataĢe olarak atanması (1913)
Çanakkale Cephesi’nde 19.Tümen Komutanlığı
(1915)
Kafkas Cephesinde 16.Kolordu Komutanlığı (1917)
Suriye Cephesinde 7.Ordu Komutanlığı (1917) ve
Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı (1918)
ATATÜRK’ÜN KĠġĠSEL ÖZELLĠKLERĠ
 Vatan ve millet sevgisi
 İdealistliği
 Mantıklı ve gerçekçi
oluĢu
 Sabır ve disiplin anlayışı
 Ġleri görüĢlülüğü
 Açık sözlülüğü
 Gerçekçiliği
 Çok yönlülüğü
 Öğreticilik yönü
 Sanatseverliği
Yöneticiliği
İnsan sevgisi
Yaratıcı düĢüncesi
Önder oluşu
Kararlı ve mücadeleci
oluĢu
 Planlı çalışması
 Ġnkılâpçılığı
 Birleştirici ve
bütünleştirici oluşu





Zeki DOĞAN – Sosyal Bilgiler Öğretmeni
MĠLLĠ MÜCADELEDE MUSTAFA KEMAL
 Mondros AteĢkes AntlaĢması’ndan sonra Ġstanbul’a geldi (13 Kasım
1918). (Geldikleri gibi giderler.)
 Ġstanbul’da bulunduğu zaman içerisinde memleketin kurtuluĢu ile ilgili
olarak güvendiği arkadaĢlarına Ali Fuat (Cebesoy), Rauf (Orbay) ve İsmet
(İnönü)] kendi fikirlerini anlattı.
 ġiĢli’deki evinde arkadaĢlarıyla çeĢitli toplantılar düzenledi. Bu
görüşmeler sonunda ülkenin kurtuluĢunun milletin desteğine dayanan
bir mücadele ile sağlanabileceği kanaatine vardı.
 Ġstanbul Ġtilaf devletlerinin sıkı bir denetimi altında bulunduğundan
burada bir şey yapmak mümkün değildi. Bu sebeple Mustafa Kemal PaĢa,
düĢündüklerini uygulamak için Anadolu’ya geçmeye karar verdi.
 Samsun’a çıktıktan(1919) sonra da Anadolu’nun birçok yöresinde
KurtuluĢ SavaĢı’nı baĢlatmak için hazırlıklarını devam ettirdi.
 Kurtuluş Savaşı’nı BaĢkumandan olarak yöneten Mustafa Kemal Paşa
Sakarya, Büyük Taarruz ve BaĢkumandanlık Meydan SavaĢı’nı
kazanarak yurdumuzu iĢgalden kurtarmıĢtır.
 Sakarya Meydan SavaĢı’ndaki baĢarılarından dolayı TBMM, Mustafa
Kemal’e “mareĢal” rütbesi ile “gazilik” unvanını vermiştir.
 Atatürk, hayatının bütün aşamalarında lider kiĢiliğiyle ön plana çıkmasını
bilmiştir. Çanakkale, Filistin ve Suriye cephelerinde dağınık ve moral
olarak çökmüş birlikleri yeniden düzenleyerek düşmanın ilerleyişini
durdurmasını bilmiştir.
 KurtuluĢ SavaĢı’nda askerî liderliğinin yanında siyasal liderlik görevini
de yürütmüştür. Samsun’a ulaştıktan sonra Amasya Genelgesi, Erzurum ve
Sivas kongrelerini düzenleyerek Millî Mücadele’nin önderi olmuştur.
Kurtuluş Savaşını kazanarak Türk milletini bağımsızlığına kavuşturmuştur.
 Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasına ve inkılapların gerçekleĢmesine
önderlik etmiĢtir.
T.C.İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK
TEOG 1 SORU BANKASI VE 12’Lİ DENEME