felsefeyle tanışma 1. ünite bilgi felsefesi 2. ünite varlık felsefesi 3. ünite

1. ÜNÝTE
FELSEFEYLE TANIÞMA
FELSEFE NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Felsefenin Doðuþu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
Filozof Kimdir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Felsefi Düþüncenin Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Felsefenin Ýþlevi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Kazaným Deðerlendirme Testleri
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ünite Deðerlendirme Testleri
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Genel Deðerlendirme Testi - 1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2. ÜNÝTE
BÝLGÝ FELSEFESÝ
BÝLGÝ TÜRLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
BÝLGÝ NEDÝR? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Gündelik (Düzensiz) Bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Teknik Bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Sanat Bilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Dini Bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Bilimsel Bilgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Felsefe Bilgisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
FELSEFENÝN DÝÐER ALANLARLA ÝLÝÞKÝSi
Ölçme ve Deðerlendirme
Kazaným Deðerlendirme Testi
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
BÝLGÝ KURAMI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
BÝLGÝ KURAMININ TEMEL PROBLEMÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
1. Doðru Bilginin Olanaksýzlýðý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
2. Doðru Bilginin Olanaðý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testleri
Genel Deðerlendirme Testi - 2, 3
3. ÜNÝTE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
VARLIK FELSEFESÝ
I. VARLIK FELSEFESÝNÝN KONUSU
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
1. Bilime Göre Varlýk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
2. Felsefe Açýsýndan Varlýk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
II. VARLIÐIN VAR OLUP OLMADIÐI PROBLEMÝ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
A. VARLIK YOKTUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
1. Nihilizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2. Taoizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
B. VARLIK VARDIR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
1. Realizm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
2. Varlýðýn Ne Olduðu Problemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
Genel Deðerlendirme Testi - 4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Ýçindekiler
4. ÜNÝTE
AHLAK FELSEFESÝ
FELSEFE AÇISINDAN AHLAK (ETÝK) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
AHLAK FELSEFESÝNÝN TEMEL SORULARI
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
1. Ahlaki Eylemin Amacý Var mýdýr; Varsa Nedir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
2. Ýnsan Ahlaki Eylemde Bulunurken Özgür müdür? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
3. Ahlak Yargýsýný Diðer Yargý Türlerinden Ayýran Nitelikler Nelerdir? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
4. Tüm Ýnsanlarýn Ortaklaþa Benimseyebilecekleri Evrensel Ahlak Yasalarý Var mýdýr? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
ETÝK’ÝN TEMEL PROBLEMÝ VE YAKLAÞIMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Kiþi Vicdaný Karþýsýnda Evrensel Ahlak Yasasýnýn Olup Olmadýðý Problemi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
1. Evrensel Ahlak Yasasýný Reddedenler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
2. Evrensel Ahlak Yasasýnýn Varlýðýný Kabul Edenler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Genel Deðerlendirme Testi - 5
5. ÜNÝTE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
SANAT FELSEFESÝ
A. SANATA FELSEFÝ BAKIÞ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
1. Felsefe Açýsýndan Sanat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
2. Sanat Eseri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
B. SANAT ESERÝNÝN NÝTELÝKLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
1. Güzellik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
2. Doða Güzelliði ve Sanat Güzelliði . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
3. Güzelik - Hakikat - Ýyi - Hoþ - Yüce Ýliþkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
C. SANAT FELSEFESÝNÝN TEMEL SORUNLARINA YAKLAÞIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
1. Estetik Yargýlarýn Yapýsý ve Özellikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
2. Ortak Estetik Yargýlarýn Olup Olmadýðý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Genel Deðerlendirme Testi - 6, 7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
6. ÜNÝTE
DÝN FELSEFESÝ
DÝN FELSEFESÝNÝN KONUSU
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
A. DÝNE FELSEFÝ AÇIDAN YAKLAÞIM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
B. TEOLOJÝ ÝLE DÝN FELSEFESÝNÝN FARKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
C. DÝN FELSEFESÝNÝN TEMEL KAVRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
DÝN FELSEFESÝNÝN TEMEL PROBLEMLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
TANRI HAKKINDAKÝ GÖRÜÞLER VE TEMEL ÖZELLÝKLERÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
A. TANRININ VARLIÐINI KABUL EDENLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
B. TANRININ VARLIÐINI REDDEDENLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
C. TANRININ VARLIÐI YA DA YOKLUÐUNUN BÝLÝNEMECEÐÝNÝ ÖNE SÜRENLER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
Genel Deðerlendirme Testi - 8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
6
Ýçindekiler
7. ÜNÝTE
SÝYASET FELSEFESÝ
SÝYASET FELSEFESÝNÝN TEMEL KAVRAMLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
SÝYASET FELSEFESÝNÝN TEMEL SORULARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
SÝYASET FELSEFESÝNÝN ANA SORUNLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
I. KARMAÞA - DÜZEN - ÜTOPYA
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
A. DÜZENÝN GEREKLÝLÝÐÝ ve DEVLET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
B. ÝDEAL DÜZEN ARAYIÞLARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
C. ÜTOPYALAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
II. BÝREY ve DEVLET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Genel Deðerlendirme Testi - 9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
8. ÜNÝTE
BÝLÝM FELSEFESÝ
GÝRÝÞ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
BÝLÝM FELSEFESÝNÝN DOÐUÞU
BÝLÝM NEDÝR?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
BÝLÝMÝN TARÝH ÝÇÝNDEKÝ GELÝÞÝMÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
BÝLÝME FARKLI YAKLAÞIMLAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
1. Ürün Olarak Bilim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
2. Etkinlik Olarak Bilim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
BÝLÝMSEL TAVIR
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
BÝLÝM FELSEFESÝNDE KLASÝK GÖRÜÞ VE ELEÞTÝRÝSÝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
BÝLÝMSEL YÖNTEMÝN ÖZELLÝKLERÝ
BÝLÝMÝN DEÐERÝ
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
Ölçme ve Deðerlendirme
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Kazaným Deðerlendirme Testleri
Ünite Deðerlendirme Testi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175
Genel Deðerlendirme Testi - 10
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
CEVAP ANAHTARI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
7
FELSEFEYLE TANIÞMA
için uðraþýr. Eldekilerini bu amacý bakýmýndan sürekli
sorgular, eleþtiren bir süzgeçten geçirir.
Kazaným
1.
Felsefesinin ne demek olduðunu sorgularým.
2.
Felsefenin anlamýný açýklarým.
3.
Felsefesinin sorularý, disiplinleri hakkýnda
bilgi sahibi olurum.
4.
Felsefi düþüncenin niteliklerini fark ederim.
5.
Felsefede tutarlýlýðýn önermini fark ederim.
6.
Hayatýn anlamlandýrýlmasýnda felsefenin
rolünü sorgularým.
Felsefeyle uðraþmayý haklýlandýran bir neden, onun
birçok insan için haz veren bir etkinlik olabilmesidir.
Çünkü düþünürler, felsefi sorulara cevap vermek için
güçlü bir istek duymaktadýrlar.
Felsefeyle tanýþmanýn yolu bazý sorular sormaktan
geçer: Dünya nasýl yaratýldý?, Olan bitenin arkasýnda
bir güç ve anlam var mý?, Ölümden sonra bir hayat var
mý? vb. türden sorular çaðlar boyunca insanlarý meþgul etmiþtir.
Ýnsanlar, kim olduklarýný ve neden yaþadýklarýný bilmek
isterler. Dünyanýn ve yaþamýn nasýl meydana geldiði
sorusu insan zihnine takýlmýþtýr. Yeryüzünde, insanýn
ne olduðunu ve dünyanýn nasýl oluþtuðunu sorgulamamýþ hiçbir uygarlýk yoktur.
Ýnsan, bilmek için de bilmek ister. Yani sadece salt
bilmek peþinde olur. Ýþte felsefe böyle bir durumda
doðmuþtur.
FELSEFE NEDÝR?
Aþaðýda verilen felsefe tanýmlarý farklý gibi görünse de,
temelde bilgelik sevgisinde birleþmektedirler.
Felsefe; insan, evren ve deðerleri açýklamak amacýyla
sürdürülen en geniþ bir araþtýrma, birleþtirici ve bütünleþtirici bir açýklama gayretidir. Ýnsan merakýnýn sistemli olarak tatmin edilmesidir.
Felsefe; insanýn aklýnýn veya diðer düþünme yeteneklerini kullanarak var olan hakkýnda soru sorup, cevap
arama etkinliðidir.
Felsefe; durup dinlenmeden bilgiyi, doðruyu arama
iþidir. Burada varýlmak istenen, düþünce yoluyla doðruya ulaþmaktýr. Felsefe doðruya ulaþmak ister, bunun
10
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
Anahtar Bilgi
© Coþku Yayýnlarý
Felsefe, yunanca (philo-sophia) bilgilik sevgisi anlamýný taþýmaktadýr. Philosophia, bilgeliði sevme, bilgeliðe ulaþma çabasý demektir. Bilginin sevilmesi ve istenmesi olarak felsefeyle uðraþanlara da filozof veya bilge insan denilmektedir. “Philosophos (filozof) da,
“bilgeliði seven”, “bilgiyi arayan ve ona ulaþmak isteyen kiþi”dir.
Mitoslar, bilinçsiz olarak çalýþan kollektif hayal gücünden doðmaktadýrlar. Bunlar gelenekle kuþaktan
kuþaða geçerler. Bu bilgilerin köklerinin Tanrý’da olduðuna inanýlýr, onun için bunlara olduðu gibi inanýlýr. Mitoslarda: “Bu evren nereden gelip, nereye gidiyor”, “Bu dünyada insanýn yeri ve yazgýsý nedir?”
sorularýna bir cevap vardýr. Bu cevaplar da olduklarý gibi benimsenirler; bunlara hiçbir kuþku duymadan inanýlýr, bunlar yalnýz inanç konusudurlar.
1. Felsefenin Doðuþu
Felsefe, insanlarýn hayretinden doðmuþtur. Ýnsanýn doðasý, onun düþünmesi gerektiðini söyler. Felsefe, varolanlar üzerinde akla dayalý düþünmenin bir ürünüdür.
Ýnsanoðlu önceleri mitolojik bir yaklaþýmla var olaný
kavramaya çalýþmýþtýr. Mitoslardan sonra, dinsel açýklamalarla kendini ve evreni anlamaya çalýþmýþtýr. Mitoslar, insan olarak düþündükleri bazý güçleri yani çeþitli tanrýlarý iþin içine karýþtýrarak evreni ve insanýn ortaya çýkýþýný açýklamaya çalýþýyorlardý. Sonra insan,
ne mitsel ne de dinsel öðreti ile yetindi; kendi aklý
ve düþüncesiyle var olan her þeyi sorgulayarak felsefeyi ortaya çýkardý. Böylece felsefe, insan ürünü
olan bir bilgi olarak ortaya çýktý. Felsefe ile birlikte mitoslarýn yerini evrenin akla dayalý açýklamalarý aldý.
ÝÖ 6. yüzyýlda Miletli Thales (Tales) insan aklýný binlerce
yýldýr kurcalayan “Evrenin ana maddesi nedir?” soru-
suna ilk kez dinlerin dýþýnda bir yanýt aramýþtýr. Ýþte bu,
felsefenin baþlangýcýdýr. Bu baþlangýçta, geliþen ekonomik koþullarla zenginleþen toplum, yaygýnlaþan yönetim erki, yani demokrasi anlayýþý etkili olmuþtur. Thales'in felsefe tarihindeki önemi; evrenin nasýl oluþtuðuna ait görüþleri deðil, bu konuyu ele alýþ biçimidir.
bilgileri irdeler ve eleþtirir; doðru olaný, gerçek
bilgiyi, bilgeliði arar. Bu ilkeleri ve kurallarý iyice
araþtýrýp, akýlla bulunmuþ temeller üzerinde kurmaya yönelir. Filozof için dünya, akýl almaz sýrlarla dolu gizemli bir yerdir. O, edindiði bilgileri yetersiz bulan, tedirginlik duyan, ama yine de
arayan ve sürekli olarak eleþtiren bir kimsedir.
Felsefe, insanýn evrenin yazgýsý, yapýsý, kendi varoluþunun amacý ve anlamý üzerine düþünmeye baþlamasýyla ortaya çýkmýþtýr. Ýnsan bu problemler üzerinde düþünmeye baþlayýnca, bunlara iliþkin cevaplarýn dinde ve mitoslarda olduðunu görür. Bu bakýmdan
dinin, söz konusu problemler üzerinde düþünürken
felsefeye öncülük ettiði de söylenebilir.
Filozof, içinde yaþadýðý toplumu etkiler. Filozoflar
düþünceleriyle toplumsal koþullarýn deðiþmesinde de önemli rol oynamýþlardýr.
Filozoflar varlýkta ve çevresinde olup bitenlerde problem gören kiþilerdir. Örneðin Sokrates,
içinde yaþadýðý toplumda hakim olan dini, ahlaki
görüþleri eleþtirerek kendi görüþlerini ortaya koymuþtur. Bu bakýmdan sorgulayýcý ve eleþtirici olmayan, olup bitenlerde problem görmeyen bir kiþi felsefi bilgi ortaya koyamaz.
Anahtar Bilgi
Bir mitoloji örneði: Hermes, tanrýlarýn habercisiydi. Çok çevik ve hýzlý olduðu için haberleri anýnda
gereken yere ulaþtýrýrdý. Sürekli seyahat ettiði için
ayný zamanda gezginlere, yolunu kaybeden yolculara yol gösterir onlarýn emniyetini saðlardý. Yolculara yardýmcý olan Hermes ayný zamanda kazanç peþinde koþan tüccarlarýn da Tanrýsýydý. Gemileri ile yük taþýyan tüccarlara yelkenlerini þiþirerek onlarýn limanlara ulaþmasýna yardým ederdi.
Ýþte böyle bir noktada ilk filozof olan Thales: “Varlýðýn
ana maddesi, her þeyin kendisinden meydana geldiði varlýk (arche) nedir?” sorusuna, kendinden önceki mitolojik, dinsel açýklamalardan farklý olarak, yine
bu evrende varolan doðal bir varlýkla cevapladý. Thales’e göre ilk varlýk (arche) “Su”dur.
2. Filozof Kimdir?
© Coþku Yayýnlarý
Felsefeyle tanýþmanýn sonucunda insan mitos ile geleneðin verdiði cevaplarla yetinmemeye baþlar. Bilmek,
anlamak isteðine kendi aklýyla, kendi görgüleriyle
ulaþmaya çalýþýr. MÖ 6. yüzyýlda Yunan kültürü, Yunan
felsefesi böyle bir durumu yaþamýþtýr. Bu yüzyýlda Yunanlýlarda kutsal geleneðe baðlý açýklamalar bir kenara býrakýlarak, tek kiþinin kendi aklýyla, kendi görgüleriyle kurmaða çalýþtýðý bilime dayanmak isteyen tasarýmlar üretilmeye baþlandý.
Filozoflar, ayný probleme yeni ve farklý çözümler
getirirken baþka düþünürlerin ortaya koyduðu
görüþlerden etkilenirler; onlarýn görüþlerinden
yararlanýrlar. Böylece yeni düþünceler geliþtirilir
ve sürekliliði saðlanýr. Bunun sonucunda felsefi
bilgiler yýðýlarak zenginleþir, ama ilerlemez.
Örnek 1
Felsefe yapmanýn koþullarýndan ilki, aklýmýzý kurcalayan her soruyu dile getirme cesareti göstermek; diðeri de herkesçe doðal kabul edilen þeyleri tekrar göz
önüne getirmek ve onlara sorun muamelesi etmektir.
Ve nihayetinde, felsefe yapabilmek için avare olmalýdýr
tin. Bir hedefin peþinde koþuyor ve istem tarafýndan
yönlendiriliyor olmamalý yani hiçbir þey onun dikkatini
daðýtmamalý, kendini öðrenmeye vermelidir.
Bu parçaya göre aþaðýdakilerden hangisi felsefe
yapmanýn koþullarý arasýnda yer almaz?
DD
A) Özgürce soru sorabilme
B) Olaylara herkesten farklý bakabilme
Filozof, bilgeliðe karþý duyulan sevgi ya da dostluk anlamlarýna da gelir. Filozof kesin bilgilere ya
da mutlak hakikatlere sahip olduðunu sanan
kimse deðildir. Filozof, hayatýn anlamýný bulmaya çalýþan, bilgeliði ve bilgiyi seven, arayan,
ele geçirmek için çaba harcayan kimsedir. Filozof, mutlak bilgileri ve hakikatleri bulduðunu
düþünerek mutluluk duyan bir kimse de deðildir.
Ama hiç bir þeyin bilinemeyeceðini düþünerek
koyu bir þüpheciliðe düþen kimse de deðildir.
C) Sorularýný cesaretle dile getirebilme
Ýnançlarýn, törelerin ve alýþýlagelmiþ düþünce biçimlerinin dýþýna çýkamayan, bunlara körü körüne yani bilinçsizce baðlý olan kimse doðrunun ve
bilginin ne olduðunu kesinlikle bildiðine inanýr;
bunlardan kuþku duymaz. Filozof ise, kendisine
þu ya da bu biçimde sunulan inançlarý, görüþleri,
Felsefe yapmanýn koþullarý arasýnda “yönlendirmelere
açýk olma” yoktur. “avare olmalýdýr tin” veya “istem tarafýndan yönlendiriliyor olmamalý” derken anlatýlmak
istenen budur. Diðer seçenekler felsefe yapmanýn koþullarý arasýnda yer alýr.
Cevap D
D) Yönlendirmelere açýk olabilme
E) Saplantýlardan uzak durabilme
(2008 - ÖSS / Sos-1)
Çözüm
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
11
3. Felsefi Düþüncenin Özellikleri
baþvurmak gerekir. Felsefe, “Dünya’nýn yedi harikasý nedir?” sorusunu sormaz; bu türden sorulara cevap aramaz. Felsefe; “Güzel nedir?” sorusuna cevap arar. “Düzenin aksayan yönleri”ni açýða
çýkarmaz; “Ýdeal düzen nedir?” sorusunu irdeler.
Felsefenin ne olduðunu anlamak için, bu düþünce etkinliðinin ve sýnýrlarýnýn ne olduðunu belirlemek gerekir. Felsefi düþüncenin özellikleri anlaþýldýðýnda, felsefenin anlaþýlmasý da kolaylaþacaktýr.
Anahtar Bilgi
Felsefi düþünce eleþtireldir ve eleþtirel tavýrdan beslenir. Felsefi düþünce, kökü bakýmýndan
genellikle bütün bildiklerimizi ve özellikle inandýklarýmýzý, eylem alanýnda yol gösterici olarak kabul
ettiðimiz deðerleri, toplumun bize kabul ettirdiði
önyargýlarýmýzý, alýþkanlýklarýmýzý, özgür düþüncenin süzgecinden geçirmektir; bunlardan uzak
durup bunlara dýþardan bakmak, bunlarý irdelemek, çözümlemek, iç yüzlerini ortaya koymak ve
eleþtirmektir.
Felsefe metinleri, sorulara pek çok yer vermesi, daima sorular sormasý ile baþka metinlerden ayrýlmaktadýr. Filozoflar daima daha çok soru sormaktan zevk
alan, adeta sormaya doyamayan ve soru sormadaki
ustalýklarýna dikkatimizi çekmek isteyen kiþiler.
Felsefi düþünce özneldir. Eleþtirel tavýr sergilediðinden felsefede çoðu kere karþýt görüþlerle
karþýlaþýlýr. Bu nedenle tarih boyunca çeþitli filozoflar gelip geçmiþ, farklý ve kimi zaman birbirine
tamamen karþýt sistemler kurulmuþtur.
Felsefe, bilinçli bir uðraþ olarak hiçbir zaman
bitmeyen, sürekli kendini yenileyen, her zaman var olarak kendini gerçekleþtiren bir düþünme faaliyetidir. “Felsefe yolda olmaktýr.” sözü
felsefenin bu özelliðini anlatmaktadýr. Bu yolda
olma tavrý, felsefeden saðlanan derin bir doyum
olanaðýný içinde saklar. Bu doyum, felsefi düþünmede anlamýný bulur.
Örnek 2
Hegel tarihi keþfeder, Schopenhauer ise ondan vazgeçer. Onlarýn bu uyuþmazlýðý hâlâ çözüm bekliyor.
Bu parçadan felsefi düþünceyle ilgili aþaðýdaki sonuçlardan hangisi çýkarýlabilir?
c
A) Sorularýn kendi cevaplarýný içerdiði
B) Çaðýn deðerlerine baðlý olduðu
C) Kesin bir doðruya ulaþýlamadýðý
D) Bilimsel düþünceden etkilendiði
E) Doðrusal ilerleme gösterdiði
(2004 - ÖSS / Sos-1)
Çözüm
Soruda, Hegel ve Schopenhauer örneklerinden hareketle felsefenin çözümsüz ve ölümsüz sorunlarýna iþaret edilmektedir. Bu durum, felsefi düþüncede kesin
bir doðruya ulaþýlamadýðýný veya ulaþýlamayacaðýný
göstermektedir.
Cevap C
Filozof ile diðer insanlarýn soru sorma biçiminde
farklýlýk vardýr. Günlük sorularda eylemde bulunmak, felsefenin sorularýnda ise aklýn gücüne
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
© Coþku Yayýnlarý
Felsefe, doðru bilginin aranmasý çabasý olarak ortaya çýkar. Bilginin temeli olacak doðrulara ve davranýþýmýzý yönetecek saðlam ilke ve kurallara ulaþmak çabasýdýr; arayýþýdýr. Felsefeye
bilgelik sevgisi denmesinin nedeni budur.
Felsefede ortaya konan bilginin genel geçerliliði yoktur. Felsefe hakikatý araþtýrýrken tüm zamanlar için geçerli olabilecek bilgiler ortaya koymaya çalýþmaz.
12
Soru sormayý kendi felsefesi için bilinçli bir yöntem
haline getiren Sokrates, çarþýda pazarda zamanýn
paralý öðretmenleri olan sofistleri, bu arada sýradan
kiþileri de bildiklerini iddia ettikleri konularda sorguluyordu. Sorgulanan kiþide soru yoluyla düþüncelerin, daha doðrusu kavramlarýn doðmasýna çalýþtýðý yönteminde Sokrates, kavramsal bilgiyi arýyordu.
Felsefe, kesin,
deðiþmez, yarar
gözetilen bir bilgi için yapýlmaz.
Felsefenin mutlak
doðrulara ulaþmamasý, birikimli
olarak ilerlemediðinin göstergesidir. Felsefede yýðýlmalý (kümülatif) bilgiler vardýr. Bu özelliði
nedeniyle felsefe bilgisi tarihinden soyutlanamaz.
Felsefeyle uðraþmanýn nedenlerinden biri, onun,
varoluþumuzun anlamýyla ilgili temel sorularý
ele almasýdýr. Felsefeyi yadsýyan kiþiler de, bilmeden kendince felsefe yapar. Pek çoðumuz;
Yaþamýn bir amacý var mýdýr? Ruh ile beden birbirinden ayrý mýdýr? Evren neden meydana gelmiþtir? Nereden geldik, nereye gidiyoruz? gibi
birtakým sorular sorarýz.
Felsefe, kendisine veri olarak ele aldýðý her türlü
malzemeyi aklýn eleþtiri süzgecinden geçirir. Kendisine saðlanan bilgiler üzerine de düþünebilir. Bu
özelliðiye felsefenin refleksif bir düþünce faaliyeti olduðu söylenir. Refleksiyon, kendi üzerine dönme anlamýna gelir. Burada zihin, kendi üzerine dönerek sahip olduðu bilgiler üzerinde düþünür. Denebilir ki, felsefe bilgi üstüne bilgi etkinliðidir.
Felsefenin özü, bir bilgiye sahip olmaktan çok,
onu aramaktýr. Felsefe uðraþýsý, bu doðrultuda olmak üzere herþeyden önce bir “düþünme çabasý”dýr.
ðýný veya öldükten sonra hayat olup olmadýðýný
bir ansiklopediye bakýp öðrenemeyiz. Ansiklopediler bize nasýl yaþamamýz gerektiðini de anlatmaz.
Felsefe sayesinde, bugüne kadar yaþamýþ büyük
düþünürlerin neler düþündüðünü bilmek, kendi dünya
görüþümüzü oluþturmamýza yardým edebilir.
Bu çabanýn temelinde gerçeði anlama ve bilme
meraký vardýr. Ýnsanýn yaþam deneyimi ne denli
zengin ne denli derin olursa olsun, hiçbiri felsefenin yerini tutmaz. Ýþte felsefe yapmak, bu bilgiler
üzerinde düþünmek, onlarý sorgulamak, yani
“yeniden gözden geçirip tartýþmak”týr.
Filozoflar, felsefe sayesinde, düþüncenin derinleþmesine; yani insan düþüncesinin sürekli olarak kendisine eðilip, kendisini bilinçli duruma getirmeye yönelmesine olanak saðlar.
Her felsefe sistemi, belirli toplumsal koþullarýn bir ürünü olarak ortaya çýkmýþtýr. Dolayýsýyla bu felsefeleri ele alýrken içinde geliþtirildikleri
kültür ve ortamý göz ardý etmemek gerekir. Filozoflar, belirli bir toplumda ve kültürde yetiþirler.
Dolayýsýyla görüþleriyle o toplumu açýklamanýn
yanýnda, söz konusu toplumun ve kültürün izlerini de taþýmaktadýrlar. Felsefe, soyut düþünmenin
yanýnda hemen her alandaki geliþim için gerekli
olan kültürel zemini hazýrlar.
Felsefe, kendi dýþýndaki bilgi dallarýnýn ortaya
koyduðu verileri de sorgular, eleþtirir, yorumlar. Örneðin bilime dayanarak yapýlan bilim felsefesi ya da sanat verilerine dayanarak yapýlan sanat felsefesi gibi.
Felsefe, bir yandan kendisine doðru diye sunulan bilgileri, görüþleri, inançlarý þüphe ile karþýlayýp, onlarý eleþtirirken; öte yandan birlik ve bütünlüðü olan bir dünya görüþü oluþturmaya çalýþýr.
4. Felsefenin Ýþlevi
Ýnsanlarýn anlama ve gerçeði görme ihtiyaçlarýný giderir. Akýl yürütebilmesi için gerekli temelleri saðlar.
Ýnsanlarýn her türlü bilgi, kaný veya dogmayý
sorgulayabilmelerine katkýda bulunur. Ürettiði
sorularla bilime yardýmcý olur.
Felsefe, görünenin ötesine iliþkin ve olmasý gerekene yönelik açýklamalar sunar. Bilinmeyen konular üzerinde düþünmemizi saðlayarak dünya
görüþümüzü geniþletir. Tanrýnýn varolup olmadý-
Örnek 3
© Coþku Yayýnlarý
Felsefe, sürekli soru sorma faaliyetidir. Felsefe ele aldýðý
konular üzerine sorular sorar. Sürekli sorgulayan eleþtirili bir
tutumun sonucu olarak ortaya çýkar. Felsefe, “çözülmemiþ
problemlerin disiplini”dir. Felsefe problemleri bir defa çözüldüler mi felsefe olmaktan çýkar. Felsefede sorular cevaplarýndan daha
önemlidir.
Geçmiþten günümüze fikir ve düþünceleri, bu
düþünceleri yansýtan kavramlarý tanýma olanaðý verir. Fransýz Devrimi, Rönesans çaðý gibi
büyük düþünce dönüþümlerinin anlaþýlmasýný
saðlar.
Demokritos, sofrasýna gelen incirleri yerken bir bal kokusu almýþ ve hemen bir araþtýrmadýr baþlamýþ kafasýnda; o güne dek incirlerden almadýðý bu koku nerden gelebilir, diye. Merakýný gidermek için, incirlerin toplandýðý
yeri görmeye gitmek istemiþ. Sofradan niçin kalktýðýný
anlayan hizmetçi kadýn gülmüþ: “Boþuna zaman kaybetmeyin, incirleri bal çanaðýna koymuþtum toplarken.”
demiþ. Demokritos’un caný sýkýlmýþ bu araþtýrma fýrsatýný
kaçýrdýðý, bir merak konusu elinden alýndýðý için. “Hadi
be sen de.” demiþ hizmetçi kadýna, “Keyfimi kaçýrdýn
ama ben yine de bal kokusu incirde kendiliðinden varmýþ gibi nedenini araþtýracaðým.” Demokritos’un bu
yaklaþýmý birçok bilim adamý ve filozofta vardýr.
Aþaðýdakilerden hangisi bu parçada bilim adamý
ve filozoflarda var olduðu söylenen yaklaþýma ters
düþer?
e
A) Olaylara diðer insanlardan farklý bakma
B) Her þeyin nedenini sorma
C) Araþtýrmaktan hoþlanma
D) Merak duygusunu canlý tutma
E) Baþkalarýnýn düþüncelerini benimseme
Çözüm
(2007 - ÖSS / Sos-1)
Demokritos, hizmetçinin söylediði, ‘kokunun, incirlerin
bal çanaðýna konulmasýndan kaynaklandýðý’ yönündeki bilgiyi kabullenmemiþ, durumu kendi araþtýrmak istemiþtir. Bu giriþimi Demokritos’un araþtýrma yapmaktan hoþlandýðýný, merak duygusunu canlý tutmak istediðini, her þeyin nedenini sorguladýðýný, olaylara diðer
insanlardan farklý baktýðýný gösteriyor. Ancak baþkalarýnýn düþüncelerini benimseme, filozoflarýn gerçeði tanýma isteði duyma özelliðine ters düþmektedir. Parçada, Demokritos’un, hizmetçi kadýnýn verdiði bilgiyi benimsememesi, araþtýrma düþüncesinden vazgeçmemesi bunu gösteriyor.
Cevap E
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
13
Kazaným Pekiþtirme / Eþleþtirme
Aþaðýdaki cümleleri, uygun düþen felsefe düþünme özelliðiyle eþleþtiriniz.
A
Kümülatif (Yýðýlmalý)
Sorgulanmamýþ bir yaþam,
yaþanmaya deðmez.
B
Öznel
Felsefe bilgisi, birikimli ilerlemediðinden, tarihinden
soyutlanamaz.
C
Bilgelik sevgisi
Zihin, sahip olduðu bilgiler üzerine
dönerek, düþünür; bu nedenle felsefe,
bilgi üzerine bir bilgidir.
D
“Erdemli olmak nedir?” sorusuna;
Sokrates: Bilgili olmaktýr.
Protagoras: Kendini yönetmektir.
Locke: Tanrý, devlet ya da gelenek
otoritelerinden birine, ikisine ya da
hepsine uymaktýr cevabýný verir.
Genel geçer deðil
E
Refleksif
Filozof tüm zamanlar için geçerli
bilgiler ortaya koymaz.
F
Eleþtirel
14
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
Felsefe, durup dinlenmeden
doðruyu arama iþidir.
Kazaným Deðerlendirme Testi - 1
1.
Hangi kültür basamaðýnda bulunursa bulunsun
her toplumun mitolojik inanýþlarý vardýr. Bu mitoslar, bilinçsiz olarak çalýþan kollektif hayal gücünden doðarlar; gelenekle kuþaktan kuþaða geçerler. Bunlarýn köklerinin Tanrýda olduðu düþünülür; onun için bunlara olduklarý gibi inanýlýr.
4.
Bu parçadan hareketle mitolojiler hakkýnda
aþaðýdakilerden hangisi söylenebilir?
c
Felsefe, düþüncelerin serüvenidir; fakat bu serüvenin bir noktasýnda takýlýp kalýnmamalýdýr. Serüven ilerledikçe insan bilgisi ve düþüncesi enginlere doðru ilerler.
Bu parçadan hareketle felsefenin nasýl bir iþlev gördüðü söylenebilir?
A) Doða olaylarýna olan ilgiyi artýrýr.
c
B) Ýnsanlar arasýndaki iþbirliðini geliþtirir.
A) Akýl ilkelerinden beslenir.
C) Farklý bakýþ açýlarýndaki derinliði kavratýr.
B) Yeniliklere açýktýr.
D) Deneyimlerin yaþama geçirilmesini saðlar.
C) Dogmatik temeli vardýr.
E) Ýnsanýn çevresini etkilemesini saðlar.
D) Özgür düþünceye dayanýr.
E) Toplumlarda ayný düzeyde etkilidir.
5.
Felsefe, var olan her þey üzerinde düþünür; onlarýn neden baþka türlü deðil de böyle olduklarýný
ve nereden geldiklerini yorumlar; onlarýn içerikleri hakkýnda sorular sorar.
Bu parçada felsefe ile ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi vurgulanmaktadýr?
c
A) Deðerleri inceleme konusu yaptýðý
B) Düþünme süreçlerini geliþtirdiði
© Coþku Yayýnlarý
2.
Felsefe, adaletin ne olduðunu, insan haklarýnýn
ne olduðunu, savaþ ve barýþýn ne olduðunu, bunun insan olmayla ilgisini gösterebilir. Bu bilgiler
sorunlarýn farkýna varýlmasýný saðlayabileceði gibi, sorunlara tutulan ýþýkla onlarýn çözümüne giden yolu da aydýnlatabilir. Felsefe böyle olanaklar sunar insanlara.
Bu parçada aþaðýda verilenlerden hangisi anlatýlmaktadýr?
a
A) Felsefenin yaþamdaki iþlevselliði
B) Felsefenin insana yeni sorunlar çýkardýðý
C) Bilme isteðine karþýlýk geldiði
C) Felsefenin, dogmatik tavýrla mücadele ettiði
D) Bilginin sýnýrlarýný çizdiði
D) Filozoflarýn kendilerinden bekleneni veremediði
E) Ýnancý biçimlendirdiði
E) Felsefenin, filozoflar arasýndaki iþbirliðiyle yürüdüðü
3.
Felsefe, insanýn bu dünyadaki varoluþunu anlamlandýrabilmesine ve geliþtirebilmesine yardýmcý
olur. Yaþamla ilgili ilkelerin sorgulanmalarýna zemin hazýrlar. Böylece insan herþeyi olduðu gibi
kabul etmek yerine, daha iyiye ulaþabilmek için
tüm varolanlarý irdeleme olanaðý elde eder.
6.
Bu parçada felsefenin iþlevi olarak aþaðýdakilerden hangisi gösterilmektedir?
Claude Bernard bu ifadesinde aþaðýdakilerden hangisini dile getirmektedir?
a
A) Ýnsanýn yaþamda daha etkin ve bilinçli olmasýný saðlar.
Claude Bernard; “Jimnastik sayesinde bedenimiz
güçlendiði gibi, bir zihin jimnastiði sayýlan felsefe
sayesinde de aklýmýz güçlenmektedir” demektedir.
d
A) Felsefenin kaynaklarýný
B) Bilimin geliþmesine katkýda bulunur.
B) Düþünce ilkelerini
C) Ýnsana ideal yaþam biçimleri sunar.
C) Beden ile akýl arasýndaki paralelliði
D) Ýnsana refah içinde yaþama olanaðý sunar.
D) Felsefenin insan düþüncesine olan katkýsýný
E) Düþüncelerin kaynaðýný gösterir.
E) Aklýn, duyularla olan baðýný
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
15
Kazaným Deðerlendirme Testi - 1
7.
9.
Düþünmeye iliþkin sorunlara ve onlara dair felsefi görüþlere, felsefe tarihinde ortaya çýkýþlarý ve
tartýþma diyalektiði içinde geliþmeleri açýsýndan
bakmak, sorunlarý ve onlara yanýt olarak ortaya
konan düþünceleri daha iyi tanýmamýzda, kendi
yanýtlarýmýzý düþünmemizde en büyük yardýmcýmýz olabilir. Burada amacýmýz, felsefe tarihi bilgileri öðrenmek deðil; fakat onlarla diyalog, tartýþma içinde felsefe sorularýmýz üzerinde düþünerek
yaþam, dünya, insanýn durumu, yaþamýn deðerleri üzerinde bir görüþ ufku edinmektir.
Bu parçaya dayanarak aþaðýdaki yargýlardan
hangisine ulaþýlamaz?
Bu parçada, felsefeyle ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi anlatýlmaktadýr?
c
Toplum yaþamýndan esinlenmiþ, içerisinde oluþtuðu topluma karakter kazandýrmýþ olan felsefe,
yaþamýn ifade aracý olmuþtur. Felsefe akýmlarý,
onlarý ortaya koyan filozofun düþünsel zenginliðini yansýtmakla beraber, ayný zamanda içerisinde
oluþtuklarý toplumun yaþattýðý deðer yargýlarýyla
kendilerini belirleyen düþünce sentezleridir. Bu
sentezler o toplumun bilimsel anlayýþýný, sanat ve
ahlâkýný, dini anlayýþýný bir bütün olarak ele almaktadýr.
e
Giriþ
A) Felsefe akýmlarý filozofun içinde yaþadýðý toplumun yapýsýný yansýtýr.
A) Farklý bilgi alanlarýyla iliþki kurduðu
B) Felsefe akýmlarý, filozofun bilgi birikiminin bir
göstergesidir.
B) Bilime dayalý bir etkinlik olduðu
C) Düþünce üzerinde iþlevsel olduðu
C) Felsefe akýmlarý geliþtirildikleri toplumun yapýsýndan baðýmsýz deðildir.
D) Açýklamalarýnýn kesin cevaplar içermediði
E) Kendisi üzerine dönen bir çabayla ortaya çýktýðý
D) Felsefe akýmlarý toplumu genel bir çerçevede
ele almýþlardýr.
© Coþku Yayýnlarý
E) Felsefe, birikimli olarak ilerleme gösteren bir
anlayýþa sahiptir.
8.
Felsefe yapmak, büyük çoðunluðumuzun tartýþmaya gerek duymadan benimsediðimiz inançlarý irdelemektir. Örneðin çoðumuz adam öldürmenin yanlýþ olduðuna inanýrýz; ancak adam öldürmenin yanlýþ olmasýnýn dayandýðý gerekçeler
üzerinde hiç düþünmemiþizdir. Oysa felsefi tavýr
bu gereçleri inceler. Böyle bir inceleme, inançlarýmýzýn bazýlarýnýn saðlam gerekçelere dayandýðýný, bazýlarýnýn ise temelsiz olduðunu gösterir bize.
10.
Bu parçada aþaðýdakilerden hangisi anlatýlmaktadýr?
a
A) Felsefenin, inançlarý sorgulayarak temellendirmeye çalýþtýðý
16
Felsefeye ilk baþlayanlar kendilerini problemlere
karþý yabancý ya da ilgisiz bulurlar. Bir çok kimse
felsefenin kafa karýþtýrýcý ve boþ olduðunu ileri sürer. Fakat gerçekte felsefeyle tanýþanlar kendilerinde daha önce var olan ama fark edemedikleri
çeliþkili durum ve problemleri görürler. Okumayý
çoðalttýkça ve felsefeden öðrendikleriyle, kafa
karýþtýrýcý, çeliþkili problemler daha belirgin olmaya baþlar.
Bu parçaya göre felsefenin gerçekleþtirdiði
iþlev nedir?
a
A) Bireye, kendini ve çevresini daha iyi tanýma
fýrsatý saðlar.
B) Ýnsanýn her türlü düþünceye sorgulayýcý yaklaþtýðý
B) Düþünceler arasýndaki tutarsýzlýklarý ortadan
kaldýrýr.
C) Varlýðýn, eleþtirel bakýþlarda anlamýný kaybettiði
C) Sorunlarýn çözümüne yönelik düþünceler
üretir.
D) Sorgulayýcý tavrýn, insanýn düþünce yapýsýný
olumsuz etkilediði
D) Ýnsanlarýn yaþam koþullarýnýn iyileþmesine
katkýda bulunur.
E) Felsefenin, bilime yol gösterme amacýyla
gerçeði aradýðý
E) Ýnsana verdiði düþünsel hazla mutlu olmanýn
koþullarýný gösterir.
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
Kazaným Deðerlendirme Testi - 2
1.
4.
Filozofun elinde bilim adamýnýn kullandýðý ölçme
aletleri yoktur; ondan, bilimlerde olduðu gibi teknolojinin, sanayinin çýkmasý beklenemez.
Bu parçadan, felsefe ile ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlabilir?
e
“Ýnsan yaþamýnýn amacý nedir?” Bu, felsefenin
daima üzerinde yeniden durduðu bir sorudur.
Kuþkusuz bu soruya bir yanýt verilebilir; ancak insan, kendi kendini sorun yapmaktan vazgeçmeyen varlýktýr.
Bu parçaya dayanarak aþaðýdaki yargýlardan
hangisine ulaþýlabilir?
A) Birikime dayandýðý
c
B) Tutarlý bilgilere ulaþtýðý
A) Felsefenin açýklamalarý mantýk ilkelerine uygundur.
C) Bütünü ele aldýðý
D) Gerçeðe ulaþmaya çalýþtýðý
B) Felsefe, varlýðý bütünlüðü içinde ele alýr.
E) Pratik nitelikler taþýmadýðý
C) Felsefede bitmiþlik yoktur.
D) Felsefe, olmasý gerekeni de açýklar.
E) Felsefe, özgür düþünce ortamlarýnda geliþir.
2.
Felsefe, insanýn durmadan ileriye atýlma, verileni
eleþtirme, yeni çözüm yollarý arama çabasýnýn
ürünüdür. Jaspers’in dediði gibi, felsefe yolda olma sürecidir.
5.
Bu parçadan, felsefeyle ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisine varýlabilir?
Düþünür, bu düþüncesinde felsefeden aþaðýdakilerden hangisini beklemektedir?
B) Ýnsan yaþamý için yararlý olmayý amaçlar.
C) Düþünce birikimleri oluþturur.
D) Her türlü sorunun çözümüne ýþýk tutar.
E) Sürekli arayýþ içinde olmayý gerektirir.
© Coþku Yayýnlarý
E
A) Ahlaki erdemlerden beslenir.
Bir düþünür; “Filozoflar dünyayý yalnýzca deðiþik
biçimlerde yorumladýlar; oysa sorun, onu deðiþtirmektir.” demektedir.
e
A) Gerçekliði sorgulamasýný
B) Varlýðýn farklý açýlardan deðerlendirilmesini
C) Düþünceyi zenginleþtirmeyi
D) Farklý görüþlere açýk olmayý
E) Felsefeyi yaþama dönük kýlmayý
3.
Filozof, her çaðýn düþünsel birikimini elde etme
çabasýnda olan, onu kendi zihinsel süreçlerinden
geçiren, kendisinden birþeyler katan kiþi olmakla
kalmaz; ayný zamanda onu sorgulayýp çözümleyerek insanlara yepyeni bir düþünce sunar.
6.
Bu parçaya dayanarak aþaðýda verilenlerden
hangisine ulaþýlabilir?
b
A) Anlama dayalý bilgiler her filozofun ilgi alanýndadýr.
B) Filozof, düþünce birikimlerine etkin olarak
katkýda bulunur.
C) Ýnsan doðaüstü düþüncelerden kurtulma çabasýna baþladýðýnda felsefeye adým atmýþ
olur.
Eðer zihninizde sadece bir gerçeðin bulunduðu
düþüncesi varsa, felsefede ayný konu hakkýndaki
farklý, hatta karþýt görüþleri þaþkýnlýkla karþýlarsýnýz. Eðer felsefede gerçeðin bir tane olmasý gerektiði düþüncesi egemen olsaydý, deðiþik bakýþ
açýlarý yok olacak ve böylece düþünce özgürlüðü
de yok edilmiþ olacaktý. Bu durum, felsefenin
özüne aykýrýdýr.
Bu parçada felsefenin hangi özelliði söz konusu edilmektedir?
e
A) Karþýt görüþlerde uzlaþmaya yol açmasý
B) Varlýðýn özüne yönelmesi
D) Yararý ortaya konulmayan düþüncelerin deðeri yoktur.
C) Olmasý gerekene iliþkin açýklamalarda bulunmasý
E) Filozof, düþünce üretiminde toplumsal niteliklerden etkilenir.
E) Düþünce zenginliði saðlamasý
D) Sonuçtan çok sürece önem vermesi
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
17
Kazaným Deðerlendirme Testi - 2
7.
10.
Filozof, ortaya koyduðu sistemini aklýn ve mantýðýn genel kontrolü altýnda oluþturur ve geliþtirir.
Bunun için her felsefe sistemi akla uygundur. Yani kendi içinde tutarlýdýr.
Bu parçadan hareketle felsefe ile ilgili aþaðýdaki sonuçlardan hangisine varýlabilir?
Bir çocuðun oyun oynamaktan býkmamasý gibi,
bir filozof da düþünmekten býkmayacaktýr. Bu düþünme tam bir etkinlikle, dünyayla alýþveriþ içinde bitmeyen bir çabaya dayanýr.
Bu parçada felsefi düþüncenin hangi özelliði
vurgulanmaktadýr?
EE
a
A) Ýnsan düþüncesinin geliþim sürecinde ortaya
çýkmýþtýr.
B) Ele aldýðý konular, içinde geliþtirildiði toplumdan baðýmsýz deðildir.
A) Sürekliliði
B) Tutarlýlýðý
C) Eleþtirelliði
D) Kapsayýcýlýðý
E) Öznelliði
C) Elveriþli ortamlarda geliþme olanaðý bulabilir.
D) Ýnsanlýðýn tüm bilgi birikiminin bir parçasýdýr.
E) Rasyonel bir düþünce etkinliðidir.
11.
Felsefenin cevaplarýnda kesin sonuçlara rastlanmaz. Cevaplarýnýn kesin olmayýþý felsefenin bir
baþarýsýdýr. Çünkü nerede bir kesin sonuç, nerede kestirmeden bir giriþ varsa orada duraklama,
bitmiþlik vardýr. Felsefe ilerlemelerini temellendirmelerindeki devamlýlýða, bitmemiþliðe borçludur.
Bu parçaya göre, kesin cevaplarýnýn olmamasý felsefeye aþaðýdakilerden hangisini kazandýrmaktadýr?
a
A) Dinamiklik
Bu parçada söz konusu edilen insanýn, yaþamýnda aþaðýdakilerden hangisine sahip olmadýðý söylenebilir?
© Coþku Yayýnlarý
8.
Ýnsan günlük yaþamýnda baþkasýna karþý dürüst
davranmayana, sözünü tutmayana güvenmez.
Ýyi olan veya kötü olan davranýþlardan söz eder;
fakat bu fenomenler o insan için bir problem deðildir. Bunlar onun için apaçýk þeylerdir; týpký damarlarýnda dolaþan kan gibi.
d
A) Tutarlý davranýþa
B) Sistemli çalýþma isteðine
C) Baðýmsýz yaþama eðilimine
D) Sorgulayýcý düþünceye
E) Yöntem bilgisine
B) Bütüncül yaklaþým
C) Olaný olduðu gibi kabul etme eðilimi
D) Varolanlarý sorgulama tavrý
E) Çatýþmalarý önleme isteði
12.
9.
Felsefe, kendimizle buluþabilmektir. Üzerimizdeki iç ve dýþ baskýlarý bilinçli olarak inceleyebilmek, deðerlendirebilmek ve kendi gemimizin
kaptaný olabilmektir.
Bu parçada aþaðýdakilerden hangisi dile getirilmektedir?
b
A) Bireylerin özgürlüklerine düþkünlüðü
B) Felsefenin, bireyin baðýmsýzlýðýna olan katkýsý
C) Ýnsanýn kendinde bir deðer olmadýðý
D) Düþüncelerin deðiþkenliði
E) Felsefenin, insaný belirsizliðe ittiði
18
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
Felsefe, insanýn varolduðu sürece gereksinim duyacaðý en önemli etkinliktir. Platon, Aristoteles,
Descartes yolumuza her zaman ýþýk tutacaklardýr.
Çünkü onlar, geleceðimize geçmiþten ýþýk tutan
deniz fenerleri gibidirler.
Bu parçadaki görüþ aþaðýdaki yargýlardan hangisini desteklemektedir?
c
A) Felsefe tarihi zenginleþtikçe eski filozoflarýn
düþünceleri canlýlýðýný kaybeder.
B) Felsefede eski yeni ayýrýmý, filozoflarýn düþünce üzerindeki etkinliðine göre belirlenir.
C) Felsefi düþünceler deðerini hiçbir zaman yitirmez; her zaman insaný aydýnlatýr.
D) Felsefeden beklenen en önemli görev, insana sorgulayýcý bakýþ kazandýrmasýdýr.
E) Felsefenin eskimiþ düþünceleri yenileri ile deðiþtirilir.
Kazaným Deðerlendirme Testi - 3
1.
c
3.
Ýlk filozoflar, eþyanýn deðiþimi sýrasýnda sabit ve
sürekli kalan tözü tanýmak ister. Bu nedenle felsefe, bütün varlýklarýn nasýl meydana geldiðini, ilk
ilkenin neden ibaret olduðunu soruþturmakla
baþlamýþtýr. Fakat felsefe bunu bir mitoloji tarzýnda sormaz ve yine o tarzda cavap vermez; kavramsal düþünce tarzýnda sorusunu ve cevabýný
ortaya koyar.
Filozof, bilmeye ilgi ve sevgi duyan kiþidir.
Buna göre filozofun aþaðýdakilerden hangisine yöneldiði söylenebilir?
c
A) Özgürlük
B) Baðýmsýzlýk
C) Bilgelik
D) Dogmatiklik
E) Erdemlilik
Bu parçada felsefenin baþlangýcýyla ilgili olarak hangi bilgiye yer verilmiþtir?
Giriþ
A) Felsefenin baþlangýcýnda filozoflarýn ilgisi doðadan insana kaymýþtýr.
4.
B) Filozof, düþüncesinde sonuçtan çok sürece
önem verdiðinde felsefenin temelleri atýlmýþtýr.
C) Felsefe, varlýklarýn temelinin düþüncede irdelenmesiyle ortaya çýkmýþtýr.
D) Her düþünce, kendinde felsefi bir nitelik taþýr.
E) Felsefe, bilimlerin doðuþunda birinci derecede etkili olmuþtur.
Görünüþte bir çok filozofun ayný sorunlar etrafýnda benzer görüþler oluþturduðu gözlense bile,
felsefe tarihi dikkatli bir biçimde incelendiðinde
her filozofun, içinde yaþadýðý toplumdan ve bizzat kendi yaþantýsýndan izler taþýyan sistemler ortaya koyduðu görülür.
Bu parçadan aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlabilir?
e
A) Düþünürlerin ortaya koyduðu düþünceler bir
kopyadan öteye gitmez.
© Coþku Yayýnlarý
B) Felsefe, düþüncelerin ortak yanlarýný bulmaya çalýþýr.
2.
c
Ýlk filozoflar inanca, otoriteye ya da geleneðe baþvurmadan kendi akýllarýný kullanarak dünyayý anlamaya çalýþtýlar. Bu durum tümüyle yeni bir þeydi. Onlar ayný zamanda diðer insanlara akýllarýný
nasýl kullanacaklarýný ve kendi baþlarýna nasýl düþüneceklerini de öðrettiler; dolayýsýyla öðrencilerinin bile kendileriyle mutlaka ayný düþüncede olmalarýný beklemediler. Onlar, bir bilgi birikimini olduðu biçimde öðrencilerine aktarmak yerine, onlarý tartýþmaya, irdelemeye, kendi düþüncelerini
ileri sürmeye ve savlarýný temellendirmeye özendiren öðretmendiler.
Bu parçada, ilk filozoflarýn aþaðýdakilerden hangisine yöneldiði söylenebilir?
Giriþ
A) Ýnsanlara çýkarlarýný koruma yollarýný öðretmeye
B) Evrendeki bilinen deðiþmez kurallarý ortaya
çýkarmaya
C) Evreni ve yaþamý özgürce sorgulamaya
D) Toplumsal yaþamdaki ortak duygularý harekete geçirmeye
E) Ýnsan özgürlüðü için gerekli koþullarý belirlemeye
C) Felsefe tarihi, farklý fikirlerin uyumu olarak ortaya çýkar.
D) Filozof, düþüncesinde nesnelliðe ulaþmaya
çalýþýr.
E) Düþüncelerinde, filozoflarýn nitelikleri kendini
duyurur.
5.
Antik Yunan filozoflarýnýn temel yaklaþýmý, düþüncenin, gerçeði kesin olarak bilebileceði yönündedir. Onlar doðru bilgiye ulaþabileceklerini, doðanýn kaynaðý ve nitelikleri üzerine söyledikleriyle ortaya koymuþlardýr. Onlar bu yaklaþýmlarý nedeniyle, felsefe tarihinde bilgi kuramý açýsýndan
dogmatik filozoflar olarak adlandýrýlýr.
Bu parçada Antik Yunan filozoflarýnýn dogmatik olarak nitelendirilmesi aþaðýdakilerden hangisine baðlanmýþtýr?
b
A) Yeniliklere uyum saðlamalarýna
B) Güvenilir bilgiye ulaþýlabileceðine inanmalarýna
C) Ýnsan doðasýný açýklamalarýna
D) Bilgi konusunda ortak bir anlayýþ taþýmalarýna
E) Bilginin kaynaðýný irdelemelerine
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma
19
Kazaným Deðerlendirme Testi - 3
6.
9.
Felsefenin konularý arasýnda yer alan þeyler duyularýn ya da duyusal kavrayýþýn çok ötesinde
kaldýðý için, felsefe duyularý kullanmaktan özenle
kaçýnýr. Felsefe kavramsal analiz temeli üzerinde
yükselir. Öte yandan, felsefe ulaþtýðý sonuçlarý
kanýtlamak için belirli bir takým iþlemlere baþvurmaz.
Bu görüþten hareketle aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlabilir?
a
A) Felsefe salt düþünceye dayanýr.
B) Felsefe, düþüncenin sonuçlarýna deðer verir.
Temel aldýðý ilkeleri hiç sorgulamadan sýradan bir
varoluþu devam ettirmek, hiç bakýmdan geçirilmemiþ bir araba sürmeye benzetilebilir. Þimdiye
kadar yeterince iyi bir biçimde çalýþmýþ olduklarý
için, arabanýzýn frenlerine, motoruna, lambalarýna
güvenmiþ olabilirsiniz; ama bu güvende bütünüyle haklý olduðunuz söylenemez. Sizin onlara
en fazla ihtiyacýnýz olduðu bir zamanda iþlemez
hale gelebilirler. Ayný þekilde hayatýnýzý kendilerine dayandýrdýðýnýz ilkeler de saðlam olabilir. Fakat siz bundan, onlarý incelemiþ oluncaya kadar
emin olamayabilirsiniz.
Bu parçada anlatýlanlar aþaðýdaki görüþlerden hangisini savunan bir insanýn baþvurabileceði bir örnektir?
C) Felsefe, bilimsel çalýþmayý besler.
D) Felsefi düþünce çaðýn koþullarýna göre þekillenir.
b
A) Yapýlan hatalardan ders alýnarak yaþamýn
yönlendirilmesini
E) Felsefe, olmasý gerekeni dýþlar.
B) Sorgulanmamýþ bir hayatýn yaþanmaya deðer olmadýðýný
7.
C) Saygý duyulan otoritelerle uyum içinde çalýþmayý
Felsefe, çok yönlü bakýþtýr.
D) Yakýn çevrenin yönlendirmesine göre yaþamý
sürdürmeyi
Bu ifade felsefenin hangi niteliðini anlatmaktadýr?
E) Daha önce ele alýnmamýþ sorunlarý tartýþma
konusu yapmaktan kaçýnmayý
A) Sistemli olma
B) Birikimli ilerlememe
C) Kuþatýcý olma
D) Kesinlik taþýmama
E) Tutarlý olma
© Coþku Yayýnlarý
c
10.
8.
Felsefe yöntemli, baðýmsýz, eleþtirel düþünmektir;
kendinin farkýnda olmaktýr; bir keþiftir. Bu nedenle arayýþ içinde olan bireylerin kendilerini tanýmak ve geliþtirmek için izleyecekleri en saðlýklý
yol, baðýmsýz düþünmekten vazgeçmeden filozoflarýn düþüncelerinden yararlanmak olmalýdýr.
Bu parçada vurgulanan düþünce aþaðýdakilerden hangisidir?
Bu parça aþaðýdaki yargýlardan hangisini desteklemektedir?
b
A) Filozoflar düþüncelerinde kendilerini aþan
gerçeklikle karþý karþýya kalýrlar.
B) Felsefe bilinçli ve her türlü baðýmlýlýktan sýyrýlmýþ olarak, kendini filozoflarýn düþüncelerinde duyurur.
20
Dünyanýn bugünkü karmakarýþýk durumuna bakýldýðýnda, tek çare felsefe bilmek ve onu kullanmaktýr. Eski dünyada insanlar inançlarla yaþamda kalmayý sürdürüyorlardý. Bu inançlarýn bir çoðu yok oldu. Þimdi idealarla yaþamýmýzý sürdürüyoruz. Yarýn da kavramlarla sürdüreceðimizi
umalým. Ýnsan hep bir þey yapmalýdýr. Bu þey de
kýsmen inançlarý ve idealarýyla belirlenmiþtir.
Ýnançlar ve idealar deðiþtiði zaman insan yaþamý,
dümenine dokunulan kayýk gibi yol deðiþtirir.
D
A) Ýnsan, aktif yaþamýnda felsefeden sýyrýlmalýdýr.
B) Bilim, uzun bir zaman süreci içerisinde varlýðýný kazanmýþtýr.
C) Ýnsana yararý dokunmayan düþüncelerin bir
gerçeklik deðeri olamaz.
C) Felsefe, insanýn geçmiþine ait zengin deneyimlerinden ortaya çýkar.
D) Her filozof, bulunduðu konuma düþünce süreçlerini sorgulayarak gelmiþtir.
D) Felsefe bilmek, evrendeki karmaþýklýða yeni
yorumlar getirebilir.
E) Filozoflarýn kendi düþüncelerini yayma çabalarý her zaman baþarýlý olamamýþtýr.
E) Felsefe bilmek, insaný geçmiþin deðerlerini
onaylamaya götürür.
Ünite 1 : Felsefeyle Tanýþma