Kobi Rehberi - Musavir

TOBB
TÜRK‹YE ODALAR VE
BORSALAR B‹RL‹⁄‹
KOBİ REHBERİ
Hazırlayan
Mustafa H.ÇOLAKOĞLU
KOSGEB Başkanlığı
Teknoloji Destek Süreçleri Yöneticisi
Nisan 2002
TOBB Genel Yayın No Genel : 359 - PM : 2
ISBN 975-512-631-7
25.000 Adet Basılmıştır.
Yorum Matbaacılık
İvedik Matbaacılar Sanayii Sitesi 570. Sk. No:10-12
Yenimahalle - Ankara
Tel: (0312) 229 61 20 - 395 21 12
Değerli Sanayicimiz,
Ülke ekonomisinin ve sosyal yapısının temelini oluşturan küçük ve
orta ölçekli işletmeler; içinde bulunduğumuz dönemde bir yandan üreterek ayakta kalabilme mücadelesi verirken, diğer yandan da sınırların
kalktığı ve bilgi teknolojilerinin mesafeleri yok ettiği çetin rekabet ortamında dünyanın öbür ucundaki bilmediği rakiplerle rekabet edebilmek için güç kazanmak zorundadır.
Üyesi bulunduğumuz OECD Sınai İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı
ve üyeliğe adaylık süreci yaşadığımız Avrupa Birliği, küçük ve orta ölçekli işletmelerin gelişmesi ve desteklenmesi için yoğun bir çaba sarfetmekte, sürekli olarak yeni politika ve stratejiler üretmektedir.
Türkiye, OECD’ nin KOBİ’ leri desteklemeye yönelik temel kriterleri içeren dokümanı ve AB KOBİ sözleşmesini kabul ederek gelişmiş
ve gelişmekte olan ülkelerle aynı politika ve prensipleri benimsediğini vurgulamıştır.
AB’ nin KOBİ’ lere yönelik projelerini içeren İşletmeler Çokyıllı
Programına 2002 yılından itibaren KOSGEB’ in "Ulusal Temas Noktası" görevini üstlenmesi ile katılan ülkemiz, üye ve üyeliğe aday ülkelerdeki başarılı uygulama örneklerini ve yeni yaklaşımları yakından takip ederek özümsemek ve kazanmak mecburiyetindedir.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin Ahilik kültürüne dayanan tarihi
geçmişi ve insanımızın yeni iş kurma ve risk alabilme becerisi günümüzün teknolojisi ve yeni yaklaşımlarıyla sentezlenerek ortaya çıkacak
sinerji küçük ve orta ölçekli işletmelerin dış ticaretimizin % 70’ini
oluşturan AB’ deki 18 milyon KOBİ ile rekabet edebilmesini sağlayacaktır.
Yukarıda belirtilen hedeflere ulaşılmasında KOBİ’ ler kadar onlara
hizmet vermek ve destek sağlamak amacıyla faaliyette bulunan kurum
ve kuruluşlara da çok büyük görevler ve sorumluluklar düşmektedir.
III
İşletmelere yönelik mevzuatın basitleştirilmesi, gereksiz mevzuatın
kaldırılması, kamu kuruluşlarına KOBİ’ lerin yaptığı başvuruların süratli ve şeffaf bir biçimde neticelendirilmesi vb. başlıklar altında toplanabilecek hayati öneme haiz tedbirlerin yanısıra, KOBİ’ lerin hangi hizmeti, hangi kuruluştan ve nasıl alabilecekleri hususunda bilgilendirilmeleri de çok önemlidir.
Zira, KOBİ’lere destek verecek kuruluşlar yeterli talep görememekten yakınırken, KOBİ’lerin de kendilerine ihtiyaç duyulan desteğin
verilmediğinden yakındıkları çok sık olarak rastlanılan bir durumdur.
İşte bu tespitten hareketle hazırlanan "KOBİ REHBERİ" işletmelerin ihtiyaç duyacakları temel bilgileri ve hizmet alabilecekleri önemli
kuruluşları tanıtmayı amaçlamaktadır.
KOBİ Rehberinin hazırlanmasında gerekli bilgileri sağlayan tüm
kurum ve kuruluşlara, KOSGEB çalışanlarına, ve Rehberin basımını ve
dağıtımını sağlayarak büyük bir hizmeti ifa eden Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliğine teşekkür eder, KOBİ’ lere muassır medeniyet seviyesine ulaşma mücadelelerinde başarılar dilerim.
A.Kenan TANRIKULU
T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanı
IV
SUNUŞ
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak, bir taraftan mevcut sorunların çözümü ile ilgili olarak yoğun faaliyetlerde bulunurken, diğer
taraftan orta ve uzun vadede KOBİ’lerin kemikleşmiş sorunlarını çözmek ve rekabet güçlerini artırmak için çalışmalar yapıyoruz.
Günümüze kadar süregelen problemlerinden bir tanesi, karmaşık
idari yapı içerisinde KOBİ’lerin kendilerine hizmet veren kurum ve
kuruluşlardan ve verilen hizmetlerin içeriğinden yeterince haberdar olmamalarıdır.
Bu dağınıklık ve bilgi akışı eksikliğinden dolayı, KOBİ’lere hizmet
veren 46 kamu kurum ve kuruluşunun bütçelerinde yer alan yaklaşık
800 trilyon liralık ödeneğin yarısından fazlası kullanılamamaktadır. Ayrıca, bu çok ayaklı yapı, KOBİ politikalarının uygulanmasında bir koordinasyon eksikliğini beraberinde getirmektedir.
Yürütmekte olduğumuz KOBİ gelişim projesi dahilinde hazırlanmış olan bu rehberin amacı, KOBİ’lere ihtiyaç duyacakları tüm bilgileri olabildiğince sunmaktır. Başvuracaklarını kolayca bulmalarını sağlamaktır. Böylelikle KOBİ’lere ayrılan kaynaklar daha verimli kullanılacak ve uzun vadeli gelişimlerine katkıda bulunulacaktır.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın da desteğiyle yürüttüğümüz KOBİ
gelişim projemizin ilk basılı ürünlerinden biri olan bu rehber, farklı konuları ele alacak yayınlar dizisinin ilk örneğidir. KOBİ’lerin gelişimine katkıda bulunacak diğer alanlarda da yayınlarımız devam edecektir.
Rifat HİSARCIKLIOĞLU
TOBB Yönetim Kurulu Başkanı
V
VI
Değerli Sanayicimiz ,
24 Nisan 1990 tarih ve 3624 sayılı kanunla kurulan KOSGEB Başkanlığı, İcra Komitesini oluşturan kamu ve özel sektörün değerli yöneticilerinin isabetli kararları ve nitelikli personelinin çabalarıyla 10
TEKMER, 28 KÜGEM ve 3 Enstitü’ den oluşan hizmet birimleriyle
27 ilimizde 200.000 KOBİ ve yaklaşık 2.800.000 Esnaf ve Sanatkara
yüklendiği görevin önemine ve değerine inanarak hizmet vermenin çabası içindedir.
Kuruluş Kanunu’nun yayınlandığı tarihte KOBİ’ lere destek vermek amacıyla oluşturulan kaynaklar giderek ortadan kalkarken KOSGEB’ten beklentiler ve KOSGEB’in yapması gereken hizmetler ve
destekler azami ölçüde artmıştır. Bu nedenle Başkanlığımız, kıt kaynakları optimum biçimde kullanarak hizmet üretmek bilinciyle hareket etmektedir.
Bu yaklaşım çerçevesinde KOBİ’lerin bilgilendirilmesinin ve üretilen bilginin olabildiğince geniş kitlelere yayılmasının en önemli ve
stratejik faaliyet olduğunun bilinciyle hazırlanan KOBİ REHBERİ,
kamu ve özel sektör temsilcisi kurum ve kuruluşlar arasında işbirlikleri ve güçbirlikleri yapılarak başarılı sonuçlar alınabileceğinin de güzel
bir örneğini teşkil etmiştir.
TOBB Başkanlığına teşekkür eder, KOBİ REHBERİ’nin işletmelere yararlı olmasını dilerim.
Bayram ÇAMKERTEN
KOSGEB Başkanı
VII
İÇİNDEKİLER
1. KOBİ MEVZUATI
- Avrupa Birliği ve Türkiye’de KOBİ tanımı . . . . . . . . . . . . . . . . .3
- AB Sanayileşme Stratejisinin Dünü, Bugünü ve Yarını . . . . . . . . .9
- AB Mevzuat Uyum Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
- AB Rekabet Hukuku ve Anti-damping Uygulaması . . . . . . . . . .12
- AB Genel Sekreterliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
- Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
- AB İşletmeler Çokyıllı Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
- AB Küçük İşletmeler Sözleşmesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
- Türkiye İmalat Sanayi KOBİ İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .29
- AB Aday Ülkeler İstatistikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
- Türkiye Rekabet Gücü Göstergeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
- OECD BOLOGNA KOBİ Deklerasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . .43
- CC BEST ve En İyi Uygulama Örnekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
- Şirket Kuruluşları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50
- İşletmenin Kuruluşu Sırasında Alınacak İzin ve Ruhsatlar . . . . . .58
- Ülkemizde Yabancı Sermaye Yatırımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60
- Küçük Sanayi Siteleri ve Organize Sanayi Bölgeleri . . . . . . . . .63
- Serbest Bölgeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65
- Teknoloji Geliştirme Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
- Endüstri Bölgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72
- TOBB Tahkimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74
- Kapasite Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76
- Sanayi Sicili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77
- İmalat Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .78
- TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
- Patent Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .83
- Know-how veya Ticari Sırların Korunması . . . . . . . . . . . . . . . . .89
- Tasarım ve Faydalı Model Tescil İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . .93
- Marka Tescili İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98
- Coğrafi İşlemleri İşaret Tescil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102
- Entegre Devrelerin Topografyasının Korunması . . . . . . . . . . . .106
- Türk Gıda Kodeksi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .107
- Garanti Belgesi, Satış Sonrası Servis Hizmetleri Yeterlik Belgesi ve
Kullanım Kılavuzu Düzenleme Yetkisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . .110
- Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . .113
IX
- Etiket ,Tarife,Fiyat Listeleri Yönetmeliği . . . . . . . . . . . . . . . . . .116
- Tek İmalatçı ve Yed-i Vahit Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .119
- Tüketici Hakları Dernekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121
- Tüketici Hakem Heyetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122
- Tüketici Konseyi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124
- Reklam Kurulu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .125
2. KOBİ FİNANSMANI
- Proje Profili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129
- KOBİ Teşvik Belgesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .130
- KOBİ’lere Finansal Destek ve Yardımlar . . . . . . . . . . . . . . . . . .133
- Türkiye Halk Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .150
- Türkiye Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152
- Türk Eximbank Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .153
- Türkiye Sınai Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . .157
- Sınai Yatırım Bankası A.Ş. Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158
- Avrupa Yatırım Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160
- Asya Kalkınma Bankası Kredileri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164
- Kredi Garanti Fonu A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .165
- Halk Yatırım Menkul Değerler A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168
- Sermaye Piyasası Kurumu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .169
- İstanbul Menkul Kıymetler Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170
- Finansal Kiralama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171
- Risk Sermayesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173
- Franchising . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .178
- Factoring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180
- Forfaiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
- ECIP- Avrupa Topluluğu Yatırım Ortaklığı Programı . . . . . . . . .184
- Ar-Ge Çalışmaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186
- KOSGEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .188
- TÜBİTAK /TİDEB Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .190
- EUROKA-Türkiye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191
- TTGV Ar-Ge Destekleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .193
3. İNSAN KAYNAKLARI
- Hizmetiçi Kariyer ve Eğitim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . .197
- Yönetim Danışmanları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
X
- NMCP Programı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202
- İŞKUR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204
4. ÜRETİM /PLANLAMA VE GELİŞTİRME
- Ürün İmalat ve Montaj Resimleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .209
- Hammadde ve Ürün Test İşlemleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211
- Üretim Planlaması . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212
- İşyeri Yerleşim Planı ve İş Akış Planı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .214
- Tezgah, Cihaz ve Makinaların Bakım Planlaması . . . . . . . . . . .218
- Çalışanların Görev Tanımları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220
- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .222
- Kıyaslama (Benchmarking) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .224
- Standardizasyonun Önemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .226
- Üretimle ilgili TSE,AB,DIN,ISO,SIS ve diğer standartları . . . .229
- ISO 9000 Kalite Güvence Sistemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232
- Toplam Kalite Yönetimi ve EFQM/Avrupa Mükemmeliyet
Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .244
- İstatistik Süreç Kontrol . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .253
- Arıza Modları ve Etki Analizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255
- TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi . . . . . . . . . . . . . . .257
- TS-EN-ISO/IEC 17025 Laboratuar Yeterlilik Standardı . . . . . .262
- Akreditasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .264
- Kalibrasyon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .266
- CE İşaretlemesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .268
- Ürün Barkodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272
- Eko-Etiketleme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
- Eko-Teks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278
- Ürün Güvenlik Bilgi Formu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .281
- Ambalajda "Yeşil Nokta" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285
- EPAL Damgalı Europalet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .287
- TSE Bilgi İşlem ve Enformasyon Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . .290
- ESİM Test Hizmetleri A.Ş. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .291
- Atık Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294
5. PAZARLAMA/DIŞ TİCARET
- Ticaret Fuarları ve Sergilerde Başarı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299
- İhracat Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .301
- Tipik Bir İhracat İşlemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .306
- İhracatta Teslim Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307
XI
- Dış Ticarette Uluslararası Ödeme Şekilleri . . . . . . . . . . . . . . . .311
- Tek Tip Gümrük Beyannamesi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317
- GATS Hizmet Ticareti Genel Anlaşması . . . . . . . . . . . . . . . . . .322
- Dünya Ticaret Örgütü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .324
- İhracatçı Birlikleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326
- Sektörel Dış Ticaret Şirketleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329
- TIR ve ATA Karneleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .330
- İTO Yan Sanayi Borsası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .331
- Takas (Barter) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .335
- İGEME Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .337
- DEİK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .339
- Savunma Sanayi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .340
- NAMSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .344
- OFFSET Uygulamaları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .347
6. BİLGİ VE DOKÜMANTASYON
- TOBB Bilgi Hizmetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .353
- KOSGEB Avrupa Birliği Merkezleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356
- KOBİNET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .360
- Elektronik Ticaret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .364
7. İLGİLİ KURUM VE KURULUŞLAR
- TİKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .373
- TURKAK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376
- TESK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379
- TMMOB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .381
- TİSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .383
- Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) . . . . . . . . . . . . . . . . .384
- TMMMB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..386
- Türkiye Müteahhitler Birliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .388
- İktisadi Kalkınma Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .390
- MEKSA Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .392
- TOSYÖV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .394
- ÇEVKO Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .395
- KALDER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .397
- BİTAV Vakfı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .399
8. İLGİLİ ADRESLER
- KOSGEB Hizmet Birimleri Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .403
- Web Adresleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .406
XII
XIII
Yabancı Sermaye Gn. Md.
Teşvik Uygulama Gn. Md.
Ekonomik Araş. Gn. Md.
Kamu Finansmanı Gn. Md.
KİT Gn. Md.
Sigortacılık Gn. Md.
Dış Ekonomik İlişkiler Gn. Md.
Banka ve Kambiyo Gn. Md.
Darphane ve Damga Matbaası Gn. Md.
İş Bankası
HalkBank
İşrisk
Halk Yatırım
Bağlı Kuruluşlar
İlgili Kuruluşlar
Genel Müdürlükler
TKB
Vakıfrisk
Vakıf Bank
İktisadi Kalkınma
Vakfı YKV
MEKSA
BİTAV
TTGV
TOSYÖV
Genel Müdürlükler
Ekonomik Araş. ve
Değerlendirme Gn. Md.
Dış Ticarette
Standardizasyon Gn. Md.
AB Gn. Md.
Anlaşmalar Gn. Md.
Serbest Bölgeler Gn. Md.
İthalat Gn. Md.
Türk Akreditasyon
Kurumu
El Sanatları
OSB
KSS
Serbest Bölgeler
İGEME
İhracatçı Birlikleri
İŞKUR
Türkiye İş Kurumu
Gn. Md.
Çıraklık ve Yaygın
Eğitim Gn. Md.
Genel Müdürlükler
Sağlık İl
Müdürlükleri
Milli Eğitim
Bakanlığı
M. Bostancıoğlu
YÖK
Devlet Bakanı
O. Durmuş
Finansman destekleri
Teknoloji destekleri
Tüketicinin ve Rekabetin
Korunması Gn. Md.
Tekno Parklar
Teknoloji Geliştirme
Merkezleri
Eğitim süreçleri
M.P.M.
KOBİ A.Ş.
DEİK İş Konseyleri
KGF
Odalar ve Borsalar
TOBB
Turizm İl
Müdürlükleri
Turizm Bak.
M. Taşar
TESK
Milli Emlak
Daireleri
Mal
Müdürlükleri
Vergi
Daireleri
Defterdarlık
Maliye Bakanlığı
Sümer Oral
Bölgesel Kalkınma Enstitüsü
Girişimciliği Geliştirme Enstitüsü
Pazar Araştırma ve İhracatı Geliştirem Enstitüsü
Enstitüler
İdari işler ve insan kaynakları
Mali İşler ve satın alma
Bilgi işlem ve E-ticaret
Ölçüler ve Standartlar Gn. Md.
Bağlı ve İlgili Kuruluşlar
Gn. Md.
TİSK
TÜRKİŞ
DİSK
HAK-İŞ
Sendikalar
KOSGEB
Sosyal Sigortalar
Kurumu Bşk.
Türkiye Elektrik
Üretim ve İletim A.Ş.
Gn. Md.
Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanığı
Z. Çakan
Üniversiteler
Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı
Y. Okuyan
Başkanlık Süreç
Grupları
TPE
Bağ-Kur
Gn. Md.
Çevre İl
Müdürlükleri
Çevre Bakanlığı
F. Aytekin
AB Koordinasyon Gn. Md.
Küçük Sanatlar ve San. Böl. ve
Sit. Gn. Md.
Sanayi Ar-ge Gn. Md.
İç Ticaret Gn. Md.
Sanayi Gn. Md.
Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı
A. K. Tanrıkulu
Türk Eximbank
DİE
Devlet Bakanı
Prof. Dr. T. Toskay
Dış Ticaret
Müsteşarlığı
Türk İşbirliği
Kalkınma İdaresi
Bşk. (TYKA)
Devlet Bakanı
R. Doğru
Bakanlar
Bakanlar Kurulu
Başbakan
Cumhurbaşkanı
İhracat Gn. Md.
TSE
Devlet Bakanı
Prof. Dr. R.Mirzaoğlu
Vakıflar Genel
Müdürlüğü
Devlet Bakanı
N. Arseven
TSKB (SYB)
Bankalar Birliği
SPK Bşk.
BDDK
Hazine Müsteşarlığı
Gümrük
Müsteşarlığı
GAP İdaresi Bşk.
Özel ve Kamu Bankaları
AB Genel
Sekreterliği
Devlet Bakanı
M. Keçeciler
Devlet Bakanı
M. Yılmaz
Devlet Bakanı ve Devlet Bakanı
Başbakan Yrd.
K. Derviş
M. Yılmaz
Türkiye Bilimler
Akademisi (TÜBA)
TÜBİTAK
DPT
Müsteşarlığı
Devlet Bakanı
Dr. D. Bahçeli
TBMM
İşletmelere Yönelik Hizmet Üreten Kurum ve Kuruluşların Hiyerarşi Şeması
KOBİ MEVZUATI
AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE’DE KOBİ TANIMI
•
•
•
•
•
•
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ):
- 250 kişiden az işçi çalıştıran,
- Yıllık satış cirosu 40 milyon EURO’yu geçmeyen veya arsa ve
bina hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itibariyle 27 milyon EURO'yu geçmeyen,
- 3.paragrafta tanımlanan 'bağımsızlık' kriterine uygun olan, işletmeler
Küçük işletmeler ise,
- 50 kişiden az işçi çalıştıran,
- Yıllık satış cirosu 7milyon EURO'yu geçmeyen veya arsa ve bina hariç mevcut sabit sermaye tutarı, bilanço net değeri itibariyle 5 milyon EURO'yu geçmeyen,- 3.paragrafta tanımlanan 'bağımsızlık' kriterine uygun olan,
işletmeler
Bağımsız işletmeler, sermayesinin ya da hisse senetlerinin %25
veya daha fazlası bir işletme tarafından üstlenilmemiş olan veya
sermayesi, "küçük ve orta büyüklükteki işletme" tanımı dışındaki
işletmelerden meydana gelmemiş olan işletmelerdir. Ancak bu
şart şu iki durumda aşılabilecektir:
- Eğer işletmenin sermaye sahipleri, kamu yatırım ortaklıkları,
risk sermayesi şirketleri veya kurumsal yatırımcılar ise,
- Eğer işletme sermayesi, hisselerinin kime ait olduğunun belirlenemeyeceği kadar küçük hisselere bölünmüş ise ve eğer işletme sermayesinin %25 veya daha fazlasının tek bir işletme tarafından üstlenilmemiş olduğunu veya sermayesinin küçük ve orta büyüklükteki işletme tanımı dışındaki işletmelerden meydana
gelmemiş olduğunu yasal olarak belirtirse.
1. ve 2. paragraflardaki koşulları değerlendirirken sermayesinin
veya hisselerinin %25 veya daha fazlasını doğrudan veya dolaylı
olarak kontrol eden işletmelerin dikkate alınması gerekmektedir.
Mikro işletmeleri, küçük ve orta büyüklükteki işletmelerden ayırmak gerektiğinde, bunlar, '10'dan az işçi çalıştıran işletmeler' olarak tanımlanırlar.
Dönem sonu bilançosunda bir işletme, takip eden iki yıl içinde,
üstüste; işçi sayısı ile ilgili ya da finansal kıstasları aştığı veya bu
sınırların altına düşmesi durumunda o işletme, 'KOBİ', "Orta bü3
•
•
yüklükteki işletme" "Küçük İşletme", veya "Mikro İşletme" statüsünü kaybedecek veya kazanacaktır.
İstihdam edilen işçi sayısı, yıllık çalışma ünitelerinin (Annual
Working Unit AWU) sayısı ile ilişkili olmalıdır. Bu demektir ki bir
yıl boyunca tam gün çalışan işçi sayısının, kısmi ve dönemsel olarak çalışan işçi sayısı ile yıllık çalışma ünitelerinin (AWU) oranları olarak ilişkilendirilmesi gerekir. Esas alınacak referans yılı son
hesap dönemini içeren yıldır.
Yıllık satış cirosu ile bilanço net değerleri rakamları, son 12 aylık
onaylanmış hesap dönemine ilişkin olmalıdır. Henüz hesapları
onaylanmamış yeni işletmeler söz konusu olduğunda, o mali yılın
gidişatına göre yapılacak gerçekçi tahminlerden çıkartılacak rakamlar, dikkate alınacaktır.
Komisyon, AB'deki ekonomik düzenlemeleri dikkate alarak, normal olarak her 4 yılda bir veya ihtiyaç oldukça bilanço net değeri
ve yıllık satış cirosu ile ilgili rakamları değiştirebilir.
AB Komisyonu yukarıdaki tanıma göre, içinde 'KOBİ', "Orta Büyüklükteki İşletme", "Küçük İşletme" veya "Mikro İşletme" terimleri
geçen tüm AB mevzuatını uyumlandırmıştır.
İşletme tanımlarının AB istatistiklerine yansımasını EUROSTAT
aşağıda belirtildiği şekilde düzenlemiştir;
- 0 işçi çalıştıran,
- 1-9 işçi çalıştıran,
- 10-49 işçi çalıştıran,
- 50-249 işçi çalıştıran,
- 250-499 işçi çalıştıran,
- 500 ve daha fazla işçi çalıştıran,
4
AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ YAPISI
Toplam İşletme Sayısı
Toplam İstihdam
: 16.350.000 (%99,78’si KOBİ)
: 101.350.000
(%71.48’si KOBİ’lerde istihdam)
Ortalama İstihdam
: 6 İşçi/işletme
KOBİ İşgücü Verimliliği : 45.000 Euro/İşçi
Katma Değer'de İşgücü Maliyetinin Oranı : %59
AVRUPA BİRLİĞİ'NDE KOBİ'LERİN SAYISAL DAĞILIMI
Ölçek
Mikro
Küçük
Orta
Büyük
TOPLAM
0-9
10 - 19
20 - 49
50 - 99
100- 249
250 -499
500 (+)
İşletme Sayısı Çalışan Sayısı Ort. İstihdam
15.210.000
605.000
370.000
70.000
60.000
15.000
20.000
16.350.000
5
31.450.000
8.250.000
12.250.000
4.950.000
10.400.000
5.100.000
28.900.000
101.350.000
2
13
33
71
173
340
1445
İşletme Ortalama
Sayısı İstihdam
(x 1.000)
Belçika
Danimarka
Fransa
Almanya
Yunanistan
İrlanda
İtalya
Lüksemburg
Hollanda
Portekiz
İspanya
İngiltere
Avusturya
Finlandiya
İsveç
490
170
1.980
2.290
715
180
3.920
15
420
600
2.460
2.630
180
150
150
6
9
7
9
3
8
4
10
10
5
4
8
12
12
13
Ağırlık
KOBİ İşgücü
Verimliliği (*)
KOBİ
KOBİ
KOBİ
KOBİ
Mikro
KOBİ
Mikro
KOBİ
KOBİ
KOBİ
Mikro
KOBİ
KOBİ
KOBİ
KOBİ
108
100
90
102
94
91
90
94
99
88
92
83
79
98
95
(Kaynak: EIM Small Business Research and Consultancy Company, 1995)
(*) KOBİ İşgücü Verimliliği : Üretilen mal veya hizmetin miktarı / Değeri ile üretimi gerçekleştirmek için kullanılan işgücü arasındaki ilişki
6
TÜRKİYE İMALAT SANAYİNDE KOBİ TANIMLARI
KOSGEB tanımı (3624 sayılı Kanun)
1-50 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri küçük sanayi
51-150 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri orta ölçekli sanayi işletmeleridir.
HALKBANK tanımı
Teşvik belgeli KOBİ : İşçi sayısı : 1 - 150
: 100 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım Tutarı
Normal KOBİ
: İşçi sayısı : 1-250
400 Milyar TL'yı aşmayan Sabit Yatırım Tutarı
EXİMBANK tanımı
Kısa vadeli Türk Lirası kredileri kapsamında "Küçük ve Orta Boy İşletmeler İhracat Kredisi için 1-200 işçi çalıştıran imalat sanayi işletmeleri
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI tanımı
İmalat sanayiinde faaliyette bulunan ve yasal defter kayıtlarında arsa
ve bina hariç, makine ve teçhizat, tesis, taşıt araç ve gereçleri, demirbaşlar vb. toplamının net tutarı 400 milyar Türk Lirasını aşmayan;
1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
50-250 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
işletmelerdir.
En fazla 400 milyar TL. tutarında sabit yatırım harcaması yapan işletmelerin tüm yatırımları KOBİ kapsamında değerlendirilir.
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI tanımı
28 Ocak 2000 tarih ve 23948 sayılı, Resmi Gazetenin 45.sayfasında yayımlanan Tebliğe göre, imalat sanayiinde faaliyet gösteren, 1-200 işçi
çalıştıran, gerçek usulde defter tutan, arsa ve bina hariç sabit sermaye
tutarı bilanço net değeri itibariyle 2 milyon ABD doları karşılığı TL'yi
aşmayan işletmeler
7
DİE ve DPT tanımı
1-9 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
10-49 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
50-99 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
işletmelerdir.
TOSYÖV tanımı
1-5 işçi çalıştıran işletmeler çok küçük ölçekli
5-100 işçi çalıştıran işletmeler küçük ölçekli
100-200 işçi çalıştıran işletmeler orta ölçekli
8
AVRUPA BİRLİĞİ SANAYİLEŞME STRATEJİSİ’NİN
DÜNÜ, BUGÜNÜ VE YARINI
Helsinki Zirvesi sonrası üyelik sürecini yaşadığımız AB, Sanayileşmeye büyük bir önem vermektedir. Çevre dostu, sürdürülebilir bir kalkınmanın sağlanması,işletmelerin rekabet güçlerinin korunması ve geliştirilmesi,yeni pazarlara açılınması Birliğin temel hedeflerini oluşturmaktadır. Bu hedeflerin yansıdığı sanayileşme stratejisi üye ülkelerin
ve üyeliğe aday ülkelerin sanayileşme stratejisinin, programlarının ve
planlarının oluşturulması açısından önem taşıdığı kadar işletmeler açısından da önem taşımakta olduğundan aşağıdaki tabloda özet olarak
ifade edilmektedir.
Ürün
stratejileri
Üretim
Stratejileri
Organizas
yon
Stratejileri
Dünkü
Stratejisi
Bugünkü
Stratejisi
Hedef Stratejisi
Büyük seri, standart
mal üretimi
Ürün /fiyat oranı,
Kalite kontrolu
Küçük seri, özel
nitelikli mal üretimi
Çözüm-satış
sonrası hizmetler
Performans kontrolü
Bireysel düzeyde ihtiyaçlara
cevap veren özel ürünler
Yüksek kaliteli ürüne yüksek
fiyat
Tasarım, üretim ve
pazarlamaya eş değerde önem
vermek
Miktar, ölçek
ekonomisi
Randıman,
bilgi işlem destekli
üretim
Hızlı teslimat, çeşit
ekonomisi
Esneklik
Lojistik tasarım
Hızla yeni ürünleri pazara
sürmek
Çok işlevli üretim tezgahları
El emeği , taşıma gibi
faktörleri asgariye indirmek
Karmaşık yapılar
Hiyerarşi
Organizasyon,
otonomi, bireysel
sorumluluk
Üretim ve hizmetleri aksatıcı
etkenleri yok etmek
Görevleri bireyselleştirerek hızlı
çözüm elde etmek
Bölgesel ve ulusal
pazarlar
Doğrudan
yatırım ve
pazara giriş
stratejileri
Taşeron iş tarzı
Emek yoğun
ağırlıklı yan sanayi
ile işbirliği
Mal ve hizmetlerin pazarda gerçek ihtiyaçlara cevap
vermesi
Risklerin ve karların
Kapsamlı ortaklıklar
paylaşımına ortak olabilmek
çerçevesinde taşeron
işlerin verilmesi
Yeni pazarlarda doğrudan
Anahtar pazarlara
rekabete açılmak
doğrudan yatırım
Dünya pazarları
http://www.kobinet.gov.tr
http://www.abgs.gov.tr
http://www.europa.eu.int
http://www.deltur.cec.eu.int
9
AB MEVZUAT UYUM ÇALIŞMALARI
Tam üyeliğe aday statüsünde bulunduğumuz Avrupa Birliği’nde
temel hedeflere ulaşmada oluşturulan strateji ve politikalar zaman içerisinde mevzuat haline getirilmektedir. AB web sayfalarında bulunan
söz konusu mevzuat; 40 yıl boyunca oluşturularak sürekli gözden geçirilip güncelleştirilen Tek Senet, Maastricht , Amsterdam ve Roma
Anlaşmaları,Bakanlar Konseyi tarafından kabul gören düzenlemeler ve
yönetmelikler ile Avrupa Adalet Divanı kararlarından oluşmaktadır.
Üye ülkeler AB’nin tüm mevzuatına uymayı ve uygulamayı kabul
etmektedirler. Aday ülke statüsündeki Türkiye de 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde gerçekleştirilen Helsinki Zirvesi Sonuç Metni 12.maddesine
göre ulusal mevzuatını gözden geçirerek AB mevzuatı ile uyumlandırmak durumundadır. Bu amaçla 27 Haziran 2000 tarihinde 4587 sayılı
kanunla Başbakanlığa bağlı olarak kurulan AB Genel Sekreterliği koordinasyonu ile ilgili tüm kurum ve kuruluşların katıldığı şu komiteler
oluşturulmuştur;
-Malların Serbest Dolaşımı
-Hizmetlerin Serbest Dolaşımı
-Şirketler Hukuku
-Ortak Tarım Politikası
-Ortak Taşımacılık Politikası
-Ekonomik ve Parasal Birlik
-Sosyal Politika ve İstihdam
-Sanayi Politikaları
-Bilim ve Araştırma
-Telekominikasyon
-Bölgesel Politika
-Tüketicinin Korunması ve Sağlık
-Gümrük Birliği
-Mali Kontrol
-Rekabet Hukuku ve Devlet Yardımları
-Diğerleri
-Kişilerin Serbest Dolaşımı
-Sermayenin Serbest Dolaşımı
10
- Sermayenin Serbest Dolaşımı
- Rekabet Politikası
- Ortak Balıkçılık Politikası
- Vergilendirme
- İstatistik
- Enerji
- KOBİ’ler
- Eğitim ve Staj
- Kültürel ve Görsel –İşitsel
Politikalar
- Çevre
- Adalet ve İçişleri
- Dışilişkiler
- Maliye ve Bütçe Hükümleri
-İletişim ve Bilim
Teknolojileri
Bu komitelerde yürütülen çalışmalarda ilgili AB mevzuatı ve Türkiye mevzuatı gözden geçirilerek varsa eksik mevzuatın tamamlanması, gereksiz mevzuatın yürürlükten kaldırılması ve uyumlandırılması aynı konuda birden fazla ve benzer mevzuatın birleştirilmesi ve basitleştirilmesi çalışmaları yürütülmektedir.
AB müktesabatının üstlenilmesine ilişkin Ulusal Programa yansıyan çalışmalar Türkiye’nin AB’ye uyum sürecindeki gelişmelerin tespit edildiği yıllık İlerleme Raporuna da esas teşkil etmektedir.
24 Mart 2001 tarihinde yayınlanan Ulusal Program ile ilgili İlerleme Raporu 13 Kasım 2001 tarihinde yayınlanmıştır.
AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Eskişehir Yolu 9.km
06520 Ankara
Tel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08
http://www.abgs.gov.tr
[email protected]
11
AB REKABET HUKUKU VE ANTİDAMPİNG UYGULAMASI
AB oluşumu, Roma Antlaşması’ndan hareketle, kişilerin, malların,
hizmetlerin ve sermayenin serbest dolaşımı ilkesi üzerine inşa edilmiştir. Bu amaçla üye devletler arasında gümrük engelleri kaldırılmış ve
adil rekabet ortamı yaratılmaya çalışılmıştır. AB Rekabet Hukuku ve
Rekabet Politikası hiçbir konuda hiçbir kişi veya kuruma ayrıcalık gözetmeme ilkesi üzerine kurulmuştur.
"İç pazar rekabetini bozacak veya üye devletler arasındaki ticareti
etkileyecek şirketler arası anlaşmaları" yasaklamak (md. 85) ve "pazara egemen durumdaki şirket veya kurumların bu konumlarını kötüye
kullanmalarını engellemek" (md.86) rekabet hukukunun iki temel unsurudur.
85 ve 86. maddelerin tanımladığı bu kavramların nasıl uygulanacağı AB Konseyi’nce kabul edilen tüzük ve yönergeler ile Adalet Divanı
kararlarından oluşan bir içtihat çerçevesinde belirlenir. Roma Antlaşması’nın 90. maddesi ile, kamu mülkiyetinde olan kuruluşlara, 85 ve
86. maddelerle belirlenen rekabet kurallarına uyma zorunluluğu getirilerek, Üye Devletlerin devletleştirme aracılığıyla rekabet kurallarını uygulamaktan kaçınmaları engellenmiştir. Eşit rekabet kurallarına uyum
sağlandığı sürece, AB içinde şirket ve kurumların mülkiyetinin kamuya ait veya özel olması için herhangi bir kısıtlama yoktur.
AB Rekabet Politikası, Roma Antlaşması’nın 9l. maddesinde yer
alan anti-damping uygulamalarının ve 92, 93, ve 94. maddelerde yeralan devlet yardımlarının rekabeti bozmayacak biçimde oluşturulmasını
kapsar.
AB Rekabet Hukuku, şirketlerin rekabeti bozucu girişimlerini
(damping, fiyat anlaşmaları, egemen durumun kötüye kullanılması) engelleyen, AB düzeyinde şirketlerin tekelleşmesini belirli boyutlarda
tutan, kamu müdahalelerinin rekabeti bozmasını engelleyen, vergilendirmeyle iç pazarda adil rekabeti bozmayı engelleyen bir kararlar ve içtihatlar bütünüdür.
Avrupa Birliği Rekabet Hukukuna uyum Türkiye açısından
zorunlu mudur?
Türkiye’nin AB Dış Ticaret Politikası’na uyumunun Gümrük Birliği ile birlikte değil, Gümrük Birliği sonrasında tedrici olarak sağlanma12
sı öngörülmüştür. Türkiye, ayrıca GATT Antlaşması çerçevesinde de
fikri ve sınai mülkiyet haklarını korumayı hedef alan ulusal mevzuatı
geliştirmektedir. Gümrük Birliği çerçevesinde, Türkiye’nin anlaşmalarda açıkça yer alan hükümlere uymanın dışında otomatik olarak yerine getirmesi gerekli herhangi bir husus yoktur. Açıkça uyulması gerekli hükümler ise sınai ürünlerde gümrük vergilerinin, eşetkili vergilerin
ve miktar kısıtlamalarının kaldırılması, Türkiye’nin üçüncü ülkelere
karşı Ortak Gümrük Tarifesini benimsemesi mevzuatını AB Dış Ticaret
Politikasına yakınlaştırılmasıdır. Bu kapsam dışında kalan hususlar ise
müzakerelere konu olacaktır.
AB üyesi ülkeler, Roma Antlaşması’nın yukarıda sayılan tüm hükümlerini, Antlaşma’ nın geçiş dönemi sonunda uygulamaya koyarak
yeknesak bir dış ticaret politikası oluşturmuşlardır.
Damping uygulamaları Avrupa Birliği’nde nasıl kovuşturulur?
AB, GATT Antlaşması’nın damping konusundaki hükümlerine paralel olarak kendi damping mevzuatını geliştirmiştir. AB üyesi olmayan ülkelerden yapılan dampingli veya teşvikli ithalata karşı korunma
ile ilgili Komisyon Kararına göre, herhangi bir ülkeden yapılan ithalatta AB içindeki bir işletme, kuruluş ya da AB üyesi bir ülke damping
yapıldığını iddia eder ve dampingli bu ithalatın Birliğin belli bir sektöründeki imalat ve ticareti bozucu etkiler taşıdığını delilleriyle ortaya
koyarsa, AB Komisyonu tarafından damping soruşturması açılır. Damping soruşturmaları ihracatçılara karşı yürütüldüğü gibi, gerek görülmesi halinde, bir ihracatçı ülke için de anti-sübvansiyon araştırması
şeklinde yürütülebilir.
Genel olarak, sürdürülen soruşturma sonucunda herhangi bir damping marjı saptanırsa, eşit düzeyde antidamping vergi ihdasına gidilerek AB endüstrisi korunur. Ancak ihracatçı işletmeler ihraç fiyatlarını
yükseltmeyi kabul ederse (price undertaking) damping soruşturması
durdurulur. Damping soruşturmalarında, genelde ihracatçı ülkedeki iç
piyasa fiyatı ile ihraç fiyatı karşılaştırılarak karar verilir. Böylece, AB,
sanayi mamulleri itibariyle gerçek anlamda bir korumayı zaten düşük
olan gümrük vergileriyle değil, miktar kısıtlamaları ve özellikle antidamping ve antisübvansiyon mevzuatı kapsamındaki uygulamalarıyla
gerçekleştirmektedir.
13
• Anti-damping önlemlerin daha geniş bir "seçme" olanağı tanıması nedeniyle teoride eşit bir uygulama öngören koruma (safeguard) önlemlerinin aksine, antidamping önlemlerinin belirli bir ihracatçı ülkeye, hatta özgün olarak o ülkede yerleşik belirli bir şirkete yöneltilmesi mümkündür.
• Anti-damping önlemlerinde soruşturma, kolaylıkla kesin ve miktarlarla tanımlanabilir matematiksel gerçeklere dönüştürülebilir. Antidamping önlemleri ve uygulama yöntemleri Avrupa sanayi çevrelerinde gayet iyi bilinmekte olup UNICE, CEFIC gibi üst organizasyonlar
muhtelif etkinliklerle AB sanayicisini bilgilendirmişlerdir. Sanayicimizi bilgilendirmek amacıyla bu konu Rehberimizde detaylı olarak anlatılmıştır.
Ancak, diğer korumacı önlemlerin her birinin kendine özgü bazı sakıncaları da, Avrupalı sanayicilerin korumacılık taleplerinin anti-damping önlemleri üzerinde yoğunlaşmasında etkili olmuştur. Örneğin, koruma (safeguard) önlemlerinin daha az tercih edilmesinin nedenleri
olarak; ayırım gözetmeyen (nondiscriminatory) temelde kullanma zorunluluğu ile "zarar marjını" (injury threshold), antidamping önlemleri
ve telafi edici önlemlere göre daha yüksek belirlenmiş olmasının yarattığı nisbi yükün yanısıra AB sanayinin miktar kısıtlaması taleplerini
başka yollarla elde etme olanaklarının varlığını göstermek mümkündür.
GATT kuralları uyarınca, antidamping önlemlerinin uygulanabilmesi için;
• Dampingli satışın yapılmış ya da halen yapılıyor olması,
• İthalatçı ülkelerin yerli sanayiine yönelik maddi zarar ya da maddi zarar tehdidi oluşması,
• Zararın dampingden kaynaklanması
koşulları aranmaktadır. AB mevzuatında ise, bunlara ek olarak; Anti-damping önleminin uygulanmasında "AB çıkarı" olması koşulu da
aranmaktadır.
Yukarıda sözü edilen kavramlar kısaca şöyle açıklanabilir;
damping : Bir malın "ihraç fiyatı"nın o malın (ya da "benzer" bir
malın) "normal değeri"nin altında olmasıdır.
normal değer : İhracatçının, o mala iç piyasasında uyguladığı fiyattır. Eğer, sözkonusu mal iç piyasaya verilmiyorsa, bu fiyat ihracatçının
başka ülkelere uyguladığı fiyat, o da mevcut değilse üretim maliyeti
esas alınarak belirlenen fiyat demektir.
14
maddi zarar : "Zarar" çeşitli şekillerde ortaya konabilir; pazar payının kaybı, karların azalması, düşük kapasite kullanımı gibi hususlar
zararın kanıtlanması için öne sürülebilir. Ancak, anti-damping önlem
uygulanabilmesi için zararın "maddi" olması, yani, geçici faktörlerden
(mevsim sonu satışlar gibi) kaynaklanmaması gerekir. Zararın ya tüm
AB imalatçılarını ya da önemli bir çoğunluğunu olumsuz biçimde etkileme koşulu aranır. Uygulama zor olmakla birlikte, AB’nin belirli bir
bölgesindeki imalatçıların zararı da gözetilir. Ayrıca, "AB sanayii" kavramı dar şekilde tanımlanmıştır. Örneğin, "tekstil sektörü" gibi genel
bir kavram yerine pamuk ipliği sektörü gibi en alt sektör ele alınır.
topluluk çıkarı : Damping sonucu zarar oluştuğu belirlense dahi,
otomatik olarak anti-damping önlem uygulamasına gidilmez, alınacak
önlemlerin AB yararına olması koşulu aranır. Yani, ithalatçıların ve nihai tüketicilerin yararları da gözönüne alınır ki, bu tür bir uygulama
ABD mevzuatında bulunmamaktadır. Ayrıca, ABD mevzuatından farklı bir biçimde, AB’de anti-damping vergisi zorunlu olarak, damping
marjına eşit ölçüde belirlenmemekte, daha düşük uygulanabilmektedir.
Yine, ABD’den farklı olarak, önlemler belirli aralıklarla gözden geçirilmekte ve AB sanayiinden aksine bir talep gelmedikçe, 5 yıllık uygulama dönemi sonucunda anti-damping önlemleri sona erdirilmektedir.
(Ancak bu kural, GATT nezdinde sorun yarattığı için AB tarafından fiilen uygulanmamaktadır.)
Antidamping önlemlerin uygulanması sürecindeki aşamalar ;
• Komisyona iletilen şikayetin ciddi bulunması halinde üye ülke
temsilcilerinden oluşan Antidamping Komitesi’nin gündemine alınır.
Komite teamül olarak soruşturmanın başlatılmasına itiraz etmez. Genellikle, karar toplantısından sonraki birkaç hafta içinde, AB Resmi
Gazetesinde yayımlanan bir ilanla soruşturma resmen başlatılır. İlan
yayımlanana kadar taraflara resmen bilgi verilmez ve soruşturmanın
ilk aşamaları gizli olarak tek taraflı bir biçimde yürütülür.
• İlanın yayımlanması ile birlikte, Komisyon tüm ilgili taraflara soru formları gönderir. Bu aşamada, ihracatçılar ve imalatçılar şikayetin
bir örneğini elde etme hakkını kazanırlar. Kendilerine soru formu gönderilmeyen ihracatçı ve/veya imalatçılarda ilanda belirlenen süre içinde Komisyona başvurmak suretiyle, yazılı veya sözlü olarak görüşlerini belirtebilecekleri gibi, soru formu da talep edebilirler. Komisyon
15
Resmi Gazetede ilanı yayımlamakla ilgili tüm taraflara duyuru yapmış
sayılır.
• Soru formlarının cevaplanmasını takiben, yetkili uzmanlar önce
AB içinde soruşturmayı başlatırlar. Her soruşturma, özel konumları ve
çok geniş yetkileri olan birkaç yetkili uzman (case handler) tarafından
incelenir. Öncelikle ithalatçılar, ihracatçıların bağlı satış ve pazarlama
şirketleri ile AB imalatçıları ziyaret edilir. Daha sonra, ihracatçı ve imalatçının, ihracatı gerçekleştirdiği ülkede bulunan tesislerinde soruşturma sürdürülür. İlk veriler derlendikten sonra, uzmanlar damping ve zararla ilgili ön tespitleri hazırlar. Bu süreç içinde iki yönlü bilgi akımı
sağlanarak, Komisyon’un gerek duyduğu ek bilgiler alınır , hesaplama
yöntemi konusunda ihracatçı veya imalatçılara bilgi verilir. Ön sonuçların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından sonra AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanarak, geçici vergi uygulaması başlatılabilir. Soruşturma sonucunda damping marjı belirlenemez veya damping ile doğan
zarar arasında ilişki saptanamaz ya da çok düşük oranda (%2 nin altında) marj belirlenirse, soruşturma durdurulur. Ancak, geçici vergi dört
aylık bir süre için konulduğundan (6 aya kadar da uzatılması mümkündür), bu süre içinde soruşturma sonuçlarının Konsey’e sunulması ve
sürekli vergi uygulaması başlatılması gerekmektedir.
• Ön sonuçların Antidamping Komitesi’nde tartışılmasından ve varsa dampingin belirlenmesinden sonra, şikayeti Komisyona getiren tarafın görmekte olduğu zarar acil bir tedbir alınmasını gerektiriyorsa, geçici bir vergi uygulaması, AB Resmi Gazetesi’nde yayımlanarak başlatılabilir. Normal olarak geçici vergi uygulaması dört ay sürmekte, ancak gerektiğinde altı aya kadar uzatılabilmektedir. Bu süre zarfında soruşturmanın kesin bir sonuca bağlanması gerekmektedir. Kesin sonuç
ise üç şekilde ortaya çıkabilir :
• Soruşturma sonucunda damping marjı belirlenemez veya damping ile doğan zarar arasında illiyet bağı saptanamaz ya da çok düşük
oranda marj belirlenirse, soruşturma durdurulur.
• Damping marjı belirlenirse, Komisyon, saptanan marjları Konsey’e iletir ve Konsey’in belirleyeceği oranda anti-damping vergisi kesin olarak yürürlüğe konur.
• Damping marjı belirlenir ve soruşturmaya tabi olan ihracatçılar,
ürünlerini belli bir fiyatın altında satmayacaklarını garanti eden bir fi16
yat taahhüdü (price undertaking) verirlerse, konu Komisyon’ca incelenir. Makul bulunması durumunda Komisyon, Konsey’e, taahhüdün kabul edilmesi yolunda öneride bulunur. Konsey’in bu öneriyi kabul etmesi durumunda, sözkonusu ürünün Birliğe ithalatı, fiyat taahhüdü
çerçevesinde sürdürülür.
Kesin antidamping vergisi , fiyat taahhüdünün yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 5 yıl için geçerlidir. Bu süre zarfında her yıl, şikayetçi
olan veya vergiye konu olan taraf, mevcut uygulamanın yeniden gözden geçirilmesi yolunda başvuru yapma hakkına sahiptir. Eğer böyle
bir başvuru yapılır ve damping marjı saptanamazsa, kesin vergi yürürlükten kaldırılabilir ya da mevcut anti-damping vergisine rağmen sözkonusu ürünün AB piyasasına daha düşük fiyatlarla girdiği tesbit edilirse, yeni bir soruşturma başlatılarak beş yıl süreli yeni ve daha yüksek bir kesin vergi oranı da saptanabilir.
Kesin vergi ya da fiyat taahhüdü yürürlüğe girdikten sonra beş yıl
süreyle herhangi yeni bir karar alınmazsa uygulama kendiliğinden sona erer.
http://www.abgs.gov.tr
http://www.kobinet.org.tr
http://www.deltur.cec.eu.int
17
AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği kurulmasına ilişkin kanun tasarısı TBMM Genel Kurulu' nun 23 ve 27 Haziran 2000 tarihli birleşimlerinde görüşülerek kabul edilmiş ve 4587 sayılı Kanun olarak 4 Temmuz 2000 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
ABGS, Türkiye' nin Avrupa Birliği' ne üyelik sürecinde Dışişleri
Bakanlığı' nca yürütülen dış ilişkilerin koordinasyonu ve katılım müzakereleri dahil tüm dış temas ve müzakereler çerçevesinde şu görevleri
yürütür;
- Avrupa Birliği müktesebatının üstlenilmesi amacıyla Genel Sekreterlik tarafından DPT Müsteşarlığı ile işbirliği halinde hazırlanan Ulusal Program çerçevesinde, kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülecek
iç uyum çalışmalarında plan ve programlara uygun olarak koordinasyonu sağlamak,
- Türkiye' nin Avrupa Birliği üyeliğine hazırlanması amacıyla oluşturulacak kurul ve komitelerin sekreterya hizmetlerini yürütmek ve bu
kurul ve komiteler tarafından alınan kararların uygulanmasını yönlendirmek,
- Hükümetin ve oluşturulacak kurul ve komitelerin kararları doğrultusunda gerekli araştırma ve incelemeleri yapmak,
- Görev alanına giren konularda sözleşme ile yurtiçi veya yurtdışı
gerçek ve tüzel kişilere araştırma, etüt ve tercüme işleri yaptırmak,
- Yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetlere ilişkin olarak tebliğ, genelge ve benzeri düzenleyici işlemleri Başbakanlık kanalıyla
gerçekleştirmek.
AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
Eskişehir Yolu 9.km
06520-Ankara
Tel: (312) 285 77 20 Faks: (312) 286 04 08
http://www.abgs.gov.tr
[email protected]
18
AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
1974'te, Ankara'da Avrupa Komisyonu' nun Basın ve Enformasyon
Bürosu açılmış olup bu büro Brüksel'de 4 Şubat 1987 tarihinde imzalanan ve 4 Haziran 1987 tarihli Resmi Gazete' de yayımlanan "Avrupa
Toplulukları Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Kurulması ve Onun
Dokunulmazlık ve İmtiyazları Hakkında Anlaşma" temelinde tam diplomatik statü tanınmış olan AVRUPA KOMİSYONU TÜRKİYE
TEMSİLCİLİĞİ' ne dönüştürülerek dört bölüm halinde örgütlenmiş ve
bu bölümler kendi içlerinde alt birimlere ayrılmıştır.
• Siyasi Bölüm
- Siyasi İşler ve İnsan Hakları, Demokratikleşme ve Sivil Toplum
Projeleri
- Toplum Bilgilendirme Ağı, Dokümantasyon, Kültür
• Basın Bölümü
• Ekonomik Bölüm,
- Ekonomik İşler,
- Proje Yönetimi
• İdari Bölüm
1964 yılında imzalanan Ortaklık Anlaşması ile başlayan sürecin
Ocak 1996’da Gümrük Birliğini gerçekleştirmesi ve Helsinki Zirvesinden sonra üyeliğe adaylık sürecinin başlamasında önemli rolü bulunan Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği'nin Dokümantasyon Merkezi, pazartesi, salı ve çarşamba günleri 9.00-13.00 saatleri arasında
açıktır.
Ayrıca bilgi ihtiyacı, Ankara'da kurulu olan şu Dokümantasyon
Merkezleri'nden karşılanabilir.
• KOSGEB
• Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
• Ortadoğu Teknik Üniversitesi Kütüphanesi
• Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma ve Uygulama
Merkezi
AVRUPA KOMİSYON TÜRKİYE TEMSİLCİLİĞİ
Uğur Mumcu Cad. No:88
Gaziosmanpaşa-Ankara
Tel:(312) 446 55 11 Faks :(312) 446 67 37
http://www.deltur.cec.eu.int
[email protected]
[email protected]
19
AB İŞLETMELER ÇOKYILLI PROGRAMI
Günümüzde işletmelerin büyük çoğunluğunu küçük ve orta ölçekli işletmeler oluşturmaktadır. Büyük ölçekli işletmelere göre daha dinamik bir yapıya ve esnek karar alma mekanizmasına sahip olan KOBİ’ler bu özellikleriyle istihdam yaratma potansiyelini en iyi değerlendirebilecek işletmeler olarak tanımlanmaktadır.
İşletmelerin yaklaşık %99,78 ini KOBİ’lerin oluşturduğu AB’de,
ekonomik büyüme,rekabet edebilirlik ve istihdam yaratılmasının teşvik
edilmesinde KOBİ’lerin temel unsuru oluşturduğu tüm üye devletlerce kabul edilmekte,işletme politikası KOBİ’lerin ihtiyaçlarını ve karşılaştıkları sorunları dikkate alarak rekabet edebilirliklerini güçlendirecek şekilde yapılandırılmakta ve bu amaçla çeşitli mekanizmalar uygulamaya konulmaktadır.
Çok yıllı program ve Bütünleştirilmiş Program çerçevesinde uygulanan AB’nin KOBİ’lere yönelik işletme politikası,1980’li yıllarda şekillenmeye başlamış;1989 yılında Komisyon bünyesinde işletme politikasından sorumlu yeni bir Genel Müdürlüğün oluşturulmasıyla kurumsal bir nitelik kazanmıştır.
Bütünleştirilmiş Program, AB’de KOBİ’lere yönelik tüm faaliyetlerin eşgüdümlü ve uyumlu olmasını kolaylaştırmak amacıyla genel bir
çerçeve oluşturmakta;Birlik düzeyinde veya ulusal ya da bölgesel düzeyde KOBİ’lerin gelişimiyle ilgili tüm taraflarca yürütülecek, iyi uygulamaların karşılıklı değişimi(BEST ), İşletmeler Çokyıllı Programı ve
diğer Birlik politikaları kapsamında girişilen faaliyetler olmak üzere 3
eylem grubunu içermektedir.
Bütünleştirilmiş Programın bir parçasını oluşturan Çokyıllı Program,AB’nin,diğer Birlik politikalarının kapsamadığı KOBİ’lere özgü
eylemleri için yasal ve mali çerçeveyi oluşturmaktadır.
Türk KOBİ’lerinin rekabet güçlerinin geliştirilmesi ve AB’deki potansiyel ortaklarıyla ülke ekonomisine çok daha fazla katkı sağlayacak
girişimleri değerlendirme olanağının sağlanması büyük önem kazanmaktadır.
13 Haziran 2000 tarihinde AB Dış İlişkiler Konseyi tarafından kabul edilen ve 19/20 Haziran 2000 tarihinde Avrupa Komisyonu Feira
Zirvesinde görüşülerek onaylanan "Avrupa Birliği Küçük İşletmeler
Sözleşmesi" küçük işletmeleri teşvik etmek ve birçok alanda desteklemek amacıyla üye ülkelerin ve Komisyonun ortak görev metni niteli20
ğindedir. Sözleşme, üye ülkelerde politika oluşturanların bakış açılarında Avrupa ekonomisinin gelişmesinde kritik rol oynayan küçük ve orta ölçekli işletmelerin önemini vurgulamayı KOBİ politikası oluşturucu mercilerin,kişi ve kuruluşların KOBİ’lerin gelişmesi ve başarısına
yönelik gerekli faktörleri dikkate almalarını sağlamayı amaçlamaktadır.
AB Komisyonu, Feira Zirvesinde belirlenen hedeflere ulaşabilmek
amacıyla 4. KOBİ Çokyıllı Programını geliştirmiştir. 2001 –2005 yıllarını kapsayacak 4. Çokyıllı Programıyla ilgili Komisyon kararı
29.12.2000 tarih ve L333 sayılı AB Resmi Gazetesi’ inde yayımlanarak
yürürlüğe girmiştir.
Türkiye’nin KOSGEB’in koordinasyonunda aday ülke statüsünde
katıldığı Çokyıllı Programda KOBİ Genel Politikaları şu şekilde belirlenmiştir.
1) KOBİ’lerde istihdam geliştirme önlemleri alınması
• Sosyal önlemler
• Vergi düzenlemeleri
2) Bürokratik, mali ve sosyal engellerin azaltılması, basitleştirilmesi
çalışma ortamlarının iyileştirilmesi, yeni işletme kurmanın teşvik
edilmesi
• Yasal ve bürokratik engeller
• Vergi politikalarının düzenlenmesi
• Sosyal maliyete ilişkin düzenlemeler
3) İş yönetimi kalitesinin yükseltilmesi
• Eğitim programlarına katılımın yaygınlaştırılması
• Enformasyon kaynaklarının geliştirilmesi
• Danışmanlık/müşavirlik hizmetlerinin geliştirilmesi
4) Ar-Ge (İnovasyon) çalışmalarının desteklenmesi
• Ar-ge programlarına katılımın desteklenmesi
• Kobi’lerin ar-ge’nin önemi hakkında bilgilendirilmeleri
5) Finans/kredi kaynaklarının geliştirilmesi
• Yeni işletme tesisinin desteklenmesi
• Faaliyet geliştirme projelerinin desteklenmesi
• Mülkiyet devir maliyetinin azaltılması
6) KOBİ’lerin iç pazara entegrasyonu ve uluslararası pazarlama açılımının desteklenmesi
• İç Pazar koşullarının uyumlanması
• Üçüncü ülkelere ihracatın artırılması
21
7) Diğer önlemler
• Bilgi çağına uyum sağlanması
• Kamu ihalelerine katılımın desteklenmesi
• İşletme kültürünün geliştirilmesi
ÇokYıllı Programı’nın öncelikli hedefleri ise şöyledir;
• KOBİ’lere yönelik yasal ve bürokratik düzenlemelerin sadeleştirilmesi
• KOBİ’lerin finansal imkanlarının güçlendirilmesi
• Enformasyon şebekeleri ile KOBİ’lerin uluslararası pazarlara
açılımının teşvik edilmesi
• KOBİ’lerin rekabet gücünün arttırılması, AR-GE, İnovasyon ve
eğitim olanaklarının geliştirilmesi
• Girişimci ruhunun teşviki ve özel hedef kitlelerin belirlenerek
desteklenmesi
AB Komisyonu , bu hedef ve politikaları gerçekleştirebilmek için
aşağıda belirtilen projeleri yürürlüğe koymuştur;
• Bürokratik Engellerin Hafifletilmesi
- Üye Ülkelerle Koordinasyon
- Komisyon Düzeyinde Özgün Eylemler
- İlave Politikalar
• Bilgi/Enformasyon Şebekelerinin Geliştirilmesi
- Üye Ülkelerle Koordinasyon
- Topluluk Bilgi/Enformasyon şebekelerinin geliştirilmesi
• Eğitim Destekleri,
• Ar-Ge ve İnovasyon, Bilgi Toplumuna Geçişin Hızlandırılması,
• Çevre Koruma Alanında Hedeflere Ulaşılması,
• Avrupa ve Uluslararası Pazarlara Açılımı Destekleme Hedefleri,
• Kredi/Finansman Ortamının Geliştirilmesi
• İstişare ve KOBİ Politikaları Önceliklerinin Tespiti
Yerel katkısı KOSGEB tarafından sağlanacak İşletmeler Çokyıllı
Programı kapsamında Avrupa Bilgi Merkezi sayısı birden onikiye çıkarılacaktır.
22
KOSGEB, İşletmeler Çokyıllı Programına paralel olarak şu çalışmaları yürütmektedir.
• Teknoloji Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması, hizmetlerin iyileştirilmesi ve bu Merkezlerde teknoloji tabanlı, yenilikci
KOBİ’lere verilen desteklerin çeşitlendirilmesi,
• İşletmelerin bilgisayar yazılımı kullanımının desteklenmesi,
• Bilgisayar yazılımı geliştiren işletmelerin desteklenmesi,
Elektronik Ticaretin yaygınlaştırılması,
• KOBİ’lerin internet kullanımını arttırmak amacıyla İnternet Kraathanelerinin kurulması,
• Teknopark kuruluşunun teşviki ve kitle örgütlerinin bilgilendirilmesi ve motivasyonu,
• AB Programlarından KOBİ’lerin yararlanması için bilgilendirme,
• KOBİ-NET ile yaygın bilgilendirme,
• KOBİ’ler için yeni finansal araçlar ve modeller geliştirilmesi,
• KOBİ’ler için yatırım alanları tespiti ve yatırım danışmanlığı,
• İhracat odaklı ortak yatırım ve ticaret işbirliğine yönelik destekleme,
• İş Geliştirme Merkezlerinin yaygınlaştırılması,
• Yeni İş Kurma, Yönetim ve İş Organizasyonu eğitimleri ve danışmanlığı hizmeti verilmesi
• Test ve analiz hizmetleri verilmesi ve bu hizmetlerin AB standartlarına ve düzenlemelerine uygun niteliğe kavuşturulması
KOSGEB
MKEK Binası 9.Kat. Tandoğan -Ankara
Tel: (312) 212 81 90
Faks: (312) 212 25 08
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
23
AB KÜÇÜK İŞLETMELER SÖZLEŞMESİ
AB üyesi ülkeler küçük ve orta ölçekli işletmelere bakış açılarında
birliktelik sağlamak amacıyla 19-20 Haziran 2000 tarihlerinde gerçekleştirdikleri Fiera Zirvesi sonucunda bir sözleşme yayınlamışlardır.
Üye ülkelerin KOBİ politikalarını oluşturmalarında anayasa niteliği taşıyan sözleşme ülkemizdeki KOBİ’lerin AB rekabet ortamına uyumlandırılmasını hedefleyen tüm kurum ve kuruluşlar için de yol gösterici bir nitelik taşımakta olup üyeliğe aday ülkelerin deklarasyonda yer
alan temel prensipleri kabullendiklerini teyid etmeleri beklenmektedir.
Sözleşme metni aşağıdadır,
Küçük işletmeler Avrupa ekonomisinin belkemiğidir. Onlar iş fikirlerinin ve işlerin gelişmesi ve üremesi temelinde anahtar bir rol oynarlar. Eğer küçük işletmeler gündemin ön sıralarına alınırsa yeni ekonomide Avrupa’nın çabaları başarıya ulaşacaktır.
Küçük işletmeler iş ortamındaki değişikliklere en duyarlı olanlardır. Eğer aşırı bürokrasi ile yüklenirse ilk sıkıntıya düşecek olanlar küçük işletmelerdir ve kırtasiyecilik anlayışı terk edildiğinde girişimcilerden ilk başarı elde edenler ve ekonomiyi başarıyla ödüllendirenler gene onlardır.
Lizbon Zirvesinde AB’nin dünyanın en rekabetçi ve dinamik, bilgi
tabanlı ekonomisi haline gelmesi, ekonomik gelişmenin artırılması, daha fazla ve daha iyi işletmeler, daha büyük sosyal birleşme hedeflenmiştir.
Küçük işletmeler Avrupa’da sosyal ve bölgesel bütünlük kadar istihdam ve yenilik için de itici güç olarak gözönünde bulundurulmalıdır.
Küçük işletmeler ve girişimciler için mümkün olan en iyi iş ortamının oluşturulması gerekmektedir.
Temel Prensiplerimiz;
Bunu ileri sürerken, AB üyesi ülkeler olarak biz;
• İş sağlamada ve yeni pazar ihtiyaçlarına cevap vermede küçük işletmelerin dinamik kapasitelerini onaylıyor;
• İşe başlayacak ve o işi sonuna kadar götürecek kişisel teşebbüsler örneklerinde olduğu gibi davranırken, küçük işletmelerin sosyal ve bölgesel gelişiminin teşvik edilmesinin önemini vurguluyor;
24
• Girişimciliği, tüm sorumlulukları üstlenen değerli ve üretken yaşamı sürdürebilme becerisi olarak kabul ediyor;
• Olabildiğince teşvik edilmeye hak kazanan başarılı işletmeleri
takdir ediyor;
• Bazı başarısızlıkları ve risk üstlenmeyi bir öğrenme fırsatı olarak
değerlendiriyor;
• Yeni ekonomide bilgi, işbirliği ve esnekliğin kıymetini kabul ediyoruz.
AB’nde küçük işletmelerin fonksiyonu, girişimciliği harekete geçirmek, varolan girişimleri değerlendirmek ve gerektiğinde onlara küçük işyerleri yapmak ve küçük işyerlerinin ihtiyaçlarına bağlı olarak
politika üretmek yoluyla geliştirilebilir.
Bu nedenle;
• Yenilik ve girişimcilik ruhunu canlandırmayı, güçlendirmeyi ve
desteklemeyi,
• Düzenleyici, mali ve idari çerçevede girişimci aktiviteye yardım
etmeyi ve girişimcilerin statüsünü geliştirmeyi başarmayı;
• Genel politika amaçlarına önem vermeyen en az külfetli ihtiyaçlar
temelinde pazarı arttırmayı sağlamayı,
• En iyi araştırma ve teknolojiyi geliştirmeyi, kolaylaştırmayı,
• Bir girişimin yaşam döngüsünün mali durumunu iyileştirmeyi,
• Performansımızı sürekli olarak artırmak suretiyle AB’ndeki küçük
işletmelere dünyadaki en iyi ortamı sunmayı,
• Küçük işletmenin sesini dinlemeyi,
• Üst sınıf küçük işletme desteğini ilerletmeyi
taahhüt ederiz.
Temel Faaliyetler
Bu sözleşmenin onaylanması ile küçük işletmelerin ihtiyaçlarını
gözönünde bulundurarak aşağıda belirtilen temel alanlarda çalışmaya
karar verdik;
1. Girişimcilerin eğitimi ve öğretimi
AB, girişimcilik ruhunu besleyip büyütecek ve daha erken yaşlarda yeni kabiliyetler geliştirecektir. İş dünyası ve girişimciliğin ihtiyaçları hakkında genel bilgiler tüm seviyelerde okullarda öğretilecektir.
Özgün iş bağlantılı modüller lise, kolej ve üniversitelerde eğitim projelerinin temel kriteri yapılmalıdır.
25
Gençlerin girişimcilik gayretlerini artırıp teşvik edecek ve küçük
işletmelerin yöneticileri için uygun eğitim stratejileri geliştireceğiz.
2. Daha ucuz ve daha hızlı iş kurma süreci geliştirilmesi
İşletmelerin açılış maliyetleri dünyada en rekabetçi bir şekilde
azaltılmalıdır. Yeni kurulan işletmelerin tescili uzun zaman alan ve çok
külfetli prosedürleri olan ülkeler en hızlı prosedürü yakalamak için çaba göstermelidir. İşletmelerin tescili için bilgisayar ortamında anında
(online) işlem prosedürü arttırılmalıdır.
3. Daha iyi kanunlar ve mevzuat düzenlemeleri yapılması
Ulusal iflas yasaları edinilen deneyimlerin ışığı altında gözden geçirilmelidir. Kıyaslama uygulamalarından öğrenilenler, AB’de geçerli
uygulamaların geliştirilmesinde bize rehber olmalıdır.
Ulusal ve AB düzeyinde yeni yasal düzenlemeler, küçük işletmeler
ve girişimciler üzerindeki etkisini tayin etmek için gözlenmelidir.
Mümkün olan konularda ulusal mevzuat ve AB mevzuatı kolaylaştırılmalı ve hükümetler kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayan (kullanıcı dostu) idari dokümanları hayata geçirmelidirler.
Küçük işletmeler bazı mevzuatlardan muaf tutulmalıdırlar. AB komisyonu küçük işletmelerin yükünü azaltmak için rekabet yasalarını
basitleştirmelidir.
4. Ustalık Eğitiminin Gerçekleştirilmesi
Eğitim Enstitülerini kurmaya gayret etmeli, işbaşında eğitim planlarını tamamlamalı, küçük işletmelerin ihtiyaçlarına uyumlu ustalığı uygun şekilde sağlamalı ve sürekli eğitimi ve danışmanlığı gerçekleştirmeliyiz.
5. Elektronik ortamda anında (on-line) işlem imkanının gerçekleştirilmesi
Küçük işletme sektörü ile elektronik ortamda iletişimi artırmak için
devlet yetkilileri teşvik edilmelidir. İşletmeler elektronik ortamda danışabilmeli, uygulamalar yapabilmeli, vergi iadesi dosyası hazırlayabilmeli, basit bilgi ağı yardımıyla daha hızlı ve daha ucuz olarak bilgiye
ulaşabilmelidir. Komisyon bu alanda bir örnekle rehberlik etmelidir.
26
6. Tek Pazarın ötesinde daha fazla yapılabilecek olanlar
Küçük işletmeler Avrupa ekonomisinin reformlarından yararlar
sağlayacağını umut etmektedir. Komisyon ve üye ülkeler doğru bir iç
pazarın tamamlanması, kullanıcı dostu küçük işletmeler, e-ticaret, telekominikasyon kuruluşları, kamu kuruluşları, kamu tedarikçileri ve sınır ötesi ödeme sistemini içeren küçük işletmelerin gelişmesi gibi kritik alanları amaçlayan reformları takip etmelidir.
Avrupa ve ulusal rekabet yasaları; küçük işletmelerin yeni pazarlara girmesi ve uluslararası fuarlarda yarışması için her şansa sahip olması bakımından gayretle uygulanmalıdır.
7. Vergilendirme ve finansal konular
Vergi kanunları küçük işletmelerdeki başarı ve yaratıcılığı kolaylaştırmalı, küçük şirketlerin büyümesi ve iş yaratmasına yardım etmeli; iş
kurmaya teşvik etmeli ve başarıyı ödüllendirmeye adapte edilmelidir.
Üye ülkeler vergilendirme ve kişisel performansta en iyi uygulamayı
tatbik etmelidir. Girişimcilerin istediklerinin gerçeğe dönüştürülmesi
için finansal desteğe ihtiyaçları vardır.
Küçük işletmelerin finansal destek hizmetlerinden yararlanmalarını
artırmak amacıyla;
• Avrupa sermaye piyasasının oluşturulması ve finansal hizmet iş
planı ve risk sermayesi iş planının yürütülmesindeki engelleri kaldıracağız ve tanımlayacağız;
• Kredi ve risk sermayesine uygun kabul koşullarını sağlayarak küçük işletmeler ve banka sistemleri arasındaki bağlantıyı geliştireceğiz;
• Yapısal fonlara kabulü geliştireceğiz ve yüksek teknoloji girişimcilerine işlerini kurmalarında Avrupa Yatırım Bankası tarafından
verilen fonların arttırılmasında yardımcı olacağız.
8. Küçük işletmelerin teknolojik kapasitesinin desteklenmesi
Küçük işletmelerin kapasitesini belirleyen uygun teknolojiyi seçip
adapte ederken teknolojinin küçük işletmelere yayılmasını ve geliştirilmesini amaçlayan mevcut programları güçlendireceğiz.
Özellikle farklı ölçekteki küçük işletmeler arasında teknolojik işbirliği ve bağlantıyı teşvik edeceğiz, bilgi ve teknoloji tabanlı ticari uygulamalara dayalı araştırma programlarını daha etkili olarak geliştireceğiz ve küçük işletmelere kalite ve belgelendirme sistemlerini geliş27
tirip adapte edeceğiz. Küçük işletmelere kolaylıkla uyum sağlayan AB
patentini sağlamak önem taşımaktadır.
Küçük işletmelerle; Yüksek Eğitim ve Araştırma Enstitüleri arasındaki işbirliği kadar küçük işletmelerin bölgesel, ulusal, Avrupa ve
uluslararası düzeyde işletmelerarası işbirliğinde varlığını teşvik edeceğiz.
İşletmelerarası işbirliği ve ağı geliştirme amaçlı ulusal ve bölgesel
seviyede planlar desteklenmeli, bilgi teknolojilerini kullanan küçük işletmeler arasında işbirliği arttırılmalı, işbirliği kabulünde en iyi uygulama yayılmalı ve küçük işletmeler arasındaki işbirliklerinin Avrupa ülkeleri pazarına girmeye ve üçüncü ülke pazarlarındaki faaliyetlerini genişletmeye yönelik olarak kapasitelerini artırmaları desteklenmelidir.
9. Başarılı elektronik ticaret modelleri ve üst sınıf küçük işletmelerin desteklenmesi
Avrupa Birliği ve üye ülkeler en iyi uygulamaları tatbik etmek ve
yeni ekonomide doğru bir şekilde büyümeyi sağlayan başarılı iş modellerine adaptasyonu sağlamak için küçük işletmeleri teşvik etmelidir.
İş ihtiyaçları ile ilgili, kabulü ve anlaşılması kolay hizmetleri, bilgi
ağını ve iş destek sistemlerini oluşturmak için AB ve üye ülkelerin uygulamalarını koordine edeceğiz; KOBİ’ler üzerinde AB gözlemlerini
kullanarak web-sitelerini içeren iş uzmanlarından ve danışmanlardan
destek ve rehberlik hizmeti alınmasını sağlayacağız.
10. AB ve Ulusal platformlarda KOBİ’lerin daha etkin ve daha
güçlü temsili
Sosyal diyaloğu içeren AB ve ulusal seviyede küçük işletmelerin
menfaatlerinin nasıl temsil edileceğinin bir özetini tamamlayacağız.
Ulusal girişim politikalarının koordinasyon metodunu kullanarak
bu amaçları ilerletmeye kendimizi adıyoruz. İşletmeler ve Girişimcilik
için Çokyıllı Program, ekonomik reformları konusunda Cardiff Belgesi, istihdam politikaları üzerine Luxemburg Belgesi, diğer AB programları ve teşebbüsler bu amaç doğrultusunda kullanılacaklardır. Bahar
zirvesinde ilgili konular üzerinde AB Raporu temelinde yıllık
gelişmeleri değerlendireceğiz ve izleyeceğiz.
Performansımızı sürekli geliştirmeye yönelik küçük işletmeleri etkileyen tüm alanlarda daha iyi bir uygulama için araştırma ve öğrenmemizi kuvvetlendirmek ve dünyada en iyilerle bağlantı kurmak ve çalışmak için çok çaba sarfederek etkili göstergeleri kullanacağız.
28
TÜRKİYE İMALAT SANAYİ KOBİ İSTATİSTİKLERİ
Sanayi
Grupları
3
3
3
3
3
3
3
3
3
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
%
204.831 99.18
84
204.747 99.14
1.690 0.82
220
1.470
206.521 100
304
206.217
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
%
975.659
5.869
969.790
776.964
137.829
639.135
1.752.623
143.698
1.608.925
56
Katma
Değer
%
(MTL)
44
100
2.898.403.648
27.649.863
2.870.753.785
7.858.323.022
1.667.229.536
6.191.093.486
10.756.726.670
1.694.879.399
9.061.847.271
27
73
100
31. Gıda - tütün ve içki sanayi
Sanayi
Grupları
31
31
31
31
31
31
31
31
31
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
27.356
52
27.304
304
110
194
27.660
162
27.498
%
99
1
100
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
158.567
3.642
154.925
132.141
54.013
78.128
290.708
57.655
233.053
%
Katma
Değer
%
(MTL)
55
45
100
522.105.264
18.678.400
503.426.864
1.258.996.495
344.662.784
914.333.711
1.781.101.759
363.341.184
1.417.760.575
29
71
100
32. Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi
Sanayi
Grupları
32
32
32
32
32
32
32
32
32
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
49.104
6
49.098
616
19
597
49.720
25
49.695
%
99
1
100
29
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
247.347
414
246.933
273.837
11.621
262.216
521.184
12.035
509.149
%
Katma
Değer
%
(MTL)
47
53
100
644.181.233
1.355.192
642.826.041
1.386.549.404
43.651.605
1.342.897.799
2.030.730.637
45.006.797
1.985.723.840
32
68
100
33. Orman ürünleri ve mobilya sanayi
Sanayi
Grupları
33
33
33
33
33
33
33
33
33
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
49.157
4
49.153
33
2
31
49.190
6
49.184
%
99
1
100
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
133.179
424
132.755
11.344
651
10.693
144.523
1.075
143.448
%
Katma
Değer
%
(MTL)
92
8
100
156.504.398
4.135.997
152.368.401
86.743.010
1.493.442
85.249.568
243.247.408
5.629.439
237.617.969
64
36
100
34. Kağıt -kağıt ürünleri ve basım sanayi
Sanayi
Grupları
34
34
34
34
34
34
34
34
34
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
8.077
4
8.073
54
14
40
8.131
18
8.113
%
99
1
100
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
38.073
192
37.881
20.804
8.720
12.084
58.877
8.912
49.965
%
Katma
Değer
%
(MTL)
65
35
100
177.629.862
1.246.226
176.383.636
159.895.105
32.206.918
127.688.187
337.524.967
33.453.144
304.071.823
53
47
100
35. Kimya-petrol, kömür, kauçuk, ve plastik ürünleri sanayi
Sanayi
Grupları
35
35
35
35
35
35
35
35
35
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
6.407
7
6.400
158
22
136
6.565
29
6.536
%
98
2
100
30
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
58.073
529
57.544
71.858
18.126
53.732
129.931
18.655
111.276
%
Katma
Değer
%
(MTL)
45
55
100
334.421.335
1.323.463
333.097.872
1.677.607.536
781.966.904
895.640.632
2.012.028.871
783.290.367
1.228.738.504
17
83
100
36. Taş ve toprağa dayalı sanayi
Sanayi
Grupları
36
36
36
36
36
36
36
36
36
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
6.856
6
6.850
111
8
103
6.967
14
6.953
%
98
2
100
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
56.725
372
56.353
43.441
2.470
40.971
100.166
2.842
97.324
%
Katma
Değer
%
(MTL)
57
43
100
198.668.062
448.931
198.219.131
568.913.388
11.292.646
557.620.742
767.581.450
11.741.577
755.839.873
26
74
100
37. Metal ana sanayi
Sanayi
Grupları
37
37
37
37
37
37
37
37
37
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
1.700
0
1.700
68
13
55
1.768
13
1.755
%
96
4
100
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
21.585
0
21.585
51.244
23.767
27.477
72.829
23.767
49.062
%
Katma
Değer
%
(MTL)
30
70
100
91.538.747
0
91.538.747
852.310.940
368.562.809
483.748.131
943.849.687
368.562.809
575.286.878
10
90
100
38. Metal eşya ,makine teçhizat, ulaşım aracı,ilmi ve mesleki ölçme aletleri sanayi
Sanayi
Grupları
38
38
38
38
38
38
38
38
38
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
53.861
5
53.856
334
31
303
54.195
36
54.159
%
99
1
100
31
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
251.158
296
250.862
168.694
18.227
150.467
419.852
18.523
401.329
%
Katma
Değer
%
(MTL)
60
40
100
745.904.973
461.654
745.443.319
1.854.068.561
82.799.606
1.771.268.955
2.599.973.534
83.261.260
2.516.712.274
29
71
100
39. Diğer imalat sanayi
Sanayi
Grupları
39
39
39
39
39
39
39
39
39
Büyüklük
Sektör
İşyeri
Grupları Sınıflaması Sayısı
1-150
1-150
1-150
151+
151+
151+
TP
TP
TP
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
toplam
kamu
özel
2.313
0
2.313
12
1
11
2.325
1
2.324
%
99
1
100
Kaynak : DİE İstatistikleri, 1998
32
Çalışanların
Yıllık
Ortalama
Sayısı
10.952
0
10.952
3.601
234
3.367
14.553
234
14.319
%
Katma
Değer
%
(MTL)
75
25
100
27.449.774
0
27.449.774
13.238.583
592.822
12.645.761
40.688.357
592.822
40.095.535
67
33
100
AB’YE ADAY ÜLKE İSTATİSTİKLERİ
GENEL VERİLER
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
AB
Nüfus
1 Ocak 2000
(1000)
Yüz ölçümü
(km2)
8191
755
10278
1439
10043
2424
3699
388
38654
22456
5399
1988
64818
376455
110971
9251
78866
45227
93030
64589
65300
316
312685
238391
49035
20273
769604
3191000
DEMOGRAFİK VERİLER
15 yaşından
küçük nüfus
2000 (%)
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
AB
15.9
23.2t
16.6
18.0
17.1
17.8
19.8
20.4
19.6
18.5
19.8
16.1
30.5
16.9
GYIH
2000 (milyar C )
Kişi başına düşen GYIH
Satın alma paritesine
göre 2000 ( C )
13.0
9.5
55.0
5.5
49.5
7.7
12.2
3.9
171.0
40.0
20.9
19.5
217.4
8526.0
5400
18500
13500
8500
11700
6600
6600
11900
8700
6000
10800
16100
6400
22530
1000 kişide
doğum oranı
1999
1000 kişide
ölüm oranı
1999
1000 kişide net
nüfus artışı
1999
Doğurganlık
oranı
1999
8.8
12.8
8.7
8.7
9.4
8.0
9.8
11.1
9.9
10.4
10.4
8.8
21.6
10.6
13.6
7.6
10.7
12.8
14.2
13.5
10.8
8.0
9.9
11.8
9.7
9.5
6.8
9.9
-4.8
4.4t
-1.1
-4.4
-4.8
-6.3
-0.6
4.9
-0.3
-1.5
1.0
4.8
14.8
2.6
1.2t
1.8
1.1
1.2
1.3
1.2t
1.4t
1.7
1.4
1.3
1.3
1.2
2.5
1.45
33
İSTİHDAM
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
AB
İşsizlik
oranı
2000
25 yaş
altındakilerin
işsizlik oranı
1999
Toplam
istihdam
oranı
1999
Kadın
istihdam
oranı
16.2
4.9
8.8
13.2
6.6
14.2
15.6
6.5
16.3
7.0
19.1
6.9
6.6
8.2
33.3
10.5
17.0
23.7
12.3
21.4
27.5
11.2
35.7
17.8
36.9
16.4
13.2
16.2
40.8
67.3
55.5
52.3
45.9
50.2
55.3
44.7
49.6
60.9
49.7
53.6
48.9
62.3
36.8
52.8
46.7
46.6
38.9
43.3
49.9
25.4
42.9
55.4
43.4
47.6
24.3
52.8
GENEL EKONOMİK GÖSTERGELER
Uyumlaştırılmış
enflasyon
2000 (%)
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
AB
İstihdamın
sektörel dağılımı 2000
Tarım Sanayi ve Hizmet
İnşaat
9.0*
9.2
5.2
7.0
6.5
14.4
18.4
1.7
18.7
45.2
6.9
9.6
34.9
4.3
34.2*
21.0
39.9
34.7
33.8
26.8
27.4
33.0
31.1
25.8
37.3
37.7
24.6
28.9
56.7*
69.8
54.8
58.3
59.8
58.7
54.2
65.2
50.3
29.0
55.8
52.7
40.5
66.8
Bütçe
Açık (-) veya fazla (+)
1999 (GSYH’nın %’si)
Dış borç
1999
(GSYH’nın %’si)
0.2
-4.0
-4.0
-4.1
-5.4
-5.3
-5.7
-7.8
-2.1
-2.1
-5.7
-1.3
-21.8
-0.7
79.7
160.9
22.8
48.5
56.1
25.2
26.5
227.7
31.1
25.2
42.1
24.2
46.3
10.3
4.9
3.9
3.9
10.0
2.6
0.9
2.4
10.1
45.7
12.7
8.9
54.9
2.1
34
TİCARET
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
AB
AB
İthalatta
AB’nin payı
2000 (%)
İhracatta
AB’nin payı
2000 (%)
44.0
55.9
62.0
62.6
58.4
52.4
43.3
59.9
61.2
56.6
48.9
67.8g
48.8
51.1
47.7
68.6
76.5
75.1
64.6
47.9
33.5
69.9
63.8
59.1
63.8g
52.3
8.2
-
Ticaret
AB ithalatında
dengesi
aday ülkenin payı
2000 (milyon C )
2000 (%)
-1833
-3010
-3394
-1174
-4308
-1435
-1784
-1039
-18752
-3055
-994
-1492
-29164
-88830
-
AB ihracatında
aday ülkenin payı
0.3
0.1
2.1
0.3
2.1
0.2
0.2
0.1
2.3
0.7
0.7
0.6
1.7
0.3
0.3
2.5
0.3
2.5
0.2
0.3
0.3
3.6
0.9
0.7
0.9
3.2
-
-
ÇEVRE
Kişi başına
Kişi başına
düşen karbon
düşen çöp
diyoksit atıkları 1999 (kg)
1998 (CO2 ton)
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
7.7
12.1
13.3
6.2
3.1
5.2
8.7
8.3
8.0
3.2
Yerleşim yerlerinde
su temizleme
şebekesine
bağlı olma oranı
1999 (%)
Özel sektör
Kamu sektörü
37
62
69
26
80
8
52
49
30
2.55
9.02
1.75
3.59
0.20
2.92
7.62
3.88
1.92
-
1.89
6.02
5.70
5.22
1.03
0.88
5.24
2.68
4.33
-
391
327
394
491
240
334
357
319
314
315
-
35
Çevre yatırımları
1999
(GSIH’nın binde biri)
YABANCI YATIRIMIN TUTARI VE ADAY ÜLKELERİN GSYH’NIN YÜZDESİ
1995
1996
1997
1998
1999
Mn C %GSYH Mn C %GSYH Mn C %GSYH Mn C %GSYH Mn C %GSYH
Bulgaristan
69
0,7
86
1,1
445
5,0
479
4,4
756
6,5
Kıbrıs
66
1,0
43
0,6
433
5,8
237
2,9
642
7,5
Çek Cum.
1960
4,9
1125
2,5
1148
2,5
3303
6,5
5932 11,6
Estonya
154
5,7
119
3,5
235
5,8
513
11,0
284
5,8
Macaristan
3675
10,8
1803
5,1
1928
4,8
1815
4,3
1849
4,1
Letonya
55
1,2
120
1,9
313
3,7
826
8,6
456
4,6
Litvanya
136
4,0
301
7,4
460
9,3
318
5,8
334
5,2
Malta
101
4,1
218
8,3
71
2,4
238
7,6
770 22,5
Polonya
2797
2,9
3542
3,1
4328
3,4
5678
4,0
6821
4,7
Romanya
320
1,2
207
0,7
1071
3,4
1812
4,9
977
3,0
Slovakya
235
1,6
210
1,4
414
2,6
178
1,0
78
0,4
Slovenya
181
1,3
279
1,8
154
0,9
504
2,7
306
1,7
Türkiye
677
0,5
569
0,4
710
0,4
838
0,5
735
0,4
Toplam
10426
2,7
8622
2,0
11711
2,4 16738
3,2
19941
3,8
Kaynak: Eurostat (Mn C : Milyon euro; % GSYH: Gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzdesi)
YABANCI YATIRIMLARIN
ADAY ÜLKELERE DAĞILIMI
Aday ülkelere 1995-1998
yılları arasında yapılan toplam
yatırımların aday ülkelere
göre dağılımı (%)
Aday ülkelere 1999 yılında
yapılan toplam yatırımların
aday ülkelere göre dağılımı
(%)
2
2
14
2
20
3
3
1
36
7
2
2
6
4
3
25
1
10
2
2
4
37
5
2
1
4
Bulgaristan
Kıbrıs
Çek Cum.
Estonya
Macaristan
Letonya
Litvanya
Malta
Polonya
Romanya
Slovakya
Slovenya
Türkiye
Kaynak: BÜYÜK HARF
36
TÜRKİYE REKABET GÜCÜ GÖSTERGELERİ
"Rekabet Gücü" ifadesi genel anlamıyla bir işletmenin veya ülkenin diğer işletme veya ülkelerle belirli alanda yarışma gücünü veya
mukayeseli üstünlüğü ifade eder. Dolayısıyla "rekabet gücü" kelimesini kullanırken hangi alanda veya hangi kritere göre rekabet gücün kasteddiğimizide belirtmemiz gerekir. Aşağıdaki tablolarda 47 ülke
arasında Türkiye’nin rekabet gücü sıralaması verilmektedir.
YEREL EKONOMİN GÜCÜ
Katma değer
Yatırımlar
Birikimler
Nihai Tüketim
Yaşam Bedeli
Uyabilme
Sıralama
46
37
10
40
46
10
ULUSLARASILAŞMA
Mevcut Hesap Dengesi
Mal ve Hizmet İhracatı
Mal ve Hizmet İthalatı
Değişim Oranı
Bakanlık Yatırımları
Direkt Dış Yatırımlar
Milli Korumacılık
Uluslar arası Pazarlara Açıklık
Sıralama
19
20
19
47
45
25
17
32
HÜKÜMET
Milli borç
Hükümet Harcamaları
Mali Politikalar
Devletin Etkinliği
Devletin Katılabilirliği
Adalet ve Güvenlik
Sıralama
45
25
30
29
25
36
37
FİNANS POLİTİKALARI
Paranın Maliyeti
Paranın Bulunabilirliği
Hisse Senedi Pazarları Dinamiği
Bankacılık Sektörü Etkinliği
Sıralama
40
26
39
32
ALTYAPI
Temel
Teknolojik
İş Ortamı
Sağlık
Enerji
Çevresel
Sıralama
41
44
24
40
36
37
YÖNETİM
Üretkenlik
İşçi Maliyeti
Ortak Performans
Yönetim Etkinliği
Ortak Kültür
Sıralama
44
43
30
23
26
BİLİM VE TEKNOLOJİ
Sıralama
Ar-Ge Harcamaları
Ar-ge Personeli
Teknoloji Yönetimi
Bilimsel Çevre
Entelektüel Varlık
40
39
31
29
46
HALK
Nüfus Karakteristikleri
İşgücü Karakteristikleri
Çalışma
İşsizlik
Eğitimsel Yapılar
Yaşam Kalitesi
Düşünce ve Değerler
Sıralama
45
46
36
21
43
41
5
38
• Türkiye'nin En Güçlü Olduğu 20 Rekabet Kriteri
STD değerler =[( ülkenin değeri) - ( 47- ülke ortalaması)] / ( standart sapma) formülü ile 47 ülke için hesaplanan standartlaştırılmış rekabet gücü değerleri arasından Türkiye’nin en güçlü olduğu 20 kriter
aşağıda bilirtilmiştir.
İsim
Ülke
Değeri
Ülke
Derecesi
47 Ülke
Ortalaması
YURTDIŞI DİREKT HİSSE SENEDİ
YATIRIMLARINDAKİ BÜYÜME
(ABD doları bazında % değişim)
49,36
3
20,80
ÇALIŞMA SAATLERİ
(Yıllık ortalama çalışma saati
2,263
3
1,955
20,67
2
-1,56
12.50
4
2
ÜRETİMİN YENİDEN YERLEŞİMİ
(Üretimin yeniden ülke dışında yerleşimi
ülkenizin ekonomik geleceği için tehlike
değilidir)
6,55
3
4,92
TİCARİ HİZMETLER DENGESİ
(GSYİH’nin oranı)
6,85
3
0,40
ESNEKLİK VE UYARLANABİLİRLİK
(Ülkedeki insanların yeniliklere uyum
kabiliyeti)
7,94
4
6,46
İŞVEREN HÜKÜMET
(Toplam istihdam kamu payı)
8,8
12
16,0
İŞLETME KURMA
(Yeni İşletme Kurulması Yaygınlığı)
8,30
4
6,46
ALKOL VE İLAÇ KULLANIMI
(Çalışaların işyerinde alkol ve ilaç kullanımı)
8,06
4
6,56
TİCARİ HİZMETLERİN DENGESİ
(Milyar ABD doları)
13,72
5
0,46
TİCARİ HİZMET İHRACATINDAKİ
BÜYÜME
(ABD doları bazında ihracat değerlerindeki
% değişim)
MİLLİ HASILANIN GERÇEK BÜYÜMESİ
(Gerçek büyüme oranı %)
39
ÇEVRE KANUNLARI
(Çevreyi korumak için sanayiyi etkilemeyen
kanunlar)
7,17
5
6,34
İHRAÇ PAZARI ÇEŞİTLENDİRMESİ
(3 hedef ülke tarafından hükmedilen ihraç
pazar değeri %)
35,5
10
45,3
TURİZM GELİRLERİ
(Milli hasılanın dış turizm geliri oranı %)
4,14
13
2,81
İŞYERİ KİRALARI
(İşyerinin kira vb. maliyeti)
259
11
411
YAŞAM BEDELİ KARŞILAŞTIRMALARI
(Büyükşehirlerdeki yaşam maliyet indeksi
(New York şehri=100)
90.14
14
100.32
PARALEL (KARA-BORSA, TAKAS,
KAYIT DIŞI) EKONOMİ
4,35
7
3,70
TECRÜBELİ YÖNETİCİLERİN
BULUNABİLİRLİĞİ
(Ülkede işgücü pazarında yetenekli tecrübeli
yöneticilerin bulunabilirliği)
7.58
8
6.55
İŞSİZLİK KANUNU
(İşsizlik kanunu işe bağlanmak için bir
güvence sağlar)
6.32
9
5.06
40
Ülkelerin 8 Temel Kritere Göre Rekabet Gücü Sıralaması
YEREL
EKONOMİ
99
2000
1
2
3
5
6
4
11
9
14
17
10
8
12
7
15
13
16
19
21
22
20
18
24
23
27
25
26
38
28
30
29
31
34
35
40
36
41
42
32
44
33
37
39
43
46
45
47
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
A.B.D.
SINGAPUR
FINLANDİYA
HOLLANDA
İSVİÇRE
LÜKSEMBURG
IRLANDA
ALMANYA
İSVEÇ
IZLANDA
KANADA
DANİMARKA
AVUSTURALYA
ÇİN HONG KONG
İNGİLTERE
NORVEÇ
JAPONYA
AVUSTURYA
FRANSA
BELÇİKA
YENİ ZELANDA
TAYVAN
ISRAİL
İSPANYA
MALEZYA
ŞİLİ
MACARİSTAN
KORE
PORTEKİZ
ITALYA
ÇİN ANAKARA
YUNANİSTAN
TAYLAND
BREZİLYA
SLOVENYA
MEKSİIKA
ÇEKOSLOVAKYA
GÜNEY AFRIKA
FİLİPİNLER
POLONYA
ARGENTINA
TURKİYE
HİNDİSTAN
KOLOMBİYA
ENDONESYA
VENEZUELLA
RUSYA
ULUSLARARASILAŞMA
HÜKÜMET
FİNANS
2000
99
2000
99
2000
99
2000
99
1
8
5
7
9
3
2
11
16
4
12
13
14
32
18
31
6
15
10
22
30
21
20
24
26
40
28
19
23
29
17
27
38
37
25
35
39
36
41
33
42
43
34
44
45
47
46
1
18
4
7
8
3
2
11
27
5
12
10
16
36
26
9
29
14
13
15
31
20
22
24
41
19
17
43
21
23
6
25
40
32
34
30
44
35
39
37
33
42
28
38
45
46
47
1
2
7
4
18
3
8
5
13
23
20
15
29
9
6
28
27
12
11
10
36
34
24
14
17
19
25
30
22
16
35
31
21
32
45
37
26
44
41
40
38
33
43
42
39
47
46
1
2
11
6
26
3
8
7
15
37
24
12
28
5
4
25
21
22
9
10
33
27
23
14
29
16
17
40
19
13
18
32
34
36
46
43
35
42
20
45
38
31
44
47
39
41
30
10
1
9
7
6
12
3
28
33
5
15
21
4
2
17
19
22
25
41
40
11
14
32
18
8
13
30
26
34
46
16
37
23
27
45
20
42
24
31
43
35
38
29
39
36
44
47
15
1
10
18
4
7
5
31
39
14
12
22
8
2
19
20
23
24
40
43
9
11
29
13
3
6
26
37
25
45
16
36
17
27
47
28
42
32
21
44
30
41
33
38
34
35
46
1
11
7
3
4
5
14
6
13
21
12
2
10
9
8
15
22
17
19
16
18
26
24
20
29
25
28
34
23
27
41
30
38
36
42
40
44
33
35
37
39
32
31
45
43
46
47
1
9
8
3
4
2
16
6
13
26
11
5
10
7
12
19
25
20
17
15
18
23
24
14
30
22
28
41
21
27
36
31
40
39
44
43
42
32
35
37
33
29
34
38
46
45
47
41
ALTYAPI
YÖNETİM
BİLİM VE
TEKNOLOJİ
HALK
2000
99
2000
99
2000
99
2000
99
1
13
2
6
8
15
19
11
5
9
7
10
4
20
18
3
21
12
16
17
14
22
24
23
26
32
25
31
29
30
42
34
43
35
28
39
27
33
45
36
37
40
47
41
46
38
44
1
13
2
7
10
15
23
6
5
12
8
9
4
19
17
3
20
11
16
18
14
21
25
22
24
31
26
30
27
28
42
35
43
39
29
37
32
34
45
38
33
40
46
41
44
36
47
1
5
4
2
10
9
8
14
3
15
6
7
11
21
20
19
24
16
23
13
12
18
17
30
26
22
27
33
36
28
38
34
39
25
31
32
45
29
35
42
37
40
43
41
44
47
46
1
4
3
2
15
12
7
18
6
21
8
11
16
5
20
19
26
22
24
17
10
9
14
23
25
13
30
42
34
27
36
31
41
33
38
32
45
35
28
44
39
29
40
37
46
43
47
1
9
6
8
3
20
17
4
5
13
16
10
18
27
14
15
2
21
7
19
25
12
11
26
31
32
24
22
36
30
28
39
47
35
40
44
38
45
34
33
46
37
29
41
42
43
23
1
12
6
8
3
20
11
4
5
19
13
9
16
22
14
17
2
21
7
18
24
10
15
26
32
35
27
28
38
29
25
31
46
40
36
45
41
44
33
43
39
37
30
34
47
42
23
3
5
2
15
12
11
18
21
14
1
4
10
6
13
24
7
20
9
22
17
16
19
8
27
36
34
23
26
25
31
29
33
30
40
28
37
32
47
41
35
38
42
45
44
46
43
39
6
4
1
12
9
10
21
20
17
3
7
2
11
14
24
5
13
8
23
18
16
15
19
22
36
32
26
31
25
29
27
30
33
41
28
37
34
47
45
38
35
42
44
43
46
40
39
Kaynak: World Competitiveness Yearbook 2000
42
A.B.D.
SINGAPUR
FINLANDİYA
HOLLANDA
İSVİÇRE
LÜKSEMBURG
IRLANDA
ALMANYA
İSVEÇ
IZLANDA
KANADA
DANİMARKA
AVUSTURALYA
ÇİN HONG KONG
İNGİLTERE
NORVEÇ
JAPONYA
AVUSTURYA
FRANSA
BELÇİKA
YENİ ZELANDA
TAYVAN
ISRAİL
İSPANYA
MALEZYA
ŞİLİ
MACARİSTAN
KORE
PORTEKİZ
ITALYA
ÇİN ANAKARA
YUNANİSTAN
TAYLAND
BREZİLYA
SLOVENYA
MEKSİIKA
ÇEKOSLOVAKYA
GÜNEY AFRIKA
FİLİPİNLER
POLONYA
ARGENTINA
TURKİYE
HİNDİSTAN
KOLOMBİYA
ENDONESYA
VENEZUELLA
RUSYA
2000
99
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
1
2
3
5
6
4
11
9
14
17
10
8
12
7
15
13
16
19
21
22
20
18
24
23
27
25
26
38
28
30
29
31
34
35
40
36
41
42
32
44
33
37
39
43
46
45
47
OECD BOLOGNA KOBİ DEKLERASYONU
OECD üyesi ülkeler, küçük ve orta ölçekli işletmelere bakış açılarında birliktelik sağlamak amacıyla 5 Haziran 2000 tarihinde düzenledikleri Bologna toplantısı sırasında bir deklarasyon yayımlamıştır. Türkiye’nin de katılarak hazırlanmasında katkıda bulunduğu deklarasyon
ülkemizde KOBİ’lere hizmet sunan ve destek sağlayan tüm kurum ve
kuruluşlarımız için yol gösterici niteliktedir. Deklarasyon metni aşağıdadır;
Bologna Konferansına katılan Cezayir, Arjantin, Avustralya, Belçika, Brezilya, Bulgaristan, Kanada, Şili , Çek Cumhuriyeti, Danimarka,
Mısır, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İzlanda,
Hindistan, Endonezya, İrlanda, İsrail, İtalya, Japonya, Kore, Lüksemburg, Meksika, Moroko, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Filipinler,
Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovak Cumhuriyeti, Slovenya, Güney Afrika, İspanya, İsviçre, İsveç, Tunus, Türkiye, İngiltere, ABD, Vietnam ve Avrupa Birliği Bakanları ve Hükümet temsilcileri;
• Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) ekonomik gelişme, istihdam sağlama, bölgesel ve yöresel kalkınma, sosyal dayanışma
ve kaynaşmaya genç ve kadın girişimcilerin de katkılarıyla giderek artan önemini kabul ederek,
• Girişimciliğin ve dinamik KOBİ sektörünün ekonominin yeniden
yapılanması ve yoksullukla mücadeledeki önemini kabul ederek,
• Küreselleşme, teknolojik değişimdeki ivme ve yeniliklerin KOBİ’lere yeni fırsatlar sağlamakla beraber bazı değişim maliyetleri
ve riskleri de oluşturduğunu ancak küreselleşmenin daha yüksek
hayat standartlarına ulaşmayı ve refahın eşit oranda geniş bir tabana yayılabileceğini kabul ederek,
• KOBİ politikalarının ülkelerin ve sektörlerin öncelikleri ve durumları dikkate alınarak, sürdürülebilir kalkınma ve sosyal gelişmeye katkıda bulunacak şekilde ülke bazında belirlenmesi gereğini kabul ederek,
OECD’ye üye olmayan ülkelerdeki KOBİ’lerin işbirliği ve ortak
hareketlerini güçlendirmek için tecrübe ve iyi uygulama örneklerinin
değişimi için OECD ve diğer uluslar arası kuruluşların çabalarını takdirle karşılamaktadırlar.
43
Bu çerçevede OECD ve İtalya işbirliği ile düzenlenen ve ülkelerin
KOBİ’ lerden ve Sanayiden sorumlu Bakanlarının katıldığı bu ilk Konferans, KOBİ’ lerin bölgesel güçlerinin arttırılmasını ve küreselleşme
ile ticaretin liberalleşmesinin olumlu sonuçlarından pay almalarını
sağlamak için kamu ve özel sektörün üstleneceği görevlerin tespiti için
büyük bir fırsattır.
KOBİ ’lerin rekabet gücünün geliştirilmesinin şunlardan etkileneceğini kabul etmekteyiz;
• Girişimciliği, yenilikçiliği ve gelişmeyi destekleyen ancak KOBİ’
lere gereksiz mevzuat engelleri koymayan bir mevzuat; kamu idaresinde başarılı yönetim ve daha çok saygınlık, şeffaf rekabet politikası, rüşvete karşı etkin önlemler, şeffaf , tutarlı , düzenli, ayrımcılık yapmayan adil vergi rejimi ,
• Eğitim ve insan kaynakları yönetimi; yenilikçilik ve girişimcilik
kültürünü güçlendiren, sürekli ve hayat boyu eğitim, insan kaynaklarının serbest dolaşımı, eğitimin içeriği ve piyasa ihtiyaçları
arasındaki dengenin sağlanması,
• Finansal desteklere verimli ulaşım imkanı; başlangıç sermayesi,
işletme sermayesi ve gelişme sermayesi temini, yenilikçi finansal
araçlar ile KOBİ’ lere borç vermenin risklerinin ve borç maliyetinin azaltılması,
• KOBİ’lerin bilgi tabanlı ekonominin avantajlarından yararlanmalarını temin için teknolojinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına
uygun ortamının oluşturulması,
• Kamu-özel sektör işbirliği, politik ve sosyal diyaloğun bölgesel
ve kurumsal unsurlar arasında sağlanması ile bilgi değişiminin,
bilginin kullanımı ve politikaların çok detaylı olarak değerlendirilmesinin temini,
• KOBİ politikalarının maliyet verimliliğinin sağlanması, diğer milli ve uluslararası politikalar ile uyumunun temini.
Yenilikçiliğin KOBİ’ lerin rekabet gücüne hayati katkısını kabul
ederek, KOBİ’ lerin milli yenilik sisteminde oynadıkları merkezi rol ve
bilgiye , finansmana ve ağlara ulaşımın yeniliğin gelişimindeki etkisini bilerek, KOBİ politikaları geliştirilirken şu hususların göz önünde
bulundurulmasını tavsiye ederiz;
• KOBİ’lerin inovasyon yönetimi becerisinin geliştirilmesi,
• Kalifiye personel çalıştırılması ve eğitimi,
44
• İnovasyon kültürünün yaygınlaştırılması,
• Teknolojik bilgi ve pazar bilgisinin yaygınlaştırılması ve gerekli
yardımın sağlanması ( İş gücü pazarındaki mekanizmaların iyileştirilmesi, işletmeler ile eğitim sistemi arasında ilişkiler geliştirilmesi, sanayi, kamu ve üniversite arasında araştırma işbirlikleri kurulması),
• KOBİ’lerin yeniliklere erişimindeki mali engellerin kaldırılması,
Sermaye finansmanı ve benzeri hizmetler için piyasa mekanizmasının oluşması (özellikle yeni kurulan işletmeler için)
Araştırma- geliştirme ve inovasyon için finansal destek ve vergi indirimi yoluyla risk paylaşımı ve riskin azaltılması tedbirlerinin geliştirilmesi,
Girişimciler, kamu kuruluşları ve finans sağlayıcılar arasında yenilikçi işbirliklerinin oluşumunun desteklenmesi,
• KOBİ’lerin milli ve uluslararası inovasyon ağlarına erişiminin
kolaylaştırılması, KOBİ’lerin kamu sektörünün Ar-Ge programlarına ve kamu ihalelerine katılımlarının sağlanması.
Pek çok ülkede KOBİ işbirliği toplulukları ve işbirliği ağlarının yenilikçi ve rekabetçi KOBİ’leri teşvik ettiğini kabul ederek, KOBİ politikalarını geliştirirken şu hususların göz önünde bulundurulmasını
tavsiye ederiz;
• Özel sektör temsilcisi kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve kamu
sektörü arasında işbirliği yapılarak yöresel işbirliği toplulukları ve
işbirliği ağlarının oluşturulması için stratejiler geliştirilmesi,
• Kamu sektörünün milli ve bölgesel öncelikleri gözönünde bulundurarak katalizör rol üstlenmesi ile özel sektörün KOBİ işbirliği
topluluklarının teşvikinde öncülük yapması,
• Mevcut ve yeni oluşan işbirliği topluluklarının gelişiminin kamu
ve özel sektör tarafından desteklenmesi;
İşyeri temini, etkin haberleşme ve ulaşım altyapısına kavuşmalarının kolaylaştırılması,
Üniversite-sanayi işbirliğini geliştirilmesi,
Hedef bilginin yayılmasının temini
Bölgesel avantajları ve yatırım heveslerini de kullanarak üretici ağlarının , teknik destek hizmetlerinin , öğrenme çemberlerinin ve diğer
işbirliği araçlarının gelişiminin desteklemesi,
45
Elektronik ticaretin KOBİ’lere yeni fırsatlar ve işbirliği imkanları
sağladığını kabul ederek, KOBİ politikalarını geliştirirken şu hususların
göz önünde bulundurulmasını tavsiye ederiz;
• Ekim 1998' de Ottowa’da "Elektronik Ticaret" temasıyla toplanan
OECD Bakanlar Konferansının sonuçlarını da dikkate alarak
elektronik ticaret ve bilgi iletişim teknolojileri konusunda teşvik
düzenlemeleri, mevzuat geliştirilmesi ve yönlendirmeler yapılırken, KOBİ perspektifinin dikkate alınması,
• KOBİ’lerin bilgi toplumunun imkanlarını internetin etkin ve yaygın kullanımı ve elektronik ticareti iş stratejilerine entegre etmenin
yararlarından haberdar olmaları ile iş stratejilerini oluşturması
için;
Elektronik ticaretle ilgili fırsatlara ve engellere ilişkin bilgilerin yayılmasının sağlanması,
Yeni işletmeler kurulması ve mevcut işletmelerin gelişmesinde
elektronik ortamda ticari işlemler yapılmasının önündeki hukuki engellerin kaldırılması,
Yüksek kaliteli ağ altyapısı için rekabetçi piyasaların desteklenmesi,
Kamu idaresinde KOBİ’lerin internet ortamında işlem yapmasının
sağlanması ve kamu ihalelerine KOBİ’lerin katılımın sağlaması;
• KOBİ’ lerin elektronik ticaretten pay almalarını sağlamak üzere;
Bilgi teknolojilerinin kullanımı ve elektronik ticaretin yaygınlaşması için uygun iş ortamının oluşmasının sağlanması, (örnek merkezler, eğitim destekleri, pilot projeler)
Ticari haklar, rekabet hukuku, sınai mülkiyet haklarının korunması
ile elektronik ticarete uygun iş ortamını sağlanması,
KOBİ’ lere elektronik ticarette temiz, tutarlı, önceden bilinen kanuni bir yapıdan mahkemeye intikal etmeden anlaşmazlıklarının çözümünü sağlayıcı, ek maliyetler ve sınırlamalar getirmeyen mekanizmalar
sunulması,
Geçiş ekonomisi ülkelerinde ve gelişmekte olan ülkelerde küresel
ekonomilerde KOBİ’lerin rekabet güçlerinin artırılması ve OECD ülkelerinde KOBİ’lerle işbirliklerinin geliştirilmesinin önemini kabul
ederek, bu ülkelerde KOBİ politikaları geliştirilirken şu hususların gözönünde bulundurulmasını tavsiye ederiz;
46
• Geçiş ekonomisi ülkelerinde ve gelişmekte olan ülkelerde Hükümetler ile bölgesel ve yerel idareler arasındaki işbirliği ve sınai geliştirme programları ve insiyatifler geliştirilmelidir.
• Meslek Kuruluşları, İşadamları Dernekleri, Teknik Yardım Merkezleri vb kuruluşlarca KOBİ ’lere sunulan destek ve finansal hizmetler KOBİ’ lerin uluslararası işbirliği ve KOBİ’ ler arasında ortaklıklar oluşmasını sağlamak ve KOBİ’ lerin bilgi ve finansman
kaynaklarına, teknolojik kaynaklara ve yeni pazarlara ulaşımını
kolaylaştırmak üzere desteklenmelidir.
• Geçiş ekonomisi ve gelişmekte olan ülkelerde KOBİ politikaları,
sektörlerin uzun dönemli gelişimi ve işbirliği ağları oluşumunu
desteklemelidir. Büyük ölçekli ve devlete ait işletmelerin KOBİ’
lere üstünlüğünü özellikle ölçek ekonomileri ile karakterize edilemeyen sektörlerde devam ettiren politika ve kurumsal mekanizmalar ve tabii tekeller kaldırılmalıdır.
Bologna Konferansına katılan ülke Başkanları ve Temsilcileri;
KOBİ’lerin finansal ve diğer araçlarla desteklenmeleri imkanlarının artırılması ve birlikte ve uluslar arası kuruluşlarla işbirliği yaparak
ikili ve çok taraflı ilişkilerin geliştirilerek KOBİ’lerin global pazara
açılmalarını sağlamak hususunda mutabık kalmıştır.
Elektronik ticaret, KOBİ politikaları, iş ortamı ve mevzuatın verimliliği konusunda milli ve uluslar arası veri ve istatistiklere dayalı kıyaslama yönteminin yararı hususunda mutabık kalınmıştır.
İtalya’nın girişimi ve desteği ile oluşturulması planlanan INSME
Uluslararası KOBİ Ağı ilgiyle karşılanmış, İtalya’nın bu konuda fizibilite çalışması, ihtiyaç tesbiti, tasarım ve geliştirme çalışmalarını ilgilenen ülkelerden de destek alarak gerçekleşme teklifini memnuniyet ile
karşılamışlardır. Bakanlar ve OECD fizibilite çalışması hakkında bilgilendirilecektir.
Bakanlar, Bologna Konferansının OECD üyesi ve OECD’ye üye
olmayan ülkeler arasında işbirliği ve diyalogun geliştirilmesine katkılarını izleyerek ikinci konferansın Küreselleşmesinin KOBİ’lere Etkileri konusunda gerçekleştirilmesinde mutabık kalmışlardır.
http://www.oecd.org
47
CC BEST TÜRKİYE RAPORU
VE
EN İYİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ
KOBİ’ler Avrupa ekonomisinin belkemiğini oluşturmakta, özel
sektörde istihdam edilen işgücünün %66’sını ve toplam özel sektör cirosunun %60’ını temsil etmektedir.
Avrupa Birliği sınırları dahilinde 16.5 milyon KOBİ’nin faaliyet
gösterdiği (1998) ve her yıl bir milyon yeni işletmenin kurulduğu bu
süreçte, ekonominin en dinamik sektörünü ve yapı taşını oluşturan KOBİ’lerin desteklenmesi ve işletme sahiplerinin karşılaştıkları yönetim
ve finansman zorluklarının ortadan kaldırılması, Avrupa Birliği’nin son
yıllardaki en önemli hedeflerinden birini oluşturmuştur.
Türkiye’nin AB’ne adaylık sürecinde, 16-17 Haziran 1997 Amsterdam Avrupa Konseyi Zirvesi sonucunda, Avrupa işletmelerine külfet
yaratan gereksiz mevzuatın ortadan kaldırılmasını, mevcut mevzuatın
basitleştirilmesini ,eksik mevzuatın tamamlanmasını ve aynı konudaki
birden çok mevzuatın birleştirilmesini sağlayarak işletmelerin rekabet
güçlerinin arttırılmasını hedefleyen AB BEST – (İş Ortamını Basitleştirme Görev Gücü -Business Environment Simplification Task Force)
Çalışma Grubu kurulmuştur.
AB KOBİ Bütünleştirilmiş Programın üç unsurundan birini oluşturan ve 28 Ekim 1997’de çalışmalarına başlayan BEST Çalışma Grubu,
işletmelerin yönetim ve finansmanları, çalışanların mesleki eğitimleri,
teknoloji transferleri, ve ARGE konularında inceleme yapmak ve tavsiyelerde bulunmakla görevlendirilmiştir.
BEST Çalışma Grubunun nihai raporu 15-16 Haziran 1998 Cardiff
Avrupa Konseyine sunulmuş ve Konsey raporda irdelenen önerilerin
hayata geçirilmesi amacıyla Komisyonu bir eylem planı sunmaya davet etmiştir. Komisyon’un BEST raporuna cevabı ve öngördüğü takvim 30 Eylül 1998 tarihinde yayınlanmıştır. BEST Raporu işletmelerin
iş ortamlarının düzenlenmesi için gerekli gördüğü önerilerini; aşağıda
belirtilen 6 ana başlıkta toplamıştır;
• Eğitim ve Staj
• Finansmana Erişim
• Araştırma ve Yenilik
48
• Destek Hizmetlerinin Şeffaflığı
• Kamu Yönetimi
• İstihdam ve Çalışma Koşulları
Komisyon bu başlıklar altında KOBİ’lere yönelik öncelikli proje
alanlarını belirlemekte ve dönemsel raporlar yayınlamaktadır. AB üye
ülkelerinin sanayi ve işletme politikalarının geliştirilmesi kapsamında
sürdürülen çalışmaların aday ülkelere de yansıtılması kararı neticesinde
Komisyon’un 2000 yılı itibarı ile AB (15) üye ülkeleri için yayınladığı
raporlara 2001 yılında aday ülkeleri de(13) ekleme kararı alınmış olup,
CC BEST olarak adlandırılan çalışmaların Türkiye’ de koordinasyonu,
derlenmesi ve sonuçların değerlendirilmesi KOSGEB Başkanlığınca
sağlanmıştır .
http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/bestdirectory/index.htm sayfasında üye ülkelerin BEST raporları,
http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/enlargement/index.htm sayfasında ise aday ülkelerin CC BEST raporları yayınlanmaktadır.
Söz konusu sayfalarında üye ülkelerin herbirinin ikişer adet olmak
üzere toplam 56 adet başarılı uygulama hakkında bilgi almak ve uygulamaları gerçekleştiren kuruluşlarla temas kurarak benzeri uygulamaları ülkemizde gerçekleştirmek üzere program ve projeler geliştirmek
imkanı bulunmaktadır.
KOBİ’lere hizmet veren tüm kurum ve kuruluşların hizmet ve destekleri Türkiye raporunda yeralmış olup Türkiye Teknoloji Geliştirme
Vakfı AR-GE Destekleri, Küçük Sanayi Siteleri ve Organize Sanayi
Bölgesi uygulamaları,KOSGEB’in Ortak Kullanım Atölyesi/Laboratuarı Desteği ve Teknoloji Geliştirme Merkezleri en iyi uygulama örneği
olarak seçilmişlerdir.
AB Komisyonu tarafından 2002 ve 2003 yıllarında aday ülkelerde
CC BEST ile ilgili değerlendirme toplantıları düzenlenecektir.
KOSGEB
MKEK Binası 9 Kat Tandoğan Ankara
Tel: (312) 2128190 Faks: (312) 2122508
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
49
ŞİRKET KURULUŞLARI
Limited Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır?
Limited Şirket Ana Sözleşmesi
• Şirket kuruluşunun yapılabilmesi için en az iki gerçek veya bir tüzel kişinin olması gerekir.
• Kurucuların Adı Soyadı, İkametgah Adresi ve Uyruğu belirtilir.
• Şirket ünvanı seçilirken dikkat edilecek hususlar
• Ünvanın Türkçe kelime olması,
• Aynı ünvanda daha önceden kurulmuş şirket olmaması,
• Cumhuriyet, Milli,Türkiye, gibi ibarelerin ünvanda kullanılması
için Bakanlar Kurulu Kararı alınması,
• Şirket ünvanında çekirdek isim olarak şirket kurucularının ad ve
soyad’ları kullanıldığı takdirde bu ünvanın anlam ifade etmesi,
• Şirket ünvanı ile amaç konusu uyum içerisinde olması gerekmektedir.
Anasözleşme örneği Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden veya
aşağıda verilen web adresinden temin edilebilir.
Ana sözleşme Genel Değişikliği Yapılması
• Ortaklar kurulu tarafından Türk Ticaret Kanunu’nda ve ana sözleşme de belirtilen usul ve esaslara uygun olarak anasözleşme değişikliği kararı alınarak değişecek maddenin/maddelerin eski ve
yeni şeklini ihtiva edecek değişiklik metinleri hazırlanır.
• Tadil metinlerine Damga Vergisi Kanunu uyarınca tespit edilen
miktarda damga pulu yapıştırılır ve bu metinler şirket ünvanı altına temsile yetkili kişilerce imzalanır.
Sermaye Arttırımı Yapılması,
• Sermaye arttırımına ilişkin anas özleşme değişikliklerinde özel
kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere tadil tasarısındaki sermaye maddesinde artan sermayenin muvazaadan ari olarak tamamen taahhüt edildiği, nakdi sermayenin _’ünün ödendiği veya tescil ve ilan tarihinden itibaren 3 ay içerisinde ve kalan sermayenin
(en geç üç yıl içerisinde olmak üzere) ödeme zamanı belirtilir.
• Özel mevzuatında, artırılan sermayenin tamamının veya _’ünden
fazlasının belli bir sürede ödenmesi şart kılınan şirketlerin tadil tasarılarındaki sermayeye ilişkin maddeleri buna göre düzenlenir.
50
• Sermaye arttırımında, paradan başka sermaye olarak konan her
türlü hak ve malların değeri mahkemece atanacak bilirkişi tarafından tespit edilerek sermaye maddesi buna uygun olarak düzenlenir.
• Sermayenin tamamının veya bir kısmının bu şekilde taahüt edilmesi halinde bu taahüt sermaye arttırımının tescil tarihinden itibaren
en geç üç ay içerisinde yerine getirilir.
• Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili,
gemi sicili,trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, sermaye artışının tescil tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde ilgili
sicile şirket adına tescil ettirilir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ na müraacat edilerek izin alınması
Yukarıda belirtilen esaslara uygun olarak ortaklar kurulu kararı alınarak tadil tasarıları hazırlandıktan sonra anasözleşme değişikliği için
bir dilekçe ile Resmi Gazete’de yayımlanan İl müdürlüklerine yetki verilmesine ilişkin sirküler çerçevesinde Bakanlık Merkez Teşkilatına veya şirket merkezinin bulunduğu yerin İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüklerine müraacat edilir.
Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicilinde tescili ve ilanı
• Sermaye arttırımı ve azaltılması anasözleşme değişiklikleri anasözleşme değişikliklerinin karara bağlandığı Bakanlık onayı tarihinden sonra 15 gün içinde şirket merkezinin bulunduğu Ticaret
Siciline tescil ettirilir.
• Dilekçe ekinde, kurucuların imzaları noterce onaylanmış 3 nüsha
şirket ana sözleşmesi ile Bakanlığa başvurulur.
• Şirketin kurulması uygun olduğunda izin yazısı hazırlanarak imza
makamına takdim edilir. İmza makamı imzaladıktan sonra sözleşmeler evrak servisinde kaşe ve resmi mühürle mühürlenerek yazı
ekinde şirket ortaklarına veya yetkiliye verilir.
Limited Şirket Madde Tadil Genel İşlemleri
L.T.D. Madde Tadili Şubesinde Limited şirketlerin anasözleşme
madde değişikliği ile ilgili işlemler yapılmaktadır.
Bir Limited Şirket’in madde tadili yapmak için takip etmesi gereken basamaklar şunlardır.
• Ortaklar Kurulunca karar alınarak değişiklik metinlerinin hazırlanması,
51
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na müracaat edilerek izin alınması,
• Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicili tescili ve ilanı.
Limited Şirket Dönüşüm Yolu İle Kuruluyorsa
• Anonim, Kollektif, Komandit ve Ferdi işletmeden dönüşüm olarak Limited Şirket kurulabilir, bu durumda
• Öz varlık tesbiti için Ticaret Mahkemesine başvurulur.
• Bilirkişi raporu alınır.
• Kollektif ve komandit’den dönüşüm ise ilgili vergi dairesinden
ortakların vergi borcu olmadığına dair belge alınır.
• Ayni sermaye Taşıt ise, ilgili trafik Şube Müdürlüğü’nden Mülkiyeti muhafaza kaydı olmadığına dair belge alınır.
• Ayni sermaye Gayrimenkul ise, tapu Sicil Muhafız Müdürlüğü’nden gayrımenkul üzerinde herhangi bir takyidatın olmadığına
ilişkin yazı alınır.
• Şirket sermayesi Ayni, Nakdi, Ayni ve Nakdi birlikte olabilir.
• Ayni sermayenin toplamı 500 milyon altında ise bunun kalanını
nakdi sermaye ile tamamlamak mümkündür.
• Dönüşüm, A.Ş.’den LTD’ye ise, Genel Kurulda dönüşüm kararının alınması ve başvuruda Hazirun (Ortaklar Listesi) cetveli ile Ticaret Sicil Gazetesinin getirilmesi gerekmektedir.
Özel Amaçlı Limited Şirketler Kurulması
• Sigorta acentalığı, Menkul Değerler Acentalığı ve Fuarcılık gibi
ibareler ünvanda yer alırsa şirketin konusu münhasıran belirtilen
konular ile sınırlandırılır.
• Ünvanda Dış Tic., İthalat, İhracat, Pazarlama yer alırsa, amaç ve
konuda üretime yönelik ibareler yer alamaz.
• Sebest Muhasebeci ve Yeminli Mali Müşavirler Şirket kurmaları
halinde bu ünvanları kazandıklarına dair belgenin bir suretini ibraz
etmeleri gerekir.
• Serbest Muhasebeci ve Yeminli Mali Müşavir ortak olarak işyeri
açıyorlarsa Müdür Mali Müşavir olmak zorundadır.
• Limited şirketler ikraz yapamazlar,
• Ltd Şirketler hisse senedi, tahvil çıkaramazlar menkul değerlerle
ilgili aracılık faaliyetinde bulunamazlar, bankacılık ve sigortacılık
yapamazlar.
52
• Kurulacak olan Ltd Şti’nin sermayesi minimum 500 milyon TL.
olmak zorundadır.
• Her pay 25 milyon TL. ve katları olarak belirlenmelidir.
• Kurucu ve ortak sayısı 20’nin üzerinde ise A.Ş. hükümlerine tabi
olur.
Şirkette Yabancı Ortak Veya Yabancı Sermaye Bulunma Durumunda Yapılacak İşlemler
Yabancı sermayeli şirket kurulmasında takip edilecek işlemler ;
• Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden izin
alınır,
• Yabancı sermaye ile kurulan Limited Şirketin anasözleşmesi Türk
Ticaret Kanunu ve izin belgesindeki özel şartlar çerçevesinde değerlendirilir.
• Yabancı ortak en az 50.000$’ı nakit olarak bankaya yatırır
Yabancı Uyruklu Olmakla Beraber Uzun Süredir Türkiye’de
Yaşıyor İse;
• Şirket Ortağı Türkiye’de yerleşik yabancılardan ise; döviz getirmek zorunda olmadığına dair T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nün izni gerekmektedir.
Anonim Şirket Kuruluşu Nasıl Yapılır
Anonim Şirket Kuruluşu İçin Dilekçe Ekinde Bakanlığa Şubelgeler verilir;
• Kurucularının imzaları notece onaylanmış, 3 nüsha şirket ana sözleşmesi,
• Kurucuların arasında tüzel kişilerin bulunması durumunda;
• Tüzel kişilerin yetkili organlarınca alınmış iştirak kararlarının noter tasdikli bir örneği,
• Anonim Şirketlerde sermaye alt sınırı 50 Milyar TL dir.
Anasözleşme örneği Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden veya
aşağıda verilen web adresinden temin edilebilir.
• Özel mevzuatı gereği ödenmiş sermaye ile kurulması gereken;
- Döviz,
- Finans Kiralama,
53
- Factoring,
- Menkul Değerler,
- Sigorta Acentalığı,
- Banka ve Özel Finans Kurumu gibi anonim şirketler ile anasözleşmede kuruluş sırasında ödenmesi öngörülen semayesi bulunan
şirketlerde
• Ödenen sermayeye ilişkin banka dekontu,
• Şirketin yabancı sermayesi varsa T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Banka Kambiyo Genel Müdürlüğünün izin belgesinin tasdikli bir örneği ile izin belgesinde getirilmesi öngörülen asgari dövizin getirildiğine dair belge,
• Kurucular arasında Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklu kişi/kişiler varsa T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Banka Kambiyo
Genel Müdürlüğünden alınacak izin belgesinin tasdikli bir sureti,
• Şirket nev’i değişikliği yolu ile kuruluyorsa;
• Nev’i değiştiren şirketin özvarlığının tesbitine ilişkin bilikişi raporu ve mahkemenin bilirkişi atama kararı,
• Nev’i değiştiren şirketin kollektif, komandit şirket olması halinde
şirket ortaklarının vadesi gelmiş vergi borçlarının bulunmadığına
dair ilgili vergi dairesinden alınacak yazı,
• Anonim Şirket'in limited şirket nev’ine çevrilmesi durumunda
nev’i değişikliğine ilişkin genel kurul kararı,
Kuruluşta Özel İzin Gerektiren Anonim Şirketlerden İstenen
Ek Belgeler
• Döviz, Finansal kiralama, Factoring şirketleri için Başbakanlık
Hazine Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nün
izin yazısı,
• Sigortacılık alanında faaliyet gösterecek şirketler için Başbakanlık
Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün izin yazısı,
• Menkul Değerler Yatırım Ortaklıkları ile gayrımenkul yatırım ortaklıkları ve kayıtlı sermaye ile kurulacak şirketler için Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulundan alınacak izin yazısı,
54
• Kurucuları arasında Belediyeler ve diğer mahalli idareler ile bunların kurdukları birliklerin bulunması halinde bu kuruluşların iştiraklerine izin veren Bakanlar Kurulu Kararının bir örneği,
• Sanayi Bakanlığı'na verilecek dilekçeye eklenecektir.
Anonim Şirket Kuruluşunda Dikkat Edilmesi Gereken Genel
Kurallar
• Kurulacak şirketin ünvanında "Türk, Türkiye, Cumhuriyet ve
Milli" kelimelerinin kullanılabilmesi için, Bakanlar Kurulu Kararı alınmasına ilişkin taleplerin değerlendirilmesinde;
• Tamamı yerli sermaye olup, en az 1 Trilyon TL.’si olması veya yatırım hacmi tutarının 5 Trilyon TL. olması,
• Sermayesinin tamamı veya bir bölümü yabancı ortağa ait olması
halinde ise yabancı ortağın başka ülkelerde de o ülkenin ismiyle
anılan şirketlerinin bulunması ve kurulacak şirketin sermayesinin
en az 1 Trilyon TL. olması veya 5 Trilyon TL. yatırım hacminin
bulunması ve ülkemize yeni teknoloji ve bilgi getirmesi şartları
aranmaktadır.
Belirtilen kelimelerin ünvanda kullanılabilmesi; Bakanlıkça uygun
görülmesi ve Bakanlar Kurulu Kararı’nın verilmiş olmasına bağlı olacaktır.
Anonim Şirket Madde Tadili İçin Genel İşlemler
A.Ş. Madde Tadili Şubesinde anonim şirketlerin ana sözleşme
madde değişikliği ile ilgili işlemler yapılmaktadır.
Bir anonim şirketin madde tadili yapmak için takip etmesi gereken
dört ana basamak şunlardır :
• Anasözleşme değişikliği için yönetim kurulunca karar alınması ve
değişiklik metinlerinin hazırlanması,
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na müracaat edilerek izin alınması,
• Anasözleşme değişikliğinin genel kurulda görüşülerek karara
bağlanması,
• Anasözleşme değişikliğinin Ticaret Sicili Memurluğunda tescili
ve ilanı
Madde Tadili için Bakanlık Tarafından İstenecek Evraklar
• Başvuru dilekçesi
• Değiştirilmek istenen maddelerin eski ve yeni şekillerini ihtiva
eden tadil tasarısı, 3 nüsha
55
• Yönetim Kurulu kararı (noterden tasdikli)
• Değiştirilmek istenen maddenin eski şeklinin yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi
• Sermaye arttırımında, eski sermayenin tamamının ödendiğine dair
yeminli veya serbest muhassebeci mali müşavir raporu veya faaliyet belgesi.
• İlgili şirket Sermaye Piyasası Kanununa tabi ise, Başbakanlık Sermaye Piyasası Kurulu’nun uygunluk yazısının, özel mevzuatı gereği kurulmuş olan şirketlerin yapacağı ana sözleşme değişikliklerinde Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı’nın uygunluk yazısının eklenmesi gerekir.
Ana Sözleşme Genel Değişikliği Yapılması
• Yönetim kurulu tarafından Türk Ticaret Kanunu’nda ve anasözleşmede belirtilen usul ve esaslara uygun olarak anasözleşme değişikliği kararı alınarak değişecek maddenin/maddelerin eski ve
yeni şeklini ihtiva edecek değişiklik metinleri hazırlanır.
• Tadil metinleri şirket ünvanı altında temsile yetkili kişilerce imzalanır.
Sermaye Arttırımı Yapılması
• Sermaye arttırımına ilişkin anasözleşme değişiliklerinde özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak üzere tadil tasarısındaki sermaye maddesinde önceki sermayenin tamamen ödendiği ve artırılan
sermayenin muvazaadan ari şekilde tamamen taahhüt edildiği ve
nakdi sermayenin _’ünün ödendiği veya sermaye artırımının tescil
tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde kalan sermayenin en
geç üç yıl içerisinde ödeneceği belirtilir.
• Özel mevzuatında, artırılan sermayenin tamamının veya _’ünden
fazlasının belli bir sürede ödenmesi şart kılınan şirketlerin tadil tasarılarındaki sermayeye ilişkin maddeleri buna göre düzenlenir.
• Sermaye arttırımı yoluyla taahüt edilen nakdi sermayenin şirket
anasözleşmesinde ödendiği belirtilen miktar, sermaye arttırımının
tescilinden önce şirket adına bankada açılmış olan bir hesaba yatırılır.
• Sermaye arttırımında, paradan başka sermaye olarak konan her
türlü hak ve malların değeri mahkemece atanacak bilirkişi tarafın56
dan tespit edilerek sermaye maddesi buna uygun olarak düzenlenir.
• Sermayenin tamamının veya bir kısmının bu şekilde taahüt edilmesi halinde bu taahüt sermaye arttırımının tescil tarihinden itibaren
en geç üç ay içerisinde yerine getirilir.
• Sermaye olarak konulan mal ve haklar özel bir sicile (tapu sicili,
gemi sicili,trafik sicili, sınai mülkiyet sicili gibi) kayıtlı ise, sermaye artışının tescil tarihinden itibaren en geç üç ay içerisinde ilgili
sicilde şirket adına tescil ettirilir.
Kooperatif Kuruluşu
Sanayi ve Ticeret Bakanlığın hazırlanarak uygulamaya konulan Örnek Anasözleşmelerin aynen kabul edilmesi halinde, Konut Yapı, Toplu İşyeri Yapı, Tüketim, Turizm Geliştirme, Temin Tevzi, Küçük Sanayi Sitesi Yapı, Küçük Sanat, Motorlu Taşıyıcılar, Üretim ve Pazarlama,
Yaş Sebze ve Meyve Pazarlama Kooperatifleri’nin kuruluşlarına Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerin izin verilmektedir.
Bu anasözleşmelerin, "Unvan", "Merkez", "Süre", "Paylar" maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere ilişkin izin işlemleri de İl Müdürlüklerince yapılmaktadır.
Anasözleşmelerin diğer maddelerinde yapılmak istenilen değişikliklere Bakanlıkça (Teşkilatlandırma Genel Müdürlüğü) izin verilmektedir.
Sözleşme Örnekleri Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinden temin
edilebilmektedir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
İç Ticaret Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km. No:154 Söğütözü Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2852929
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
[email protected]
57
İŞLETMENİN KURULUŞU SIRASINDA ALINACAK
İZİN VE RUHSATLAR
1) Vergi Hesap Numarası alınması
Ticari ve sınai faaliyet gösterecek bir işletme fiilen işe başlamadan
Vergi Dairesine müracaat ederek mükellefiyetinin tescilini yaptırır.
A- Gelir Vergisi Mükellefleri :
1) Gelir Vergisi mükellefiyet tescili için dilekçe
2) Katma Değer Vergisi Mükellefiyet tescili için dilekçe (III),
3) Muhtasar Beyanname hesap numarasının tesbiti için dilekçe
4) Vergi Levhası tasdiki için dilekçe
5) Vergi Levhası,
6) İşyerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi,
7) Fotoğraflı nüfus cüzdanı sureti,
8) Fotoğraflı ikametgah ilmuhaberi,
9) Mükellef evli bayan ise; eşi tarafından düzenlenmiş muvakafatname ve eşinin nüfus cüzdanı sureti
B) Kurumlar Vergisi Mükellefleri:
1) Kurumlar Vergisi mükellefiyeti için dilekçe
2) Ticaret Sicili Gazetesi,
3) Şirket yetkililerine ait imza sirküleri,
4) Katma Değer Vergisi mükellefiyet tescili için dilekçe
5) Muhtasar Beyanname hesap numarasının tescili için dilekçe
6) Vergi levhası
7) İşyerine ait tapu veya kira kontratının fotokopisi.
Birden fazla gerçek kişinin bir araya gelerek kurdukları "Adi Ortaklık" veya "Kollektif Şirket" gibi işyerlerinin ortakları kendi adlarına
ayrı ayrı Gelir Vergisi mükellefiyeti tescil ettirecekler. Katma Değer
Vergisi ve Muhtasar Beyanname için müşterek hesap numarası alacaklardır.
2) Yapı Ruhsatı Alınması
3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre Belediye sınırı mücavir
alan dahilinde kalan yerlerde yapılacak sanayi işletmeleri için ilgili Belediyenin İmar Müdürlüklerince tesisin kurulacağı arsanın Kent Nazım
58
Planı incelenerek uygun ise yapı ruhsatı verilerek yapı sınırları ve değerleri işletme yetkilisine gösterilir. Tesisin temel inşaatı zemin kat seviyesine geldiğinde Belediyece gerekli kontroller yapılarak İnşaata Devam Ruhsatı verilir ve inşaat belirli sürelerle tetkik ve kontrol edilir.
İnşaat bittiğinde açık alanın her 20 M2 si için bir ağaç dikmeyi zorunluluğu vardır. Belediye tarafından biten inşaat kontrol edilerek yapı
kullanma izin belgesi verilir.
3) Elektrik, Su ve Kanalizasyon Bağlantısı Yapılması
İşyerine sanayi elektriği bağlanması için TEDAŞ, su ve kanalizasyon bağlantısı için Belediyeye müracaat edilir.
3) Kurma İzni ve İşletme Belgesi Alınması
Tesisin inşaatına başlamadan önce Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından Kurma izni alan işletme inşaat tamamlandıktan sonra ise
işletme belgesi alarak faaliyete başlar.
59
ÜLKEMİZDE YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI
24 Ocak 1954 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 6224 nolu Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu yurtdışında yerleşik kişi ve kuruluşların,
• Türkiye'de yatırım yapmak ve ticari faaliyette bulunulmak üzere
Anonim Şirket, limited Şirket kurmak, şube açmak, yap-işlet-devret projeleri için anonim şirket kurmaları,
• Türkiye'de mevcut şirketlere ortak olmaları veya hisse almaları
• Türkiye'de irtibat bürosu açmaları (irtibat büroları ticari faaliyet
yapamaz)
• Türkiye’de yeni kurulacak şirketlere ortak olmak veya hisse almaları
• Halen faaliyette bulunan yabancı sermayeli bir kuruluşun Türkiye'de mevcut veya yeni kurulacak diğer şirketlere iştirakleri
• Yabancı sermayeli şirketlerin sermayelerini artırmaları ve teşvik
tedbirlerin yararlanmaları
• Türkiye'deki kamu ve özel sektör kuruluşları ile yaptıkları lisans,
know-how, teknik yardım, yönetim ve franchise anlaşmalarının
tescili,
• Kâr, temettü, sermaye payının yurtdışına transferi
• Sermaye paylarının kısmen veya tamamen yurtiçinde yerleşik kişi
ve kuruluşlara satışı
• Yabancı personel çalıştırılması için çalışma müsaadesi verilmesi
• Dış kredi ve menkul kıymet işlemlerinde uyulacak usul ve esaslar
belirlenmiştir.
Ülkemizde yabancı sermaye yatırımları ile ilgili işlemler Hazine
Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nce şu politika esasları çerçevesinde yürütülmektedir;
- Yeni ve yabancı yatırımcılara eşit muamelede bulunulması
- Yerli ve yabancı ortaklık oranlarının serbestçe belirlenebilmesi
- Yabancı ortağın belirlenen asgari sermayeyi getirmesi
- Yeni yatırımcılara açık olan tüm sektörlerin yabancı yatırımcılara
da serbest olması
60
- Kâr, ücret, lisan gideri ve sermayenin transferinin serbest olması
- Lisans, know-how, yönetim vb. anlaşmaların sadece kayıt işlemine tabi olması
- Yurtdışından gelen sermayenin TL'ye çevrilmesi zorunluluğunun
bulunmaması
Teknoloji transferi ve istihdam alanı teminini amaçlayan yabancı
sermaye yatırımlarının hak ve menfaatlerinin korunması ve onları cezbedici yatırım ortamının oluşturulması için Türkiye OECD, Dünya Ticaret Örgütü, UNCTAD vb. uluslararası kuruluşların belirlediği temel
prensipleri kabullenmiş, yabancı yatırımcıların dahil olduğu anlaşmazlıkların çözümü için Uluslararası Tahkimi kabul etmiştir. Ayrıca 66 ülkeyle Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması, 46 ülkeyle Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması imzalanmış, fikri ve sınai mülkiyet hakları koruma altına alınmıştır.
Yabancı sermayeli yatırımlara yatırım indirimi, gümrük vergisi muafiyeti, ithal ve yerli makine alımında KDV muafiyeti, vergi, resim ve
harç istisnası, fon kaynaklı kredi vb. destekler sağlanmaktadır.
Dünya'da 1996'dan itibaren 6 milyar ABD dolarına ulaşan yabancı
sermaye yatırımları toplamının 1,27 milyar ABD' dolarlık kısmı 2000 yılında gerçekleşmiş olup toplam yatırım tutarının %80'i gelişmiş, %20'si
gelişmekte olan ülkelere aittir.
2001 yılı sonu itibariyle yabancı sermayeli 5841 işletmenin bulunduğu ülkemizde 17 milyar ABD dolarına ulaşan yatırımların %55'i imalat, %42'si hizmet, %2'si tarım, %1'i madencilik sektöründe olup Hollanda (%14), Almanya (%13), Fransa (%11), ABD(%11) İngiltere
(%7), İtalya (%6) ve Japonya (%5) başlıca yatırımcı ülkelerdir.
HM Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü teknoloji tabanlı yabancı
sermaye yatırımlarının artması amacıyla yabancı ortak arayan işletmelerin KOBİ'lerle buluşturulması amacıyla yurtiçinde ve yurtdışında
KOSGEB, Ticaret ve Sanayi Odaları, sektör dernekleri ve birlikleri ile
muhtelif etkinlikler düzenlenmektedir.
Dünya Bankasının kuruluşlarından FIAS ile birlikte yatırımlarda
İdari Engellerin Tespiti Projesini yürüten Hazine Müsteşarlığı bu çalışmalarını yoğun bir biçimde sürdürmektedir.
61
Türkiye'nin onayladığı OECD Uluslararası Yatırımlar ve Çokuluslu
Şirketler Deklerasyonuna ve FIAS Raporuna Hazine Müsteşarlığının
web sayfasından ulaşılabilir.
BAŞBAKANLIK
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü
İnönü Bulvarı No: 36 06510 Ankara
Tel: (312)2128742 Faks: (312)2121622
http://www.hazine.gov.tr.
[email protected]
YASED Yabancı Sermaye Derneği
Balmumcu, Koza İş Merkezi B Blok Kat:1
Beşiktaş 80700, İstanbul
Tel: (212)272.5094 (2 hat) Faks: (212)274 66 64
http://www.yased.org.tr
[email protected]
[email protected]
62
KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ ve
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Küçük Sanayi Sitesi nedir?
Kent içinde dağınık şekilde yerleşmiş ve elverişsiz çalışma koşulları altında çalışan yapımcı ve onarımcı küçük sanayicileri çağdaş ve
düzenli birer işyerine kavuşturmak, onların çalışma koşullarını iyileştirip aralarında dayanışma ve organizasyonu geliştirerek, ihtiyaçlarının
daha kolay ve ekonomik olarak karşılanabilmesini ve işyerlerine yeni
teknolojilerin sokulmasını sağlayarak ana sanayi – yan sanayi ilişkilerinin geliştirilmesini teminen benzer iş kollarında çalışan küçük işletmeleri aynı yerde toplayan sitelerdir.
Küçük Sanayi Sitesi nasıl kurulur?
• Valiliğin veya Kooperatif Başkanlığının teklifi,
• Küçük Sanayi Sitesi kurulması düşünülen mahallin sanayi potansiyelinin, o mahallin mülki amirliği kanalı ile anket araştırması yapılarak tespit edilmesi,
• Anket araştırma formlarının yörenin ekonomik durumuna göre
• değerlendirilmesi ve küçük sanayi sitesi kooperatifinin kurulması,
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkililerince KSS yer seçiminin yapılması,
• İmar planı dışında kalan KSS yerinin Belediye veya Valilikçe imar
planına işletilmesi,
• KSS alanının kooperatif tarafından satın alınarak tapunun Sanayi
ve Ticaret Bakanlığına ibraz edilmesi,
• Kooperatif ortaklarının küçük sanayici olduklarının belgelenmesi,
• KSS projesinin kooperatif tarafından yaptırılması (kooperatifler
standard tip imar planı, altyapı ve üstyapı projelerini KOSGEB’den temin edebilirler)
• KSS oluşturma projesinin Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca Yatırım Programına alınması.
Küçük Sanayi Sitesi çalışmalarının durumu
1965 yılında yapımına başlanılan K.S.S. oluşturma çalışmalarının
mevcut durumu;
- Toplam 335 adet küçük sanayi sitesinin yapımı tamamlanmış ve
74684 adet işyeri oluşturulmuştur. Halen faaliyette olan 335 KSS’de
63
460.000 kişi kayıtlı istihdam olanağı bulurken, bunlardan 105 adet
KSS’de müstakil çırak okulu, 136 adet KSS’de ise eğitim merkezi
bulunmaktadır.
- 173 adet KSS’nin inşaatı devam etmekte olup 30660 işyerinde
184 000 kişiye istihdam imkanı sağlanması planlanmıştır.
- 1522 işyeri,9000 işçi kapasiteli 15 adet KSS’nin kuruluş ve planlama çalışmaları devam etmektedir.
Organize Sanayi Bölgesi nedir?
Ağır sanayi ve kompleksleri dışında, küçük ve orta ölçekli imalat
sanayi türlerinin, belirli bir plan dahilinde yerleştirilmeleri ve geliştirilmeleri için, sınırları tasdikli çıplak arazi parçalarının gerekli altyapı
hizmetleriyle ve ihtiyaca göre tayin edilecek sosyal tesis ve kurumlarla donatıldıktan sonra planlı bir şekilde ve belirli standartlar dahilinde
küçük ve orta ölçekli sanayi için tahsis edilebilir ve işletilebilir hale
getirilerek organize edilmiş sanayi bölgesidir
Organize Sanayi Bölgesi nasıl kurulur?
Organize Sanayi Bölgesi; Valiliğin teklifi, Projenin yatırım programına alınması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına teklif edilmesi,Yatırım programına alınan
Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş sorumluluğunu üstlenecek Müteşebbis Teşekkülün oluşturulması ile kurulur. Müteşebbis Teşekkül, Vali başkanlığında Özel İdareler, Sanayi Odaları, Ticaret Odaları, Sanayi
ve Ticaret Odaları, Belediyeler, Sanayicilerin kendi aralarında kurdukları dernek veya kooperatiflerden Sanayi ve Ticaret Bakanlığının uygun
bulduklarının bir araya gelmesiyle oluşur.
Bugüne kadar 51 adet Organize Sanayi Bölgesinin yapımı tamamlanmış olup 226 adet OSB planlama kamulaştırma ve inşaat aşamasındadır.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü
Eskişehir Yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
64
SERBEST BÖLGELER
Serbest Bölge Nedir?
Türkiye’de ihracat amaçlı yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını
ucuz ve düzenli temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından
daha fazla yararlanmak üzere, 15.06.1985 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre serbest bölgeler
kurulmaktadır.
• Kurulmuş olduğu ülkenin milli sınırlar içinde olmakla beraber,
Gümrük hattı dışında kalan,
• Ülkede geçerli olan dış ticaret ile diğer mali ve iktisadi alanlara
yönelik devlet düzenlemelerinin ortadan kaldırıldığı veya kısmen
uygulandığı,
• İhracatın artırılması amacıyla ülkenin diğer kesimlerine kıyasla bazı sınai ve ticari faaliyetler için , daha geniş teşviklerin tanındığı
bölgeler Serbest Bölgedir.
Serbest Bölge Müdürlüğü nedir?
Bakanlar Kurulu’nca yer ve sınırları belirlenen serbest bölgelerde,
bu bölgelerin bulundukları illerin Valiliklerine bağlı olarak, Serbest
Bölge Müdürlüğü kurulur. Serbest Bölge Müdürlüklerinin Kuruluş,
Görev, Yetki ve Çalışma Esasları Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenerek Serbest Bölgeler Uygulama Yönetmeliği; 10.03.1993 tarih ve
21520 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Nerelerde Kurulabilir?
Serbest Bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerce kurulabilir. Ancak kurulması ve işletilmesi Bakanlar Kurulu’nun iznine tabidir. Serbest bölgelerin yer ve sınırlarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Serbest Bölge ile Ticaret Nasıl Yapılır?
Serbest Bölge ile Türkiye’nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret, dış ticaret rejimine tabidir. Serbest Bölge ile diğer ülkeler ve Serbest Bölgeler arasında dış ticaret rejimi uygulanmaz. Bedeli 500 ABD
dolarının altındaki Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat
rejimine tabi tutulmayabilir.
65
Serbest Bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle
yapılır. Bakanlar Kurulu ödemelerin Türk Lirası olarak yapılmasına da
karar verebilir.
KOBİ’ler tarafından Serbest Bölgede Yapılabilecek Faaliyetler
Nelerdir?
• Üretim
• Paketleme,
• Ticaret
• Montaj, demontaj,
• Depolama
• Bakım-onarım,
• Kiralama
• Mühendislik hizmetleri
Bu faaliyetler için KOBİ’ler Serbest Bölgelerde mevcut işyeri ve
depoları kiralayabildikleri gibi kendi işyerlerini de inşa edebilirler.
Serbest Bölgelerde KOBİ’lerin Faydalanacağı Teşvikler ve
Muafiyetler Nelerdir?
• Vergi, resim, harç, gümrük ve kambiyo mükellefiyeti yoktur,
• KDV uygulanmaz,
• Serbest Bölgelerdeki kazançlar bir izne ve vergiye tabi olmaksızın
yurtdışına veya yurtiçine transfer edilebilir,
• Serbest Bölgenin faaliyete başladığı tarihten itibaren buradaki işyerlerinde on yıl süre ile grev ve lokavt uygulanmaz,
• Yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu’nca belirlenen
teşviklerden yararlanır,
• Fiyat, kalite ve kontrol ve standartlarla ilgili denetim bu bölgelerde uygulanmaz,
• Bölgelerdeki her türlü ödemeler döviz ile yapılır. Türkiye Serbest
Bölgelerinden Türkiye’ye yönelik mal satışlarına ve takas ticaretine kısıtlama getirilmemiştir,
• Serbest Bölgelerde 99 yıla kadar Faaliyet Ruhsatı verilebilir,
• Serbest Bölgelerde bürokrasi en aza indirilmiştir,
• Ülkemiz Serbest Bölgeleri , doğu batı ticaretinin en hareketli noktalarında bulunmaktadır ve gelişmiş ülke standartlarına sahiptir.
Serbest Bölgeler Hangi KOBİ’ler İçin Daha Avantajlıdır?
• Dış pazarlara yönelik üretim yapan, uygun fiyatlarla girdi temin
etmek isteyen vey yoğun dış kredi kullanan,
66
• Dış girdisi çok olup, yoğun emek kullanan,
• Hazır alt yapı gereksinimi önemli olan ve ulaşım kolaylığı istemeyen,
• Mevzuat ve bürokrasi ile vakit kaybetmek istemeyen,
• Üretim aşamasında maliyet külfetinden kurtulmak isteyen,
• Transit , re eksport ve takas ticaretini geliştirmeyi arzulayan
KOBİ’lerin serbest bölgelerde faaliyet göstermeleri avantajlıdır.
Serbest Bölgelerde Faaliyette Bulunmak için Ne Yapmak Gerekir?
Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’nden
aşağıdaki belgelerle faaliyet ruhsatı almak gerekmektedir.
• Serbest Bölgede yapacağı faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi,
• İmza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri ile (varsa) işletme
temsilcisinin yetki belgesi ve imza örneği,
• Müracaatçı işletmenin kuruluş ilanı ve son sermaye durumunu
gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi (yabancı işletmeler için ilgili Türk Konsolosluğunca onaylanmış yurtdışı ticari kayıt belgesi),
• İşletmenin son üç yıla ilişkin bilançoları, kar –zarar cetvelleri,
• Varsa-son üç yılda Türkiye’ye getirilen döviz tutarını gösterir belgeler.
SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLGE KURUCU/İŞLETİCİ ŞİRKETİ
MERSİN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
P.K. 15 MERSİN
Tel: (0324) 238 75 90 (4 HAT)
Faks: (0324) 238 75 97
MESBAŞ-MERSİN SER.BÖL.İŞL.AŞ.
P.K. 01 MERSİN
Tel : (0324) 238 74 00 (10 Hat)
Faks (0324) 238 74 10
ANTALYA SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
P.K. 1 S.B.07070 Yeniliman ANTALYA
Tel: (0242)259 01 88
Faks: (0242) 259 09 34
ASBAŞ ANTALYA SER.BÖL.İŞL.AŞ.
P.K. 002 07070 Yeniliman- ANTALYA
Tel : (0242) 259 09 30-31
Faks (0242) 259 09 32
EGE SER. BÖL. MÜDÜRLÜĞÜ
Akçay Cad.No:144/1 Gaziemir/İZMİR
Tel: (0232) 251 02 44
Faks: (0232) 251 16 62
ESBAŞ-EGE S.B.KUR. VE İŞL.AŞ.
Akçay Cad.No:144/1 Gaziemir/İZMİR
Tel: (0232) 251 38 51-251 39 51
Faks (0232) 251 08 42
İST.AHL.SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Havalimanı 34830 Yeşilköy/İSTANBUL
Tel : (0212) 661 29 93 Faks: (0212) 465 00 68
İSBİ-İST.AHL.SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Havalimanı 34830 Yeşilköy/İSTANBUL
Tel : (0212) 560 96 17 Faks: (0212) 465 00 09
TRABZON SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Trabzon Limanı-TRABZON
Tel : (0462) 326 18 07 Faks : (0462) 326 42 35
TRANSBAŞ-TRABZON S.B.KUR.İŞL.AŞ.
Trabzon Limanı TRABZON
Tel: (0462) 326 38 00-6 Faks: (0462) 326 38 07
67
BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLGE KURUCU İŞLETİCİ ŞİRKETİ
İST.DERİ VE END.SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Aydınlı-Orhanlı Mevkii 81464 Tuzla/İSTANBUL
Tel : (0216) 394 12 61
Faks : (0216) 394 12 53
DESBAŞ-İST.DER. VE END.
SER.BÖL.KUR.İŞL.AŞ..
Aydınlı-Orhanlı Mevkii 81464
Tuzla/İSTANBUL
Tel: (0216) 394 18 87 (3 Hat)
Faks: (0216) 394 12 68
İST.ULUSLAR.MEN.KIY. S.B.MÜDÜRLÜĞÜ
80860 İstinye/İSTANBUL
Tel : (0212) 298 23 46
Faks : (0212) 298 25 00
İMKB-İST.MEN.KIY.BORSASI
80860 İstinye/İSTANBUL
Tel: (0212) 298 23 76, 298 23 46
Faks: (0212)298 25 00
D.ANADOLU SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
23 Temmuz Fuar Alanı 25050 ERZURUM
Tel: (0442) 235 28 51
Faks: (0442) 235 28 52
DASBAŞ-D.ANADOLU S.B.KUR.İŞL.AŞ.
23 Temmuz Fuar Alanı 25050 ERZURUM
Tel: (0442) 235 22 44-46
Faks: (0442) 235 22 45
MARDİN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Organize San.Böl. 47060 MARDİN
Tel : (0482)215 20 55
Faks : (0482) 215 15 17
MASBAŞ-MARDİN
SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Organize San.Böl.47060 MARDİN
Tel: (0482) 215 19 82 Faks: (0482) 215 15 17
RİZE SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Engindere Mah.Küçük San. Sitesi Yanı
53100 RİZE
Tel : (0464) 226 09 54 Faks : (0464) 226 09 56
RİSBAŞ-RİZE SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Engindere Mah. Küçük San.Sitesi Yanı
53100 RİZE
Tel: (0464) 226 58 59 Faks :(0464) 226 09 57
İST.TRAKYA SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Karatoprak Mevkii Ferhatpaşa Mah.Nato Karşısı
Çatalca/İSTANBUL
Tel : (0 212) 789 60 20-21
Faks : (0212) 789 48 86
İSBAŞ-İST.TRAKYA S.B.KUR.İŞL.A.Ş.
Karatoprak Mevkii Ferhatpaşa
Mah.Nato Karşısı Çatalca/İSTANBUL
Tel: (0212) 789 60 00
Faks : (0212) 789 29 33
İZMİR MENEMEN DERİ SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Maltepe Köyü Panaz Tepe Mevkii Menemen/İZMİR
Tel : (0232) 842 66 24-35
Faks : (0232) 842 63 47
İDESBAŞ-İZMİR MENEMEN DERİ
SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Maltepe Köyü Panaz Tepe Mevkii
Menemen/İZMİR
Tel: (0232) 842 67 51-52
Faks:(0232) 842 63 49
SAMSUN SER.BÖL.MÜDÜRLÜĞÜ
Limaniçi 55100 SAMSUN
Tel : (0362) 445 12 57
Faks : (0362) 445 11 08
SASBAŞ-SAMSUN
SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Limaniçi 55100 SAMSUN
Tel: (362) 445 18 18 Faks: (362) 445 08 45
KAYSERİ SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
Kayseri Serbest Bölge Müdürlüğü
P.K.105 KAYSERİ
Tel : (0352) 311 39 80
Faks : (0352) 311 39 82
KAYSER-KAYSERİ
SER.BÖL.KUR.İŞL.A.Ş.
Ankara Yolu 15.Km. Ambarlı Mevkii
KAYSERİ
Tel : (0352) 311 39 88-89
Faks: (0352) 311 39 87
ADANA YUMURTALIK SERBEST
BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
P.K.10 01920 Ceyhan/ADANA
Tel : (0322) 657 26 32
Faks : (0322) 657 26 31
TAYSEB-ADANA YUMURTALIK
SER.BÖL. KURUCU VE İŞL.A.Ş.
P.K. 10 01920 Ceyhan/ADANA
Tel: (0322) 657 25 75 (3 Hat)
Faks: (0322) 657 25 85
68
BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
BÖLGE KURUCU İŞLETİCİ ŞİRKETİ
AVRUPA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
P.K. 350 59860 Çorlu / TEKİRDAĞ
Tel : (0282) 691 10 53
Faks : (0282) 691 10 59
AVRUPA S.B.KUR.VE İŞLT.A.Ş.
P.K. 363 59860 Çorlu / TEKİRDAĞ
Tel: (0282) 691 10 10 (15 Hat)
Faks: (0282) 691 10 26
GAZİANTEP SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
P.K. 1160 27120 GAZİANTEP
Tel : (0342) 359 10 30-39
Faks : (0342) 359 10 35
GASBAŞ-GAZİANTEP S.B.KUR.VE
İŞLT.A.Ş.
27500 Aktoprak Mevkii/G.ANTEP
Tel : (0342) 359 10 20
Faks : (0342) 359 10 25
BURSA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
P.K. 35 GEMLİK/BURSA
Tel: (0224) 519 02 99
Faks: (0224) 519 02 98
BUSEB-BURSA S.B.KUR.VE İŞLT.A.Ş.
P.K. 16159 BURSA
Tel: (0224) 243 15 00
Faks: (0 224) 243 21 54
DENİZLİ SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
Atatürk Bulvarı No: 2 Kat: 3 801. sokak
Orhan İş Merkezi DENİZLİ
Tel: (258) 241 43 44 Faks: (258) 265 95 85
DENSER-DENİZLİ S.B.KUR.VE İŞLT.A.Ş
Atatürk Bulvarı No: 2 Kat: 3 801. sokak
Orhan İş Merkezi DENİZLİ
Tel: (258) 241 43 44 Faks (258) 265 95 85
BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü
06510 Emek/Ankara
Tel: 0312- 212 58 87-88 Faks: 0312- 212 89 06
http://www.dtm.gov.tr
sbgm@ dtm.gov.tr
69
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ
26.06.2001 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu yüksek/ileri teknoloji kullanan ya
da yeni teknolojilere yönelik işletmelerin teknoloji geliştirme bölgelerinde desteklenmesini amaçlamaktadır.
İşletmelerin bilim ve teknolojinin geliştirilmesini sağlayacak yeni
bilgileri elde etmek veya mevcut bilgilerle yeni malzeme,ürün ve araçlar üretmek, yeni sistem , süreç ve hizmetler oluşturmak veya geliştirmek amacıyla yürütecekleri araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin destekleneceği teknoloji geliştirme bölgeleri, bölgenin yönetim ve işletiminden sorumlu bir şirket tarafından üniversite,ileri teknoloji enstitüsü veya Ar-Ge merkezleri yakınında kurulabilir.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinden hangi işletmeler yararlanabilir?
Ülke sanayiinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir
yapıya kavuşturulabilmesi amacıyla;
- Teknolojik bilgi üreten,
- Üretimde ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştiren,
- Ürün kalitesini ve standardını yükseltici çalışmalar gerçekleştiren,
- Verimliliği artırıcı çalışmalar yapan,
- Üretim maliyetlerini düşüren,
- Teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği destekleyen,
- KOBİ'lerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamaya yönelik çalışmalar yürüten
işletmeler yararlanabilir.
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde İşletmelere Sağlanan Destek
ve Muafiyetler Nelerdir?
- Bölge kuruluşu için zorunlu ve yönetici şirket tarafından karşılanamayan giderlerin bir kısmı Bakanlık bütçesi ödeneği çerçevesinde
karşılanabilir,
- Vergi, resim ve harç yükümlülüğü yoktur,
- Belediyelerce atık su bedeli alınmaz,
- Bölgede yer alan mükellefler, 5 yıl süre ile yazılım ve AR-GE' ye
dayalı üretimleri ile ilgili gelir ve kurumlar vergisinden muaftır. Bu süre belirli teknolojik alanlar ve ürünler için 10 yıla kadar uzatılabilir.
70
- Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personeli ücretleri,kuruluş tarihinden itibaren 10 yıl süre ile her türlü vergiden muaftır.
- Bölgede AR-GE faaliyeti gerçekleştiren kişi, kurum ve kuruluşlara sponsor olarak makbuz karşılığı yapılan bağış ve yardımlar ;
193 sayılı Gelir vergisi Kanununun 89. maddesi- (2) numaralı bendi ile,
5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu' nun 14. maddesi-(6) numaralı bendinde belirtilen oran ve esaslar dahilinde indirime tabidir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü
GMK Bulvarı Ek Bina No:128 06520 Ankara
Tel: 312-2317280 Faks: 312-2318733
http://www.sanayi.gov.tr
http://www.tubitak.gov.tr
http://www.odtu.edu.tr
[email protected]
71
ENDÜSTRİ BÖLGELERİ
19.01.2002 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4737 sayılı kanun Ülke ekonomisinin gelişmesini ve teknoloji transferini sağlamak,
üretim ve istihdamı artırmak amacıyla teknoloji tabanlı yabancı sermaye yatırımlarını teşvik ederek yabancı sermaye girişini hızlandırmak
üzere endüstri bölgeleri kurulmasını hedeflemiştir.
Nerelerde kurulabilir?
Endüstri Bölgeleri, Yatırımları Teşvik, Koordinasyon ve Danışma
Kurulu'nca re'sen belirlenen veya yatırımcılar tarafından önerilen yerlerde, Danışma Kurulu' nun teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararıyla
kurulabilir.
Endüstri Bölgeleri Kuruluş Prosedürü nedir?
- Endüstri Bölgesi olarak belirlenen arazi hiçbir şekilde başka
amaçla kullanılamaz,
- Bölgenin kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı Resmi Gazete'de yayımlanır,
- Bölgede yabancı yatırımcılara yatırım yapma izni Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından verilir.
- Bölgenin yönetim ve işletmesinde 4562 sayılı Organize Sanayi
Bölgeleri Kanunu hükümlerine göre kurulan OSB' lerin yönetim ve işletimine ilişkin hükümler uygulanır.
Endüstri Bölgelerinde İşletmelere sağlanan destek ve Muafiyetler Nelerdir?
- 3194 sayılı İmar Kanunu,
- 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu,
- 2872 sayılı Çevre Kanunu,
- 3202 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun,
- 3213 sayılı Maden Kanunu ile
- 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun 15. maddesinin ikinci fıkrasının
(12) numaralı bendi
hükümleri uygulanmaz.
- 21.01.1998 tarihli ve 4325 sayılı Kanun ile Olağanüstü Hal Bölgesinde yapılan yatırımlar için öngörülen teşvik tedbirleri Endüstri
Bölgelerinde yapılan yatırımlarda da uygulanır.
72
- Bu bölgeler içinde kalan özel mülkiyet konusu arazi ve arsaların
yatırım faaliyetlerine tahsisi amacıyla Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü' nce 04.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kanun'un 27. maddesi hükümlerine göre acele kamulaştırma yapılabilir.
- Endüstri Bölgelerinin kurulması için gerekli arazi temini ve alt yapı ile ilgili giderler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesindeki ödenekten
karşılanır. Bu ödeneğin harcanmasında;
- 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu,
- 832 sayılı Sayıştay Kanunu,
- 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu
hükümleri uygulanmaz.
Yatırım İzni Nasıl Alınır?
Yabancı sermayeli kuruluşların bu bölgelerdeki yatırım izni başvuru talepleri, Hazine Müsteşarlığı Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü'
nce 15 işgünü içerisinde cevaplandırılır. Konuya ilişkin her türlü izin,
ruhsat, vize vb. işlemleri bu Genel Müdürlükçe yerine getirilir ve denetlenir.
Yerli Yatırımcılar İçin Bir Uygulama Söz Konusu mudur?
Ülkeye teknoloji transferi sağlayan, katma değeri yüksek, istihdam
sağlayıcı ve sabit yatırım tutarı 10 milyon USD karşılığı TL. nin üzerinde olan yerli yatırımlar hakkında da bu hükümler uygulanır.
Yerli yatırımcıların en az % 60' ı yabancı sermaye olmak üzere yabancılarla kurdukları ortaklıklar da aynı hükümlere tabi olabilir.
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
İnönü Bulvarı 06510 Emek/Ankara
Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 212 88 81
http://www.dtm.gov.tr
[email protected]
73
TOBB TAHKİMİ
Tüccar ve sanayicilerin gerek birbirleriyle veya yabancılarla olan
gerekse yabancıların birbirleriyle olan ticari ve sınai alanda çıkacak ihtilaflarının süratle halli için " TOBB Tahkim Şartnamesi" hazırlanıp yürürlüğe konularak TOBB nezdinde bir Tahkim Divanı oluşturulmuştur.
Bütün dünyada ticari ve sınai ihtilaflar tahkim ile, özellikle bağımsız tahkim kuruluşları marifetiyle çözülmektedir. Çünkü tahkim, adli
yargıya oranla daha süratli ve ticari sırların korunması bakımından daha güvenli bir yargı yoludur ve usuli şartlar yerine getirilmek kaydıyla, tahkim kararları da tıpkı mahkeme ilamları gibi icra edilebilir kararlardandır.
TOBB Tahkim Divanı, ihtilafları bizzat halletmez, şartname kuralları çerçevesinde bağımsız ve ehil hakem kurulları tarafından süratle,
güvenle ve adaletle hallini gerçekleştirir. Ancak bu yargı yolundan yararlanabilmek için, her tacir ve sanayicinin, yaptıkları sözleşmelere,
"bu sözleşmeden doğacak ihtilaflar, TOBB Tahkim Şartnamesi hükümleri uyarınca tahkim yoluyla halledilir" kaydını, (tahkim şartını)
koymaları gerekli ve yeterlidir. Buna ek olarak, sözleşmede, ihtilafın
tek hakemle mi, yoksa üç hakemle mi halledileceği, tahkim yeri, tahkim dili ve ihtilafa uygulanacak maddi hukukun belirtilmesinde de yarar vardır. Taraflar, TOBB’nin hakemliğine başvurmak üzere anlaşmışlarsa, TOBB Tahkim Şartnamesi hükümlerini de aynen kabul etmiş
olurlar.Taraflardan biri bu anlaşmaya rağmen tahkimi reddederse, bu
redde rağmen tahkim icra edilir. TOBB tahkimine başvurmak isteyen
taraf, ihtilafın taraflarının ticari unvan, uyruk, sıfat ve adreslerini, delilleriyle birlikte kendi iddialarını, hakem seçimi ve sayısı ile ilgili bilgi
ve belgeleri içeren başvurusunu, TOBB Tahkim Divanı Başkanlığı’na
(sekreteryası TOBB Hukuk Müşavirliğine) yapar ve Divan tarafından
belirlenmiş olan tahkim giderini öder. Ödemeler, kaideten taraflarca
eşit olarak, bir taraf ödemediği takdirde, tümü diğer tarafça ödenir. Hakemin veya hakemlerin vereceği kararda; giderlerin taraflar arasında
nasıl taksim edileceği hükme bağlanır. Bu giderler peşin ödenmedikçe,
dava açılmış sayılmaz ve duruşmaya başlanmaz. İhtilaf,tek ya da üç
hakem marifetiyle halledilir. Taraflar ihtilafın tek hakem tarafından
hallinde anlaşmışlarsa, hakemi beraberce seçerek Divan’ın onayına sunarlar. Taraflardan biri, süresi içinde hakemini seçmez ise, onun yerine hakemi Divan tayin eder.Taraflar, seçtikleri hakemlerin belli bir sü74
rede üçüncü hakemi seçmelerini öngörmüşlerse bu süre içinde üçüncü
hakemin seçilmesi gerekir ve bu seçimi Divan onaylar. Bu sürede
üçüncü hakemin seçiminde taraf hakemleri anlaşamazlarsa, bu hakem
Divanca seçilir ve hakem mahkemesine başkanlık eder. Divan şartname hükümleri dairesinde, tarafların seçtiği hakemleri onaylamama yetkisine sahiptir. Taraflar kendi hakemini, TOBB Tahkim Divanı Hakem
Listesinden seçebilecekleri gibi, bu liste dışında güvendikleri ve Şartnamedeki vasıflara sahip başka bir kimseyi de seçebilirler. Divan hakemleri seçer veya onaylarken, tarafların tabiiyetlerini, ihtilaf konusunu ve hakemlerin taraflar ile ilişkisiz ve bağımsız olmalarını dikkate
alır.
Türk işletme ile yabancı firma arasındaki ihtilaflarda, tek hakem
veya hakem heyeti başkanı, tarafların uyruğu oldukları ülkeler dışındaki bir ülkeden seçilir. Hakem mahkemesi, uygun vasıtalara başvurarak
en kısa zamanda davayı yürütmek, tarafları ve gerektiğinde tanık dinlemek, bilirkişi tayin etmek ve ihtilafı en çok 6 ay içinde sonuçlandırmakla görevli ve yetkilidir.
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /ANKARA
Tel: (312)418 43 21 Faks: (312)417 15 57
http://www.tobb.org.tr, [email protected]
İstanbul Sanayi Odası Tahkim Bürosu
Tel: (212) 4556800
Faks: (212) 5138448
75
KAPASİTE RAPORU
Bakanlar Kurulunun l6 Haziran l975 tarihli kararları ile bir işletmenin üretim kapasitesine dair bilgileri içeren "Kapasite Raporu" işletmenin kayıtlı olduğu TOBB veya TESK’e bağlı Oda tarafından düzenlenmektedir. Kapasite Raporu için geliştirilen matbu formları bağlı bulunduğunuz Oda’dan temin edebilirsiniz.
Müracaat formu ile birlikte verilecek belgeler şunlardır :
• Makina tesisata ait fatura veya demirbaş defteri,
• Kira mukavelesi (Makina ve tesisat kiralık ise 3 yıl süreli ve noterden tasdikli)
• Son üç aylık ücret bordrosu ve S.S.K. prim bildirgesi fotokopileri.
Mahallinde yapılan inceleme sonucunda hazırlanan Kapasite Raporu onaylandıktan sonra 3 yıl süreyle geçerli olmak üzere işletmeye verilir.
Aynı ilde iki Oda’nın bulunması ve işletmenin iki Oda’ya da üye olması halinde imalat sanayi işletmelerinin kapasite raporlarını Sanayi
Odası’ndan almaları gerekmektedir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığının 09.05.200 tarih ve 9859 sayılı yazısına istinaden bilgisayar yazılım üreten işletmeler de Kapasite Raporu
alabilmektedir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Sanayi Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312) 2860365 Faks: (312) 2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
76
SANAYİ SİCİLİ
Sanayi Siciline Niçin Kayıt Olunur?
17 Nisan 1957 tarih ve 6948 Sayılı Sanayi Sicili Kanununa göre
makine, cihaz, tezgah, alet veya diğer vasıta ve kuvvetlerin yardımı ile
veya sadece el emeği ile bir maddenin kısmen veya tamamen değiştirilmesi suretiyle devamlı ve seri halinde imal ve istihsal eden işletmeler "sanayi işletmesi" sayılır ve bu işletmelerin Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Siciline kayıt olması mecburidir.
Sanayi Siciline kayıt yaptırmak için Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğüne müracaat edilmesi gereklidir.
Müracaatta Hangi Belgeler Gereklidir?
• Sanayi Sicil Beyannamesi
• Yıllık İşletme Cetveli
• Kapasite Raporu (TOBB veya TESK’e bağlı Odalar’ca tasdikli)
• Kira Sözleşmesi (Makine ve Teçhizat kiralanmış ise)
• Katalog ve prospektüs
• TSE Belgesi alınması zorunlu ise TSE belgesinin noter tasdikli örneği
• Marka Tescil Belgesi.
Sanayi Siciline Kayıt Olmanın Yararları Nelerdir?
Sanayi Siciline kaydolan işletmeler;
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının Elektrik Tarifeleri Yönetmeliğine göre elektrik kullanımında indirimli sanayi tarifnamesine
tabi olurlar.
• Eximbank ihracat kredilerinden öncelikle ve daha düşük faizle
yararlanırlar.
• Ürettikleri mamulü ihraç ettiklerinde KDV ödemezler.
• Kamu alımlarında yerli imalatçı olarak ilgili kamu kurumlarına
teklif mektubu istenmesi için adresleri verilir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Sanayi Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
77
İMALAT BELGESİ
İmalat Belgesi işletmenizde yapılan imalatın nitelikleri, kapasiteniz, kapasite kullanım oranınız, imalat teknolojiniz, sermaye durumunuz vb. bilgileri içeren bir belgedir.
İmalat Belgesi alabilmek için öncelikle Sanayi Sicil Belgesi, Kapasite Raporu ve Garanti Belgesi Düzenleme Yetkisi almanız gerekmektedir. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Sanayi Dairesi Başkanlığınca verilen
İmalat Belgesini alabilmek için şu bilgi ve belgelerin verilmesi gerekmektedir:
• Genel Bilgiler
- Kuruluşun hukuki yapısı
- Sermaye durumu (yerli ve yabancı sermaye),
- Lisans (Know-How ve teknik İşbirliği anlaşmaları),
- Kuruluşun yeri ve tarihçesi,
- Diğer tanıtıcı bilgiler (Katalog, broşür, proje vs.)
- Kapasite Raporu,
- Sanayi Sicil Belgesi.
- Ticaret Sicil Gazetesi ve imza sirküleri
• Teknik Bilgiler
- Tesisin kapasitesi ve kullanım oranı (5 yıllık),
- Mamullerin nitelikleri,
- Kalite kontrol teçhizatı hakkında bilgi,
- Garanti şartlarının ve süresinin yazılı olduğu "Garanti Belgesi",
- İmal edilen mamulün markası,
- İmalat teknolojisi
- İmalat programı (aylık ve yıllık),
- İthal edilen ve yerli yaptırılan parçaların ayrı ayrı gösterildiği listeler,
- İthal edilecek parçaların nereden alındığı veya alınacağının FOB fiyatlarla belirtildiği listeler,
- Kuruluşun bünyesinde imalatı gerçekleştiren parçalar, yan sanayiden temin edilenler (Sanayi işletmelerinin adı ve adresleri),
78
- İmal edilen ve imali planlanan mamullerin yurt içinde ve dış ülkelerde imal edilenlerle;
- Fiyat mukayesesi,
- Kalite durumu,
- Teslim süreleri (Termin planı)
• Ekonomik Durum
- Yurt içi arz ve talep durumu.
- İhraç imkanları,
- İmalatta maliyet düşürücü unsurların görüş olarak belirtilmesi
Römork ve Yarı Römork İmali İçin yukarıdaki belgelerin yanısıra
"Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkındaki Yönetmelikte belirtilen
"Tanıtma Bildirimi"nin doldurulması gerekmektedir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Sanayi Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: 312-2860365 Faks: 312-2853144
http://www.sanayi.gov.tr/hizmet/sgm/elk/imalat_belgesi
[email protected]
79
TSE HİZMET YETERLİLİK BELGESİ
21.12.2001 tarih ve 24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan
TRKGM-2001/7 sayılı tebliğe göre sanayi malı üreten işletmeler satış
Sonrası Servis Hizmetleri Yeterlilik Belgesi almak zorundadırlar. Ancak bu belgeyi alabilmek için öncelikle TSE’den satış sonrası servis
hizmetinin verileceği servis istasyonunun ilgili ürün veya ürün grubu
için hazırlanan hizmet standartlarına veya teknik düzenlemelere uygun
olduğunu gösterir "Hizmet Yeterlik Belgesi" almanız gerekmektedir.
Bu hususta değişik iş kolları için TSE tarafından hazırlanan farklı kriterler veya standartlar bulunmakta olup Mobilya Sektörüne ilişkin kriterler örnek olarak aşağıda verilmiştir.
Servisin Yeri ve Binası Nasıl olmalıdır?
• Servis tercihen aynı meslek grubu için ayrılmış bölgelerde olmalıdır.
• İmalatçının servis hizmetide vermesi halinde; bu hizmet imalathanenin bünyesinde verilebilir.
• Servise günlük ulaşım araçları ile ulaşılabilmelidir.
• Serviste müşterek veya münferit kullanma özelliğinde otopark
imkanı bulunmalıdır.
• Servise gelen mobilyaların indirilip, bindirilmesi ve servisi içine
taşınması için gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.
• Servis giriş kapısı mobilyaların girebileceği ölçüde olmalı, kolay
görülebilmeli, hırsızlık vb. tehlikelere karşı gerekli tedbirler alınmış olmalıdır.
• Servis binasının yapımında tercihen kolay yanmayan malzemeler
kullanılmış olmalıdır.
• Şayet servis hizmeti imalatçı tarafından veriliyor ise; tercihen dış
vitrin bulunmalı, vitrin servis binasının cephe görüntüsüne uygun
büyüklükte planlanmalı, kolay yanmayan malzemeden yapılmalı,
soğuk havalarda vitrin camının buğulanmaması için tedbir alınmalı, uygun şekilde aydınlatılmalı,uygun renk, şekil ve boyutta işyeri tabelası bulunmalıdır.
• Serviste idari birim, müşteri kabul birimi, konstrüksiyon, döşeme,
dikiş, üst yüzey işlemleri birimleri, tamiratı yapılan mobilyaların
bekletildiği mahal, işçi dinlenme mahalli , wc-lavabo ve tercihen
duş bulunmalıdır.
80
• Servis tamirat kapsamı içinde bulunan bir kısım hizmeti; kendi
sorumluluğunda olmak kaydıyla, başka işyerlerinden temin edebilir. Bu durumda bu hizmetlerin verileceği mekanlar serviste
aranmaz.
• Servisteki birim ve mekanlar hizmete yetecek büyüklükte olmalı,
amaca uygun eşyalarla tefriş edilmelidir.
Hizmetle İlgili Hususlar Nelerdir?
• İmalatçı; imalattan kaynaklanan ve ayıplı mal kapsamına giren hususların giderileceğine dair yazılı taahhütname vermelidir.
• Bu kapsamda servis kusurun niteliğine göre hizmeti müşteri adresinde verebilecek şekilde imkana sahip olmalıdır.
• Servis hizmetinin bir kısmı, anlaşmalı başka servis veya imalathaneler eliyle verilebilir. Bu durumda hizmetin kalitesinden taahhüdü veren servis sorumludur.
• İmalatçı tarafından verilen servis hizmetleri uygulamasında; bayiler tarafından satışı yapılan mobilyaların servis hizmetinin sorumluluğu da anabayii (imalatçı) tarafından üstlenilir.
• Her türlü servis hizmeti teknik ve idari hükümlerin yer aldığı sözleşme esasına göre verilir.
• Serviste işçilik ve malzeme fiatlarını gösteren bir fiat listesi bulunmalı, tercihen yazılı olarak fiat mutabakatına varıldıktan sonra hizmet verilmelidir.
• Hizmetin tamamlanmasını müteakip, müşteri önünde ilgili testler
yapılmalı, müşterinin bulunmaması halinde test belgeleri ile işçilik, malzeme ve parçaları gösteren bir "Gerçekleştirme Belgesi"
düzenlenmeli, imzalanarak birer nüshası müşteriye verilmeli, hizmetin tamamlanmasını müteakip bilgi ve teknik yardıma devam
edilmelidir.
• Serviste hizmete ilişkin standartlar , periyodik mesleki yayınlar ve
mobilya tamiratına ilişkin yayınlar bulunmalı ve müşterinin incelemesine sunulmalıdır.
Serviste Çalışan Personele İlişkin Hususlar Nelerdir?
• Servis hizmetinin imalatçı işletme tarafından verilmesi durumunda, işletme; bayileri de dahil satışı yapılan mobilyaların cins ve sayılarına ilişkin istatistiki bilgiler tutmalı ve buna göre belirleyeceği iş hacmini karşılayacak nitelikte ve sayıda personel istihdam etmelidir.
81
• Çalışan teknik elemanlar tercihen bu alanda mesleki eğitim görmüş olmalı, servisin kendi iç prensiplerine göre zaman zaman eğitimden geçirilmelidir.
• Servis istendiğinde çalışan teknik elemanların kendi personeli olduğunu yasal belgelerle ispatlayabilmelidir.
Dikkat Edilecek Diğer Hususlar Nelerdir?
• Servis atıksız yakıt kullanmak suretiyle, uygun bir sistemle ısıtılmalı, tabii olarak havalandırılmalı, mümkün olmadığı takdirde mekanik havalandırma bulunmalıdır.
• Bu kapsamda servis kusurun niteliğine göre hizmeti müşteri adresinde verebilecek şekilde imkana sahip olmalıdır.
• Servisteki müşterek veya münferit kullanma özelliğindeki
WC’nin teknik özellikleri TS8357’ye uygun olmalıdır.
• Serviste çevre mevzuatı ile işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin
bütün tedbirler alınmalıdır.
• Servis iskelet (konstrüksiyon) , metal mekanizasyon, döşeme, dikiş, üst yüzey ve test iş ve işlemlerinin tamamını kendisi veya bir
kısmını sözleşmeli olarak başka bir servis veya imalathane eliyle
yapabilecek şekilde takım, tezgah, makine, avadanlık ve malzemeye sahip olmalıdır.
• Servis ve /veya sözleşmeli hizmet veren servis, istendiğinde bu
donanımların kendi malı olduğunu yasal belgelerle ispatlayabilmelidir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154
Ankara
Tel: (312)2860365
Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
[email protected]
http://www.tse.org.tr
82
PATENT TESCİL İŞLEMLERİ
Buluş Nedir?
Patent Hukukunun temelini oluşturan buluş kavramı, "tarım dahil,
sanayideki herhangi bir özel sorunun çözümü" olarak tanımlanır. Buluş; teknoloji alanında bir ürüne veya yönteme ilişkin spesifik bir problemin çözümüdür de denilebilir. Bir başka tanıma göre ise buluş, genel olarak ve halihazırda bilinmeyen, maddi bir forma sokulabilen ve
maddi bir formda kullanılabilen, topluma fayda sağlayan ve insanlar
tarafından düşünülen ve keşfedilen ürünler ve yöntemlerdir.
Patent Nedir?
Patent, buluş sahibinin buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme,
kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de
"patent" denir. Geleneksel terminoloji ile sınai mülkiyet haklarının
içinde önemli bir yer tutan "patent hakkı", özellikle teknoloji transferinin aracı olması bakımından çok önemlidir.
Buluşların Patent İle Korunmasının Amaçları Nelerdir?
• Zihni yaratmanın tanınması,
• Buluş faaliyetinin özendirilmesi,
• Buluş sahibinin ödüllendirilmesi,
• Ar-Ge çalışmalarının sonuçlarının açıklanarak teknik bilginin yaygınlaştırılması.
amaçlarına ulaşmak üzere geliştirilen patent sistemi, buluş sahiplerinin buluşlarını, başkalarının kolayca anlayabileceği ve bundan yararlanarak daha iyi çalışmalar yapabileceği biçimde ayrıntılı olarak açıklamaları karşılığında kendilerine, buluş konusu ürünü üretme, kullanma
ve satma konusunda belirli bir süre ayrıcalık veren bir sitemdir. Buluş
sahibinin ödüllendirilerek buluş yapmanın özendirilmesi ve buluşlarla
ilgili bilginin ortaya koyulması, bu bilgiler ışığında yeni kişilerin yeni
buluşlar yapabilmelerini ve bu buluşların sanayiye uygulanmasını sağlamakta ve böylece ülkedeki ekonomik gelişmeye büyük katkı sağlanmaktadır.
83
Patentle Korunacak Buluşlarda Aranan Kriterler Nelerdir?
• Yenilik kriteri; başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.
• Tekniğin bilinen durumunun aşılması kriteri bu konuda uzman bir
kişinin kolayca düşünüp uygulamaya koyamayacağı nitelik anlamındadır.
• Sanayiye uygulanabilirlik kriteri buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.
Bu üç kriteri taşıyan buluşlar patent ile korunurlar.
Faydalı Model Nedir?
Türkiye'de ve dünyada yeni olan ve sanayiye uygulanabilen buluşların sahiplerine belirli bir süre (10 yıl), buluş konusu ürünü üretme ve
pazarlama hakkının tanınmasıdır.
Faydalı model belgesi verilmesi işlemleri, patent verilmesine oranla, hem zaman hem de masraf açısından daha elverişli olup özellikle
KOBİ’lerin ve araştırma kuruluşlarımızın buluş yapmalarını ve bunları
sanayiye uygulamalarını özendireceği düşünülmüştür. KOBİ’lerin gerçekleştirdiği yeniliklerin, rakiplerce hemen hemen aynısının yapılarak
taklit edilmesi tehlikesi mevcuttur. KOBİ’lerin bu buluşlarının faydalı
model belgesi vererek korumak, onların ekonomik varlıklarının idamesine hizmet edecektir. Zira faydalı model koruması, tecavüz fiillerine
karşı, patent korumasına oranla daha çabuk ve seri bir işlev görecek şekilde düzenlenmiştir.
Patent Başvurusu Yapmadan Önce Neler Yapılabilir?
Patent başvurusu yapılmadan önce başvuru sahibinin buluş konusu
teknik ile ilgili Türk Patent Enstitüsüne başvurarak patent araştırması
yaptırması önerilir. Tekniğin bilinen durumunun araştırılması, buluş sahibine kendi buluşunu mevcut patentlerle karşılaştırma, benzerlikleri
ve farklılıkları görme olanağını sağlar. Başvuru sahibi buluşunun yeni
olup olmadığı konusunda genel bir fikre sahip olur. Böylece mevcut
teknoloji bilinerek yapılan bir patent başvurusunun reddedilme olasılığı azaltılmış olur.
84
Türkiye’de kaç çeşit patent sistemi vardır?
Türkiye’de biri incelemesiz; diğeri incelemeli olmak üzere iki çeşit patent sistemi vardır.
• İncelemesiz sistemde, ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluş
sahiplerine ucuz, süratli, ancak süresi nispeten kısıtlı, 7 yıllık bir
koruma sağlanmaktadır. İncelemesiz patent, gerekli hususlar yerine getirilmek ve incelenmek şartıyla incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.
• İncelemeli sistemde işlemler daha uzun sürmekte, ancak incelemeli patent, başvurunun patent alabilme kriterlerine sahip olup
olmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği için
daha sağlam ve daha uzun bir koruma elde edilmektedir.
Yurtdışında Patent/Faydalı Model Başvurusu Nasıl Yapılır?
Yurtdışında patent/faydalı model başvurusunda bulunmak isteyen
buluş veya başvuru sahipleri, bu ülkelerin her birinde, o ülkenin sistemine uygun bir şekilde ve o ülkenin dilinde hazırlanmış ayrı ayrı başvurularda bulunmak zorundadırlar. Ancak, 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe giren Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) ile birden fazla ülkede
buluşlarını koruma altına almak isteyen başvuru sahipleri, tek bir başvuru ile PCT'ye üye ülkelerin tamamında patent başvurusu yapabilmektedirler. PCT ile ilgili temel bilgileri içeren kitapçık ve PCT başvurusu yapabilmek için gerekli başvuru formları Türk Patent Enstitüsünden ücretsiz olarak temin edilebilmektedir.
Ayrıca 1 Kasım 2000 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Avrupa Patent Sözleşmesi aracılığıyla yapılacak bir patent başvurusu ile de Sözleşmeye üye ülkelerin tamamında veya seçilen ülkelerde bir patent koruması elde etmek mümkün olmaktadır.
İncelemesiz patent, gerekli şartlar yerine getirilmek ve incelenmek
şartıyla incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.
Patent Başvurusunun veya Patentin Kullanma Hakkının Sözleşmeye Dayalı Lisansa Konu Olması Durumunda Nasıl Başvuruda Bulunulur?
Patent başvurusunun veya patentin kullanma hakkı, milli sınırların
bütünü içinde veya bir kısmında geçerli olacak şekilde, lisans sözleşmesine konu olabilir. Lisans sözleşmesinin Patent Siciline kayıt edilebilmesi için şu belgelerle TPE’ye başvuruda bulunulmalıdır
85
• Dilekçe,
• Taraflarca imzalı lisans sözleşmesi,
• Patent belgesi aslı veya belge aslı sunulamıyorsa onaylı patent belgesi düzenlenmesine ilişkin talep,
• Ücret ödeme belgesi
• Vekaletname.
Patent Başvurusu veya Patent Hakkının Devri İşlemi İçin Ne
Şekilde Başvuruda Bulunulmalıdır?
Devir işleminin patent siciline kayıt edilebilmesi için aşağıdaki belgelerle başvuruda bulunulmalıdır.
• Dilekçe,
• Devreden ve devralan tarafından imzalanmış devir belgesi,
• Patent belgesi aslı veya belge aslı sunulamıyorsa onaylı patent belgesi düzenlenmesine ilişkin talep,
• Ücret ödeme belgesi,
• Vekaletname.
Patentle Korunan Buluşu Kullanma Zorunluluğu Nedir?
Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi, patentle korunan buluşu patentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten itibaren üç yıl içinde gerçekleştirilmelidir.
Kullanmanın değerlendirilmesinde pazar şartları göz önünde tutulur. Objektif nitelik taşıyan ruhsatlandırma, standartlara uygunluk, değişik alanlarda yeni uygulamaların yapılmasına ihtiyaç duyma gibi teknik veya ekonomik veya hukuki sebepler patentin kullanılamamasının
haklı sebepleri olarak kabul edilir. Patent konusu buluşun kullanılmasını engelleyecek nitelikte kabul edilen bu sebepler, patent sahibinin
kontrolü ve iradesi dışındaki sebeplerdir. Patentin kullanılamamasının
haklı sebeplerine ilişkin bilgi ve belgeler, patent sahibi tarafından patentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten itibaren üç yıl içinde TPE’ye verilir ve Patent Siciline kaydedilir.
Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi tarafından düzenlenen Enstitü
nezdinde buluşu kullanmakta olduğunu kanıtlayacak resmi nitelikli
kullanım belgesi, patentin kullanıldığı hakkındaki beyanı kapsamalı ve
86
Ticaret veya Sanayi Odaları, konu ile ilgili diğer meslek kuruluşları veya ilgili kurumlarca onaylanmalıdır. İthalat halinde, ithalat belgesi kullanım belgesi yerine geçer.
Kullanım belgesinde; patentin tarihi, numarası, buluş başlığı, kullanımın başladığı tarih, beyanda bulunanın adı, adresi, imzası ve tanzim
tarihi bulunmalıdır.
Kullanım belgesi ve ithalat belgesinin Patent Siciline kayıt edilebilmesi için Ücret listesinde belirtilen ücret ödenmelidir.
Patent hakkının sona ermesinin sebepleri nelerdir?
• Koruma süresinin dolması;
• Patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi;
• Yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi;
sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile patent hakkı sona erer.
Patent ve Faydalı Modellerin Tescil Harcamalarının Desteklenmesi
Türk Patent Enstitüsü'ne yapılan patent, faydalı model ve endüstriyel tasarım başvurularından tescil edilenlere ait harcamaların % 75'i,
Para, Kredi ve Koordinasyon Kurulunun 98/3 Sayılı Kararı kapsamındaki 'Patent, Faydalı Model Belgesi ve Endüstriyel Tasarım Tescili
Harcamalarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ' uyarınca karşılıksız
desteklenmektedir.
Bu karşılıksız destekten, Türkiye'de yerleşik T.C. uyruklu gerçek
kişiler, ayrıca destek başvurusunun yapıldığı yıldan önceki son iki takvim yılında Türkiye'de yerleşik olduğunu belgeleyen yabancı uyruklu
gerçek kişiler yararlanabilir.
Bu destek, çerçevesinde tüm ödemeler; desteklenen incelemesiz
patent, incelemeli patent, faydalı model belgesinin, Türk Patent Enstitüsü'nden buluş sahibince alınmasından sonra yapılır. Türk Patent Enstitüsü aracılığıyla yapılan Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) kapsamındaki patent başvurularına ilişkin ödeme ise başvuru aşamasından sonra gerçekleşmektedir.
KOSGEB Teknoloji Geliştirme Merkezlerinde desteklenen
KOBİ’lerin buluşlarının patent ve faydalı modellerinin tescili harcamalarına KOSGEB Başkanlığınca destek sağlanmaktadır.
87
Avrupa Patent Sözleşmesinin Türkiye'ye Sağladığı Yararlar
Nelerdir?
• Türk vatandaşları güçlü, basit ve ucuz bir sistem olan Avrupa Patent Sisteminden yararlanma hakkını elde etmişlerdir.
• Türkiye, Avrupa Patent Hukuku içinde yer almaktadır.
• Türkiye'nin Avrupa ile uyumunda önemli bir adım atılmıştır.
• Sözleşmeye katılım sonrasında Türkiye'ye yapılan patent başvuru
sayısı artacağından teknik bilginin yaygınlaşması sağlanacaktır.
• Avrupa Patent Ofisi veri tabanına ücretsiz erişim sağlanarak teknolojik ilerlemenin en önemli araçlarından biri olan teknik bilgiye
hızlı ve ücretsiz erişim imkanı Türk araştırmacılarına ve sanayicilere sunulmaktadır.
• Diğer ülke vatandaşlarının da Sözleşmeye üye ülkelerden birinde
yapacakları tek bir Avrupa patent başvurusu ile Türkiye'de koruma elde etmeleri, Türkiye'ye yabancı sermaye ve teknoloji akışının sağlanması ve rekabet ortamının oluşması için kuvvetli bir ortam oluşturacaktır.
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2) 4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
[email protected]
DÜNYA SINAİ HAKLAR ÖRGÜTÜ
http://www.wipo.int
88
KNOW- HOW VEYA TİCARİ SIRLARIN KORUNMASI
Bir üründen ya da yöntemden en kolay ya da en verimli biçimde
yararlanmayı sağlayan bilgi, "know-how" veya "ticari sır" olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik bir değer oluşturan bu bilgi, lisans anlaşması yoluyla ya da buluş sahibinden doğrudan veya onun aracılığıyla
üçüncü kişilerden öğrenilebilir.
Ticari sır olarak ek gizli bilgi eğer bir patentle bağlantılı bir bilgi
ise anlaşmada sır olarak saklanma süresi patentin süresi ile eş tutulabilir. Sunulan ek gizli bilgi, eğer kendi başına bir ticari kazanç kaynağı
ise, onu gizli tutacak önlemler alınabildiği ve eldeki koşullar buna olanak sağladığı sürece sonsuza kadar saklanabilir.
Günümüzde ticari sır oluşturan bir bilgi, örneğin bir bilgisayar kaynak kodu, biyokimyasal bir formül, ya da teknik bir şema, bir şirket
için tüm üretim biriminin değerinden daha üstün olabilmektedir.
Know-How ile Patent Arasındaki Fark Nedir?
Patent yasalarında genel olarak geçerli kural, söz konusu buluşun
tam olarak ve açık biçimde yazılmış bir tarifnamesinin, patent almak
için yapılan başvuru ile birlikte sunulmasıdır. Bu tarifname öylesine
açık ve ayrıntılı olmalıdır ki, söz konusu sanayi ya da bilim dalında sıradan bilgi ve becerilere sahip bir kişi, ilgili buluşu elde etmek için gerekli işlemleri tarifnameyi izleyerek gerçekleştirebilsin. Çizim ve resimler bu tarifnameye eklenebileceği gibi, işlemlerin hangi koşullarda
yürütüleceğinin bile açıklanması zorunlu olabilir.
Sağlanan bütün bu bilgilerin de ötesinde söz konusu bilgi, buluşun
sanayiye uygulanmasında edinilmiş uzun bir deneyim sonucunda kazanılmış olan teknik uzmanlık bilgisi de olabilir. Bu tür bilgi genelde, buluş için patent başvurusu yapıldığında sunulan tarifnamenin içinde yer
almamış olabilir. Çünkü buluşun ilk safhasında yalnızca laboratuvar ya
da pilot uygulamalarla kısıtlı çalışılmış ve yeni ek bilgiye henüz ulaşılamamıştır; ya da buluşla ilgili en üst düzeye ulaşıldığında know-how
ya da ticari sır olarak adlandırılacak bu yeni bilgi ticari değeri üstün bir
unsur olarak ortaya çıkmıştır.
Know-how ya da ticari sır türünden bir bilgi, diğer fikri hak alanlarına konu olabilecek buluş ya da becerilerden tümüyle bağımsız bilgi
olarak da ticari bir değer oluşturabilir. Zamanla kısıtlanmış bir koruma
yerine, zaman içinde sonsuz bir koruma sağlamanın daha uygun görüldüğü durumlarda, söz konusu bilginin ticari sır olarak korunmasına gi89
dilebilir. Böyle bir seçim yapılırken gözönüne alınacak hususlar şunlardır;
• Saklanacak olan bilginin ticari değeri düşük olduğundan, patent
almak veya herhangi türde bir tescil için yapılacak başvurunun
masrafını emeğini karışılamayacağı düşünülebilir,
• Söz konusu bilginin ticari değerinin beş yıldan az bir süre içinde
kendiliğinden yitirileceği düşünülebilir,
• Söz konusu bilginin tarifname belgesinde açıklanması durumunda, aynı alanda bir basamak ötedeki buluşlara temel oluşturabileceği düşünülebilir.
Bu durumda seçilecek iki yol vardır;
• Patent başvurusu yapılarak gelecekte kaydedilecek gelişmeler açısından temel buluşu koruma altına almak,
• Açıklanmamış gizli bilgiyi sır olarak saklamak ve bu bilgiden bağımsız olarak başkalarının aynı ya da benzer buluşları ve buna dayanan yeni buluşları zaman içinde ortaya koymalarının riskini göze almak. Böyle bir risk göze alınırken, eldeki gizli bilginin bir
gün hiçbir ticari değerinin kalmayabileceği anlaşılmalıdır.
• Eldeki gizli bilgi eğer, "tersine mühendislik" yöntemi ile kolayca
elde edilebiliyorsa, bu durumda patent başvurusu yapmak en doğru seçenektir. Zira, sır olarak saklanan bilginin gizliliği ancak "tersine mühendislik" işlemi tamamlanana kadardır.
• "Tersine mühendislik" yöntemiyle bilginin elde edilmesi hiç
mümkün değilse ve bilginin sır olarak kalması olasılığı yüksek ise
o zaman bilginin ticari sır olarak saklanması en doğru seçim olur.
• "Tersine mühendislik" yöntemiyle kolayca elde edilemeyecek
olan bir bilgi için patent başvurusu yapılırsa, söz konusu bilgi bütün ayrıntılarıyla rakiplere ve topluma sunulacaktır. Bu durumda
rakipler, patentin alanı dışında kalan fakat yine de benzer bir sistem oluşturarak , ürüne ticari rakip oluşturacak bir başka ürünle
piyasaya çıkabilirler. Gizlilik korunmuş olursa, rakip bir ürünün
imal edilmesi olasılığı hem daha düşük olacak, hem de maliyeti
çok daha yüksek olacaktır.
Ticari Sırrın Kapsamı ve Koruma Yöntemi Nedir?
Know-how ve ticari sır bilgilerinin türüne ya da bunlara yasal koruma hakkı tanınmasına kısıtlama getirilemez. Bu tür açıklanmamış bilgiler, verilmiş bir patent hakkı gibi, kişinin elinde yasal gerçekliliği
olan bir tekel hakkı gibi korunabilir.
90
Bazı ün yapmış ürünlere ait know-how çok yüksek ticari bir değer
kazanabilir. Yıllarca gizliliği korunan bir içecek veya yiyecek tarifnamesi bir know-how konusu olabilir.
Lisans anlaşması yoluyla know-how ya da ticari sır, üçüncü kişilere devredilebilir. Bu tür anlaşmalar yalnızca know-how ile kısıtlı kalmayarak, patent gibi fikri hak konularını da kapsayabilir.
Avrupa hukuk sistemlerinde, know-how ya da ticari sırrın gizliliği
yalnızca bu konuda yapılan sözleşmelerde mevcut olan ilgili hükümlere dayanılarak korunmaktadır.
Bir zamanlar sır olarak saklanan know-how, her ne şekilde olursa
olsun bir kez açığa çıkarıldığı zaman herkes tarafından serbestçe kullanılabilir. Özellikle hızlı gelişen teknolojilerde, endüstri casusluğu oldukça önemli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden işyerlerinde en gelişmiş güvenlik önlemleri alınmalı, teknik, elektronik aygıtlar kullanılarak, yeni ve gizli bilginin geliştirildiği , işlendiği bölümler diğer çalışanlara ve ziyaretçilere kapalı tutulmalıdır. İşten ayrılacak
olan kişinin elinde bulundurduğu bütün belgeleri işyerine iade etmesi
sağlanmalıdır. İyi niyet sahibi olmayan bir çalışanın daha önce bu gibi
belgeleri kopyalamış olmasının önüne geçebilmenin yolları da gözönüne alınmalıdır.
WIPO Dünya Sınai Haklar Kuruluşu’nun teknoloji transferinin
gerçekleştirilmesinde üç temel metod önermektedir;
• Satış ya da devretme sözleşmesi
• Lisans verme sözleşmesi
• Know-how sözleşmesi
Patent hakkı tanınan buluşa ait bütün hakların, sahibi tarafından satışı ve yasal yoldan başka bir kişiye devri işlemi, yazılı olarak "patent
haklarının devri" adı verilen sözleşme ile yapılır. Hakların devredildiği
kişi patent verilmiş buluşun yeni sahibidir ve o buluşa ait patent kapsamında tanınan inhisari haklardan yararlanmaya yetkilidir.
Patent verilmiş bir buluşa ait inhisari hakların kapsadığı işlemlerden birinin veya birkaçının, sahibi tarafından belirli bir süreyle sınırlandırılmış olarak ülke içinde sürdürülmesi için başka bir kişiye izin verilmesi ise lisans sözleşmesi ile mümkündür. Yazılı lisans sözleşmesinde genellikle iki tür yasal işlem yer alır. Birincisinde, patent verilmiş buluşun sahibinden,başka bir kişi ya da kuruluşa, patentli buluşa
ait inhisari hakların koruduğu bir ya da birkaç işlem yapma izni verilir ki buna lisans denilir. İkincisinde ise verilen lisansın hangi koşullar
altında gerçekleştirileceği belirtilir.
91
Lisans sözleşmesi içinde ya da lisans sözleşmesinden ayrı olarak
yapılacak bir yazılı sözleşmede "know-how" ile ilgili önlemleri de ortaya koymak mümkündür. Buluşun ya da ürünün sahibi olan taraf,
"know-how" ya da ticari sırrı elinde tutan taraf olduğundan lisans sözleşmelerinde know-how ile ilgili hükümlere de yer verilir.
Know-how, somut bir biçimde iletildiği gibi somut olmayan bir biçimde de iletilebilir. Somut olarak know-how, belge, fotoğraf, çizim,
bilgisayar diskleri, mikrofilm ve benzeri araçlarla sunulabilir. Bir fabrikanın binalarının mimari projesinin ayrıntıları, makinelerin çizim detayları ve yerleşme planları, yedek parça listeleri, çalıştırma tarifnamesi, yeni bir malzemenin özellikleri işçilik ve makine zamanı hesapları,
bir sürecin basamakları , paketleme ve depolama bilgileri, çevre faktörlerini açıklayıcı bilgiler, teknik ya da profesyonel personel için görev
tanımlaması olabilir.
Somut olmayan bir biçimde iletilen know-how için örnek, knowhow’ı sağlayan tarafın bir mühendisinin alıcı taraftan bir mühendise
sözlü olarak süreci açıklamasıdır. Ayrıca, alıcı tarafın mühendisi, verici
tarafın üretim süreci içinde bizzat olayı izleyerek öğrenebilir. Ya da alıcı tarafın personeli, alıcı tarafın ya da verici tarafın tesisinde, know-how
üzerinde topluca eğitim görür. Somut olmayan bir şekilde iletilen
know-how, "teknik servis" ya da "teknik destek" olarak da adlandırılabilir. Somut bir biçimde iletilemeyen know-how, eğer üretimin veya
diğer işlemlerin aydınlatılması yönünde planlama, finansal yönetim ya
da pazarlama konularını içerirse "yönetim hizmetleri" olarak da adlandırılır.
Türkiye’de Durum Nedir?
Türkiye’de know-how veya ticari sırlarla ilgili açıklanmamış bilgilerin korunması, Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanunu gibi genel
hükümler çerçevesinde sağlanmakta ve gerektiğinde ceza davaları kapsamında da görülmektedir.
Avrupa Birliği, ticari sırların fikri hak konusu olarak Birlik düzeyinde korunmasını düzenleyen bir mevzuat hazırlamamış, bu alanda
korumayı her üye ülkenin iç hukukuna bırakmıştır.
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2) 4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
[email protected] http://www.wipo.int
92
TASARIM VE FAYDALI MODEL TESCİL İŞLEMLERİ
Endüstriyel Tasarım Tescili Nedir?
Gümrük Birliği ile ülkemizde ciddi olarak gelişen bir uygulama
olarak yeni ve ayırtedici niteliğe sahip endüstriyel tasarımlar Türk Patent Enstitüsü nezdinde tescil edilerek 5 yıl süre ile koruma altına alınmaktadır. Bu süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere toplam 25 yıla kadar uzatılabilir. Tasarımın kullanılması hak ve yetkileri
münhasıran tasarım hakkı sahibinindir. Üçüncü kişiler, tasarım hakkı
sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarlanan veya tasarımın
uygulandığı bir ürünü üretemez, piyasaya süremez, satamaz, sözleşme
yapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçla kullanamaz
veya bu amaçlarla elde bulunduramaz.
Ne Tür Tasarımlar Korunabilir?
Yeni ve ayırdedici niteliğe sahip tasarımlar ile bileşik bir ürünün bir
parçası ile ilgili tasarımın kendi yeni ise ve ayırd edici bir niteliğe sahipse tescil suretiyle belge verilerek korunur.
Koruma Kapsamı Dışında Tutulan Tasarımlar
Yeni ve ayırd edici niteliğe sahip olmayan tasarımlar, kamu düzeni
ve genel ahlaka aykırı tasarımlar , teknik fonksiyonunun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya, tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar koruma kapsamının dışındadır.
Tasarım Tescili İçin Kimler Başvurabilir?
Tasarımların tescili ile sağlanan korumadan, TC. vatandaşları veya
TC. sınırları içinde ikametgahı olan veya sınai veya ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler veya Paris veya Bern Sözleşmeleri veya
Dünya Ticaret Örgütü’nü Kuran Anlaşma hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler ile T.C. uyruğundaki kişilere kanunen veya fiilen tasarım koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler de karşılıklılık ilkesi uyarınca TSE’ye başvurarak Türkiye’de
tasarım korumasından yararlanabilir.
Tescil İşlemi Ne Kadar Sürer?
Başvuru tarihi kesinleşmiş ve tüm eksikleri giderilmiş olması şartıyla, tescil işlemi l ayda sonuçlandırılarak başvuru sahibine tescil belgesi gönderilir.
93
Başvuru İçin Gerekli Olanlar Nelerdir?
- Tescili istenilen tasarımın bir örneği başvuru dilekçesine yapıştırılmış olarak 8x8 cm ebadında l5 adet görsel anlatımı ile başvuru
yapılır. Görsel anlatım, tasarımın tüm belirgin özelliklerini yansıtan ve
yayın yoluyla çoğaltımına elverişli resim, çizim, grafik, fotoğraf veya
benzeri bir biçimde hazırlanmış olabilir. Üç boyutlu tasarımlarda, tasarımın daha iyi anlaşılabilmesi bakımından en az önden, yandan ve üstten görünümlerinin verilmesi şarttır.
- İki boyutlu bir tasarımı konu alan başvurularda, yayının ertelenmesi isteniyorsa, tasarımın tüm belirgin özelliklerini yansıtan ve yayın
yoluyla çoğaltımına elverişli resim, grafik, fotoğrafik veya benzeri bir
biçimde görsel bir anlatımı verilemiyorsa, görsel anlatımın yerine tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünün 20 cm x 30 cm ebatlarında örneği verilebilir. Ancak yayın erteleme süresi bittiğinde 8 cm x 8 cm
ebatında görsel anlatımın verilmesi şarttır.
- Başvuru ücreti
- Vekaletname
- İmza Sirküleri
- Tarifname
Tasarımın görsel anlatımını en açık şekilde ifade eden tarifnamenin
başvuru esnasında verilmesi zorunludur
- Sınıflandırma
Tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünler, Türk Patent Enstitüsünce, Endüstriyel Tasarımların Uluslararası Sınıflandırılmasına ilişkin
Lokarno Anlaşmasının 6. Baskısına uygun olarak sınıflandırılmaktadır.
- Menşe Memleket Belgesi
Tasarım tescil başvurusu ile ilgili rüçhan hakkı talep ediliyorsa,
başvurunun ilk yapıldığı Menşe Memleket İdaresi tarafından verilmiş
bulunan tasdikli Menşe Memleket Belgesi ile bu belgenin tercümesi
gereklidir.
- Tescil ve yayın ücreti
Yayın Ertelenmesi nedir?
Başvuru sahibi, başvuru sırasında tasarımın tesciline ilişkin yayının
azami 30 ay süreyle ertelenmesini isteyebilir. Yayın erteleme talebi, ge94
nellikle, tasarımı yapılmış ancak piyasaya sunulmamış ürünler için yapılır. Yayın erteleme talebi bulunan başvurular için sicil kaydı yapılır,
ancak tasarımın görsel anlatımı ve diğer belgeleri kamu incelemesine
kapalı tutulur.
Yayın ertelemenin sona erdiği tarihte veya hak sahibinin isteği üzerine daha önceki bir tarihte, yayınlanır.
Tekli Başvuru-Çoklu Başvuru nedir?
Tek tasarım için yapılan başvurularda başvuru formunun tekli kısmı işaretlenir.
Ancak istenirse birden çok tasarım içinde tek başvuru altında müracaat yapılabilir. Bu durumda da başvuru formunun çoklu kısmı işaretlenir. Çoklu başvurular süslemeler için yapılabileceği gibi, aynı başvuru altında gösterilen her bir tasarımın, tasarlanan ürünlerin aynı alt sınıfa veya aynı set/takıma ait olmaları veya bileşik bir ürünün parçaları
olmaları veya birden çok nesnenin ya da sunuşun bir arada algılanabilen bir bileşimini oluşturmaları durumunda mümkündür. Çoklu başvurularda tasarım sayısının belirtilmesi gerekir.
Rüçhan Hakkı nedir?
Paris Sözleşmesine dahil ülkelerden birine mensup veya bu ülkelerden birine mensup olmamakla birlikte onlardan birinde ikametgahı
veya işler durumda bir ticari müessesesi bulunan gerçek veya tüzel kişiler veya Kanuni varisleri bu ülkelerin herhangi birinde yetkili mercilere bir tasarımın tescili için usulüne uygun olarak yaptıkları başvuru
tarihinden itibaren, altı ay süreyle aynı tasarım için tasarım belgesi almak üzere Türkiye’de başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından
yararlanır.
Sergilerdeki Teşhirden Doğan Rüçhan Hakkı nedir?
Tescil başvurusunda tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü,
Türkiye’de açılan milli ve milletlerarası sergilerde veya Paris Sözleşmesi’ne taraf ülkelerde açılan resmi veya resmi olarak tanınan sergilerde teşhir eden başvuru hakkına sahip kişiler, sergideki teşhir tarihinden itibaren altı ay içerisinde, Türkiye’de tasarım belgesi almak için
başvuru yapma konusunda rüçhan hakkından yararlanır.
95
Başvuru Tarihinin Kesinleşmesi ve Tescil İşlemi
Başvuru tarihinin kesinleşmesi için örnek başvuru formuna uygun
dilekçe ve Kanun Hükmünde Kararnamenin 26. maddesinin birinci
fıkrasının (b) bendinde belirtilen tasarımın tüm belirgin özelliklerini
yansıtan ve yayın yoluyla çoğaltımına elverişli çizim, grafik, fotoğraf
veya benzeri bir biçimde hazırlanmış görsel anlatımı ile başvuru ücreti
belgesi TPE’ye verildiğinde Türk Patent Enstitüsü’nce tasarım belgesi
verilerek koruma hakkından yararlandırılır. Sicil kaydı yapılmış tasarımlar, aylık Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteni’nde yayımlanır.
İtiraz Hakkı Nedir?
Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülte’nde yayımlanan tasarımlarla ilgili olarak, gerçek veya tüzel kişiler ile ilgili Meslek kuruluşları, yayım
tarihinden itibaren 6 ay içerisinde, itiraz gerekçesini açıklayan bir dilekçe ve ücret tebliğinde belirtilen itiraz inceleme ücreti ile birlikte
Enstitü nezdinde itiraz edebilir.
Tasarım Hakkına Tecavüz Sayılan Fiiller Nelerdir?
Tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın tasarımın aynısını veya belirgin şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak,
sözleşme akdi için icabda bulunmak, kullanmak, ithal etmek ve bu
amaçlarla depolama, elde bulundurmak,
- Tasarım belgesi sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere
devir etmek,
- Yukarıda belirtilen fiillere iştirak , yardım, teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
- Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına
çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten
kaçınmak,
- Gasp
Tasarım başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 34. maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, tasarıma vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz
96
eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise başvurunun
yayımlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna
mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir.
Koruma kapsamındaki tasarımın tescilli olduğuna ilişkin kaydın
ürün, ambalaj veya fatura üzerine konulmamış olması, eylemi tecavüz
olmaktan çıkarmaz.
Tescil işaretleri kusurun değerlendirilmesi sırasında dikkate alınmaktadır.
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2)4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
[email protected]
DÜNYA SINAİ HAKLAR ÖRGÜTÜ
http://www.wipo.int
97
MARKA TESCİL İŞLEMLERİ
Marka nedir?
Bir işletmenin mal veya hizmetlerinin bir başka işletmenin mal
veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla; kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler,sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi
çizimle görüntülenebilen veya benzer bir biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir.
Marka Hakkı Nasıl Elde Edilir?
Markanın; 27 Haziran 1995 tarih ve 556 Sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Hükümlerine göre tescil
edilmesi ile Marka hakkı elde edilir. Marka Tescil Belgesi üzerinde yapılan devir, lisans, veraset ve intikal, rehin gibi tasarruflarla, adres ve
unvan değişikliklerinin üçüncü kişilere karşı hüküm ifade edebilmesi
için Marka Siciline kayıt edilmesi gereklidir. Bu nedenle söz konusu
değişikliklerin Türk Patent Enstitüsü’ne bildirilmesi gerekmektedir.
Marka Çeşitleri neledir?
• Ortak Marka; Üretim veya ticaret veya hizmet işletmelerinden
oluşan , bir grubun mal veya hizmetlerini diğer işletmelerin mal
veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir.
• §Garanti Markası; Marka sahibinin veya Marka sahibine iktisaden bağlı olan bir işletmenin mal ve hizmetlerinde kullanılmak
koşuluyla , Marka sahibinin kontrolü altında birçok işletme tarafından o işletmelerin ortak özelliklerini,üretim usullerini, coğrafi
menşelerini ve kalitesini garanti etmeye yarayan işarettir.
• Ticaret Markası; Bir işletmenin imalatını ve /veya ticaretini yaptığı malları, başka işletmelerin mallarından ayırt etmeye yarayan
işarettir.
• Hizmet Markası; Bir işletmenin hizmetlerini diğer işletmelerin
hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan işarettir.
Marka Tescilinin Marka Sahibine Sağladığı Haklar Nelerdir?
Markanın tescil kapsamına giren aynı veya benzeri mal veya hizmetlerle ilgili olarak tescilli markanın benzerlerini ve karıştırılma ihtimali olan herhangi bir işaretin tescilli markanın itibarından dolayı hak98
sız avantaj elde edecek veya tescilli markanın ayırt edici karakterine zarar verecek nitelikteki herhangi bir işaretin izinsiz kullanılması önlenir.
Tescil Edilen Marka Kaç Yıl Süre ile Korunmaktadır?
Tescilli markanın korunma süresi başvuru tarihinden itibaren on
yıldır. Bu süre talep üzerine onar yıllık dönemler halinde sonsuz sayıda
yenilenebilir.
Koruma süresi sona eren marka, sahibinin veya onun yetkili kıldığı
vekilin talebi halinde yenilenir. Yenileme talebinin yapılması koruma
süresinin sona erdiği ayın son gününden önceki altı ay içinde gerçekleştirilir. Bu sürenin kaçırılması durumunda, yenileme talebi, ek ücret
ödenmesi koşuluyla, koruma süresinin sona erdiği ayın son gününden
itibaren altı aylık süre uzatımı içinde yapılabilir. Yenilenmeyen markalar hükümsüz sayılır.
Tescilli Markayı Kullanmamanın Sonucu Nedir, Hangi Hallerde Marka İptal Edilir?
Tescilli bir markanın, tescil tarihinden itibaren beş yıl içinde haklı
bir neden olmadan kullanılmaması veya bu kullanıma beş yıllık bir süre için kesintisiz ara verilmesi halinde, marka mahkeme kararı ile iptal edilir.
Türkiye Gümrük Birliğine Girdiği İçin Avrupa’da Daha Önce Tescilli Bütün Markalar Türkiye’ de de Geçerli midir?
Hayır. Avrupa’da tescilli veya kullanılan her markanın korunabilmesi için kesinlikle Türkiye’de de tescil edilmesi gerekir.
Madrid Protokolü Ülkemizde Ne Zaman Uygulanmaya Başlamıştır. Madrid Sistemi’nin Amaçları Nelerdir?
Madrid Protokolü 01.01.1999 tarihi itibariyle ülkemizde uygulanmaya başlamıştır. Madrid Sistemi ile-Protokole taraf ülkelerde olmak
kaydıyla- tek bir dil kullanarak tek bir başvuru ile markaların uluslararası tescilinin yanısıra yenileme, devir, unvan ve adres değişiklikleri,
eşya sınırlamaları gibi değişikliklerin tek bir basit işlemle uluslar arası
Sicile kaydedilmesi amaçlanmıştır.
Bir Ülkede Tescil Edilen Markanın Tüm Dünyada Geçerli Olacağı Düşüncesi Doğru mudur?
Bir ülkede tescil edilen markanın tüm dünyada geçerli olacağı düşüncesi kamuoyunda yaygın da olsa veya olumlu bir yaklaşım gibi gö99
rülse de doğru değildir. Her ülkenin sınai haklarla ilgili yasaları vardır.
Bir marka, ilgili ülkede o ülkenin yasaları kapsamında korunmaktadır.
Bunun içindir ki marka, kullanılacağı ülkenin yasaları çerçevesinde
tescil ettirilmelidir.
Ülkemizde bir işaret ancak tescil ettirilirse marka olarak hüküm
ifade etmekte ve yasal olarak korunmaktadır.
Uluslararası Marka Nedir? Nasıl Tescil Ettirilir?
Madrid Protokolü, markaların uluslararası tescilini öngörmektedir.
TPE’ye başvuru anında uluslararası markanın hangi ülkelerde tescili isteniyorsa o ülkelerin belirtilmesi gereklidir. Uluslararası tescil başvurusu, Protokol’e bağlı akit taraflar için belirli bir formun doldurulmasıyla yapılmakta ve ilgili menşe ofise yapılmış olan ulusal başvuru ya
da tescil numarası ve tarihi bildirilmektedir. Uluslararası marka tescilinin de koruma süresi on yıldır.
Topluluk Markası Nedir?
Avrupa Birliği ülkelerinin tümünde geçerli olan bir markadır. Bir
tek marka başvurusuyla, AB üyesi devletlerde geçerli olan marka tescil belgesi alınmaktadır. Türk vatandaşları da Paris Sözleşmesi gereğince Birlik Markası tescil ettirerek ve Avrupa Birliğinde korunmasını sağlayabilirler. AB markası almak için, İspanya’nın Alicante şehrinde bulunan AB Marka Ofisi ne veya bu maksatla AB üyesi ülkelerin Marka
tescili işlemini yapan ofislerine başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Yurtdışında Marka Tescili Nasıl Yapılır?
Türkiye dışındaki bir ülkede marka tescil ettirmek için, öncelikle
marka tescili yapılacak ülkenin Paris Sözleşmesi yahut Dünya Ticaret
Örgütü Kuruluş Anlaşması’na üye olması, bu anlaşmaları kabul etmemiş olmakla birlikte karşılıklılık ilkesi uyarınca Türkiye Cumhuriyeti
uyruğundaki kişileri kanunen veya fiilen marka koruması tanınmış veya tanıdığını yazılı olarak bildirmiş olması gerekir.
Marka, tescil edildiği ülkeye münhasırdır. Bir marka, tescil ettirileceği ülkenin kanun ve kurallarına uygun olarak tescil ettirilebilir.
100
Marka Başvurusunun Geçerli Olabilmesi İçin Hangi Belgeler
Gereklidir?
• Başvuru dilekçesi
• Marka örneği (20 adet)
• Ücret dekontu
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2) 4l9 02 30
Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
[email protected]
DÜNYA SINAİ HAKLAR ÖRGÜTÜ
http://www.wipo.int
TESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİ
Emlak Blokları B1, Kat 5, Daire 22
Levent İstanbul
Tel : (212) 2197999 Faks : (212) 2195483
http://www.tmd-tr.com
[email protected]
101
COĞRAFİ İŞARET
Coğrafi İşaret Nedir?
Coğrafi işaret; belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle
kökeninin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş
bir ürünü gösteren işarettir. Üretim yerinden kaynaklanan özel durumdan dolayı "menşe " ve "mahreç" işareti olarak iki ayrı şekilde tanımlanmaktadır.
Menşe İşareti Nedir?
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge, çok özel durumlarda ülkeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş yöre, alan, bölgeye
özgü doğa ve insan faktöründen kaynaklanan, üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin tümüyle bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen
bir ürünü tanımlamaktadır. Menşe adı, menşe adına konu ürünün tamamı ile tanımlanan yerde üretilmiş olmasını gerektirir.
Örnek olarak; Çerkez Peyniri, Van Otlu Peyniri, Anzer Balı’nı verebiliriz. Bu ürünler, ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretilemezler. Çünkü ürün, niteliklerini, ancak ait olduğu yöre içinde üretildiği
takdirde kazanabilir.
Mahreç İşareti Nedir?
Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleriyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş bir ürün olması yanında, üretimi, işlenmesi ve
diğer işlemlerinde en az birinin belirlenmiş, yöre, alan veya bölge sınırları içinde üretilen ürünün belirleyici işaretidir. Mahreç işaretine konu ürünün özelliklerinden en az birinin o yöreye ait olmakla birlikte,
yöre dışında da üretilebilmesi söz konusudur.
Coğrafi İşaret ile İlgili Yasalar Nelerdir?
27 Haziran 1995 tarih ve 555 sayılı KHK’nin sağladığı yasal düzenleme ulusal düzeyde olup diğer ülkelerde de koruma sağlanabilmesi
için her ülkede tescil ettirilmelidir.
102
Kimler Coğrafi İşaret Başvurusu Yapabilir?
Coğrafi işaretin tescili, coğrafi işarete konu ürünün üreticisi olan
gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri ve konu ve coğrafi yöre ile
ilgili kamu kuruluşları tarafından yaptırılabilmektedir.
Coğrafi İşaret Tescili İçin Başvuru Şartları Nelerdir?
Başvuru; coğrafi işaretin adı, başvuru sahibinin adı ve adresi, ürünün adı, coğrafi işaretin kullanım biçimi "markalama, etiketleme, işaretleme" den biri hususları belirtilerek şu belgelerle TPE’ye yapılır.
• Ürünün tanımı ve özelliklerini açıklayıcı teknik bilgiler ve belgeler
• Yöre, alan veya bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve
belirleyen bilgiler, belgeler ve haritası,
• Ürünün üretim tekniğine, yerel özel üretim usullerine ilişkin bilgiler,
• Üretimini ve uygunluğunu denetleme biçimini ayrıntılı olarak
açıklayan bilgiler,
• Başvuru dekontu,
Coğrafi İşaret Olarak Tescil Edilemeyecek İşaretler Nelerdir?
• Coğrafi işaret tanımına uymayan adlar ve işaretler,
• Ürünlerin öz adı olmuş adlar ve işaretler,
• Ürünün gerçek kaynağı konusunda halkı yanıltabilecek olan bitki
türleri, hayvan soyları veya benzer adlar,
• Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı işaretler,
• Paris Sözleşmesi ve Dünya Ticaret Örgütü'nü kuran Antlaşmaya
üye ülkelerde korunmayan veya koruması sona ermiş veya kullanılmayan adlar ve işaretler.
Coğrafi İşaret Korumasının Sağlayacağı Haklar Nelerdir?
• Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran ya da çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız
olarak ticari amaçlı kullanımı,
• Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta
haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya "stilinde", "tarzında", "tipinde", "türünde", "yöntemiyle", "orada üre103
tildiği biçimde" veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı,
• Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir
açıklama veya belirtiye yer verilmesi,
• Ürünün menşei konusunda halkı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması,
önlenebilmektedir.
Coğrafi İşaretlerin Ticari Markalarla İlişkisi Nedir?
Coğrafi işaretler, tek başına marka yerine kullanılamamakta, ancak
marka ile birlikte kullanılabilmektedir.
Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya üretim yeri, coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak markaların tescil başvuruları marka olarak tescil edilemeyeceğinden mutlak red nedenleri arasında sayılmış olup haksız rekabeti önlenmesi amaçlanmaktadır.
Menşe adları, sicilde belirtilen coğrafi bölgede faaliyet gösteren
üreticiler tarafından üretilen ticari ürünlerin üzerinde veya ambalajlarında, sicilde belirtilen özellikleri taşıması koşuluyla kullanılabilir.
Mahreç işaretlerinin kullanımı için ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer
işlemlerinden en az birinin sicilde gösterilen kalite, ün ve diğer özelliklerde üretilmesi gerekliliği aranır.
Coğrafi İşaretlerin Denetimini Kim/Kimler Nasıl Yapar?
Denetimi yapacak komisyon, tescil ettirilen coğrafi işaretin sicil
kayıtlarında belirtilir. Bu komisyon söz konusu ürünün üretimi, işlenmesi veya diğer işlemleri ile uğraşan kişilerden oluşan ve yasal kuruluş biçimine bakılmaksızın herhangi bir dernek, birlik veya benzeri örgüt, coğrafi işarete konu olan ürünün üretimi, pazarlanması, tescilli
menşe adı veya mahreç işaretinin kullanım biçimi, markalanması, ürün
üzerinde belirtilmesi, işaretleme, etiketleme, markalama şekillerini ayrıntılı olarak denetlemek üzere yeterli personel, ekipman ve diğer imkanlara sahip olacak ve söz konusu ürünün üretim durumlarını sürekli
kontrol edecektir. Denetim işlemi için konu ile ilgili uzman ve tarafsız
kurum veya kuruluşlarla işbirliği yapılabilir.
104
Periyodik olarak yapılan denetimler, ihtiyaç duyuldukça ve şikayet
üzerine her zaman yapılabilir.
Coğrafi İşaretlerle İlgili Cezai Hükümler Nelerdir?
Bir yıldan dört yıla kadar hapis ve para cezası verilmektedir.
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2) 4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
[email protected]
DÜNYA SINAİ HAKLAR ÖRGÜTÜ
http://www.wipo.int
105
ENTEGRE DEVRELERİN TOPOGRAFYASI
Entegre Devrelerin Topografyası
• Entegre Devreler : Elektronik bir fonksiyonu yerine getirmek üzere en az biri elektriği iletme özelliğine sahip (yarı iletken materyal) birden çok katmanın meydana getirdiği devreleri,
• Yarı İletken Metaryeller: Silikon, germanum, selenyum galyum
arsenid gibi elektriği iletme özelliği olan materyalleri,
• Yarı İletken Ürünlerin Topografyaları ( layout designs ya da katman tasarımı): Slikon, germanium, selenium, gallium arsenid gibi
elektriği iletme özelliği olan materyallerin kullanıldığı entegre
devrelerin tasarımını ifade eder.
Neden Koruma İhtiyacı Doğmuştur?
Entegre devreler günümüzde, bilgisayar, saat, TV, çamaşır makinası vb günlük kullanımda yararlanılan pekçok eşyanın yapımını etkilemiş
bulunmaktadır.
Yarı iletken ürünlerin geliştirilmesi maliyeti yüksek ve katma değeri bir iş olup büyük yatırımları, uzman bir kadroyu ve büyük zaman ayrılmasını gerektirmektir. Ancak bu devrelerin taklidi sadece fotokopilerinin çekilmesi ile son derece ucuza mal olduğundan, bunların korunması için özel yasal düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur.
Koruma Şekilleri Nelerdir?
1989 yılında Washington Sözleşmesi diye anılan Entegre Devre
Sözleşmesi imzalanmıştır.
Konuya gösterilen önem; GATT’ın Uruguay Müzakereleri ve Kuzey Amerika Serbest Ticaret Alanı oluşturma Müzakerelerinde de devam etmiştir. Bunun sonucunda Yarı İletken Ürün Topografyaları korunması TRIPs ve NAFTA’da da ayrıntılı bir şekilde yer almıştır.
Ülkemizde entegre devrelerin korunması ile ilgili işlemler TPE tarafından yapılmaktadır.
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
İzmir Caddesi No. 28, 06440 Kızılay/Ankara
Tel : (3l2) 4l9 02 30 Faks: (3l2) 4l9 02 48
http://www.turkpatent.gov.tr
http://www.wipo.int
[email protected]
106
TÜRK GIDA KODEKSİ
560 sayılı KHK kapsamında düzenlenen Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinin amacı; üretici ve tüketici menfaatleri ile halk sağlığını korumak, gıda maddelerinin tekniğine uygun ve hijyenik şekilde üretim,
hazırlama, işleme, muhafaza, depolama, taşıma ve pazarlanmasını sağlamak üzere gıda maddelerinin özelliklerini belirlemektir. Yönetmelik
gıdaların kalite ve hijyenle ilgili özelliklerini, katkı maddelerini, aroma
maddelerini, pestisit ve veteriner ilaç kalıntılarını, gıda bulaşanlarını,
ambalaj ve işaretleme, depolama ve taşıma kurallarını, numune alma
ve analiz metodlarını kapsar.
Türk Gıda Kodeksi kapsamında bulunan konulara ilişkin Yönetmelikler başlık olarak verilmiş olup detaylı bilgi web adresinden temin
edilebilir.
Türk Gıda Kodeksi Yönetmelikleri
- Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği (16.11.1997 tarih ve 23172 sayılı
RG)
- Gıda Işınlama Yönetmeliği (6.1.1558 tdarih ve 23868 sayılı, RG)
• Renklendiriciler
• Aroma Maddelerinin Kullanımı Nedeniyle Gıdalarda Bulunabilen
Maddelerin Kabul Edilebilir En Yüksek Değerleri
• Yapay Aroma Maddeleri
• Aroma Maddelerinin Üretiminde kullanılan Çözücüler-TaşıyıcılarKatkı Maddeleri
• Mikrobiyal Toksinler
• Metal ve Metaloidler
• Yabancı Madde Ve Bileşikler
• Pestisit Kalıntı Limitleri
• Veteriner Hekimlikte Kullanılan İlaçlar İçin Kabul Edilen Tolerans Düzeyleri
• Besin Ögelerinin Etikette Bildirilmesi
• Beslenme Referans Değerleri
• Besin Ögeleri İle İlgili Beyan Tablosu
107
• Gıda Maddelerinin Net Miktarlarına Ait Tolerans Değerleri
• Alçak Ve Yüksek Dansite Polietilen İle İlgili Teknik Özellikler
• Stirenın Polimerizasyonu İle Elde Edilen Polistiren ve Stirenbutadien Kauçukları İle İlgili Teknik Özellikler
• Polipropilen İle İlgili Teknik Özellikler
• Akrilonitril-Butadien-Stiren Polimerleri İle İlgili Teknik Özellikler
• Melamin Formaldehit-Üre Formaldehit Dökümler İle İlgili Teknik
Özellikler
• Doymamış Poliester Reçineleri İle İlgili Teknik Özellikler
• Yiyecek Maddeleriyle Temasta Kullanılan Asetal Reçineler İle İlgili Teknik Özellikler
• Gıda Maddeleriyle Temasta Kullanılan Poliviniliden Klorür Reçineleri İle İlgili Teknik Özellikler
• Reçinesel Ve Polimerik Kaplamalar İle İlgili Teknik Özellikler
• Polietilen Ftalat Polimerleri İle İlgili Teknik Özellikler
• Polivinil Klorurler İle İlgili Teknik Özellikler
• Polikarbonatlar İle İlgili Teknik Özellikler
• Poliamitler İle İlgili Teknik Özellikler
• Plastiklerde Kullanılacak Boyar Maddeler İle İlgili Teknik Özellikler
• Üretim Yerlerinden Numune Alma Planı 1 ve 2
• Türk Gıda Kodeksi Tebliğleri
• Alkolsüz İçecekler Tebliği
• Baharat Tebliği
• Bal Tebliği
• Bebek Mamaları - Bebek Formülleri Tebliği
• Çiğ Süt Ve Isıl İşlem Görmüş İçme Sütleri Tebliği
• Devam Mamaları - Devam Formülleri Tebliği
• Ekmek ve Çeşitleri Tebliği
• Et Ürünleri Tebliği
• Kakao ve Kakao Ürünleri Tebliği
• Meyve Suyu ve Benzeri Ürünler Tebliği
• Pirinç Tebliği
108
• Sakız Tebliği
• Şeker Tebliği
• Taze Et, Hazırlanmış Et Ve Hazırlanmış Et Karışımları Tebliği
• Buğday Unu Tebliği
• Yemeklik Tuz Tebliği
• Yemeklik Zeytinyağı Ve Yemeklik Prina Yağı Hakkında Tebliğ
• Yumurta ve Yumurta Ürünleri Tebliğ
Bitki sağlığında, hayvan sağlığında ve su ürünlerinde AB
Mevzuatına http://www.kkgm.gov.tr/indexı.html adresinden
ulaşabilirsiniz.
TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI
Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Akay Cad. No:3 06100, Bakanlıklar / Ankara
Tel: (312) 4174176 (PBX) Faks: (312) 4186318
http://www.kkgm.gov.tr
[email protected]
109
GARANTİ BELGESİ, SATIŞ SONRASI SERVİS HİZMETLERİ
YETERLİK BELGESİ VE KULLANIM KILAVUZU
DÜZENLEME YETKİSİ
Garanti Belgesi Nedir?
İmalatçı veya ithalatçıların imal ve/veya ithal ettikleri sanayi malları için düzenlenen ve malın garanti süresi içerisinde meydana gelebilecek arızaların en az bir yıl süre ile ücretsiz olarak tamirinin veya yenisiyle değiştirilmesinin taahhüt edildiğini ve satıcı ile tüketicinin yükümlülüklerini gösteren belgedir.
Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Nedir?
İmalatçı veya ithalatçıların imal ve /veya ithal ettikleri sanayi malları için düzenlenen ve malın bakım, onarım ve kullanılmasına ait Türkçe bilgileri kapsayan belgedir.
Servis İstasyonu Nedir?
İmalatçı veya ithalatçıların imal ve /veya ithal ettikleri sanayi malları için; satış sonrası bakım, onarım ve servis hizmetlerini yürütmek
üzere, kendileri tarafından ve/veya aralarındaki sözleşme uyarınca; bu
amaçla yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan tesislerdir.
Belgeleri Düzenleme Yetkisi Nereden Alınır?
İşletmeler Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’ndan bu belgeleri düzenleme yetkisi almak zorundadır. KOBİ’lerin ihracata yönelmeleri durumunda bu belgelerin düzenlenmesi çok daha önemlidir.
Konuyla İlgili Mevzuat Nedir?
Mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya
kısıtlayıcı karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerin
bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını engellemek amacıyla 4054
Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun 7.11.1994 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Ekonominin gereklerine ve kamu yararına uygun olarak tüketicinin
sağlık ve güvenliği ile ilgili ekonomik çıkarlarını koruyucu, aydınlatı110
cı, eğitici, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını
sağlayıcı önlemleri almak ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında
gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenleyen
4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 23.08. 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 13, 14 ve
31 sayılı maddelerine dayanılarak çıkarılan ve 21.12.2001 tarih ve
24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan TRKGM-2001/6 sayılı tebliğ
uyarınca; garanti belgesi düzenleme yetkisi almak isteyen imalatçı
ve/veya ithalatçıların Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekmektedir.
Başvuruda istenilen belgeler Nelerdir?
• Garanti Belgesi Müracaat Formu ve dilekçe,
• Garanti Belgesi örneği, 3 adet
• Yetkililerin noter onaylı imza sirküleri
• Her model için malın bakım, onarım ve kullanımını gösterir Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzu, ithal mallar için aslına uygun
olarak tercüme edilmiş Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzu.
• Satış Sonrası Hizmet Yeterlilik Belgesi ve eki liste aslının Bakanlık veya noter onaylı bir örneği,
Tanıtma Ve Kullanma Kılavuzunda Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?
21.12.2001 tarih ve 24617 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan
TRKGM/2001/8 sayılı tebliğe göre şu bilgilerin kılavuzda bulunması
gerekmektedir;
• İmalatçı ve İthalatçı firmanın açık ünvanı,adresi, telefon ve faks
numaraları,
• Bakım, onarım ve kullanımda uygulanması gereken kurallar,
• Taşıma ve nakliye sırasında dikkat edilecek hususlar,
• Kullanım sırasında insan veya çevre sağlığına tehlikeli veya zararlı olabilecek durumlara ilişkin uyarılar,
• Kullanım hatalarına ilişkin bilgiler,
• Özellikleri ile ilgili tanıtıcı temel bilgiler,
111
• Tüketicinin kendi yapabileceği bakım onarım ve ürün temizliğine
ilişkin bilgiler,
• Periyodik bakım gerektirmesi durumunda periyodik bakımın yapılacağı zaman aralıkları ile kimin tarafından yapılacağına ilişkin bilgiler,
• Bağlantı ve montajlarının nasıl yapılacağını gösterir şema ile bağlantı veya montajın kimin tarafından yapılacağına (Tüketici,Yetkili Servis) ilişkin bilgiler,
• Bakanlıkça tespit ve ilan edilen kullanım ömrü
• Varsa standart numarası,
• Teknik katalog,
• Servis istasyonları ile yedek parça malzemelerinin temin edilebileceği yerlerin isim, adres ve telefon numaraları,
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
112
ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU
ÇED-Çevresel Etki Değerlendirmesi üretim faaliyetinin doğal çevreye olabilecek olumlu ya da olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz yöndeki etkilerinin önlenmesi ya da en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ve teknoloji alternatiflerinin tesbit edilerek
değerlendirilmesi ve izlenmesidir. ÇED’in amacı ekonomik ve sosyal
gelişmeleri engellemeden tabii çevreyi korumaktır.
ÇED dünya’da ilk kez l970 yılında Amerika’da kabul edilmiş, l973
yılında Kanada, l985 yılında ise AB’de uygulamaya geçilmiştir. Ülkemizde ise 11 Ağustos l983 tarih ve 2872 sayılı Çevre Kanunun l0. maddesinde bu konuya yer verilmiştir. ÇED Yönetmeliği Türkiye’de 23
Haziran 1997 tarihinde 23028 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Ülkemiz, taraf olduğu Bern ve Barselona sözleşmeleri ve Cenevre
Deklarasyonu ile doğal çevreyi korumayı taahhüt etmiştir.
Çevresel Etki Değerlendirmesi uygulanacak faaliyetler nelerdir?
• Rafineriler, gazlaştırma ve sıvılaştırma tesisler,
• Ham petrol rafinerileri (ham petrolden yağlama maddesi üreten
tesisler hariçtir),
• 500 ton/gün veya daha fazla kömür veya bitümlü şistin sıvılaştırıldığı ve gazlaştırıldığı tesisler,
• Termik ve nükleer santraller,
• Toplam ısıl gücü 300 MW ve daha fazla olan termik güç santralleri ile diğer yakma sistemleri,
• Nükleer güç santralleri ile diğer nükleer reaktörler (maksimum
gücü l KW sürekli termal yükü geçmeyen fisyon edilebilir ve üretken maddelerin üretimi ve dönüştürülmesi ile ilgili araştırma tesisleri hariçtir),
• Radyoaktif atık tesisleri, (Radyoaktif atıkların depolanması, bertaraf ve işlenmesi amacıyla projelendirilen tesisleri),
• Entegre kimya tesisleri,
- Petrokimya tesisleri,
- Zararlı ve toksit kimyasal madde üreten tesisler,
- Patlayıcı madde sanayi,
- Tarım ilaçları ve farmasötik ürünlerin üretilmesi,
113
- Akü ve pil üreten fabrikalar,
- Petrokimyasal ve kimyasal ürünler için büyük depolama tesisleri,
• Kağıt hamuru ve her çeşit kağıt üretimi yapan fabrikalar, (selülozlu bitkiler ve atık kağıt kullanarak kağıt hamuru ve çeşitli kağıt,
karton, mukavva vb. ürünler üreten tesisler),
• Asbest çıkarılması ve asbestin ve asbest içeren ürünlerin işlenmesi ve dönüştürülmesi yapılan tesisler,
• Büyük altyapı faaliyetleri,
- Şehirlerarası otoyolları, karayolları, ekspres yollar ve bunlarla
bağlantılı köprüler ve tüneller,
- Şehirlerarası demiryolu hatları ve bunlarla bağlantılı köprüler ve
tüneller,
- Havaalanları,
- Limanlar (l350 tonun üzerindeki gemilerin girişine izin verilenler),
- Enerji nakil hatları, (Gerilimi l54 Kilovolt (KV) ve üstü enerji iletim hatları)
- Barajlar, (Göl hacmi l00 milyon m3 ya da göl alanı l5 km2 den
büyük olanlar)
• Toplu konut (l000 konuttan fazla) ve olimpik spor köyleri,
• Denizden büyük çaplı arazi kazanılması ve dip taraması,
• Toksik ve tehlikeli artık ve atıkların yakılması, kimyasal arıtımı, depolanması veya araziye gömülmesi ile ilgili atık uzaklaştırma tesisleri,
• Petrol ve gaz boru hatları ve depolama tesisleri,
• Gemi söküm yerleri,
• Dökme demir ve çeliğin ergitildiği ve demir dışı metallerin üretildiği tesisler,
• Çimento fabrikaları,
• Gübre fabrikaları,
• Şeker fabrikaları,
• Uçak yapım ve onarım tesisleri,
• Demiryolu teçhizatının, vagon ve her türlü demiryolu aracının
imali ve montajı,
• Motorlu araçların imali ve montajı,
• İhtisas sanayi bölgeleri,
• Hayvan kesim yerleri ve çıkan yan ürünleri işleme vb. tesisleri ile
entegre et tesisleri, (2000 ton/yıl canlı ağırlıktan fazlası)
114
• Çıkarılan yeraltı suyu hacmi yıllık l0 milyon m3 ve üzerinde olduğu takdirde, yeraltı suyu çıkarma faaliyetleri,
• Açıkdeniz hidrokarbon üretimi,
• Her türlü maden çıkarılması ve zenginleştirilmesi (termal enerji
içeren veya enerji üretilenler),
• Denizlerden petrol çıkarma faaliyetleri,
• Nükleer yakıtların üretilmesi veya zenginleştirilmesi ile ilgili tesisler,
• Işınlanmış nükleer yakıtların yeniden işlenmesi ile ilgili tesisler,
• Sigara fabrikaları,
• Tabakhane ve deri işleme tesisleri, (50 HP’den fazla motor gücü
kullanan)
• Lastik fabrikaları,
• Taş ve toprak sanayi, (seramik, porselen, tuğla, kiremit ve cam
fabrikaları)
İşletmelerin ÇED raporu düzenletebilmek için bir dilekçe ve proje
özeti ile Çevre Bakanlığına başvurması gerekmektedir.
12 Ağustos 1999 tarih ve 23784 sayılı RG’de yayınlanan Yeterlilik
Belgesi Tebliğine göre Bakanlıktan Yeterlilik Belgesi alan kurum ve
Kuruluşlar ÇED Raporu veya ÇED On Araştırma Raporu hazırlayabilirler.
ÇEVRE BAKANLIĞI
Çevresel Etki Değerlendirmesi Genel Müdürlüğü
Eskişehir Yolu-Ankara
Tel : 03l2. 285 47 10
http://www.cevre.gov.tr
[email protected]
115
ETİKET, TARİFE, FİAT LİSTELERİ YÖNETMELİĞİ
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki kanuna dayalı olarak yayınlanan Etiket-Tarife-Fiat Listeleri Yönetmeliği gereğince işletmelerin işyerlerinde satışa arz ettikleri mal ve hizmetlerin üretim yeri,
cinsi satış fiyatı vb bilgileri içeren etiket ve tarifelerini mutlak surette
bulundurmaları gerekmektedir.
Etiket, Tarife ve Fiyat Listesi
Ticaret konusu olan ve perakende satışa arz edilen malların veya
ambalajlarının ya da kaplarının üzerine etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde ise, aynı bilgileri kapsayan listelerin
görülebilecek ve kolaylıkta okunabilecek şekilde uygun yerlere asılması veya konulması zorunludur. Etikette ve listelerde bulunması zorunlu
bilgiler şunlardır;
- Malın üretim yeri
- Malın cinsi
- Malın satış fiyatı
İthal edilmiş mallara ait etiketlerde; malın üretildiği ülke isminin
veya "ithal", "ithal malı", "yabancı" gibi malın ithal edildiğini gösterir
bir ibarenin kullanılması zorunludur. Etikette bu tür bir ibarenin yer almaması ya da "yerli", "yerli malı", "Türk Malı" gibi ibarelerin kullanılması, o malın yurtiçinde üretildiğini gösterir.
Üretici veya satıcılar tarafından yapılarak, cam, naylon, karton, kağıt vb. maddelerden oluşan kutu, kova, şişe, kavanoz, poşet ve torba
benzeri ambalajlar içinde satılan her türlü gıda, yiyecek, içecek ve temizlik maddelerinin etiketlerinde; net ağırlıklarının veya hacimlerinin
satış fiyatları ile birim fiyatlarının aynı boyut ve renkte görülebilir ve
okunabilir şekilde yazılması zorunludur.
Antika eşyalar ile üzerinde yazılı değeri artmış olan pul ve para gibi koleksiyon maddeleri ve eski kitap, dergi, gazete gibi yayınlarda aynı hükümlere tabidir.
Etiket Zorunluluğu Olmayan Mallar
Üzerinde veya ambalajında, etikette aranılan hususlar basılı olarak
açıkça yazılı bulunan mallarla, kitap, dergi ve gazete gibi ürünlerinde
fiyatı belirtilmiş olan mallarda ve arttırma suretiyle veya özel kanunla116
rına göre satışı yapılan mallarda etiket ve liste koyma zorunluluğu yoktur. Üretici, toptancı, ithalatçı satıcılar tarafından ambalajlanarak satışa
sunulan mallarda, Bakanlıkça mecburi uygulamaya konulan TS 433l
nolu "Ambalajların İşaretlenmesi ve Etiketlenmesi Standardı” hükümleri ayrıca uygulanır.
Satış fiyatı ulusal veya uluslararası borsa veya benzeri kurum ve
kuruluşlarca yada ticari örf ve adetlere göre belirlenen ve uygulanan
kıymetli taş veya madenlerden yapılmış mallarda da etiket ve liste koyma zorunluluğu bulunmamakla birlikte, bu malların cinslerine göre birim satış fiyatları; satışa arz edildikleri işyerinin uygun bir yerinde görülebilir ve okunabilir bir şekilde gösterilir. Bu satış fiyatlarına işçilik
bedelinin dahil olup olmadığı ayrıca ve açıkça belirtilmelidir.
Etiketin Konuluş Biçimi ve Yeri
Perakende olarak satışa arz edilen mallara konulması zorunlu olan
etiketler, malın niteliğine, malın satışa sunulduğu yerin büyüklüğüne,
ticari usul ve adetlere göre malın veya aynı nitelikteki mal gruplarının
veya raflarının üzerine konulmak, dikilmek, zımbalanmak, yapıştırılmak, bunlara herhangi bir bağ ile tutturulmak veya asılmak suretiyle
kullanılır.
Tarife Fiyat Listesi
Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre, tarife
ve fiyat listelerine ilişkin belge, levha, pano ve benzerleri, hizmetin sunulduğu işyerinde tüketiciler tarafından görülebilecek ve kolaylıkla
okunabilecek şekilde asılır, takılır veya konulur. Lokanta vb. yerlerde
tarife ve fiyat listelerinin işyerinin dışında da gösterilmesi zorunludur.
Etiketlerin ve Listelerin Biçimi ve Kapsamı
Etiketlerin ve listelerin kare, dikdörtgen daire ve benzeri geometrik
bir şekilde olması gerekir. Bunların kolaylıkla görülebilir boyutlarda,
üzerindeki rakam ve harflerin, okunabilir, düzgün eksiksiz gerçeğe uygun yeterli büyüklükte ve başka rakam, kelime ve işaretlerle karışıklığa sebep vermeyecek görünüşte olması, yanıltıcı ve aldatıcı bilgiler,
içermemesi zorunludur. Etiketlerin tüketiciler tarafından kolaylıkla görülebilecek ve hangi mala ait olduğu açıkça belli olacak şekilde konulması gerekir. Etiket ve listelere satış fiyatlarının; Türk lirası veya kısaca TL. şeklinde yazılması zorunludur.
117
İndirimli Satışlar
Fiyat indirimine giren mal ve hizmetlerin etiket, tarife ve fiyat listelerinde, malın indirimden önceki satış fiyatı ile indirimli satış fiyatının birlikte gösterilmesi zorunludur.
Lokanta ve benzeri yerlerde bu zorunluluk aranmaz.
Toptan ve Perakende Satışların Birlikte Yapıldığı Durumlar
Toptan ve perakende satışların birlikte yapıldığı yerlerde, perakende satışlar için Yönetmelik hükümleri uygulanır.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
118
TEK İMALATÇI BELGESİ VE YED-İ VAHİT BELGESİ
Tek İmalatçı Belgesi nedir, nasıl alınır?
Türkiye’de bir başka imalatçı tarafından benzer şekil, terkip, teknik
özellik ve teknoloji ile halen imal edilmeyen, kullanma yeri ve maksadına göre, aynı çalışma şartlarında yerine başkaları kullanılmayan bir
madde veya mamülü yapan, o madde veya mamülün tek imalatçısıdır.
Tek İmalatçı Belgesi verilebilmesi için İşletmenin yazılı müracaatı
üzerine işletmenin Kapasite Raporu yoksa Kapasite Raporu yaptırılır.
Müteakiben aynı mamülü üreten Oda üyesi başka işletmelerin olup olmadığı araştırılır. Daha sonra söz konusu mamülü Türkiye’de başka
üreten olup olmadığı Oda tarafından TOBB’dan sorulur. TOBB’dan
başka imalatçı olmadığı cevabı geldiği takdirde ilgili Odalar nezdinde
araştırmaya girişilir ve en yüksek tirajlı 2 Gazeteye ilan verilir. Görüş
sorulan Oda’lardan gelen cevaplar müsbet ise bir tespit zabtı ile birlikte Oda Yönetim Kuruluna arzedilir.
Sanayi Odası, Yönetim Kurulu belgenin verilmesine karar verdiği
takdirde belge düzenlenerek işletmeye verilir. Tek İmalatçı Belgesinin
süresi iki yıldır. Bu sürenin bitiminde yeniden soruşturma yapılır ve gazete ilanı verilir.
Belge verildikten sonra aynı konuda imalatın mevcut olduğuna dair, TOBB ve Oda’ya herhangi bir bilgi intikal etmediği takdirde, işletmenin iki sene içindeki her müracaatında sadece TOBB’a sorularak aksi varit olmadığı takdirde ilgili işletmeye yeni belge verilir.
Seri imalat olmayan ve devamlılık arzetmeyen bir mamüle Tek
İmalatçı Belgesi verilemez.
Yed-i Vahit Belgesi nedir ve nasıl alınır?
2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi kuruluşlara pazarlık usulüyle satış imkanı veren Yed-i Vahit Belgesi; belli bir tarihte,
belli bir malın, belli bir mahalde veya Türkiye’de fiilen ve münhasıran
bir tacirin elinde bulunduğu tevsik eden bir belgedir.
Bir işletmenin, bir madde veya mamulün Yed-i Vahit’i olup olmadığı işletmenin yazılı isteği üzerine incelenir ve belirlenir.
Yedi-i Vahit Belgesi’ne konu olan mamül Türkiye’de üretilen ve
yalnızca üretici işletme eliyle satılan bir mamül ise önce yukarıda açıklanan Tek İmalatçı Belgesi alımı için gerekli prosedür esasları çerçevesinde araştırma yapılır. O malın Tek imalatçı olduğu tesbit edilen işlet119
meyi temsile yetkili imzalarla, bu malın yalnızca üretici işletme eliyle
satıldığını tevsik eden bir belgeye ve piyasadan yapılan istihbarat sonuçlarına göre konu Odanın Yetkili Kurullarınca görüşülerek karara
bağlanır. Sonuç olumlu olduğu takdirde talep sahibi işletmeye Yed-i
Vahit Belgesi düzenlenerek verilir.
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /Ankara
Tel: (312)418 43 21 Faks: (312) 417 15 57
http://www.tobb.org.tr
[email protected]
120
TÜKETİCİ HAKLARI DERNEKLERİ
Ülkemizde tüketici haklarının yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması
ile tüketicilerin korunması için çalışmalar yapmak amacıyla kurulan
derneklerin hedefleri şunlardır;
- Ülkemizde ve dünyada tüketicinin korunmasına ilişkin düzenlemeleri incelemek, bilimsel araştırma ve incelemeler yapmak.
- Yapılan çalışmalarla ilgili olarak, tüketicilerin bilgilendirilmesi ve
eğitilmesi ile söz konusu çalışmaları kamuoyuna duyurmak.
- Konferanslar, paneller, söyleşiler düzenlemek,
- Basın toplantıları ve açıklamaları yapmak.
- Tüketicileri ilgilendiren çeşitli konularda yapılacak ya da yapılması düşünülen hukuksal mevzuata ilişkin görüş ve önerilerde bulunmak, hazırlanan taslakları ilgili kurumlara vermek.
- Tüketicinin satın aldığı mal ve hizmetin fiyat, kalite, sağlık, güvenlik ve standardı yönünden korunması ve bilgilendirilmesi için girişimlerde bulunmak.
- Tüketici şikayetlerini incelemek ve değerlendirmek.
- Test laboratuarları kurmak.
- Dünyada geçerli olan tüketici hakları konusunda Tüketicinin bilinçlendirilmesi ve bu hakların uygulanması için gerekli önlemlerin
alınması konusunda girişimlerde bulunmak.
- Uluslararası tüketici örgütleri ile iletişim ve işbirliği sağlamak.
- Kitle İletişim araçları ile tüketicinin sesini duyurmak.
- Tüketici Kooperatiflerinin teşvik edilmesi için girişimde bulunmak.
- Enflasyon karşısında tüketicilerin ezilmemesi için girişimde bulunmak.
- Tüketicilerin yaşam düzeylerinin yükseltilmesi, ekonomik çıkarlarının korunması ve adil gelir dağılımının sağlanması için kamuoyu
oluşturmak, tüketicileri aydınlatmak ve bu amaçla ilgili merciler nezdinde girişimlerde bulunmak.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: 312-2860365 Faks: 312-2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
121
TÜKETİCİ SORUNLARI HAKEM HEYETLERİ
Hakem Heyetlerinin Kuruluş Amacı Nedir?
Tüketiciler ile satıcılar arasında çıkan uyuşmazlıkları çözümlemek
ve tüketici mahkemelerinde delil olarak ileri sürülebilecek kararları almak üzere il ve ilçe merkezlerinde hakem heyetleri kurulur.
İl hakem heyetleri il merkezleri sınırları içinde, ilçe hakem heyetleri ise ilçe sınırları içinde görevli ve yetkilidir. Başvurular, tüketicinin
mal veya hizmeti satın aldığı satıcının bulunduğu yerdeki hakem heyetine yapılır. Kapıdan satışlarla ilgili uyuşmazlıklarda tüketicinin bulunduğu yerdeki hakem heyetine başvurulur.
Tüketicinin ikametgahı ile satıcının bulunduğu yerin farklı olması
halinde tüketici başvurusunu, ilgili hakem heyetine intikal ettirilmek
üzere, ikametgahının bulunduğu yer hakem heyetine de yapabilir.
Büyükşehir statüsünde bulunan illerde kurulan il hakem heyetleri,
mal ve hizmet bedeli Bakanlıkça her yıl başında belirlenecek tutarın
üzerindeki uyuşmazlıklara bakmakla görevli ve yetkilidir. Bu bedelin
altındaki uyuşmazlıklara Büyükşehir Belediyesi sınırları dahilinde kurulu ilçelerdeki hakem heyetlerince ikinci fıkrada belirtilen esaslar
uyarınca bakılır.
Hakem heyetleri; görev, yetki ve çalışma kapsamı dışında kalan
başvuruları doğrudan ilgili kuruluşlara veya hakem heyetlerine intikal
ettirir.
Hakem Heyetleri Başkan ve üyeleri
Hakem heyetleri, başkan dahil 5 üyeden oluşur. Heyetin başkanlığı illerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürü veya görevlendireceği bir memur, ilçelerde Kaymakam ya da görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülür.
Diğer üyeler şunlardır :
• Belediye başkanının görevlendireceği uzman bir personel,
• Baronun mensupları arasından görevlendireceği bir avukat,
• Tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye,
• Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda ticaret ve sanayi odasının
ya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde ticaret odasının, satıcının esnaf ve sanatkar olduğu uyuşmazlıklarda, illerde esnaf ve
sanatkarlar odaları birliğinin, ilçelerde esnaf ve sanatkarlar odalarının görevlendireceği bir üye.
122
Hakem Heyetlerinin Sayısı
Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca, büyükşehir statüsünde bulunan illerde ve ayrıca ihtiyaç halinde diğer il ve ilçelerde İl Müdürlüklerinin
görüşü alınarak birden fazla Hakem Heyeti kurulabilmektedir.
Hakem Heyetlerine Başvuru
Uyuşmazlıklarla ilgili başvuru, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçenin, delil oluşturan ilgili belgelerle birlikte hakem heyetine verilmesiyle yapılır. Hakem Heyeti uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan ilgili kurum ve kuruluşlardan isteyebilir.
Hakem Heyetlerinin Karar Süresi ve İlanı
Müracaatlar, başvuru tarih ve sırasına göre en geç bir ay içinde hakem heyetince görüşülür ve karara bağlanır. Kararlar alındığı tarihten
itibaren 3 gün içerisinde taraflara tebliğ edilir. Hakem heyetlerinin kararları yalnız verildikleri uyuşmazlıklara ilişkin olup, ancak bunlar için
hüküm ifade eder.
Hakem heyetlerince alınan kararların taraf ve sonuçlarını gösterir
listeler, illerde Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerinde, ilçelerde Kaymakamlıklarda duyuru panolarında aylık olarak ilan edilir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
123
TÜKETİCİ KONSEYİ
Avrupa Birliği ile Gümrük Birliğine giden ülkemizin ilgili mevzuata uyum sağlamasında önemli bir adım olan 4077 sayılı Kanunun 2l.
ve 3l. maddelerine istinaden oluşturulan Tüketici Konseyinde 9 Bakanlık, 3 Müsteşarlık, TSE, DİE, TOBB, TESK, TMMOB, YÖK, Milli Kalite Konseyi,Tüketici Dernekleri,Tüketici Vakıfları,Tüketici Kooperatifleri Merkez Birliği,Tüketici Dernekleri üst kuruluşları temsil
edilmektedir.
Sanayi ve Ticaret Bakanının başkanlığında yılda en az bir kez toplanan Konseyin görevleri şunlardır;
- Tüketici ihtiyaçlarının ve çıkarlarının korunmasına ilişkin tedbirler
konusunda araştırma ve çalışmalarda bulunmak,
- Tüketici sorunlarının tüketici lehine çözümlenmesi amacıyla alınacak tedbirler ile Kanunun uygulanmasına ilişkin önerileri karara bağlamak ve ilgili mercilere aktarmak,
- Tüketicinin korunması ile ilgili kanun teklifleri, yönetmelik ve
tebliğler hakkında görüş oluşturmak ve önerilerde bulunmak,
- Tüketicinin korunması alanındaki gelişmeleri izlemek ve değerlendirmek,
- Tüketicinin eğitilmesi ve aydınlatılması için kitap, mecmua ve
broşür çıkarılmasına ve tüketicinin bilinçlendirilmesi için radyo ve televizyonlarda programlar düzenlenmesine ilişkin, usul ve esaslar hakkında önerilerde bulunmak,
- Konseye katılan tüketici örgütleri temsilcileri arasından Reklam
Kurulu’na gönderilecek üyeyi seçmek,
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
124
REKLAM KURULU
Reklam Kurulu, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun l7. maddesine göre TSE, TOBB, TESK, Reklamcılar Derneği,TTB,TBB,Gazeteciler Cemiyeti gibi Kamu ve Meslek Kuruluşlarından meydana gelmektedir.
Kurulun görevleri;
- Kanun’un l6 ncı maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak ticari ilan ve reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemek ve Bakanlık kanalı ile duyurmak,
- Ticari ilan ve reklamları, belirlenen ilkeler çerçevesinde re’sen veya yazılı başvuru üzerinde incelemek,
- İnceleme sonuçlarına göre Kanun hükümlerine aykırı hareket
edenleri cezalandırmak, sözkonusu ilan ve reklamları durdurmak
ve/veya aynı yöntemle düzeltmek hususlarında Bakanlığa önerilerde
bulunmaktır.
Kurul, ticari ilan ve reklamlarda uyulması gereken ilkeleri belirlemede; ülke koşullarının yanısıra, reklamcılık, alanında evrensel kabul
görmüş tanım ve kuralları ile gelişmeleri, Uluslararası Reklam Uygulama Esaslarını, reklamı yapılacak ürün veya hizmetlerin özelliğini ve
yürürlükteki özel mevzuat hükümlerini de dikkate alır.
Kurul tarafından belirlenen reklam ilkeleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tebliğleri ile duyurulur.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Tüketicinin Korunması Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365 Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
REKLAMCILAR DERNEĞİ
Yıldız Çiçeği Sokak No:19 Etiler 80630 İstanbul
Tel: (212) 2578873
Faks: (212) 2578870
http://www.rd.org.tr
[email protected]
125
126
KOBİ
FİNANSMANI
127
128
PROJE PROFİLİ
Proje Profilleri, yatırım yapma düşüncesinde olan yatırımcıların yatırım konularında karar vermelerine yardımcı olabilmek amacı ile çeşitli üretim dallarında hazırlanmış olan özet bilgilerdir .
Bu profillerde öncelikle üretim teknolojisi hakkında genel bir bilgi
verilir, daha sonra üretim prosesi tanıtılır, belirli bir kapasitede üretim
için ihtiyaç duyulan makine, teçhizat, işgücü, fabrika için öngörülen
açık ve kapalı alan, enerji, hammadde nicelik ve nitelik olarak belirtilir. Profilleri inceleyerek üretim konusuyla ilgili genel bir bilgi alınabilir, ancak profiller ön fizibilite niteliğinde olduğundan kesin yatırım
kararı verilmesi halinde pazar araştırması ve/veya fizibilite etüdü yaptırılması gereklidir.
KOSGEB Bölgesel Kalkınma Enstitüsü'nde T.C. Sanayi ve Ticaret
Bakanlığı'nın hazırladığı 76 adet Sanayi Profili ile Birleşmiş Milletler
Sınai Kalkınma Teşkilatı' nın (UNIDO) hazırladığı 465 Proje Profili (İngilizce) bulunmakta olup Bölgesel Kalkınma Enstitüsü'ne başvurulduğunda talep, sahiplerine gönderilmektedir.
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
Sanayi Genel Müdürlüğü
Eskişehir yolu 7.km No: 154 Ankara
Tel: (312)2860365
Faks: (312)2853144
http://www.sanayi.gov.tr
[email protected]
KOSGEB
Bölgesel Kalkınma Enstitüsü
Abdülhak Hamit Cad. No: 866
06470 Altmışevler /Ankara
Tel: (312) 3689506 Faks : (312) 3682225
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
129
KOBİ TEŞVİK BELGESİ
KOBİ Teşvik Uygulamasının Amacı Nedir?
Bu uygulama, Gümrük Birliği ve sonrasında gerçekleşecek olan
Avrupa Birliği içinde, ekonomik uyum sorunları ile karşı karşıya kalacağı düşünülen KOBİ’lerin kalkınma planı ve yıllık programlara uygun
olarak korunmaları, teşvik edilmeleri, üretim, kalite ve standartlarını
artırmaları ve/veya ürün geliştirmeye yönelik taleplerini karşılamaları,
istihdam yaratmaları ve rekabet edebilmeleri amacını taşımaktadır.
KOBİ Teşvik Unsurlarından Hangi İşletmeler Yararlanabilir?
• Faaliyetleri ve yatırımları imalat sanayi sektöründe olan,
• 250 kişiye kadar işçi çalıştıran,
• Kanuni defter kayıtlarında arsa ve bina hariç, makina-teçhizat, tesis, taşıt araç ve gereçleri, döşeme ve demirbaşları toplamı net
400 milyar TL.'sını aşmayan,
• Kararnamenin belirlediği şekilde; Kalkınmada Öncelikli Yörelerde %30, Diğer Yörelerde %40 olmak üzere, yatırımı gerçekleştirebilecek özkaynağa sahip olan,
• Halkbank tarafından yapılacak mali ve teknik değerlendirmelerde
olumlu bulunan, piyasada ticari itibar sahibi olan ve yaptığı işle ilgili
bilgi ve tecrübesi bulunan, KOBİ’ler yararlanabilmektedir.
Ancak bu işletmelerin; protesto, çek yasağı, haciz veya icrası, konkordato veya iflası olmaması gerekmektedir.
Teşvik Unsurlarından Yararlanmak İçin Ne Yapılması Gereklidir?
KOBİ teşvik unsurlarından yararlanabilmek için "KOBİ Teşvik
Belgesi" alınması gereklidir.
Teşvik Belgesi Nasıl Alınır?
"KOBİ Teşvik Belgesi Başvuru Formu"nu eksiksiz doldurup ilgili
Halkbank Şubesine vereceklerdir.
Halkbank Şubesi, başvuruda bulunan kişi hakkında gerekli araştırmayı yaparak, aranan şartlara sahip bulunanlara olumlu, gerekli şartları taşımayanlara ise gerekçelerini açıklayan olumsuz bir cevap verecektir.
130
Başvurusu olumlu bulunan KOBİ'ler Halkbank şubelerinden aldıkları (mevcut kapasiteleri ve mevcut makina-teçhizatları ile çalıştırdıkları işçi sayısını gösteren) bir formu yatırımın bulunduğu yerdeki Sanayi
Odasına tasdik ettireceklerdir.
KOBİ hakkındaki genel bilgiler, yatırımla ilgili bilgiler, yatırımın tutarı ,yatırımın finansmanı hakkındaki bilgi ve belgeleri Halkbanka verilecektir. Halkbank Proje Değerlendirme safhasından sonra; gerekli
şartları taşıyan KOBİ'ler adına Teşvik Belgesi başvurusunu Hazine
Müsteşarlığı'na yapacaktır. Hazine Müsteşarlığı'nın düzenleyip onayladığı KOBİ Teşvik Belgesi yine Halkbank tarafından KOBİ'lere ulaştırılacaktır.
Teşvik Belgesi Kapsamında Hangi Teşviklerden Yararlanılmaktadır?
KOBİ Teşvik Belgesi Kapsamında;
- Fon Kaynaklı Kredi (Yatırımları ve Döviz Kazandırıcı Hizmetleri
Teşvik Fonundan)
- Damga Vergisi ve Harç İstisnası
- Makina ve Teçhizatta KDV istisnası
- Gümrük Vergisi ve Fon Muafiyeti
- Yatırım İndirimi
- Kalkınmada Öncelikli Yörelerdeki Yatırımlarda Vergi, Resim ve
Harçlara İlişkin İstisna ve muafiyetler sağlanabilmektedir.
(Bu konuda detaylı bilgi KOBİ’lere Yönelik Finansal Destek ve
Yardımlar tablosunda verilmektedir, belgenin uygulanmasında her türlü yetki Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğüne aittir. KOBİ Teşvik
Belgesi Başvuru Formu Halkbank şubelerinden temin edilebilmektedir.)
TÜRKİYE HALK BANKASI
Söğütözü 2.Cadde No:63
06520 / ANKARA / TÜRKİYE
Tel: (312) 289 20 00 Faks: (312) 2295857
http://www.halkbank.com.tr
[email protected]
http:/www.syb.com.tr
http://www.tskb.com.tr
http://www.tkb.com.tr
131
132
KOBİLERE
FİNANSAL DESTEK VE
YARDIMLAR
Açıklama: Tablolarda belirtilen oranlar ve limitler ilgili kuruluşlarca
yeniden belirlenebildiğinden başvuru tarihindeki güncel oran ve limitlerin ilgili kuruluşlardan öğrenilmesi gerekmektedir.
133
134
KOB‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu'ndan) - 1
DESTEK KONUSU
KOB‹ Yat›r›mlar›nda
Devlet Yard›mlar›
Arsa Bina hariç net
sabit yat›r›m toplam›
400 Milyar TL’yi aflmayan, ba¤›ms›z
nitelikte veya sermayesinin en fazla % 25’i
büyük iflletmelere ait
olan Küçük ve Orta
ölçekli iflletmeler ile
mikro iflletmeler 400
Milyar TL’ yi aflmayan
yat›r›mlar›,
TEBL‹⁄
NO
TEfiV‹K BELGES‹ Bakanlar
Kurulunun
KOB‹’lerin makine 21.12.2000
ve teçhizat harcamalar› ile hammad- tarihli
de ve iflletme mal- karar›na
zemesi al›mlar›n›n istinaden
desteklenmesi
2001 / 1
amac›yla KOB‹
say›l›
teflvik belgesi
Uygulama
düzenlenir.
Tebli¤i
DESTEK UNSURLARI
Teflvik Fonu Kredisi
Yat›r›m kredisi tutar›
200 Milyar TL‘yi,
‹flletme sermayesi
tutar› 35 Milyar TL’yi,
Yat›r›m ve ‹flletme
Kredisi’nin birlikte
kulland›r›lmas›
durumunda 280
Milyar TL’yi
geçemez.
a) ‹stihdamlar›na göre ;
1 – 9 Mikro Ölçekli
‹flletmeleri
10-49 Küçük Ölçekli
‹flletmeleri
50-250 Orta Ölçekli
‹flletmeleri
‹malat,Tar›msal sanayi,
Turizm, E¤itim,
Sa¤l›k, Madencilik,
Yaz›l›m Gelifltirme
Yat›r›mlar› ile Ar-Ge,
Çevre Koruma ve
Teknoparklar da
yap›lacak yat›r›mlar
hariç OSB ve KSS’ de
yap›lacak komple yeni
yat›r›mlar hariç KOB‹
Teflvik Belgesi
düzenlenmez.
KOB‹’lerin serbest
bölgelerde imalat
sektöründe yapacaklar›
yat›r›mlar için KOB‹
teflvik belgesi
düzenlenebilir. ( a )
DESTEK KAPSAMI
Turizm,E¤itim ve
Sa¤l›k yat›r›mlar›n
da bina inflaat
harcamalar›,Sabit
yat›r›m tutar›n›n
% 20 ‘si oran›nda
dikkate al›n›r.
K.Ö.Y Normal Y Geliflmifl Y
Mikro Ölçekli
60%
50%
40%
Küçük Ölçekli
50%
40%
30%
Orta Ölçekli
40%
30%
20%
Çevre Koruma, Ar-Ge ve OSB‘lerde gerçeklefltirilecek
yat›r›mlar ‹çin yukar›da belirlenen oranlara 10 puan ilave
edilir.
Sabit yat›r›m tutar›n›n Geliflmifl ve Normal yörelerde
en az % 30’u , K.Ö.Y.’lerde en az % 20’sinin Öz
kaynaklardan karfl›lan›r.
Fon kaynakl› Yat›r›m Kredilerinin faiz oranlar› ; KÖY
yat›r›mlar›nda % 10, di¤er yöre yat›r›mlar›nda % 15,
‹flletme Kredilerinin faiz oranlar› ; K.Ö.Y ‘lerde % 15,
Di¤er yörelerde % 25’ tir.
Kredilerin 1 y›l› geri ödemesiz 4 y›l vadeli olup, ‹flletme
Kredileri’nin vadesi ise 2 y›ld›r.
‹malat ve Tar›msal Sanayi d›fl›ndaki Sektörlerde Fon
Kredisi oranlar›
K.Ö.Y Normal Y Geliflmifl Y
Teflvik Belgesine
konu yat›r›mlar için
Yat›r›mla ilgili
Kurulufllardan izin
ve / veya uygun
görüfl yaz›s›
al›nmas›
zorunludur.
Yat›r›m ‹ndirimi *
. Vergi, Resim, Harç
‹stisnas›
•
•
Turizm yat›r›m 40%
30%
20%
E¤itim yat›r›m
50%
40%
30%
Sa¤l›k, Maden
60%
60%
60%
Kalk›nmada öncelikli ve normal yöreler, OSB ve KOB‹
yat›r›mlar›nda %100 oran›nda uygulan›r.
Geliflmifl yöre yat›r›mlar›nda % 60 oran›nda uygulan›r.
Yat›r›m›n tamamlanmas›n› takip eden 2 y›l içerisinde
1000 $’l›k ihracat taahhüdüne ba¤l› olarak (fiirket kurulufllar›,
sermaye aktar›mlar› ve yat›r›m kredileri) damga vergisi ve
harçtan istisnad›r.
Yürürlük tarihi 01.01.1999, 193 Say›l› Kanun, Madde 30 Teflvik belgesi aranmaks›z›n yat›r›m indirimi oran› iflletmenin y›ll›k sabit yat›r›m tutar›n›n %40' d›r.
K.Ö.Y., Normal Yöre, Geliflmifl Yöre, OSB, KSS , Ar-Ge, Çevre Koruma, Turizm,E¤itim, Madencilik, Yaz›l›m Gelifltirme , Geliflmifl Yöre Di¤er yat›r›mlar›nda
Yat›r›m ‹ndirim Oran› % 100 olarak uygulan›r.
( a ) KOB‹’lerin Serbest Bölgelerde, ‹malat Sektöründe yapacaklar› yat›r›mlar› için düzenlenen Teflvik belgelerinde ; sabit yat›r›m tutar›na ba¤l› olarak :
Mikro ‹flletmeler için % 40, Küçük Ölçekli ‹flletmeler için % 30, Orta Ölçekli ‹flletmeler için % 20 oran›nda yat›r›m kredisi öngörülebilir .
135
KOB‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu'ndan) - 2
DESTEK KONUSU
KOB‹ Yat›r›mlar›nda
Devlet Yard›mlar›
‹LG‹L‹
KURULUfiLAR
- Hazine
DESTEK UNSURLARI
- T Kalk›nma B.
Turizm, E¤itim,
Sa¤l›k, Tar›msal
sanayi yat›r›mlar›
Yeni ve Kullan›lmam›fl olarak sat›n al›nan makine –
teçhizat›n ithal ve yerli teslimleri KDV ‘den istisnad›r.
. Gümrük Vergisi
Makine – Teçhizat ithali, gümrük vergisi ve toplu konut
fonundan istisnad›r.
Fon ‹stisnas›
. Enerji Deste¤i
26.2.99 tarih
Teflvik Belgeli yat›r›mlara tamamlama vizesinden sonraki
üç iflletme döneminde tüketecekleri elektrik enerjisi bedel
leri üzerinden indirim uygulan›r.
99/12478 say›l›
Bakanlar kurulu
karar› ile
. KOB‹ Yat›r›m
Ortakl›k fiirketleri
KOB‹ yat›r›m ortakl›k flirketlerine , bir önceki y›lda KOB‹’lere
ifltirak edilen toplam sermaye pay›n›n % 20’sini geçmemek
kayd›yla, Fon’dan kredi kulland›r›labilir.
Bu flirketlerin bir takvim y›l› içerisinde Fon’dan
kullanabilecekleri azami kredi miktar› 600 Milyar TL’s›n›
geçemez.
Kredinin faiz oran› % 15 olup, dört y›l vadelidir.
d) K.Ö.Y.’lerde yap›lacak
e¤itim yat›r›mlar› ile di¤er
yörelerde ki tevsi,
modernizasyon
yat›r›mlar›.
e) Maden üretim, iflleme
ve zenginlefltirme
yat›r›mlar›.
DESTEK KAPSAMI
KDV ‹stisnas›
Müsteflarl›¤›.
b ) Çanakkale-‹çel ‹l - Halk Bankas›.
s›n›rlar› aras›nda 3 Km.
derinli¤indeki k›y› fleridi
ile Nevflehir -merkez,
- T. S›nai
Ürgüp, Avanos ilçe
s›n›rlar› d›fl›nda
Kalk›nma B.
yap›lacak turizm
yat›r›mlar› ve konaklama
tesislerinin
- S›nai Yat›r›m
modernizasyonu
Bankas›
yat›r›mlar›.
c) K.Ö.Y.’ lerde
yap›lacak sa¤l›k
yat›r›mlar›.
TEBL‹⁄
NO
Kredi Garanti Kurulufllar›nca, KOB‹ Teflvik Belgeli
yat›r›mlara bir takvim döneminde verilen toplam teminat›n
% 10 ‘u geçmemek ve
Bu sürede üstlendikleri garanti / kefalet nedeniyle bankalara
ödemek zorunda kald›klar› toplam tazmin tutar›n›n % 50‘si
Fon’dan karfl›lanabilir.
. Kredi Garantisi
f) Yaz›l›m gelifltirme
yat›r›mlar›.
136
Kredi Garanti Kurulufllar›nca tazmin edilen garanti / kefaletler
dolay›s›yla firmalardan alacaklar›na mahsuben yapacaklar›
tahsilatlar›n ayn› oranda Fona iadesi zorunludur.
TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARINDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu) - ( 1 )
DESTEK KONUSU
- Katma de¤eri
yüksek,
‹LG‹L‹
KURULUfi
. Hazine
Müsteflarl›¤›
- Uluslar aras›
rekabet gücü
sa¤lamak
- Bölgesel
dengesizlikleri
gidermek,
- ‹stihdam yaratmak
üzere ;
‹leri ve uygun teknoloji
içeren yat›r›mlar›n
desteklenmesi amac›yla:
Makro ekonomik
politikalar, arz-talep
dengesi, sektörel, mali
ve teknik de¤erlendirmeye ba¤l› olarak teflvik
belgesine ba¤lanabilecek yat›r›mlar ;
Kalk›nmada Öncelikli
Yöre Yat›r›mlar› ile
Normal ve Geliflmifl
Yörelerde O.S.B. ve
K.S.S. ‘ lerde yap›lacak
yat›r›mlar, yat›r›m destek
unsurlar›ndan
yararlan›rlar
YÜRÜRLÜK DESTEK UNSURLARI
TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
Bakanlar
Gümrük Vergisi ve
Toplu Konut Fonu
Kurulunun ‹stisnas›
21.12.2000
. Halk Bankas›,
tarihli karar
. TKB
(Bölgesel
Yat›r›mlar)
. T.S.K.B.
. S.Y.K.B.
(Di¤er yat›r›mlar)
ve
2000 / 1 . Yat›r›m ‹ndirimi
say›l›
uygulama
Tebli¤ine
istinaden
DESTEK KAPSAMI
Teflvik Belgesi Kapsam›ndaki Makine -Teçhizat ithali,
gümrük vergisi ve toplu konut fonundan istisnad›r. Teflvik
Belgesi kapsam›nda hammadde ,aramal› ve iflletme malzemesi ithal edilemez .Kullan›lm›fl ithal makine-teçhizat
için toplu konut fonu tahsil edilir.
K.Ö.Y.,OSB ‘lerde yap›lacak yat›r›mlar için % 100, Normal
Yöre Yat›r›mlar›nda % 60, Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda
% 40,
Özel önem tafl›yan sektör yat›r›mlar›n da Y.‹. oranlar› %100
. ‹lgili Sanayi
Odalar›
. Makine- Teçhizata
KDV ‹stisnas›
Teflvik belgesi eki makine teçhizat listesinde onaylanan
(Adana, Ankara,
Bal›kesir, Denizli ,
Ege, Eskiflehir,
Gaziantep,
‹stanbul, Kayseri,
Kocaeli, Konya)
. Vergi Resim Harç
‹stisnas›
Yat›r›m›n tamamlanmas›n› müteakiben 10.000 $ tutar›nda
ihracat taahhüdüne ba¤l› olarak, fiirket kurulufllar›, sermaye
aktar›mlar› ve yat›r›m kredileri damga vergisi ve harçtan
istisnad›r.
. Enerji Deste¤i
26.2.1999 tarih,
99/12478 say›l›
Bakanlar Kurulu Karar›
. Arsa Tahsisi
Makine ve teçhizat›n ithal ve yerli teslimleri katma De¤er
vergisinden istisnad›r.
Teflvik belgeli yat›r›mlara tamamlama vizesinden sonraki
üç iflletme döneminde tüketecekleri elektrik enerjisi bedelleri
üzerinden indirim uygulan›r.
21.01.1998 tarih ve 4325 say›l› kanuna istinaden
Geliflmifl yörelerde sadece hizmet yat›r›mlar› ile ileri teknoloji yat›r›mlar› yap›lmas› öngörülmektedir. Belge Kapsam›nda ; Ar-Ge, Teknopark, biliflim
teknolojisi yat›r›mlar yer almaktad›r. Bu yat›r›mlar›n serbest bölgeler ve bölgesel geliflmeye yönelik olmas› halinde bu yat›r›mlar için yaln›zca Fon
Kaynakl› Kredi deste¤i içeren teflvik belgesi düzenlenir. Bölgesel Geliflme Yat›r›mlar›na 4.5 Trilyon TL’ye kadar kredi tahsisi yap›labilir. Bölgesel
Kalk›nma Yat›r›mlar›ndan amaç, ( Batman,Bingöl,Bitlis,Diyarbak›r,Hakkari,Hatay,Kars,Mardin,Mufl,Siirt,Tunceli ve Van) illerinde yap›lacak
komple yeni yat›r›mlar) ile Tar›msal sanayi yat›r›mlar›nda sözleflmeli üretimde kullan›lmak üzere iflletme kredisi tahsisi yap›labilir.
137
TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARDA DEVLET DESTEKLER‹ (Yat›r›mlar› Teflvik Fonu) - ( 2 )
DESTEK KONUSU
Kalk›nmada Öncelikli , Normal ve Geliflmifl
Yöreler ile O.S.B. ve K.S.S.‘ lerde yap›lacak;
Ar-Ge, Teknopark , Çevre Koruma
Yat›r›mlar›, Öncelikli Teknoloji alanlar›ndaki
yat›r›mlar, Alt yap› yat›r›mlar›, Elektrik
enerjisi üretimi yat›r›mlar›, Elektronik
Sanayi yat›r›mlar›, Tersane ve Gemi infla
Yat›r›mlar›,E¤itim, Sa¤l›k, Turizm, Maden
istihraç ve üretim, Spor tesisleri, Su dolum
tesisleri, Su ürünleri yetifltiricili¤i,
Müteahhitlik hizmetleri, yap- ifllet –devret
yat›r›mlar› ile Biliflim Teknolojisi ve Yaz›l›m
Sektörü yat›r›mlar› Kapsam›nda ki :
Tevsi, Modernizasyon, Yenileme ,Kalite
Düzeltme, Darbo¤az giderme,Entegrasyon,
Tamamlama, Ürün Çeflitleme ve komple
Yeni Yat›r›mlar ile OSB’ lere nakil yat›r›mlar›
ile ;
DESTEK UNSURLARI
. FONDAN KRED‹ TAHS‹S‹
21.01.1998 tarih ve 4325 say›l›
kanuna istinaden
Ar-Ge, Teknopark, Çevre Öncelikli
Teknoloji, KOB‹ ve Bölgesel
Geliflmeye Yönelik yat›r›mlar›n
desteklenmesi amac›yla fondan
kredi tahsisi yap›labilir.
Fon kaynaklar›ndan kredilendirilen
Yat›r›mlar›n makine, teçhizat ve
yaz›l›m giderleri ile teknopark ve
çevre koruma yat›r›mlar›nda bina inflaat giderleri dikkate al›n›r.
DESTEK KAPSAMI
Yat›r›mlar›n teflvik belgesine ba¤lanan yat›r›mlar için;
ASGAR‹ SAB‹T YATIRIM TUTARI
K.Ö.Y. Yat›r›mlar›nda 200 Milyar TL
Normal Yöre Yat›r›mlar›nda 400 Milyar TL
Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda 600 Milyar TL
Finansal Kiralama Yat›r›mlar›nda asgari sabit yat›r›m
tutar› bu miktarlar›n asgari % 25 ‘ idir.
TEfiV‹K BELGEL‹ YATIRIMLARDA ÖZ KAYNAK
Bu kapsamda yat›r›m harcamalar›n›n ORANLARI (Yat›r›m›n Finansman›)
en çok % 50’si Fon kaynaklar›ndan
kredilendirilebilecek olup, tahsis
• K.Ö.Y yat›r›mlar›nda % 20,
edilebilecek azami kredi miktar› 250
• Normal ve Geliflmifl Yöre Yat›r›mlar›nda % 40,
Milyar TL‘yi geçemez.
Yüksek teknoloji gerektiren,katma de¤eri
yüksek,vergi geliri ve istihdam art›r›c›
özelliklerden biri veya birkaç›n› ‹çeren ve sabit
yat›r›m tutar› 50 Milyon $ karfl›l›¤› TL üzerindeki
komple yeni Yat›r›mlardan Müsteflarl›kça uygun
görülenler.
FON KAYNAKLI KRED‹LER‹N GER‹ ÖDENMES‹
• Ar-Ge, Teknopark, Çevre koruma, Öncelikli Teknoloji
Alan›ndaki Yat›r›mlarda, 1 Y›l› ödemesiz 5 y›l
vadelidir.
‹MALAT SANAY‹ YATIRIMLARI
G›da-‹çki, Orman ürünleri, Dokuma-Giyim,
Deri-Kösele, Ka¤›t, Kimya,Lastik-Plastik, Cam
ve Cam ürünleri, Madeni eflya, Demir d›fl›
metaller, Makine imalat, Elektronik, Tafl›t
araçlar› ve Yan sanayi, Elektrikli ve Elektriksiz
Makineler, Meslek-Bilim-Ölçü-Optik-Donan›m,
Çimento, Seramik, Piflmifl kil ve Çimentodan
mamul ürünler, Ambalaj üretimi, K›rtasiye ve
Büro Malzemeleri
• Bölgesel Geliflme Yat›r›mlar›nda
3 y›l ödemesiz, 6 y›l vadelidir.
Tahsis edilecek kredinin bölgesel geliflme yat›r›mlar›nda
% 25’i, di¤er yat›r›mlarda % 50’si avans olarak verilebilir.
Bakiye hakedifl esas›na göre ödenir. Verilen avanslar,
hakedifllerden mahsup edilerek kapat›l›r.
TARIMSAL SANAY‹ YATIRIMLARI
Entegre Et ve Et ürünleri, Entegre Süt ve Süt
ürünleri ,
Yem Üretimi, tar›m ürünlerinin ifllenmesi ve
de¤erlendirilmesi
FON KAYNAKLI KRED‹LER‹N FA‹Z ORANI % 15
138
YATIRIM TEfiV‹K UYGULAMALARI KAPSAMINDA
YÖRELER‹N DA⁄ILIMI
Geliflmifl
‹stanbul, Kocaeli ( ‹l S›n›rlar› )
Yöreler
Ankara, ‹zmir, Bursa, Adana, Antalya
( Büyükflehir belediye Hudutlar› içi )
Ankara, ‹zmir, Bursa, Adana, Antalya,
Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada hariç)
(belediye hudutlar› d›fl›)
Normal
Yöreler
Afyon, Ayd›n, Bal›kesir, Bolu, Burdur, Bilecik,
Denizli, Düzce, Edirne, Eskiflehir,
Gaziantep, Hatay, Isparta, ‹çel, Kayseri, Konya,
K›rklareli, Kütahya, Mu¤la,
Manisa, Sakarya, Tekirda¤, Uflak, Yalova
Ad›yaman, Aksaray, A¤r›, Amasya, Ardahan,
Artvin, Bayburt, Batman, Bart›n,
Kalk›nmada
Bingöl, Bitlis, Çank›r›, Giresun, Gümüflhane,
Çorum, Çanakkale (Bozcaada ve Gökçeada),
Diyarbak›r, Erzincan, Erzurum, Elaz›¤, Hakkari,
I¤d›r, Kastamonu,
Öncelikli
Yöreler
Kahramanmarafl, Karaman, Karabük, Kars,
K›rflehir, K›r›kkale, Kilis, Malatya,
Mardin, Mufl, Nevflehir, Ni¤de, Ordu, Osmaniye,
Rize, Samsun, Sivas, Siirt, Sinop,
fianl›urfa, fi›rnak, Trabzon, Tokat, Tunceli, Yozgat,
Zonguldak, Van.
139
‹HRACATI GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 1
DESTEK KONUSU
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
‹hracata yönelik Devlet Para Kredi
yard›mlar› kapsam›nda, Koordinasyon
Yurtd›fl›nda düzenlenen
Kurulu'nun
Fuar ve Sergilere Milli
12.03.2001
Düzeyde veya Bireysel
Tarih,
2001/4
Kat›l›m›n Desteklenmesi
say›l› Tebli¤i
- ‹malat Sanayiinde
faaliyette Bulunan 1-200
aras›nda iflçi Çal›flt›ran
‹LG‹L‹
. Sabit Sermaye de¤eri
2 milyon $’› aflmayan
KOB‹ ‹flletmeleri
. Sektörel D›fl Ticaret
fiirketleri
DESTEK UNSURLARI
2
Milli düzeyde kat›l›mda Kat›l›mc› Firmaya , fuar organizatörü kurulufllara m üzerinden
ifltirakçi firma destekleri ödenecek kat›l›m bedelinin 20.000 $ ‘ › aflmamak üzere ;
a) KOB‹, SDTfi ve KÖY’lerde yerleflik firmalara % 80‘i
b) Di¤er firma ve kurulufllara % 50’si
- Fuar organizatörü kurulufllarca ;
Reklam, tan›t›m filmi, afifl, kitap, multivizyon gösterileri ile kokteyl
ve defile giderlerinin,
a) yurtd›fl› fuar organizasyonlar›nda % 60’› 40.000 $ ‘› aflmamak
üzere,
b) Türk ihraç ürünleri tan›t›m organizasyonlar›nda % 60’› 60.000 $‘›
aflmamak üzere karfl›lan›r.
Organizatör firma
destekleri
KURULUfi
DTM
Ürün gruplar›na göre
‹GEME
Para Kredi
Koordinasyon
Kurulu'nun
“ TURQUAL‹TY FROM
TURKEY “
29.01.2001
Tarih
Türk ürünlerinin yurtd›fl›nda markalaflmas›, tan›t›m
ve tutundurma ile Türk
Mal› ‹maj›n›n yerlefltirilmesine yönelik Faaliyetlerinin desteklenmesi.
- Biyoteknoloji, uzay ve havac›l›k teknolojileri, biliflim, ileri malzeme,
yaz›l›m ve donan›m konular›nda organizatörlere m2 üzerinden ödeyece¤i kat›l›m bedelinin
a) KOB‹, SDTfi ve KÖY ‘lerde yerleflik firmalara % 90’›,
b) Di¤er firma ve kurulufllar olmas› halinde % 60‘›,
- Bireysel olarak kat›l›mlarda stand kiras›n›n tamam› ve nakliye
harcamalar›n›n % 60’›, 25.000 $ ‘ › aflmamak üzere fatura
tarihindeki Merkez Bankas› döviz al›fl kuru üzerinden ödenir.
. KOB‹ ve SDTfi d›fl›nda
kalan büyük firmalar ve
kurulufllar
Marka tan›t›m ve
tutundurma deste¤i
DESTEK KAPSAMI
2000 / 3
say›l› tebli¤i
Bu destekten; Türkiyede - Marka Tescili ve Koruma giderlerinin en çok 50.000 USD $’l›k
k›sm›,
sektöründe kendi unvan
ve / veya markas›yla mal - Yurt d›fl›nda aç›lacak magaza ve ofislerin y›ll›k kira giderlerinin en
çok 200.000 USD $ l›k k›sm›,
üretimi ve /veya ticareti ile
ifltigal eden flirketler ile - Yurt d›fl›nda pazarlamaya dönük üretim faaliyetlerinin en çok
300.000 USD $‘l›k k›sm›,
SDfi‘ler yararland›r›l›r.
- Uluslar aras› kalite kontrol kurulufllar›ndan al›nacak sertifikasyon
giderlerinin en çok 50.000 $’›,
- Fason üretim yapan kurulufllar›n, Türk mal› ibaresi ile
gerçeklefltirdikleri sat›fllar› karfl›l›¤›nda, y›ll›k 100.000 USD $ ‘a
kadar ödenmifl vergi, resim, harç, SSK primi, enerji giderleri.
- Firmalar›n yurt içinde gerçeklefltirdikleri marka tasar›m giderlerinin
en çok 100.000 $ ‘l›k k›sm›.
- Üretici derneklerinin ürünlerinin Yurt d›fl›nda pazarlanmas›na
yönelik tan›t›m faaliyetlerinin en çok 50.000 USD $ ‘l›k k›sm›.,
- Yurt d›fl›ndaki ajanslara yapt›r›lacak tan›t›m-promosyon ve
dan›flmanl›k faaliyetlerinin en çok 50.000 USD $ ‘l›k k›sm›.
140
‹HRACATI GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 2
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
KURULUfi
TEBL‹⁄
NO
Uluslararas› fuarlara
KOB‹ Kat›l›m Deste¤i
(1-150 aras›nda iflçi
çal›flt›ran imalat sanayi
iflletmeleri)
KOSGEB
DESTEK KAPSAMI
Giderlerin% 50’sine kadar 5000 $ aflmamak
‹cra Komitesi
- Yer kiras›, stand inflas›, nakliye,
Karar›
sigorta ve gümrükleme, ulafl›m
kayd›yla Fuara gidifl-dönüfl uçak/otobüs
giderleri
bileti giderlerinin % 50’sine kadar
KOSGEB
‹fl Gezilerine Kat›l›m
Deste¤i (1-150 aras›nda
iflçi çal›flt›ran imalat
sanayi iflletmeleri)
‹cra Komitesi
Pazar Araflt›rma Deste¤i DTM
‹GEME
‹KV
Para Kredi
Koordinasyon
Kurulu'nun
31.07.1997
97/6 say›l›
tebli¤i
Yurt D›fl›nda Ma¤aza
DTM
Açma, ‹flletme ve Marka ‹GEME
Tan›t›m Faaliyetlerinin
Desteklenmesi
DESTEK UNSURLARI
Ulafl›m giderleri
Karar›
Para Kredi
Koordinasyon
Kurulu'nun
31.07.1997
97/6 say›l›
tebli¤i
Ülkeye ve ülke içinde gidilecek flehirlere
gidifl-dönüfl ulafl›m giderinin %50 sine kadar
KOB‹ ve SDTfi'ler taraf›ndan;
. Potansiyel Pazarlara bilgi
sa¤lanmas› amac›yla yap›lan
harcamalar
. Pazarlara tan›t›m için yap›lan
harcamalar
* Üretici flirketlerin $75.000 tutar›ndaki
projelerinin, y›l içerisinde kullanabilece¤i
azami miktar 15.000 $’d›r.
* SDfi ve üretici derneklerince yürütülen
projeler için y›ll›k azami destek tutar›
50.000 $ olup, proje baz›nda azami
destek tutar› 10.000 $’d›r.
. Sabit varl›k al›mlar›n›n bir defaya mahsus
. Türkiye'de yerleflik bir firman›n yurt olmak üzere giderlerinin 20.000 $’›
aflmamak üzere % 50'si,
d›fl›nda sat›fl yapmak amac›yla
depo, ma¤aza açmas› halinde . Y›ll›k kira giderlerinin 50.000 $’› aflmamak
. KOB‹ statüsündeki flirketlerin bir üzere ilk y›l % 50'si, ikinci y›l %30'u,
araya gelerek kuracaklar› SDTfi’ . Reklam harcamalar›n›n y›ll›k 30.000’› $
aflmamak üzere ilk y›l % 30'u, ikinci y›l
lerin yapaca¤› harcamalar
% 20'si,
- fiirketin bir defaya mahsus olmak üzere
toplam harcamalar›n›n % 50'si
Çevre Maliyetlerinin
Desteklenmesi
DTM
Para Kredi
Koordinasyon
Kurulu'nun
31.07.1997
97/6 say›l›
tebli¤i
KOB‹'lerin TSE ile akredite edilmifl Belgelerini almalar› halinde % 50 oran›nda
kurulufllar›ndan ;
. Kalite Güvence Sistemi Belgeleri
. Çevre Yönetim Belgeleri
. CE iflaretinin al›nmas› için yap›lan
harcamalar
. Uluslararas› nitelikteki kalite ve
çevre belgelerinin alma masraflar›
141
ARAfiTIRMA GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 1
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹ YÜRÜRLÜK
KURULUfi TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
Patent, Faydal› Model
Belgesi,
DTM
TPE
Endüstriyel Tasar›m
Ar-Ge Deste¤i
- 1-150 aras›nda iflçi
çal›flt›ran
- Gerçek usulde defter
tutan ,
- Sabit sermaye de¤eri
2 Milyon $ aflmayan
KOB‹ iflletmeleri bu
kapsam içerisindedir.
DESTEK UNSURLARI
Para Kredi TPE’ ye baflvuran Türkiye'de yerleflik
Koordinasyon gerçek kifliler destekten yararlanabilir;
Kurulu' nun
27.02.1998
98/3 say›l›
Tebli¤i
Hazine
Para Kredi Proje baz›nda;
Müsteflarl›¤› Koordinasyon Personel Giderleri
Kurulu'nun Alet, Teçhizat, Yaz›l›m Giderleri
TTGV
4 11.1998 Malzeme vb. Giderleri
98/10 say›l› Ürün gelifltirme baz›nda sermaye
Tebli¤i deste¤i
Stratejik odak konulu projelere
sermaye deste¤i
KOSGEB
Yaz›l›m Kullan›m
Deste¤i
- 1 – 150 aras›nda iflçi
çal›flt›ran
- sermayesinin % 25’den
fazlas› büyük ölçekli
iflletmelere ait olmayan Gerçek usulde defter
tutan ve sabit sermaye
de¤eri 2 Milyon USD $‘›
aflmayan KOB‹
iflletmeleri bu kapsam
içerisindedir.
3624 say›l› ‹flletmelerin rekabet güçlerinin
Kosgeb
artt›r›lmas› amac›yla;Yönetim bilgi
kanununun sistemi, üretim,tasar›m,planlama,
1. ve 4. Md. simülasyon,maliyet analizi
gibi konular› kapsayan bu destek
geri ödemesiz olup ticari yaz›l›mlar›
kapsamaz.
142
DESTEK KAPSAMI
. Patent
. TPE’ ne baflvuru için dosya haz›rlama
bedelinin %75'i, 1000 $’› aflmamak kayd›yla
. TPE’ne patent baflvurular› için ödenen ücretin
%75'i,
. Patent koruma amac›yla TPE' ye ilk 5 için
ödenen ücretin %75'i,
. Faydal› Model
. Faydal› Model baflvurusu dosyas›n›n
haz›rlanmas› ve belge düzenlemesi ile ilgili
ödenen miktar›n 500 $ ‘› aflmamak kayd›yla
% 75'i
. ‹lk 5 y›lda ödenen koruma ücretinin % 75'i
destek kapsam›ndad›r.
. Endüstriyel Tasar›m
Endüstriyel tasar›m tescil baflvurusu için
ödenen ücretin % 75'i destek kapsam›ndad›r.
. %50 sine sermaye deste¤i verilir.
2 y›l süreli, 1 Milyon $ limitli 1 y›l süreli,
100.000 $ limitlidir.
- Bilgisayar Destekli Tasar›m,Üretim ve
Robotik/Yönetim Bilgi Sistemleri/üretim
Planlama, takip ve Kontrolü/Bak›m-onar›m/
Simülasyon Teknikleri/Proje ‹zleme de¤erlendirme/E-Ticaret /Finansman ve maliyet
analizi/stok–Envanter Kontrolü/Lojistik- tedarik/
Toplam Kalite Yönetimi(ürün Test,Süreç kontrol
Konular›nda gelifltirilen yaz›l›m programlar›
için;
‹fiLETME BAfiINA YILDA AZAM‹ 10.000 USD
$ karfl›l›¤› TL
-TEKMER ‘lerde yer alan firmalarca gelifltirirlen
yaz›l›m program› tutar›n›n azami % 70‘i,
-Yurt içinde ki firmalar taraf›ndan gelifltirilmifl
yaz›l›m programlar›n› azami % 60‘›
ARAfiTIRMA GEL‹fiT‹RME DESTEKLER‹ - 2
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹
KURULUfi
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
DESTEK UNSURLARI
DESTEK KAPSAMI
Proje kapsam›ndaki;
. Personel
. Alet, teçhizat,
yaz›l›m, yay›n
. Dan›flmanl›k ve buna
eflde¤er hizmet
al›mlar›
. Ülke içindeki Ar-Ge
kurum ve
kurulufllar›na
yapt›r›lan Ar-Ge
hizmetleri
. Patent baflvurusu
. Malzeme giderleri
. Seyahat Giderleri
Ar-ge patentle sonuçlan›rsa %10
. Geçmiflteki kendi Ar-Ge faaliyetlerine veya bu faaliyet
sonucunda ald›¤› patente dayal› olan özgün ürün sat›fl›
halinde %20'ye kadar
. Doktoral› araflt›rmac› istihdam›yla ilgili giderin %15'i
. Ar-Ge yi üniversite, Teknopark, ülke içindeki baflka
araflt›rma kuruluflunda gerçeklefltirilmesi durumunda
ilgili giderin %10' u
. Ar-Ge faaliyetinin enformasyon, esnek üretim/esnek
otomasyon, ileri malzeme, gen mühendisli¤i/bioteknoloji,
havac›l›k ve uzay teknolojileri alanlar›nda olmas› halinde
%20'dir.
. Toplam destek Ar-ge harcamalar› toplam›n›n %50'sini
geçemez.
Destek süresi en çok 2 y›ld›r.
Hazine
Para Kredi . Personel
Müsteflarl›¤› Koordinasyon . Alet, teçhizat,
Ar-Ge Deste¤i
yaz›l›m, yay›n
Kurulu'nun
4.11.1998 . Dan›flmanl›k ve buna
1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran
98/10 say›l› eflde¤er
iflletmeler kapsam içindedir.
hizmet al›mlar›
Tebli¤i
. Ülke içindeki Ar-Ge
kurum ve
kurulufllar›na
yapt›r›lan Ar-Ge
hizmetleri
. Patent baflvurusu
. Malzeme giderleri
. Seyahat Giderleri
DTM verdi¤i destek tutar›na ilaveten %20 ek destek
Para Kredi
Koordinasyon
- 1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran (TÜB‹TAK) Kurulu' nun
4.11.1998
- Gerçek usulde defter tutan,
98/10 say›l›
- Sabit sermaye de¤eri
Tebli¤i
Ar-Ge Deste¤i
DTM
2 Milyon $ aflmayan
KOB‹ iflletmeleri
Bu kapsam içerisindedir.
Teknoloji Gelifltirme
Merkezi TEKMER ve
Duvars›z incübatör Deste¤i
KOSGEB
3624 say›l›
Kosgeb
kanununun
1. ve 4. Md.
- 1 – 150 aras›nda iflçi
çal›flt›ran
- sermayesinin % 25’den
fazlas› büyük ölçekli
iflletmelere ait olmayan
verilmektedir.
- Geri Ödemeli Destekler . Malzeme, teçhizat, Deneme amaçl› hammadde temini,
. Ürün kalitesi ve üretim teknolojisini iyilefltirmek üzere
- Geri Ödemesiz
kalite ve teknolojik alt yap› deste¤i.
Destekler
. dan›flmanl›k deste¤i ile
. e¤itim. fuarlara kat›l›m, yaz›l›m ve yay›n temini,
istihdam, patent,faydal› model,endüstriyel tasar›m, web
sayfas› tasar›m› gibi konularda entelektüel sermaye
- ‹fllik tahsisi
deste¤i.
. projelerin TEKMER içerisinde yürütülmesini sa¤lamak
üzere yer ve mekan ( ofis- büro ) temini.
143
E⁄‹T‹M - ‹ST‹HDAM DESTEKLER‹ ( Destekleme ve ‹stikrar Fonu )
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹
KURULUfi
YÜRÜRLÜK DESTEK UNSURLARI
TAR‹H‹
TEBL‹⁄ NO
E⁄‹T‹M DESTE⁄‹
KOSGEB
21.1.2000 ‹flletmelerin en fazla
DESTEKLEME ORANLARI
tarih ve
10
personeli
için
y›l
‹flletme Büyüklü¤ü Kalk›nmada Normal
2000/3
Say›l› ‹cra baz›nda en çok 2 farkl› ‹stihdam Say›s› Öncelikli Y. Yöreler
Kurulu karar›
1-9
80
70
e¤itim program› için
‹flletmelerde istihdam edilen
ifl gücünün,Özel ve kamu
kurum lar›n›n e¤itim
programlar›na kat›l›mlar›
amaçlanm›flt›r.
azami 4000 $ USD
destek sa¤lan›r
E⁄‹T‹M YARDIMI
DTM
‹malat Sanayinde faaliyette ‹GEME
olan
SDfi
1-200
‹ST‹HDAM YARDIMI
DTM
SDfi
DANIfiMANLIK DESTE⁄‹ KOSGEB
Para Kredi
Kurulu
29.01.2000
tarih
2000/2
Tebli¤ii
Para Kredi
Kurulu
29.01.2000
tarih
2000/1
Tebli¤ii
DESTEK KAPSAMI
Geliflmifl
Yöreler
60
10-49
70
60
50
50-99
60
50
40
100-150
50
40
30
E¤itim Programlar›n›n
Kapsam› :
* D›fl Ticaret, Gümrük
Kambiyo Mevzuat›
* ihracat Pazar
araflt›rma ve Analizi,
* Yaz›flma teknikleri ve
fiyat verme,
* ‹hracat Finansman›
sa¤lama teknikleri,
* Rekabet Hukuku, AB
WTO mevzuat›
* Uluslar aras›
pazarlama teknikleri
* Marka ve Moda
Tasar›m›
* Program bafl›na 7.500 $ aflmamak ve 3 ay›
geçmemek üzere SDfi ve KOB‹ ‘lerin Yurtd›fl›
e¤itim harcamalar›n›n SDfi ‘ler için % 75 ‘i KOB‹
‘ler için % 50‘si.
SDfi ‘lerin d›fl ticaret
faaliyetlerinde Yönetici
statüsünde nitelikli
eleman kullanmalar›n›
teminen ‹stihdam
edecekleri olarak ( Bir
yönetici ve iki elemana
yönelik )
. Yöneticinin,toplam azami 18.000 $ karfl›l›¤› y›ll›k
brüt maafl›n›n % 75 ‘ i -TL karfl›l›¤› olarak.
Pazarlama, Teknik,
‹dari ve Mali,
konularda
dan›flmanl›k verilir.
KOB‹' lerden gelen talebe istinaden, yap›lan inceleme
144
* Yurt içi e¤itim programlar›nda KOB‹ ‘ler için 5.000
$ ‘la SDfi ‘ler için 15.000 $ ‘la s›n›rl› olarak
Ve üç ay› geçmemek üzere ;
* SDfi ‘ler için % 75‘i, KOB‹‘ler için % 50 si destekleme
ve Fiyat istikrar Fonundan karfl›lan›r.
. Elemanlar›n ,toplam azami 9.000 $ karfl›l›¤› y›ll›k
brüt maafl›n›n % 75 ‘ i – TL karfl›l›¤› olarak.
sonras› dan›flman kullan›m›n›n uygun görülmesi halinde
KOSGEB dan›flman envanterine kay›tl› bir dan›flman
görevlendirilir.
KOSGEB ‹ST‹HDAM DESTE⁄‹
DESTEK KONUSU
‹malat sanayiinde faaliyet gösteren
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
TEBL‹⁄ NO
KOSGEB
‹stihdam edilen personelin ücret limitleri :
. 1 – 150 aras›nda iflçi çal›flt›ran,
. gerçek usulde defter tutan
‹cra Komitesi
24.04.2000
KOB‹ iflletmelerinin ihtiyaç duyduklar›
Üniversite ve Yüksek Okul mezunu kiflileri
istihdam etmelerine olanak sa¤lamak üzere,
DESTEK KAPSAMI
Tarih
- 4 y›ll›k Üniversite mezunlar› için: Brüt asgari ücretin
6 kat›.
- Yüksek okul mezunlar› için: Brüt asgari ücretin 4
kat›na kadar.
2000 / 10
Say›l› Karar›
‹fiLETMELERE VER‹LECEK DESTEK ORANLARI
GEL‹fiM‹fi YÖRELERDE
: % 60
NORMAL YÖRELERDE
: % 70
KALKINMADA ÖNCEL‹KL‹ YÖRELERDE : % 80
Bu destekten :
. K.Ö.Y ‘lerdeki iflletmeler ,
. ‹hracat yapan iflletmeler ,
. TSE – TSEK garanti belgesine
TEKMER VE DUVARSIZ ‹NKÜBATÖR DESTEKLER‹
ALAN ‹fiLETMELER
VE ORTKA/ORTLAB KURULUfiLARI ‹Ç‹N DESTEK
ORANLARI
sahip iflletmeler
. ‹SO-9000 kalite güvence sistemi
kurmufl ya da kurmakta olan
iflletmeler bu destekten
GEL‹fiM‹fi YÖRELERDE
: % 70
NORMAL YÖRELERDE
: % 80
KALKINMADA ÖNCEL‹KL‹ YÖRELERDE : % 90
- ‹hracat yapmayan iflletmeler 6 ay
süre ile 1 personel ,
- ihracat yapan iflletmeler 1 y›l süre
ile 1 Personel.
- KOSGEB bünyesindeki TEKMER,
duvars›z inkübatörlerde yer alan
iflletmeler ile ,
- ORTKA ve ORTLAB kurulufllar›
1 y›l süre ile bu destekten
yararlan›rlar.
145
ORTAK KULLANIM ATÖLYES‹ – ORTAK KULLANIM LABORATUARI
DESTEK KONUSU
ORTKA
‹LG‹L‹
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
KURULUfi
TEBL‹⁄
NO
KOSGEB
ORTAK KULLANIM ATÖLYES‹
Bölgesel
ORTAK KULLANIM
Kalk›nma
LABORATUARI
Enstitüsü
‹malat sanayindeki ‹flletmeler,
DESTEK KAPSAMI
Destekten yararlanacak asgari
Üye,Ve/veya iflletme say›s›
KOSGEB
ORTLAB
1-150 aras›nda iflçi çal›flt›ran,
3624 s.
DESTEK UNSURLARI
BKE
Geri ödemede ORTKA / ORTLAB ‘›n
iflletmeye al›nd›¤› tarih esas al›nacakt›r.
Kanunu ve
KOSGEB
Verilecek Destek Miktar› faizsiz olarak
geri ödenecektir.
YÖRE
ORTKA ORTLAB
‹cra Komitesi Geliflmifl Yöre 30
20
Normal Yöre
24.05.99 / 17
Kal. Öncelikli Y. 10
say›l› karar›.
20
10
5
Y›llar/Geri Ödeme Plan› %
Kooperatifler, TOBB ve TESK
YÖRE
1 2 3 4 5 6
ORTKA ve ORTLAB için
Geliflmifl Yöre
– 25 35 40 – –
kurulan benzer amaçl› Vak›f ve
KOSGEB katk› miktarlar› ;
Normal Yöre
– 15 20 30 35 –
fiirketler ile Sektörel D›fl
ORTKA için 150 Milyar TL ,
ORTLAB için 225 Milyar TL ,
bünyesindeki Odalar Borsalar,
Birlikler ve bunlar›n kat›l›m› ile
Ticaret flirketleri ne yönelik
olarak ;
Kal. Öncelikli Y. – – 15 20 30 35
Makine – Teçhizat için
KOSGEB katk› Oranlar›
( Yerli – ‹thal * )
‹flletmelerin modernizasyonu,
kalitelerini yükseltmek,
ürünlerini çeflitlendirmek,
ihracata yöneltmek ve istihdam›
gelifltirmek amaçlanm›flt›r.
YÖRE
ORTKA ORTLAB
Geliflmifl Yöre 60-50* 60-50*
Normal Yöre 70-60* 70-60*
Kal. Öncelikli Y. 80-70* 80-70*
146
YARIM KALMIfi YATIRIMLARIN EKONOM‹YE KAZANDIRILMASI DESTE⁄‹
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹
KURULUfi
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
Yar›m kalm›fl, ‹flletme
HM
Bakanlar
Sermayesi Yetersizli¤i
Bankalar
Kurulu’nun
(T.Vak›flar
5.3.1999
Bankas› ve
99/12477
T.Kalk›nma
Say›l› karar›
Bankas›)
Ve
Nedeni ile ‹flletmeye
Geçememifl veya K›smen
iflletmeye geçmifl
Yat›r›mlar›n Ekonomiye
kazand›r›lmas›
‹le ‹lgili
Bakanl›klardan
Yat›r›m ve
‹flletme
Belgesi almak
25.12.2000
tarihli
de¤ifliklik
karar›
DESTEK UNSURLARI
‹malat Sanayi
(ç›r ç›r ve paketleme
yat›r›mlar› hariç)
Tar›msal sanayi
(So¤uk hava depolar› dahil)
DESTEK KAPSAMI
Daha önce , KOB‹ Finansman›ndan
yararlanan iflletmeler , Kaynak
Kullan›m›n› Destekleme primi (KKDF)
Kaynak Kullan›m›n› Destekleme Kredisi
tahsis edilmifl Firmalar da talep etmeleri
halinde bu karar kapsam›nda Yat›r›m
Sa¤l›k ve E¤itim ve Turizm
yat›r›mlar›n›n teflviki ‹le
Üretim ve ‹stihdam›n
artt›r›lmas›
ve/veya iflletme kredisinden
yararlanabilirler
Yukar›da say›lan Destek unsurlar›ndan
Toplam sabit Yat›r›m›n fiziki yararland›r›lan Firmalar, bu karar
Gerçekleflme oran›n›n % 50 kapsam›nda Teflvik Belgesi
aranmaks›z›n Toplam 450 Milyar TL‘ ye
olmas›,
kadar fondan Yat›r›m ve/veya iflletme
Teflvik belgeli Yat›r›mlarda kredisi olarak yararland›r›l›r.
Yat›r›m›n gerçekleflen
k›sm›n›n Teflvik Belgesinde
Fon kaynaklar›ndan kulland›r›lacak
belirtilen tutarda olmas›,
Teflvik Belgesiz Yat›r›mlarda Yat›r›m Kredisinin faizi % 10,
Yat›r›m›n asgari öz kaynak
Oran›n›n % 30 olmas›
Yat›r›m Kredileri 2 y›l ödemesiz 5 y›lda
7 eflit taksitte Geri ödemelidir.
‹flletme Kredisinin faizi % 15 olup, 1 y›l›
ödemesiz,
Toplam 3 y›lda 5 eflit taksitte geri ödenir.
Bu karar ; Ad›yaman, A¤r›, Ardahan, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbak›r, Elaz›¤, Erzincan, Erzurum, Gümüflhane, Hakkari,
Hatay, I¤d›r, Kars, Mardin, Mufl, Ordu, Siirt, Sivas,fianl›urfa, fi›rnak, Tunceli, Van, Yozgat illerini kapsar .
Yukar›daki karar kapsam›nda an›lan firmalar ile 7/11/1996 tarih, 96/8905, 26/2/1999 tarih 99/12477, 9/4/1999 tarih 99/12655 say›l› kararlar
kapsam›nda kredi tahsis edilen firmalar da bu karar kapsam›nda yat›r›m ve /veya iflletme kredisinden yararlanabilirler.
147
ELEKTR‹K ENERJ‹S‹ DESTE⁄‹
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹
KURULUfi
YÜRÜRLÜK
TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
DESTEK UNSURLARI
Elektrik Enerjisi
HM
Bakanlar
Deste¤i
TEAfi
Kurulu’nun
TEDAfi
26.2.1999
Tamamlama vizesi yap›ld›ktan sonra
99/12478
Üç iflletme döneminde tüketecekleri
Say›l› karar›
Elektrik enerjisi bedellerinde ‹ndirim
DESTEK KAPSAMI
Yat›r›m Teflvik Belgesi kapsam›nda Söz konusu firmalar›n ;
(KOB‹ yat›r›mlar›) dahil
uygulan›r
1. iflletme y›l›nda tüketecekleri elektrik
enerjisi
Fatura bedellerine % 50 ,
2. iflletme y›l›nda tüketecekleri elektrik
enerjisi
Fatura bedellerine % 40 ,
3. iflletme y›l›nda tüketecekleri elektrik
enerjisi
Fatura bedellerine % 25 ,
Oran›nda indirim uygulan›r.
Bu karar ; Ad›yaman , A¤r› ,Ardahan , Bayburt , Batman , Bingöl , Bitlis , Diyarbak›r , Elaz›¤ , Erzincan, Erzurum , Gümüflhane ,
Hakkari, Hatay , I¤d›r , Kars , Mardin , Mufl , Ordu , Siirt , fi›rnak , Tunceli , Van , Yozgat illerini kapsar.
148
OLAGANÜSTÜ HAL BÖLGES‹ ve K.Ö.Y. YATIRIMLARININ TEfiV‹K ED‹LMES‹ ve ‹ST‹HDAM YARATILMASI
DESTEK KONUSU
‹LG‹L‹ YÜRÜRLÜK
KURULUfi TAR‹H‹
TEBL‹⁄
NO
Ola¤anüstü Hal
MAL‹YE
23.01.1998
Bölgesinde Ve
BAKANLI⁄I
Tarih
Kalk›nmada Öncelikli
Ve
Yörelerde ;
4325
Vergi Teflvikleri uygulamak,
Yat›r›mlara Bedelsiz arsa ve
arazi temin etmek suretiyle
DESTEK UNSURLARI
Gelir Ve Kurumlar
Vergisi ‹stisnas›
say›l› Kanun
98 / 1
say›l› tebli¤
Çal›flanlardan Kesilen
Vergilerin Ertelenmesi
‹stihdam imkanlar›n›
artt›rmakt›r.
SSK Primi ‹flveren
Pay› ‹stisnas›
Bedelsiz Arazi Tahsisi
Vergi ,Resim, Harç
‹stisnas›
DESTEK KAPSAMI
1.1.1998-31.12.1998 tarihleri aras›nda yeni ifle
bafllayan(ticari,s›nai,zirai,mesleki ve hizmet
iflletmecili¤i kapsam›nda say›lan ) Gelir ve
Kurumlar Vergisi mükellefleri, 10 iflçi
çal›flt›rmalar› kofluluyla, ifle bafllama tarihinden
itibaren 5 vergilendirme dönemi Gelir ve
Kurumlar Vergisinden istisnad›r.
31.12.2002 tarihine kadar uygulanmak üzere;
en son sigorta bordrolar›nda bildirdikleri iflçi
say›s›na ek olarak ifle ald›klar› ve fiilen
çal›flt›rd›klar› iflçilerin, ücretlerinden kesilen
Gelir ve Damga Vergileri 1 y›l süre ile
ertelenerek ödenir.
Yeni ifl yeri açan vergi mükelleflerinin bu ifl
yerlerinde Fiilen çal›flt›rd›klar› iflçilerin, prime
esas kazançlar› üzerinden tahakkuk ettirilecek
primlere ait iflveren hissesi hazinece karfl›lan›r.
K.Ö.Y’lerde, Organize Sanayi Bölgelerine
öncelik verilmek üzere en az 10 kiflilik istihdam
öngören teflvik belgeli yat›r›mlar için gerçek ve
tüzel kiflilere, Hazineye ait arsa ve arazilerin
mülkiyeti bedelsiz olarak devredilir.
31.12.2002 tarihine kadar uygulanmak üzere,
teflvik belgeli yat›r›mlarla ifllemlere uygulanan;
- Banka ve Sigorta ‹fllemleri Vergisi,
- Emlak Vergisi,
- Damga vergisi ve harçlar,
- Veraset ve intikal vergisi,
- Belediye gelirleri kanununa göre al›nan,
Vergi, Resim ve Harçlardan muaft›r.
Bu karar ; Ad›yaman, A¤r›, Ardahan, Bayburt, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbak›r, Elaz›¤, Erzincan, Erzurum, Gümüflhane , Hakkari, Hatay,
I¤d›r, Kars, Mardin, Mufl, Ordu, Siirt, fi›rnak, Tunceli, Van, Yozgat illerini kapsar.
149
TÜRKİYE HALK BANKASI’NIN KOBİ KREDİLERİ
• Üretim artışını sağlamak ve yeni yatırımları teşvik etmek,
• Kaliteli ve standartlara uygun, çağdaş ve yeni teknolojiye dayalı
üretimleri desteklemek,
• Yurtiçi ve yurtdışı kaynaklardan elde edilen fonlarla KOBİ'lerin
gerek Avrupa Birliği gerekse diğer ülkeler işletmeleri ile rekabet
olanağını geliştirmek,
• Ülke içinde ve dışında pazarlanabilir ürünleri, istihdamı artırıcı
üretim, kalite ve standardı geliştirici yatırımları finanse etmek,
KOBİ'leri dış ticarete yönlendirmek,
• Bilgi ve enformasyon ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla KOBİ'lere danışmanlık-eğitim hizmetleri sunmak, çalışanların mesleki eğitimlerine yardımcı olmak,
• Yeni girişimleri teşvik etmek, KOBİ'lere pazarlama, ortaklık, dış
finansman
• konularında yardımcı olacak diğer ülkeler yurtdışı işletmeleri ile
iletişimi sağlamak, amacıyla KOBİ’lere şu kredileri vermektedir;
• KOBİ Sanayi Kredisi
• KOBİ Yüksek Teknoloji Kredisi
• İş Makinaları Kredisi
• Turizm Kredisi
• Serbest Meslek Kredisi
• Onarım Kredisi
• Eximbank Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz KOBİ İhracat Kredisi
• Seracılık Kredis
• Kfw Teşvik Fonu
• Sanayileşme Fonu Döviz (Dm) Kredisi
• Ksf-1 Özel Kredi Fonu
• Ksf-1 Çevre Koruma Fonu
• Sınai Çevre Koruma Fonu
• Orta Vadeli Döviz Kredisi Iı
• KOBİ Teşvik Fonu Kredisi(Yatırımları Ve Döviz Kazandırıcı Hizmetleri Teşvik Fonu)
• Türk Cumhuriyetleri Fonu Kredisi
• Küçük Sanayi Siteleri Fonu
• Organize Sanayi Bölgeleri Fonu
150
• Tabii Afete Maruz Kalan Yöreleri Destekleme Fonu
• ISO 9000 Kalite Standartları Belgesi Ve Ce İşareti Kredisi
• Fuar Ve Sergilere Katılma Kredisi
• Spot Kredi
• Ürün Geliştirme Kredisi
• Bilgisayar Yazılım Kredisi
• İşyeri Yenileme ve Edindirme Kredisi
TÜRKİYE HALK BANKASI
Söğütözü 2.Cadde No:63
06520 Ankara
Tel: (312 ) 289 20 00 Faks: (312) 2295857
http://www.halkbank.com.tr
[email protected]
151
TÜRKİYE KALKINMA BANKASI
KREDİLERİ
Türkiye Kalkınma Bankası, anonim şirket statüsündeki işletmelere
kârlılık ve verimlilik anlayışı içinde kredi vermek, iştirak etmek suretiyle fınansman ve işletme desteği sağlamak, yurtiçi ve yurtdışı tasarrufları kalkınmaya dönük yatırımlara yöneltmek, sermaye piyasasının
gelişmesine katkıda bulunmak, yurtiçi, yurtdışı ve uluslararası ortak
yatırımları fınanse etmek suretiyle işletmeleri desteklemektedir.
TKB’nin Faaliyet Alanı Nedir?
Türkiye Kalkınma Bankası, başta sanayi ve turizm olmak üzere
enerji, eğitim, sağlık sektörlerindeki işletmelere;
• Proje Esaslı Kredilendirme,
• Finansal Kiralama,
• İştirak Yoluyla Finansman
alanlarında destek sağlamaktadır.
Kredi Türleri nelerdir?
• Dış Kaynaklı Döviz Kredileri
- KWF Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)
- Swiss Bank Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)
- İslam Kalkınma Bankası Kaynaklı Kredi( Kur Garantisiz)
• İç Kaynaklı Krediler
- Banka Kaynaklı Krediler
- Orta ve Uzun vadeli Krediler
- Yatırım Kredileri
- İşletme Kredileri
• Hazine Kaynaklı Krediler
TÜRKİYE KALKINMA BANKASI
İzmir Caddesi No:35 06640 Kızılay/Ankara
Tel: (312) 4179200 – 2318400 Faks: (312) 4183920- 2313125
http://www.tkb.com.tr
[email protected]
152
TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş.
KREDİLERİ
Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. 1987 yılında, Türkiye'nin artan
ihracat potansiyelinin desteklenmesi, ihracatın geliştirilmesi, ihraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlar
kazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılması
ve girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ile yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması, yurtdışında yapılacak
yatırımlar ile ihracat maksadına yönelik yatırım malları üretim ve satışının desteklenerek teşvik edilmesi amacıyla kurulmuştur.
Türk Eximbank, bu amaca yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurtdışında faaliyet gösteren müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi,
sigorta ve garanti programları ile desteklemektir. Eximbank’ın kredi,
garanti ve sigorta işlemlerini aynı çatı altında toplamış olması, ihracatçı KOBİ’lere verilen hizmetlerde bir bütünlük oluşturulmasına imkan
tanımaktadır.
Eximbank Kredileri şunlardır;
• Sevk Öncesi İhracat Kredileri:
ihracatçı ve imalatçıların ihracata hazırlık aşamasında finansman ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla TL veya döviz bazında kredi verilmektedir.
Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz İhracat Kredileri; Dış Ticaret
Sermaye Şirketleri (DTSŞ) hariç, ihracatçı veya imalatçı vasfını haiz
ihracatçı KOBİ’ler ile ihracat bağlantılı mal üreten imalatçı KOBİ’ler
(sadece nihai üreticiler), Kanun, Kararname ve Tebliğ'lerle ihracı yasaklanan malların dışında kalan ilgili mevzuat listelerinde de yer alan
Türk menşeili malların, serbest dövizle, kesin olarak ihracı taahhüdü
karşılığı kullandırılmak üzere aracı bankalara tahsis edilir.
İhracatçı vasfı, Vergi Kimlik Numarası ile, imalatçı vasfı ise Sanayi
Sicil Belgesi veya Kapasite Raporu ile tevsik edilir.
Kredinin vadesini, faiz oranını, kredilendirme oranını, kredinin döviz cinsini belirlemeye Türk Eximbank yetkilidir.
153
Türk Eximbank’ca, krediye aracılık eden bankalara, Sevk Öncesi
Türk Lirası İhracat Kredisi’nde TL bazında, Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi’nde ise A.B.D. Doları bazında genel kredi limiti tahsis edilmektedir. Aracı bankaların Türk Eximbank’ın nam ve hesabına kullandıracağı Sevk Öncesi Türk Lirası ve Döviz İhracat Kredileri’nin belirli
bir andaki anapara bakiyeleri toplamı sözkonusu limitler dahilinde kalacaktır. Bu limitler, bankalara ayrıca duyurulur.
Aracı bankaların kendilerine tahsis edilen Türk Lirası ve A.B.D.
Doları bazındaki Sevk Öncesi İhracat Kredileri Genel Limitleri’ nin
Türk Eximbank tarafından belirlenen asgari bir orana tekabül eden tutarını Küçük ve Orta Boy İşletmelere (KOBİ) kullandırması zorunludur.
• Performans Kredileri;
-Dış Ticaret Şirketleri (DTŞ) Kısa Vadeli Döviz ve TL İhracat
Kredisi
-Performans Döviz Kredisi Ve Performans Tl Kredisidir.
Dış Ticaret Şirketleri ( DTŞ ) Kısa Vadeli İhracat Kredisi:
Amacı, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış Ticaret
Şirketleri 'nin (SDTŞ) ihracata hazırlık dönemi finansman ihtiyacının
uygun bir vade ve maliyet ile karşılanması, böylece ihracat performanslarının artışının teşvik edilmesidir. Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından DTSŞ ve SDTŞ statüsü verilen ve kredibilitesi olumlu bulunan
KOBİ’ler bu krediden yararlandırılır.
KOBİ’lerin kredi limiti, bir önceki yıl ihracat performanslarına
bağlı olarak belirlenir. Kredi tutarı, FOB ihracat tutarının % 100' ü oranında belirlenir. Kredinin azami vadesi 180 gündür. Uygulanan faiz
oranı, uluslararası piyasalardaki faiz oranlarına göre değişmektedir.
Türk Eximbank' a ihracat kredi sigortası yaptıran firmalara döviz ve
TL kredilerinde ise faiz indirimi yapılmaktadır.
Performans Döviz Kredisi ve Performans TL Kredisi ; İhracata yönelik mal üreten imalatçı ve ihracatçıların uluslararası piyasalarda rekabet güçlerini artırmak ve ihracat projelerinin ihracata hazırlık aşamasında desteklemek amacıyla başlatılan bu Kredi programları, Dış Ticaret
Sermaye Şirketleri (DTŞ) ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) dışındaki işletmelere aracı banka olmaksızın doğrudan kullandırılmaktadır. Ancak bu işletmeler geçmiş takvim yılı itibariyle DAB/FOB bazın154
da asgari 500.000 ABD Doları tutarında ihracatı gerçekleştirmiş olmaları gerekmektedir.
Performans Kredilerinde taahhüt edilen FOB ihracat tutarının %
100' ü kredilendirilmektedir. Kredi vadesi, Performans Kredisi' nde
azami 180 gündür. İşletme limiti Türk Lirası ve Döviz Kredileri olmak
üzere toplam azami 10 milyon ABD Doları olup Döviz Kredisi talebi
bir seferde 5 milyon ABD Doları' nı, TL kredi talebi ise 1.5 trilyon TL'
yi geçemez.
Kredi kullanım aşamasında, kredi anapara ve faiz toplamının belirli bir oranında asli teminat (Banka Teminat Mektupları, Devlet İç Borçlanma Senetleri) tesis edilir. Faiz oranları, Türk Eximbank nezdindeki
kredi riskleri dikkate alınarak belirlenir.
Özellikli Krediler nelerdir?
- Kısa Vadeli İhracat Alacakları İskonto Programı
- Sevk Öncesi Reeskont Kredisi
- İslam Kalkınma Bankası Orta Vadeli Ticaretin Finansmanı Fonu
- İhracata Yönelik İthalatın Finansmanı Kredisi
- YurtDışı Mağazalar Yatırım Kredisi
- Turizm Pazarlama Kredisi
- Gemi İnşa Ve İhracına Yönelik Teminat Mektubu Programı
- İhracat Finansmanı Aracılık Kredisi (EFK) programı
- Özellikli İhracat Kredisi ve Kredi Sigortası Programı
- Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredisi
- Müteahhitlik Hizmetleri Köprü Döviz Kredisi
- Kısa Vadeli İhracat İhracat Kredi Sigortası Programı
Proje Değerlendirme Kredisi ve Prosedürü Nedir ?
Türk Eximbank'a yapılacak proje kredisi talebinin önce projenin
gerçekleşeceği ülkenin belirlediği öncelik sıralamasında yer alarak ilgili banka vasıtasıyla Türk Eximbank'a iletilmesi gerekmektedir. Proje
kredilerinden yararlanmak için yapılan başvurular Proje Değerlendirme Müdürlüğü tarafından incelenir.
Yüklenici işletme, proje gelir ve giderlerinin hesaplanmasına yönelik bilgileri, yatırım maliyetlerini oluşturan unsurların hangi oranlarda,
hangi ülkelerden temin edileceğini gösteren kapsamlı bir fizibilite raporunu başvuru sırasında Türk Eximbank'a sunmak ve değerlendirme
çalışmaları sırasında Türk Eximbank tarafından istenecek her türlü bil155
gi ve belgeyi mümkün olan en kısa süre içerisinde temin etmekle yükümlüdür. (Fizibilite raporunda yer alması istenen bilgileri içeren örnek formatlar Türk Eximbank 'tan temin edilebilir) 2001 yılında Türkiye İhracatçılar Meclisi kayıtlarına göre 31,064 milyar dolara ulaşan ihracata Türk Eximbank 2,7 milyar dolar kısa vadeli ihracat kredisi vermiş olup bu kredileri alan işletmelerin %61’i KOBİ’dir.
TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI A.Ş. (EXIMBANK)
Müdafaa Cad. No:20 Bakanlıklar 06100 / Ankara
Tel : (312) 417 13 00 Faks : (312) 425 78 96
http://www.eximbank.gov.tr
[email protected]
156
SINAİ YATIRIM BANKASI A.Ş KREDİLERİ
SYB kredileri genellikle orta ve uzun vadeli dövizle takip edilen
yatırım ve işletme kredilerinden oluşmaktadır.Kredilerin fon kaynakları uluslararası kalkınma kuruluşlarından, yerli ve yabancı bankalardan
ve devlet fonlarından oluşmuştur. Dünya Bankası ortalama %40 payla
en önemli plasman kaynağı durumundadır.
Yurt dışı kaynaklı fonlar genellikle belli amaçlara yönelik olarak
tahsis edilmektedir. Geçtiğimiz yıllarda KOBİ'lerin, işgücü-yoğun sanayilerin, turizmin, tarımsal sanayinin ve tekstil-konfeksiyon sanayinin gelişimi ve ihracatı teşvik için ayrılmış fonlar yatırımcılara kullandırılmıştır. Ayrıca, Türk işletmelerinin Kafkasya ve Orta Asya'daki
Türk Cumhuriyetlerine yapacakları yatırımları kredilendirmek amacıyla KFW-Üçlü İşbirliği Fonu sağlanmıştır.
Orta ve Uzun vadeli dış kredilerle ilgili olarak yapılan çalışmalar
sonucunda 1999 ve 2000 yıllarında yeni kaynakların temini mümkün
olmuştur. Bu kapsamda Avrupa Yatırım Bankası’ndan sağlanan 40 milyon EURO tutarındaki Otoprodüktör Enerji Kredisinin(Kojenerasyon)
kullanımına başlanmıştır.
Alman Sanayileşme Fonundan (KfW) sağlanan 50 milyon Euro
Hazine Garantisi tahtında depremden zarar gören bölgelerdeki orta ve
küçük sanayi kuruluşlarına kullandırılmak üzere Karadeniz Ticaret ve
Kalkınma Bankasından 10.000.000 USD tutarındaki kredi sanayicilerin
kullanımına hazır hale getirilmiştir.
Banka , Hazine Müsteşarlığı tarafından İspanya’dan temin edilen
30milyon ABD doları Alıcı kredisi ile gene Hazine Müsteşarlığı tarafından depremden etkilenen orta ve küçük sanayi kuruluşlarının finansmanı amacıyla Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC)’ndan temin
edilen JPY 27.500.000.000 tutarındaki kredi, Avrupa Yatırım Bankası
fonlarından her ölçekteki sanayi kuruluşlarının yararlanabileceği muhtemelen 150 miluon EURO tutarındaki kredi ile İslam Kalkınma Bankası’ndan küçük ve orta ölçekli işletmelerin leasing ve taksitli satış
yöntemleriyle finansmanında kullanılmak amacıyla temin edilecek
kredilerin kullandırılmasında aracı bankadır.
SINAİ YATIRIM BANKASI A.Ş.
Büyükdere cad. No: 129 80300 Esentepe/İstanbul
Tel: (212) 213 16 00 Faks: (212) 213 13 02
http://www.syb.com.tr
[email protected]
157
TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI
KREDİLERİ
Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, 1950 yılında Dünya Bankası'nın
desteği ve T.C. Hükümeti, T.C. Merkez Bankası ve ticaret bankalarının
işbirliği ile kurulmuş, Türkiye'nin ilk özel yatırım ve kalkınma bankasıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası'nın kuruluş amacı Türkiye'de öncelikle sanayi olmak üzere bütün ekonomik sektörlerde özel girişimin
yatırımlarını desteklemek, yabancı ve yerli sermayenin Türkiye'de kurulmuş veya kurulacak şirketlere iştirakine yardımcı olmak, Türkiye'de
sermaye piyasasının gelişmesine yardım etmektir. TSKB, özel sektörün geliştirilmesi amacını; Uygun biçimde mali destek sağlamak Danışmanlık, teknik yardım ve finansal aracılık hizmetleri sağlamak
suretiyle gerçekleştirmeye çalışır.
• Yatırım Kredileri
- Döviz Yatırım Kredileri
- TL Yatırım Kredileri
- Dövize Endeksli TL Yatırım Kredileri
• İşletme Kredileri
- Orta Vadeli İşletme Kredileri
- Kısa Vadeli İletme Kredileri
• Özel Nitelikli Krediler
• Finansal Kiralama
• AYB ve JBIC Deprem Kredileri
• Danışmanlık Hizmetleri ve Yayınları
- Proje Geliştirme
- Yönetim ve Denetimi Danışmanlığı
- Şirket Değerlendirme
- Ekspertiz Çalışmaları
- Pazar Araştırmaları
- Stratejik Ortak Bulma
- Özelleştirme Danışmanlığı
158
- Turizm Sektörü Danışmanlığı ve Satış Aracılığı
- Enerji Üretim Sistemleri Danışmanlığı
- İmalat Sanayiinin Alt Sektörlerinin İncelendiği Yıllık Sektör Raporları
- Haftalık Borsa Bülteni
- Türk Ekonomisindeki Gelişme ve Beklentilerin Özetlendiği ve 3
Ayda Bir Yayınlanan Ekonomik Raporlar
- İşletme Raporları
TSKB, yurtiçi ve yurtdışındaki danışmanlık şirketleri ve yatırım
bankaları ile sürekli temasta olup gerektiğinde proje bazında işbirliği
yapmaktadır.
TÜRKİYE SINAİ KALKINMA BANKASI A.Ş.
Meclisi Mebusan Caddesi No:161, 80040 Fındıklı-İstanbul
Tel: (212) 334 5050 Faks: (212) 243 29 75
http:/www.tskb.com.tr
[email protected]
159
AVRUPA YATIRIM BANKASI KREDİLERİ
Avrupa Birliği’nin özel finans kurumu olan Avrupa Yatırım Bankası (EIB) 1958’de Roma Antlaşması ile Birliğin hedeflerini gerçekleştirmesine yardımcı olacak yatırımları finanse etmek amacıyla kurulmuştur. Avrupa Yatırım Bankası AB’nin özerk finansman kurumu olup
AB üyesi veya AB’nin işbirliği ve ortaklık anlaşmalarının olduğu ülkelerdeki bölgesel kalkınma, ulaştırma, iletişim, çevre ve enerji altyapıları ile sanayi alanlarındaki yatırım projelerine dünyanın en uzun vadeli
kredi veren kuruluşudur. AYB’nin öncelikli hedefi Avrupa Birliği’nin
dengeli gelişimine katkıda bulunmaktır. Kalkınmada geri kalmış olan
veya dönüşüm sorunlarıyla karşı karşıya bulunan bölgelerde yatırımların teşvik edilmesi yoluyla ekonomik ve sosyal kaynaşmayı güçlendirmek, Avrupa Yatırım Bankası’nın değişmez bir önceliğidir. Bankanın
sağladığı finansmanın üçte ikisi, Yapısal Fonlardan ve Uyum Fonu’ndan yararlanma hakkına sahip olan nispeten yoksul bölgelere yöneliktir. Bu amaçla, Banka işletmelerin rekabet gücünün geliştirilmesine, küçük işletmeler için destek sağlanmasına, ulaştırma, iletişim ve
enerji aktarımı alanlarında trans-Avrupa şebekeler kurulmasına, çevrenin korunmasına, yaşam kalitesinin iyileştirilmesine, enerjiye bağımlılığın azaltılmasına ve doğal kaynakların daha rasyonel kullanımının teşvik edilmesine katkıda bulunur. Ayrıca; AB ülkelerinin yanı sıra başta
Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri (MDAÜ), Akdeniz Ülkeleri ile Lome Konvansiyonu ülkelerindeki yatırım projelerinin finansmanını da
desteklemektedir.
Kar amacı gütmeyen AYB’nin sermayesi, üye ülkeler tarafından
karşılanır. Üye ülkelerin Maliye Bakanları AYB Yönetim Kurulunu
oluşturur. AYB, mali piyasalarda konumunun sağladığı üstünlüklerden
girişimcileri yararlandırır. AYB kaynaklarının büyük bir bölümünü sermaye piyasalarından ödünç alır. AYB kredileri AB’nin özellikle bölgesel kalkınma amaçlı diğer mali araçlarını destekler niteliktedir. Gerek
kamu sektörü, gerek özel sektör projelerinin yararlanabildiği AYB kredileri ağırlıklı olarak ulaştırma, haberleşme, çevre, enerji, sanayi, tarım
ve hizmetler sektörüne verilmektedir. Kredi oranı genel olarak projenin
toplam yatırım maliyetinin %50’sini aşmamaktadır.
160
AYB-Türkiye İlişkileri
Gümrük Birliği öncesi dönemde Mali Protokoller kapsamında AB
bütçesinden ve AYB kaynaklarından 1964-1979 yılları arasında Türkiye’ye 705 milyon Euro kredi sağlanmıştır. Keban ve Karakaya barajları, I. Boğaz köprüsü ve Petkim gibi Türkiye’nin önemli altyapı projelerine AYB aracılığıyla AB bütçesinden uygun kredi verilmiştir.
AYB ile ilişkiler 1980 yılı sonrasında IV. Mali Protokolün işlerlik
kazanamaması ve Türkiye-AB arasında siyasi nedenlerden dolayı yaşanan soğukluk sonucunda kesintiye uğramıştır. AYB kredi imkanlarının
yeniden Türkiye’ye açılması 1996 yılında Türkiye ile AB arasında
Gümrük Birliğinin tamamlanması ile mümkün olmuştur. 2000 yılında
Türkiye’ye deprem zararlarını karşılamaya yönelik olarak oluşturulan
600 milyon Euro’luk TERRA paketinden 375 milyon Euro ve AvrupaAkdeniz Ortaklığı paketinden 200 milyon Euro olmak üzere toplam
575 milyon Euro’luk kredi sağlanmıştır. 2001 yılında ise Türkiye Sınai
Kalkınma Bankası ve Vakıflar Bankası tarafından KOBİ’lere kullandırılacak 125 milyon Euro tutarındaki Global Kredi paketinin sözleşmesi imzalanmıştır.
AYB nasıl çalışır?
AYB kamu ve özel sektör projelerini finanse etmektedir. Bunlar;
• Hükümet- Her türlü temel altyapı projeleri
• Bankalar- Ticari Bankalar ve Yatırım Bankaları
• Belediyeler
• Özel Şirketler
AYB 30-40 milyon Euro’luk projelerle direkt temas kurarken daha
küçük ölçekli kredi taleplerini aracı bankalar kanalıyla kabul etmektedir. Türkiye’deki AYB aracı bankaları;
• Türkiye Sınai Kalkınma Bankası
• Sınai Yatırım Bankası
• Vakıflar Bankası’dır.
AYB Proje Şartları
• Projeler genel ekonomiye katkı sağlamalı
• Teknik olarak proje çalışmalı
161
• Mali olarak kendi kredisini kazanacak düzeyde olmalı
• Çevreye duyarlı olmalı
Finansman Şartları
Sanayi Projelerinde asgari 4 yıl azami 15 yıl vade şartı konulmuştur. Faiz oranları en düşük düzeydedir. Yatırım tutarının %50 si oranında kredi imkanı vardır. Kamu’da hükümet garantisi, özel söktör’de A
düzeyinde notu olan Banka teminatı gerekmektedir. AYB politik riski
üstlenmektedir. Ülke riski üstlenilirken ücret talep edilmemektedir.
Paylaşılan riskler şunlardır;
• Döviz sıkıntısı riskleri,
• Kamulaştırma durumunda ödeyememe halindeki riskler,
• İç savaş ve diğer savaş durumundaki riskler.
Bütçesi 25 milyon euro kadar olan projeler Küçük ve Orta Boy proje,
Bütçesi 25 milyondan fazla olan projeler ise büyük projeler olarak
kabul edilmektedir.
AYB’nin Türkiye’de kullandırmakta olduğu kredi türleri ve aracı
bankaları;
Kredi Türü
Aracı Kurum
Kredi Tutarı(euro)
Sanayi İşletmelerine
yönelik Deprem Kredisi (TERRA) TSKB,SYB,Vakıfbank
75.000.000
Global Kredi I
TSKB,SYB
50.000.000
Global II
TSKB,Vakıfbank
125.000.000
Sınai Kirliliği Önleme Kredisi
TSKB,SYB,Vakıfbank
70.000.000
Enerji Otoprodüksyon Kredisi
TSKB,SYB
40.000.000
AYB KOBİ kredilerinden yararlanma kriterleri;
- KOBİ olma kriteri ( 500 kişiyi aşmamalı,Bilgi teknolojileri,turizm,sanayi alanlarında faaliyet gösteren,net sabit varlığı 75 milyon Euro’dan az olmalı)
- Geri ödemesi 2 yıl ödemesiz toplam 7 yıl dır.
- Ödeme 6 ayda birdir.
Türkiye’de AYB Çevre kredilerinden yararlanma kriterleri;
- Sınai kirliliğin önlenmesi amaçlı projeler olmalı,
162
- Sanayi ve Ticaret Bakanlığının az gelişmiş yöre projeleri( OSB,ve
özel sektör projeleri )
- Vade 3 yılı ödemesiz toplam 7 yıl
- 6 ayda bir geri ödeme
Türkiye’de AYB Deprem kredilerinden yararlanma kriterleri;
Deprem bölgeleri olan Sakarya, Bolu, İzmit, Düzce,Yalova şehirleri için kullandırılmaktadır. Depremden fiziki hasar görmüş işletmelerin
yerine koyma, rehabilitasyon ve yeniden inşa yatırım harcamaları
finanse edilecek olup bu yatırımların modernizasyon veya tevsi unsuru
içeren bölümleri de kredi kapsamına alınabilecektir.
İşletmelerin gerçekleştirecekleri yatırım tutarının %50’si olmak
üzere asgari 20.000 Euro, azami 5 milyon Euro kredi kullandırılmaktadır. Geri ödeme, 3 yıl ödemesiz, toplam 7 yılda yapılacaktır.
http://www.tskb.com.tr
http://www.syb.com.tr
http://www.vakifbank.com.tr
163
ASYA KALKINMA BANKASI
KREDİLERİ
Asya Kalkınma Bankası; Asya ve Pasifik' teki fakirliğin azaltılması
ve bölge ülkeleri arasında ekonomik- mali işbirliğinin özendirilmesi
amacıyla 1966 yılında kurulmuş çokuluslu bir kalkınma finansmanı kurumudur. Bankanın aylık " ADB Business Opportunities " adlı bülteni
yayımlanmaktadır.
AKB’nin Amaçları Nedir?
- Ekonomik Büyümenin artırılması,
- Fakirliğin azaltılması,
- Kadınların statülerinin artırılması,
- İnsan sağlığı, yaşam standardı ve geçim koşullarının geliştirilmesi, nüfus planlaması,
- Doğal kaynak ve çevre kullanımına yardım sağlanması
AKB’nin Faaliyetleri Nedir?
- Bölge dışı kaynaklardan bölgeye sermayeyi çekmek,
- Gelişmekte olan ülkelere kredi vermek veya sermeye yatırımı
yapmak,
- Kalkınma proje ve programlarına teknik yardım ve danışmanlık
hizmetleri vermek,
- Kamu ve özel sektör sermayesini kalkınma yatırımları için kullanmak,
- Kalkınma politikaları ve planlaması konusunda üye ülkelerden gelen yardım isteklerine cevap vermektir.
ASYA KALKINMA BANKASI
http://www.adb.org
164
KREDİ GARANTİ FONU A.Ş.
Kredi Garanti Fonu Nedir? Amacı nedir? Ne Zaman Kurulmuştur?
Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş. , küçük ve orta ölçekli işletmelerin bankalardan alacakları kredilere teminat sağlamak
amacıyla 1991 yılında Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu
(TESK), Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği (TOBB), Türkiye Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek
Mensupları ve Yöneticileri Vakfı (TOSYÖV) ve Mesleki Eğitim ve
Küçük Sanayii Destekleme Vakfı (MEKSA) tarafından kurulmuştur.
Daha sonra bu ortaklığa KOSGEB ve Türkiye Halk Bankası A.Ş. katılmışlardır.
Bilindiği gibi küçük işletmeler banka kredisi olanaklarına büyük
işletmeler kadar kolay ulaşamamaktadırlar. Bunun sebeplerinden birisi olan teminat problemi, KGF garanti/kefaleti ile giderilmekte, bu sayede KOBİ’lerin de banka kredileri kullanma imkanı doğmaktadır.
Riskin paylaşımı ilkesine dayanan kredi garanti sistemi sayesinde
daha geniş bir kesime, en düşük maliyetle, devamlı bir kredilendirme
amaçlanmaktadır. Ayrıca KOBİ’lerin ihtiyacına göre , orta - uzun vadeli ve uygun koşullu kredi alabilmeleri kredi garantisi ile kolaylaşmaktadır.
KGF garanti/kefaleti kamusal teşvik programları içerisinde yer
alan garantiler için de önem arzetmektedir. Özellikle KOBİ’lerin kullandığı teşvikli kredilere verilen garantilerle bir çok projenin hayata
geçmesi sağlanmıştır.
Garanti/Kefalet Şartları Nelerdir?
Kredi Garanti Fonu, 250 işçiye kadar çalışanı olan işletmeleri KOBİ olarak kabul etmekte, bu tanım kapsamında küçük ve orta ölçekli işletme sahibi tacir-sanayiciler ile esnaf-sanatkarlar ve genç girişimcilerden gelen garanti/kefalet taleplerini karşılamaktadır. Türkiye’nin bütün
bölgelerdeki esnaf-sanatkar ve KOBİ’ler, KGF teminatından yararlanabilmektedir.
Risk paylaşımı ilkesine göre çalışan kredi/garanti uygulamasında
kredinin tamamına teminat oluşturulmamakta, kredinin belli bir ora165
nında garanti/kefalet verilmektedir. 200.000 euro karşılığı TL’ye kadar
olan garanti/kefalet taleplerinde azami oran %80 olup, bunu aşan garanti/kefaletler için kredinin en çok %70’i kadar teminat sağlanmaktadır. KGF garanti/kefaletinin üst sınırı, en çok 400.000 euro eşdeğeri
TL.'sıdır
Kredi Garanti Fonu’na yapılan Başvurularda , başvuruyu yapanların yapılabilir bir projeleri olmalıdır. Kredi Garanti Fonu, değerlendirmesinde önceliği projenin yapılabilirliğine, yeterliliğine, firmanın ve
ortaklarının liyakatine, moralitesine, özkaynak katkısına ve kredinin
geri ödenebilirliğine vermektedir. Teminat, bu değerlendirmede en son
unsur olarak görülmekte ve gerekli görülen hallerde bankanın ilkelerine uymadığı için kabul etmediği türdeki teminatlar KGF tarafından kabul edilmektedir.
Eski borçların ve kredilerin ödenmesi amacıyla kullanılacak krediler için KGF garanti/kefalet vermemektedir.
KGF Hangi Tür Kredilere Garanti Verir?
• Yeni iş kurma,
• Mevcut tesisin genişletilmesi
• Hammadde temini
• Yeni teknoloji kullanımı
• Yeni iş yerine taşınma
• Nakit sıkıntısı giderme
• İhracatın ve İthalatın finansmanı
• Teminat mektubu amaçlı krediler
• KOBİ’lerin kullandığı diğer nakdi ve gayrinakdi kredilerdir.
BAŞVURU VE İZLENECEKAŞVURU VE İZLENECEK YOL
Başvuru Ve İzlenecek Yolu Biliyor musunuz?
BAŞRU VE İZLENECEK YOL
KOBİ, kredi talebiyle banka şubesine başvurduktan sonra, bankaca yapılan değerlendirmede kredi başvurusu uygun bulunmakla birlikte teminat eksiği sözkonusu ise banka, KGF garanti/kefaletini temin etmek amacıyla dosyayı KGF’na gönderir. KGF uygulamasında bütün
Halkbank şubeleri KGF’na başvuruya ücretsiz aracılık etmekte ve bu
uygulama hakkında bilgi vermektedir.
166
KGF uzmanları, garanti/kefalet talebiyle ilgili olarak işletme ile bir
görüşme - mümkünse işletme işyerinde- yapar ve işletmenin mevcut
durumu ve projesi hakkında inceleme raporu düzenlerler. Garanti/kefalet talepleri nihai olarak KGF Genel Müdürlüğü’nün önerileri üzerine
ortakların temsilcilerinden oluşan Onay Komisyonunda tartışılarak karara bağlanır ve talep sahibi KOBİ ve bankaya bildirilir. Garanti/kefalet verilmesine karar verilen işletmelerden bir garanti/kefalet taahhütnamesi alınır ve işletme ve kefillere imzalattırılır. Ayrıca kararda belirtilen diğer şartların da bulunması halinde bu şartların yerine getirilmesini müteakip Kredi Geri Ödeme Garantisi düzenlenerek bankaya gönderilir.
Kredinin KGF’nun garanti/kefaleti ile kullanılması durumunda da,
kredi vadesi boyunca her yıl peşin olarak, garanti/kefalet bakiyesi üzerinden % 3 oranında komisyon alınır.
KREDİ GARANTİ FONU İŞLETME VE ARAŞTIRMA A.Ş.
Adakale sok. No: 28/1 Yenişehir - Ankara
Tel: (312) 4356426 – 4356596 Faks: (312) 4344889
http://www.kgf.com.tr
[email protected]
KGF İstanbul Bürosu
Zeytinlik Mah. Fahri Korutürk Cad. No:11
34710 Bakırköy / İstanbul
Tel: (212) 5437712 Faks: (212) 5719073
167
HALK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.
Türkiye Halk Bankasının yaygın yurtiçi ve yurtdışı şube ağı desteği
ve SPK’dan alınan yetki çerçevesinde halka arza aracılık,alım satım
aracılığı, portföy yönetimi, yatırım danışmanlığı, repo ve ters repo işlemleri, kredili menkul kıymet açığa satış, ödünç menkul kıymet almaverme işlemleri yapmak üzere 1997 yılında kurulan şirketin sermayesi
2,5 Trilyon TL olup T.Halk Bankası A.Ş., T.Halk Bankası Personeli
Yardımlaşma Vakfı,Obitaş A.Ş.,Birlik Sigorta A.Ş. ve Karya A.Ş. ortaklarıdır.
Şirket, KOBİ’lere şu hizmetleri vermektedir;
• Yurtiçi sermaye piyasası işlemleri,
• Yatırım finansman danışmanlığı
• İşletmelerin sermaye arttırım ve ortak satışları,
• İşletmelerin devir ve birleşme işlemleri,
• Yabancı şirket evlilikleri,
• Yurtdışında hakla arz işlemleri,
HALK YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.Ş.
Söğütözü 2.Cadde No:63
06520 / Ankara
Tel: (312 ) 289 20 00 Faks: (312) 2295857
http://www.halkbank.com.tr
[email protected]
168
SERMAYE PİYASASI KURULU
Sermaye Piyasası Kurulu, yetkilerini kendi sorumluluğu altında bağımsız olarak kullanan, idari ve mali özerkliğe sahip, Devlet Bakanlığı
ile ilgili, düzenleyici bir kamu kurumudur. Kurul' un giderleri özel bir
fondan karşılanır. Menkul kıymet ihracatı yapanlar, ( şirketler, yatırım
fonları, yatırım ortaklıkları ) bu fona ihraç ettikleri menkul kıymetlerin
binde ikisi tutarında ücret öderler.
Temel Amaçları Nelerdir?
- Sermaye piyasasının işleyiş kurallarını belirlemek,
- Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en
iyi biçimde yararlanmalarını sağlamak,
- Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve
menfaatlerini korumak,
- Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamak,
- Bu hedeflere uygun kanun, yönetmelik ve tebliğlerde düzenlemeler yaparak, piyasaların gözetim ve denetimini sağlamak
Görevleri Nelerdir?
- Sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içerisinde
çalışarak tasarruf sahiplerinin ve yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır.
Yetkileri Nelerdir?
- Kendi gözetimi altındaki piyasalarla ilgili düzenlemeler yapmak,
- Menkul kıymetlerle ilgili düzenlemeler yapmak,
- Sermaye piyasasından menkul kıymet ihracı yoluyla fon sağlayan
şirketlere ilişkin düzenlemeler yapmak,
- Sermaye piyasası kurumları ile ilgili düzenlemeler yapmak
SERMAYE PİYASASI KURUMU
Doç.Dr Bahriye Üçok Cad. No: 13 06500 Beşevler-Ankara
Tel: (312) 212 62 80 Faks: (312) 212 48 42
http://www.spk.gov.tr [email protected]
İstanbul Temsilciliği
Akmerkez E-Blok Kat 11 80600 Etiler-İstanbul
Tel: (212) 282 09 34 Faks: (212) 282 06 63
169
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
İMKB’nin Kuruluş Amacı Nedir?
06.10.1983 tarih ve 91 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile kurulan İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), hisse senetleri, hazine bonoları ve devlet tahvilleri, gelir ortaklığı sertifikaları, özel sektör tahvilleri, yabancı menkul kıymetler, gayrimenkul sertifikaları ve
uluslar arası menkul kıymetlerin alım ve satımının yapılmasını sağlamak
amacıyla 26 Aralık 1985 tarihinde kurulmuş bulunan Türkiye' nin tek
menkul kıymet borsasıdır.
Özerk ve mesleki bir kamu kurumu olan İMKB, yetkili olduğu konu ve alanlarda kendi yasal düzenlemelerini yapabilir. Yapılan alım-satım işlemlerinden oransal olarak alınan borsa payı, kotasyon ücretleri
ve mevzuatta gösterilen diğer kalemler gelirlerini oluşturmaktadır.
Ulusal Pazar Nedir?
İMKB tarafından önceden belirlenmiş kotasyon şartlarını tümüyle
karşılayan şirketler ulusal pazarda işlem görür. Ulusal pazardan seçilmiş 100 şirkete ait hisse senetleri İMKB-100 endeksini oluşturur.
Bölsesel Pazarlar Nedir?
Ülkenin çeşitli bölgelerinde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli şirketlerin hisse senetlerinin likit,güvenli,şeffaf bir ortamda işlem
görmesini sağlamak amacıyla kurulan bölgesel pazarlarda takas esasları ulusal pazarlar ile aynıdır.
Yeni Şirketler PazarıNedir?
Yeni kurulmuş ancak potansiyeli bulunan şirketlerin hisse senetlerinin borsada güvenli ve şaffaf bir ortamda işlem görmesi amacıyla 6
Temmuz 1996 da kurulmuş olup takas esasları ulusal pazarlar ile aynıdır.
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
İstinye 80860 İstanbul, Türkiye
Telefon: (212) 298 21 00 Faks: (212) 298 25 00
http://www.imkb.gov.tr
[email protected]
[email protected]
170
FİNANSAL KİRALAMA (LEASING)
Leasing (finansal kiralama) bir yatırım malının mülkiyeti leasing
şirketinde kalarak, belirli bir kira karşılığında, kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve yapılan sözleşmede belirlenen değer üzerinden sözleşme süresi sonunda mülkiyetin kiracıya geçmesini sağlayan çağdaş
bir finansman yöntemidir.
Ülkemizde ve dünyada giderek daha önemli bir yatırım finansmanı
yöntemi haline gelen Leasing ,bir malın özkaynak ya da kredi kullanarak satın alınması yerine, bir Leasing şirketi tarafından satın alınarak
yatırımcıya kiralanması, kira süresinin sonunda ise sembolik bir bedel
karşılığı yatırımcıya satılması anlamına gelmektedir.
Finansal Kiralama Türleri Nelerdir?
• Yurtiçi Kiralama ; İhtiyaç duyulan yatırım malının, Türkiye'den
veya dünyanın herhangi bir yerinden Leasing Şirketi tarafından
satın alınarak kiralanmasıdır. Yurtiçi Kiralama Sözleşmesinde iki
taraf da yurt içindedir.
• Uluslararası Kiralama; Herhangi bir yatırım malının , yurtdışında
yerleşik bir Leasing Şirketi tarafından satın alınarak kiralanmasıdır. Bu tür işlemlerde Türkiye'deki Leasing Şirketi aracılık işlevini görmektedir.
• Satışa Yardımcı Kiralama; Leasing Şirketlerinin , pazar paylarını
artırmak amacıyla müşterilerine yeni finansman alternatifi sunmak isteyen satıcı ve üretici firmalara verdiği bir hizmetidir. Satıcı firma, peşin ve vadeli satış önerilerinin yanısıra Leasing Şirketinden almış olduğu kiralama opsiyonunu da müşterisine önerebilir.
• Satış ve Geriye Kiralama; Yalnızca yeni bir yatırıma başlarken değil, nakit girişine ihtiyaç duyulduğunda da Leasing Şirketi devreye girebilir. Bu durumda Leasing şirketi işletmenin satmak istediği yatırım mallarının satın alarak karşılığı nakit olarak öder. İşletme, belirlenen kirayı ödeyerek malı kullanmaya devam eder. Kira
döneminin sonunda ise sembolik bir bedel karşılığında malın mülkiyetine yeniden sahip olur.
Leasing’in Avantajları Nelerdir?
Yatırımlara % 100 finansman sağlar.
Özkaynakları tüketmez.
171
"Kazandıkça Ödeme" İlkesi Doğrultusunda yatırımınız kendini finanse eder.
İstikrarlı bir finansman yöntemidir.
Pasif hanesinde borç olarak gözükmez.
KDV avantajı sağlar.
Finansal Kiralama ödemeleri vergi avantajı sağlar.
Maliyet açısından Leasing banka kredisinden daha avantajlıdır.
Leasing'e konu olan ekipman teminat olarak değerlendirilebilir.
Orta vadeli bir finansman yöntemidir.
Sözleşme sonunda ekipman sembolik bir bedelle kiracıya devredilir.
İflas durumunda Leasing'e konu ekipman iflas masası dışında kalır.
Teşvik avantajı sağlar.
Finansal Kiralama şirketleri ile ilgili yasal düzenleme 28.06.1985
tarih ve 18795 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3226 sayılı kanunla
gelmiştir.
FİNANSAL KİRALAMA DERNEĞİ
Büyükdere cad. Yapı Kredi Plaza B Blok Kat 10 26/B
Levent/İstanbul
Tel: ( 212) 2845310
Faks: (212) 2816647
http://www.fider.org.tr
[email protected]
172
RİSK SERMAYESİ
Sermaye Piyasası Kurulunun 6.11.1998 tarih ve 23515 sayılı resmi
gazetede yayınlanan tebliği ile Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıklarına
yasal düzenleme yapılmıştır.
Risk sermayesi yatırımı, girişim şirketlerinin birinci el piyasalarda
ihraç ettiği sermaye piyasası araçlarına yapılan uzun vadeli yatırımlar
olarak tanımlanmaktadır. Risk Sermayesi Yatırım Ortaklıkları ise kayıtlı sermayeli olarak kurulan ve çıkarılmış sermayeleri esas olarak sermaye ve faiz kazancı elde etmek amacıyla risk sermayesi yatırımlarına yönelten sermayesinin asgari %49’u halka açık anonim ortaklıklardır.
Risk Sermayesi fonunun özellikleri şunlardır;
• Profesyoneller tarafından oluşturulan bir tür yatırım fonudur,
• Genç, dinamik, hızlı büyüme ve yüksek karlılık potansiyeli olan
projelere yatırım yapar,
• Şirketlerin başlangıç sermayeleri için iyi bir kaynaktır,
• Finans sektöründe, belirli amaçlar için kullanımı öngörülen ve bu
amaçlar için oluşturulan bir finansal araçtır,
• Hisse senedi satın alır,
• Ürün ve hizmet üretimine yardımcı olur,
• Şirket yönetimine katılır, stratejik kararlarda yardımcı olur,
• Uzun dönemli düşünür
Risk Sermayesinin Karlılığı Nedir?
Risk sermayesinin karlılığı, esas olarak girişimci şirketin hisse senetlerine yapılan şirketin hisse senetlerinin borsada satılması sonucu elde edilecek kazanç arasındaki farktan oluşmaktadır. Risk sermayesi
şirketlerinin girişimci şirketlerin finansmanında kullandıkları önemli
finansman araçları , hisse senedi, hisse senedine dönüştürülebilir tahvil ve tercihli hisse senedidir.
Kimler Bu Fonu Oluşturur?
• Şahıslar,
• Şirketler,
• Bankalar,
• Sigorta Şirketleri,
173
• Emeklilik Fonları,
• Sosyal Güvenlik Fonları
risk sermayesi fonu oluşturabilir.ABD’de bireysel ,Avrupa da ise
kurumsal yatırımcıların fon oluşturmada ağırlığı olduğu bilinmektedir.
Risk Sermayesi Kimlere İlgi Duyar?
Yeni teknoloji veya ürün, yeni bir üretim şekli veya hizmet biçimi
tasarlayan ve paraya ihtiyaç duyan girişimciye ilgi duyar.
İlgi Alanları Nedir?
Her risk sermayesi şirketi kendi stratejisi doğrultusunda yatırım yapar. Bazıları çok genel anlamda , her sektörden projelere her coğrafik
yerleşim alanında, KOBİ’lerin her aşamasında yatırım yapabilir. Buna
mukabil bazıları da bir veya iki sektörde uzmanlaşmıştır, sadece bir
coğrafik bölgede yatırım yapar. Genel uygulamaya bakarsak, bölgesel
ve belirli bir konuda ihtisaslaşmış risk sermayesi şirketlerinin çoğunlukta olduğunu görüyoruz. Risk sermayesi şirketleri genellikle başlangıç sermayesini finanse ederken, teorik olarak şirketlerin ‘’şirket ömrü
çizelgesi nin’’
• İkinci aşama sermayesi,
• Olgunluk aşaması,
• Köprü finansman,
• Satınalma aşaması ( Leveraged/Management Buyout-mbo ) gibi,
aşamalarında yatırım yapabilir.
Risk sermayesi şirketleri ihtisaslaşmak için genellikle birbirine yakın bir iki sektörü seçerken bazıları sadece bir teknolojiyi seçer. Yüksek teknoloji en yoğun ilgiyi çekmektedir. Yatırımların boyutu, yüzbin
dolardan milyon dolarlara kadar geniş bir yelpaze oluşturmaktadır.
Yatırımların Süresi Ne Kadardır?
Başlangıç yatırımlarının yaygın uygulanan yatırım süresi 5-10 yıl
arasıdır. Girişilen projenin özelliklerine ve şirket aşamasına göre bu süre değişiklik gösterir. Şirket geç aşamasında yapılan bir yatırım için bu
süre 1-2 yıla inerken aşama değişikliğine göre bu süre de değişmektedir. Risk sermayesi yatırımlarına ne çok uzun dönemli yatırımlar olarak
bakabiliriz ne de onları likit yatırım olarak görebiliriz. Projeye bağlı
makul yatırım süreleri söz konusudur.
174
Yatırımdan Çıkış Süresi Ne Kadardır?
Genel olarak başlangıç sermayesi yatırımlarından çıkış 3 ila 7 yıl
arasında gerçekleşmektedir. En uygun çıkış şekli halka açılmadır. Son
beş yılda risk sermayesi konulan yüksek teknoloji yatırımı şirketlerin
halka açılmalarında çok büyük başarılar elde edilmiştir. Son 20 yıllık
dönemde yaklaşık üçbin adet risk sermayesi yatırımı halka açılmıştır.
Risk Sermayesi Sistemi Nasıl İşler?
Proje sahibi girişimci ile risk sermayesi şirketi arasındaki ilişki bir
dizi aşamadan oluşur. İlk irtibat, karşılıklı tanışma veya girişimcinin
bir iletişim aracı ile risk sermayesi şirketine ulaşması ile sağlanır. Karşılıklı çalışmanın sürdürülmesine karar verilmesi halinde; birinci aşama
proje planının hazırlanmasıdır. Proje planında;
• Yatırımın Maliyeti,
• İşletme Giderleri,
• Pazarlama Stratejisi,
• Gelir Tahminleri,
• Üretim Şekli,
• Yönetim Biçimi,
• Yöneticilerin Özellikleri,
• Oluşturulması Düşünülen Mali Yapı
yer alır. Girişimci bu bilgilerle Risk Sermayesi Şirketine yazılı olarak müracaat eder.
Risk Sermayesi Şirketi; Projeyi inceler ve kendi normları ile karşılaştırır, uygun gördüğü proje sahiplerini görüşmeye davet eder. Karşılıklı görüşmelerde taraflar arasında mutabakat sağlanırsa girişimci projesi üzerinde detaylı olarak çalışmaya başlar. Bu aşamada, projenin
ekonomik, teknik ve mali yapısı en az 5 yıllık dönem için projeksiyon
şeklinde incelenir ve fizibilite çalışması yapılır.
Taraflarca, neticeler değerlendirilir. Risk sermayesi şirketi tarafından değerlendirmeler olumlu sonuç verirse, şirket kendi açısından projeye katılma koşullarını belirler. Böylelikle Risk Sermeyesi
Şirketinin hangi oran ve koşullarda projeye katılacağı, projenin özgün koşullarına göre ortaya çıkar.
Risk Sermayesi Şirketi tarafından belirlenen koşulların girişimci
tarafından benimsenerek mutabık kalınması durumunda, taraflar arasın175
da, karşılıklı hak ve yükümlülükleri içeren bir yatırım sözleşmesi düzenlenir. Bundan sonraki birlikteliğin temelini oluşturacak olan bu
sözleşmenin imzalanması ile gerçekleştirme aşamasına geçilir.
Taraflar tüm bilgi ve birikimlerini projenin gerçekleşmesi için kullanmaya başlarlar. Ortaklık kurulur, görev taksimleri yapılır. Kararlar
alınır, proje gerçekleştirilir.
Yatırımdan Çıkış Nasıl Olur?
Projenin önceden belirlenen başarı noktasına gelmesi ile risk sermayesi şirketi, yatırım sözleşmesinde belirlenen şekilde yatırımdan çıkar.
Risk Sermayesi Türleri Nelerdir?
Risk sermayesine katılma biçimleri iki şekilde olmaktadır.
• Doğrudan Katılma; Yatırımcılar aracısız olarak, yani finanse edilen
işletmelere doğrudan, örneğin paydaş limited ortaklık ortağı ya da
komandite ortak olarak katılmaktadır. Bu tür katılma, doğrudan
risk sermayesi olarak da ifade edilmektedir. Ancak, bu tür katılmada risk sermayesinin dağılımı mümkün olmadığından, sermaye yatırımcıları da katılınan işletme hakkında kişisel ve uzmanlık bilgisine sahip olmadıklarından , tercih edilen bir yol değildir. Ayrıca,
bu tür risk sermayesinde fona benzer oluşumlar yani sözde fonlara rastlandığında , yatırımcılar ve fon yönetimi, burada yalnızca danışmanlık ve varlık yönetimi sözleşmesi çerçevesinde ilişki içinde
bulunmaktadırlar. Bununla birlikte bu katılma türü, bazı vergi üstünlükleri sağlayabilmektedir.
• Dolaylı Katılım; Dolaylı risk sermayesi finansında ortaya çıkan en
önemli fark, sermaye yatırımcılarıyla sermaye alanlar arasında, uzman aracı bir finans kurumunun, örneğin risk sermayesi ortaklığının yerleştirilmesidir. Gerçek risk sermayesi de budur. Risk sermayesi finansı çerçevesinde en uygun fon oluşumu, yatırımcı kaynakların çeşitli gelişme aşamalarında, farklı dallarda ve çeşitli teknolojik yönlerde bulunan birçok işletmeye azınlık şekilde yatırılarak ve ayrıca işletmecilik danışmanlığı şeklinde stratejik yönetim
verilerek sağlanabilmektedir. Dolayısıyla fon oluşturmanın önemli ölçütü, katılma projelerinin seçimi ve yatırımcıların korunmasının sağlanması olmaktadır.
176
Risk Sermayesinin Uygulanmasının Avantajları Nelerdir?
• Uzun vadeli yatırımlar için uygun ve dayanaklı yatırım sermayesi
kaynaklarının olması,
• Risk sermayesi finansının, özellikle KOBİ’lere finansal destek
sağlayan bir finans yöntemi olması ,
• Yeni ve denenmemiş projelere/yatırımlara finans olanağı sağlanmasıdır.
SERMAYE PİYASASI KURUMU
http://www.spk.gov.tr
VAKIF RİSK SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş
Tunalıhilmi Cad. No:121/4 Kavaklıdere/Ankara
Tel : (312) 466 19 34-35 Faks: (312) 466 34 36
http://www.vakifrisk.com.tr
[email protected]
İŞ RİSK SERMAYESİ YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş.
İs kulelerı kule 2 kat 8
80620 4. Levent/İstanbul
Tel : (212)3251744 Faks : (212)2705808
http://www.isrisk.com.tr
177
FRANCHISING
Franchising bir işletme sisteminin ürünlerinin ve hizmetlerinin sunulduğu ekonomik bir paylaşım türüdür. Franchising sisteminde en az
iki kişi vardır.
1- Franchise veren: gelişmiş bir üretim, işletme ve pazarlama sistemine, ticari isme ve tescilli bir ticari markaya sahip olan herhangi bir
işletme,
2- Franchise alan: bu olanaktan yararlanan söz konusu sistem dahilinde üretilen veya satılan mal ve hizmetlerin dağıtımını bağımsız olarak yaparak, karşılığında bu sistemin kendisini kullandıran sistem sahibi franchise verene belirlenen bir ücret ödeyen işletme,
Teknik olarak franchise bu ekonomik ilişkinin ismidir. Bu terim yapılan iş için kullanılmaktadır.
Franchise zinciri nasıl başlar?
Başarılı bir işletme sahibi , işletmeler zincirini genişletmek , ancak
yeni açılacak işletmelerin sahibi olmak ve yönetmek istemiyorsa sahip olduğu işletmenin ticari ismini ve tescilli markasını veya işletme
sistemini bağımsız bir ikinci kişiye (franchisee) kullandırmak ister ve
karşılığında belirli bir ücret talep ederse franchiise’ zinciri başlamış
olur.
Franchising’in de Yükselen Sektörler Nelerdir?
Daha çok hizmet ağırlıklı bir ekonomi ve kadının çalışma hayatında
yer alması ile birlikte frachising’de yükselen ve gelişen sektörlerin dağılımında da değişim görülmektedir. Yükselen ve gelişen sektörlere ;
ev ve ofis hizmetleri, bankacılık sektörünün yan hizmetleri, postalama,
reklam hizmetleri, paketleme ve taşımacılık, insan kaynakları ve personel seçimi, otomotiv tamir ve bakım hizmetleri, iletişim ve bilgisayar
hizmetleri sektörlerini örnek olarak verebiliriz.
Franchising Zincirlerinde Birbirine Benzerlik Bir Dezavantajmıdır? Müşteri Çeşitlilik İstemez mi?
Toplum bilimciler, Türkiye’deki göç olgusunu da göze alarak tüketim
kültürlerini ve bu kültürler içindeki sapmaları incelediklerinde, kişilerin
tüketim aşamasında arzu ve davranışlarının güven esasının içgüdüsel tepkileri ile paralel olduğunu saptamışlardır. Sonuç olarak, çeşitliliğin, farklılığın aksine tüketimde insanların standartlar ve detaylardaki benzer öğeleri tercih ettiklerini ve benimsediklerini görmüşlerdir. Dolayısıyla franchisingde; birbirine benzerliğin bir avantaj olduğu görülmüştür.
178
Bir Franchising Satın Almadan Önce Nelere Dikkat Etmek Gereklidir
• Deneyimin türüne,
• İşin tam detaylı olarak tanımlanmasına,
• İşi yürütebilmek için gerekli optimal çalışma saati ve personel
adedine,
• Frachisor kimdir? Geçmiş deneyimleri nedir? Çalıştırdığı yöneticilerin mesleki tecrübeleri yeterli midir?
• Sitem içinde diğer francihise alanların işi nasıl yürüttüklerine,
• Yatırım bedelinin ne olacağına,
• Devam eden yatırım maliyetlerine,
• Franchisor’dan alınması gereken ürün ve hizmetler var ise kimden
, nasıl alınacağına,
• Franchise ilişkisinin nasıl düzenleneceğine ve nasıl yenileneceğine,
• Sistemden ayrılan Franchise varsa nedenlerine,
• İşletmenin finans sistemine
bakılması ve bu konuda tecrübesi olan bir avukat yardımıyla sözleşmelerin imzalanmasında yarar görülmektedir.
Franchise Satın Alınmak İstendiğinde ilk olarak Ne Yapılmalıdır?
İlk yapılması gereken franchise veren işletmelere ulaşılmasıdır.
Ulusal Franchising Derneği’nin arşivinde bu bilgiler bulunmaktadır.
Franchising Sisteminde Başarı Şansı Nedir?
Konunun uzmanları ve akademisyenler tarafından, franchising sistemi ile işletilen işletmelerin bağımsız işletmelerden daha fazla başarı
şansına sahip oldukları belirtilmekte olup, istatistiki veriler açısından
da her 100 franchisee işletmesinin sadece 5’nin başarısız olduğu gözlemlenmektedir. Bağımsız işletilen KOBİ’ler üzerinde yapılan araştırmalar, bu işletmelerden %65’nin başarısız olduklarını ve 5 yıl içinde
kapandıklarını ortaya koymaktadır.
ULUSAL FRANCHİSİNG DERNEĞİ
Ergenekon cad. Pangaltı İş Merkezi 89/15 80240 Pangaltı /İstanbul
Tel: (0212) 296 6628 Faks: (0212) 224 5130
http://www.ufrad.org.tr
http://www.franchise.com
179
FAKTORİNG
Faktoring, büyük miktarlarda kredili satışlar yapan işletmelerin, bu
satışlardan doğan alacak haklarının "faktoring şirketi" olarak adlandırılan finansal kuruluşlar tarafından satınalınması esasına dayanan bir finansal faaliyettir. Bir factoring anlaşması ile factor, satıcı firmanın yaptığı kredili satışlarla ilgili ler türlü muhasebe kayıtlarının tutulması, kredili satışlardan doğan alacakların vadesinde tahsil edilerek takip edilmesi, alacakların tahsil edilmemesi halinde doğacak kayıpların tam olarak karşılanması, satıcı işletmeye kredili satış tutarlarının belirli bir oranında kredi verilmesi, potonsiyel ve mevcut müşterilerin mali durumları hakkında bilgi toplanması ve malların satış imkanlarının arttırmak
üzere piyasa araştırması yapılması gibi fonksiyonları üstlenmektedir.
Faktoring İşlemi Nasıl Başlar?
Bir faktoring işlemi, işletmenin faktoring başvurmasıyla başlar.
Başvuruda; kendi hesaplarınızın son durumunu, daimi müşterilerinizin
isim ve adreslerini, bunların çalıştığı bankaları, bu müşterilere önceki
yıllarda yapılan ortalama satış tutarlarını, satışa konu olan mal çeşitlerinizi bildirirsiniz. Factor bu bilgiler ışığında sözkonusu mal piyasası ve
borçluların ödeme gücü konularında araştırmalar yapar ve uygun bulduğu takdirde, bütün alacakların ülke ve mal bazında, global ya da sınırlı olarak satın alınmasına karar verir. Factor ile firmanız arasında bir
factoring anlaşması imzalanır.
Üzerinde borçlu kişilerin isimleri, fatura tarihi ve vade tarihinin
gösterdiği alacak senetlerini, alacakların devri konusunda düzenlenen
bir form ekinde factor’e iletirsiniz. Formun iki taraf arasında imzalanmasından sonra devir gerçekleşmiş olur. Malları müşterinize gönderdiğinizi gösteren sevk vesaikini form ekinde factor kuruluşa vererek söz
konusu mallara ilişkin alacağınızı, yapılan anlaşmaya göre adresinde
ya da vadesinden önce faktor’den alırsınınız. Faktoring’de, Faktor kuruluşun firmanızın anlaşma çerçevesinde yapacağı tüm kredili satışların onaylanması sözkonusu olup, Faktor’un onayı dışında gerçekleştirilen satışlar Faktor kuruluşu ilgilendirmemektedir.
Faktoring İşleminin Avantajları Nelerdir?
• Satışların Muhasebesi; işletme açısından faktoring hizmetinin en
önemli yararlarından biri, yaptığınız kredili satışların muhasebe180
leştirilmesi işinin faktor tarafından üstlenilmesi en önemli yararlarından biridir. Ayrı ayrı kişilere yapılan bütün kredili satışlar,
sanki tek bir kimseye yapılmış gibi, Faktor’un hesabına kaydedilir ve muhasebe kayıtları Faktor tarafından tutulur. Ayrıca, Faktor’un işletmenize göre daha modern ve yaygın bir bilgisayar ve
haberleşme sistemine sahip olması muhasebe işlemlerinin daha
doğru ve ucuz şekilde yapılmasını sağlamaktadır.
• Riskin Giderilmesi; Faktor şirket kredili satış bedellerinin tahsil
edilememesi halinde doğacak tüm kaybı üstlenerek, satıcı işletmenin karşılaşabileceği güçlük ve endişeleri bütünüyle ortadan kaldırabilmektedir. Faktoring işlemi kredili satış yapılacak kişi ve işletmelerin saptanmasında, ileri derecede profesyonel bir araştırma
ve değerlendirme çalışması yapma olanağını da sağlamaktadır.
• Ek Finansman Olanakları Sağlanması; Genel uygulamada factor
şirket kredili satışlar toplamının %80 dolaylarındaki bölümünü işletmemize nakit olarak derhal, kalanını da tahsil ettikten sonra
ödediğinden KOBİ ihtiyacını kolayca karşılayabilmektedir.
Faktoring işlemi yapan şirketlerle ilgili kanuni düzenleme
27.06.1994 tarih ve 21973 mükerrer sayılı resmi gazedede yayınlanan
545 sayılı kanun hükmünde kararname ile yapılmış olup Hazine Müsteşarlığı yetkilidir.
FAKTORİNG DERNEĞİ
Ömer Avni Mah. İnebolu sok. No:25
80040 Kabataş/İstanbul
Tel: (212) 2932353 Faks: (212) 2932354
http://www.faktoringdernegi.org.tr
181
FORFAITING
Forfaiting, özellikle mal ve hizmet ihracatından doğan ve belirli bir
ödeme planına göre tahsil edilebilecek olan alacakların bir banka ya da
bu alanda uzmanlaşmış bir finansman kurumu tarafından satın alınması olarak tanımlanabilmektedir.
Forfaiting, ihracat-ithalat işlemlerinden doğan vadeli alacak ve
borçların rücusuz olarak forfaiting kuruluşlarına (forfaiter) satılmasından doğan ve iskonto işlemi olarak tarif edilen bir finansman tekniğidir. Uzun vadeli ve kredili ihracat-ithalat işlemlerine yönelik bir finans
enstrümanı olarak bilinen "forfaiting" dünyada genellikle yatırım malları için kullanılır.
Forfaiting işleminde genelde ithalatçıların borcu karşılığında ihracatçıya verdiği emre yazılı senet ve poliçeler kullanılmakta, işlem gerçekleştikten sonra ihracatçının hiçbir yükümlülüğü kalmamaktadır.
Her çeşit alacak forfaiting işlemine konu edilebilirse de uygulamada emre yazılı senet ve poliçe şeklindeki ticari alacaklar daha güvenli
olduklarından tercih edilmektedirler. Forfaiting veren kuruluş belli bir
iskonto oranı üzerinden devraldığı senet veya poliçe şeklindeki alacakların karşılığında, teminat olarak banka garantisi talep etmektedir.
Forfaiting işleminde ithal edilecek malın bedeli, bu malın ekonomik ömrüne yayılarak taksitlerle ödenmektedir. Önce ithalatçı ve ihracatçı işletmeler arasında bir ticari anlaşma yapılmakta, fiyat ve ödeme
planı saptanmaktadır. İthalatçı malları teslim almakta, banka garantisini de sağladıktan sonra borç senetlerini barka aracılığı ile ihracatçı işletmeye iletmektedir.
Poliçeler ihracatçı işletme tarafından hazırlanmakta, ithalatçı işletme tarafından kabul edilmekte ve garantör banka tarafından garanti
edilmektedir. Garantör ile ithalatçı işletme arasında tazminat anlaşması bulunmakta, bu durum forfaiter’i ilgilendirmemektedir. Forfaiting
piyasasında, poliçeler "rücusuz" olarak üç kez ciro edilebilmektedir.
Ancak, özellikle nakit sıkışıklığı nedeniyle tüketim mallarını da vadeli olarak almayı tercih eden ülkelere yapılacak satışlarda "forfaiting"i
kullanmak nakit akışını hızlandırmak, alıcının ödememe riskinden ve
ülke riskinden kurtulmak açısından son derece faydalıdır.
Forfaiting'de vade 3 aydan başlayarak 10 yıla kadar uzamakta olup,
süresi; ihracat-ithalat konusu ürüne, ihracat yapılan veya ithalatı yapan
ülkeye ve dünya ekonomilerine göre belirlenir.
182
Forfaiting’in İhracatçı Açısından Avantajları Nelerdir?
• Her türlü ticari, finansal ve politik risk forfaiting şirketi tarafından
üstlenir, vadeli satış nakde çevrilerek ihracatçının asıl işi olan satış ile uğraşması sağlanır.
• İhracatçı, riskinden çekindiği ülkelere, belli bir iskonto karşılığında rahatlıkla ürün satabilir.
• Vadeli alacaklar nakde dönüşerek bilançonun likitidesi artar. İşleyişi çok basit olan ve poliçenin ciro edilmesiyle uygulanabilen
forfaiting, herhangi bir sözleşme gerektirmez.
• KDV iadesi ve kambiyo dosyası erken kapatılabilir.
• Sabit fiyat avantajından faydalanılır.
• Tahsilat, forfating şirketi tarafından takip edileceği için ihracatçı
tahsilat masrafından da kurtulur.
• İhracatçı, diğer işlemleri için nakit ihtiyacını kısa sürede karşılar,
önünü görebilir.
İthalatçı Açısından Yararları Nelerdir?
• Alternatif bir finansman kaynağı elde eder.
• Borçlanma kapasitesini ve çeşidini artırma imkanına sahip olur.
• İthal edilen ürün işletmenin bilançolarına dahil edilir ve ithalatçı
böylece her türlü yatırım indiriminden yararlanma imkanına sahip
olur.
• İşlemler hızlı ve basit bir yöntemle sonuçlanır.
• İthalatçı bankalardaki nakit kredilerini kullanmak zorunda kalmaz.
• Vade sonuna kadar sabit faiz oranı uygulanır.
SERMAYE PİYASASI KURUMU
Doç.Dr Bahriye Üçok Cad. No: 13 06500 Beşevler-Ankara
Tel: (312) 212 62 80 Faks: (312) 212 48 42
http://www.spk.gov.tr
[email protected]
SPK İstanbul Temsilciliği
Nispetiye Cad. Akmerkez E-Blok Kat 11 80600 Etiler-İstanbul
Tel: (212) 282 09 34 Faks: (212) 282 06 63
183
ECIP - Avrupa Topluluğu Yatırım Ortaklığı Programı Nedir?
AB Yatırım Ortaklığı, kısaca ECIP, Latin Amerika, Asya ve Akdeniz'de yer alan belirli ülkelerle AB'ye üye ülkeler arasındaki ekonomik
işbirliğini geliştirmek için l988 yılında uygulamaya konulmuştur.
Programın amacı, Türkiye ve AB işletmeleri arasında ortak girişim (joint-venture) veya lisans anlaşmaları yapılmasını desteklemektir. Bu
amaç doğrultusunda başvurusu kabul edilen KOBİ’lere çeşitli finansman destekleri sağlanır.
Yeni bir yatırım yapmayı düşünen AB veya Türkiye'de kayıtlı bir işletme, muhtemel bir iş ortaklığı için bu programa başvurabilir. Yatırımın Türkiye'de olması kaydıyla, sanayi veya hizmet dahil hemen her
sektör ECIP kapsamındadır. Başvurular AB tarafından seçilmiş finans
kurumları aracılığıyla yapılmaktadır. Türkiye'de bu görevi l990 yılından
bu yana Euroturk Bank üstlenmiştir.
ECIP programı banka bünyesindeki Yatırım Bankacılığı Bölümü'nde
yürütülmektedir. Bu bölüm l990 yılından bu yana şirket evlilikleri ve
satın almaları, mali danışmanlık ve özelleştirme konularında uzmanlaşmıştır.
Finansman Paketleri nelerdir?
ECIP ile sağlanan dört değişik finansman paketi bulunmaktadır.
1. Paket : Muhtemel proje ve ortakların belirlenmesi
Ticaret ve Sanayi Odaları, meslek kuruluşları ve diğer kar amacı
gütmeyen kurumlara yöneliktir. Amacı, yatırım potansiyeli bulunan
sektörlerin belirlenmesi, iş ortaklığı imkanlarının şirket düzeyinde
araştırılması ve yabancı ve Türk Şirket üst yöneticilerinin bir araya getirilmesidir. Destek l00.000 euro'dur. Hibe olarak, masrafların %50'sini aşmayacak şekilde verilir.
2. Paket : İş ortaklığının kurulmasından önceki faaliyetler
KOBİ’lere yöneliktir. Yatırım öncesi,belli bir projenin verimli olup
olmadığına dair yapılan araştırmaları ve ortak saptanması ile ilgili masrafları finanse eder. Bu faaliyetlere iş ortalığı kurulmadan önceki fizibilite, pazar araştırması, seyahatler ve pilot üretim dahildir. Paketin limiti 250.000 euro'dur ve masrafların %50'sini geçmeyecek şekilde faizsiz avans olarak kullandırılır.
3. Paket : Sermaye katılımı
Sermaye ihtiyaçlarının bir kısmını karşılayarak yeni bir iş ortalığının
kurulması, kurulu olanların veya lisans altında üretim yapanların geliş184
mesi için finansman sağlar. Destek, sermaye katılımı veya tercihen
uzun vadeli, sermayeye dönüşebilen kredi şeklinde verilir. Bu paketin
limiti l milyon euro'dur ve en fazla %20 lik bir sermaye katılımını öngörür.
4. Paket : İnsan kaynaklarının geliştirilmesi
İşletme çalışanlarının yönetim ve teknoloji konusunda eğitimi ve
know-how transferi için ilgili finansman sağlar. Paketin limiti 250.000
euro'dur ve masrafların %50'sini geçmeyecek şekilde faizsiz kredi olarak kullandırılır.
Nasıl Finanse ediliyor?
Avrupa Birliği, ECIP programı her ülkede aracı finans kurumları ile
yürütmektedir. Bu aracı kurumlar başvuruları inceleyip gerekli belgeleri toplamakta, uygun gördükleri dosyaları AB'ye yollamakta, dosyaları AB nezdinde takip etmekte ve ödemeleri yapmaktadırlar.
AB, başvuru dosyalarını yetkili kurullarda inceleyip karar vermektedir. Bu karar süresi, eksiksiz başvurular için genelde 2-3 ay olmaktadır. Başvuru dosyası kabul gördüğü takdirde ilk olarak AB ile Euroturk
arasında kredi koşullarını belirleyen bir finansman anlaşması imzalanır.
AB'nin, başvuru yapan şirketlerle doğrudan ilişki kurmak istememesi
sebebiyle, bu anlaşmadaki şartları taşıyan ikinci bir anlaşma "Back-toback Anlaşması" Euroturk ile başvuran işletme arasında imza edilir.
Bu anlaşmalarda, fonların kullanılmasıyla ilgili vadeler, taksit tutarları ve yerine getirilmesi gereken koşular belirtilmektedir. Anlaşma koşulları başvuruya göre değişebilir. Fonlar genelde 2 veya 3 taksitte,
bazı rapor veya belgelerin sunulması şartıyla kullandırılır. Fon ödemelerinin yapılabilmesi için başvurusu kabul edilen işletmenin masraflarını, fatura ve makbuzlarla ispatlaması gerekmektedir. ECIP, ancak başvuru dosyasının AB'nin eline geçtiği tarihten itibaren yapılan masrafları finanse edebilir.
Indosuez Euro Türk Merchant Bank A.Ş.
Büyükdere Caddesi, Yapı Kredi Plaza C Blok Kat : l5,
80620 Levent/İstanbul
Tel: 02l2. 279 70 70 Faks : 02l2. 264 l4 00
185
ARAŞTIRMA-GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI
Toplumsal, siyasi, ekonomik etkileri açısından Sanayi Devrimi ile
eş tutulan ve yeni bir çağa -enformasyon çağına- ya da sanayi ötesi topluma (enformasyon toplumuna) geçiş süreci olarak nitelenen tarihsel
bir olguya tanık olmaktayız. Bu olgu, daha çok, üretim sistemlerinin ve
iş sürecinin dayandığı teknoloji tabanındaki köklü değişimle ayırt edilmektedir. Enformasyon teknolojisindeki olağanüstü gelişmeler bu değişimde belirleyici bir rol oynamaktadır. Teknoloji tabanındaki değişime paralel olarak ürün ve üretim yöntemlerinin teknolojik muhtevası
da giderek artmaktadır. Teknoloji, kol gücünü tamamıyla ve beyin gücünü de kısmen ikame eden, diğer bütün üretim faktörlerini de (üretim
araçlarını, hammaddeleri) önemli ölçüde değişime uğratan bir üretici
güç olma yolundadır ve bu niteliğiyle, üretim faktörleri arasındaki nispî önemi de giderek artmaktadır.
Bu değişim sürecinde, teknolojiye ve çağımız teknolojisinin kaynağı olan bilime egemen ülkeler, sanayi başta olmak üzere, bütün ekonomik etkinlik alanlarında mutlak bir üstünlük elde etme yolundadırlar.
Teknoloji, ulusların rekabet üstünlüğünün tek anahtarı haline gelmiştir.
Dünya nimetlerinin yeniden paylaşılmasında ve toplumsal refahın yükseltilmesinde bilim ve teknoloji alanındaki üstünlük belirleyici olmaktadır.
Tanık olduğumuz bir başka olgu, "küreselleşme/globalleşme"dir.
Üretim sistemleri ve iş sürecindeki dönüşümün kaynağını oluşturan
teknolojilerin küresel ölçekte yaygınlık kazanması "küreselleşme"nin
bir diğer göstergesidir. Örneğin, enformasyon teknolojisi, hangi coğrafyada filizlenip belli bir olgunluğa erişmiş olursa olsun, bugün bir
dünya teknolojisi haline gelmiştir. İş sürecine/üretim organizasyonuna
giderek egemen olmaya başlayan ve günümüz enformasyon teknolojisine dayalı olarak gelişen esnek üretim - esnek otomasyon teknolojileri için de aynı çözümlemeyi yapmak mümkündür. Bunun yanında, ileri malzeme, biyoteknoloji ve gen mühendisliğinin küresel teknolojiler
olma yolunda geliştiklerini önemle vurgulamak gerekir.
"Küreselleşme" sürecinin bir başka yönü ise, üretim faaliyetlerini
bütün bir dünya coğrafyasına yayan ve üretim faaliyetlerini uluslararasılaştıran ulus-aşırı ya da çok-uluslu dev firmaların, bu sürecin bir dünya sistemi olarak yerleşmesinde oynadıkları belirleyici roldür. Bilim ve
teknolojiye egemen ülke kökenli bu firmalar, günümüz teknolojisinin
186
fiili sahipleridir. Teknolojiye egemen olmayan ülkelerin, iç ve dış pazarlarda rekabet edebilmek ve ayakta kalabilmek için ihtiyaç duyacakları teknoloji transferindeki muhataplarının genellikle bu dev işletmeler olduğunu, Türkiye açısından önemle kaydetmek gerekir.
Gümrük duvarlarının ve geleneksel korumacılığın giderek kalktığı
bir dünyada rekabet edebilmek için belirleyici olan faktör, pazarlanabilir yeni ürün ve üretim yöntemleri, yeni yönetim teknikleri ve yeni
teknolojiler geliştirmeye yönelik, bütünsel bir yeteneğin -inovasyon
yeteneğinin- kazanılmış olmasıdır. Üretici firmalar, böylesi bir yeteneği ancak, yeni bir ürün ya da üretim yöntemi, yeni bir sistem geliştirmeyi ya da mevcutların iyileştirilmesini kendileri yapıyorlarsa -bu
amaçla kendileri AR-GE yapıyorlarsa- kazanabilirler.
Bilimsel ve teknolojik bulguları ekonomik ve toplumsal faydaya
dönüştürme yeteneğine sahip bulunmayan herhangi bir ülke, sektör ya
da işletmenin geleneksel korumacılığın kalktığı, uluslararası rekabete
açık bir dünyada varlığını uzun zaman sürdürmesi mümkün gözükmemektedir.
Bu nedenlerle, gelecekte de varlığını sürdürmeyi amaçlayan yenilikçi/yenile(n)meci işletmeler ;
• ürün ya da üretim yöntemlerine ilişkin yeni teknolojileri edinebilme; özümseyip kullanabilme; bu teknolojilerin üretim hatlarının
bütün etkinlik alanlarına yayınmasını sağlayabilme;
• ürün geliştirme, yeni ürün tasarımlayabilme;
• yeni ürün tasarımıyla birlikte üretim yöntemini de geliştirme, yeni yöntem tasarımlayabilme;
• geliştirilen ya da yeni bulunan üretim yönteminin gerektirdiği
üretim (proses) makinalarını tasarımlayabilme ve üretebilme;
• sayılan tasarım ve üretim süreçlerini besleyen teknolojik araştırma-geliştirme faaliyetini sürdürebilme; gereksinim duyulan teknolojileri bilimsel bulgulardan kalkarak üretebilme; ve o teknolojilerin kaynağını oluşturan bilimi üretebilme; yeteneklerinden en
az bir tanesine sahip olmalıdırlar. Araştırma- Geliştirme (AR-GE)
faaliyetleri adıyla anılan bu faaliyetler ülkemizdeki işletmeler için
vazgeçilmez bir sıçrama noktası oluşturmaktadır.
Öte yandan üyelik sürecini yaşadığımız Avrupa Birliği yenilikçi işletmelerin kurulması ve bu işletmelerin yeni ürün ve üretim teknolojileri geliştirmelerini temin etmek amacıyla geçmişte başlattığı muhtelif
program ve projeleri ERA- Avrupa Araştırma Alanı politikası altında
187
birleştirmiş ve bu politikaların uygulama aracı olarak Ar-Ge Çerçeve
Programlarını yürürlüğe koymuştur. Türkiye’nin TÜBİTAK liderliğinde katılmayı hedeflediği 6. Ar-Ge Çerçeve Programı 2003-2006 dönemini kapsamaktadır.
Ülkemizde ise AR-GE faaliyetleri yapmak isteyen işletmelerin çalışmalarını kolaylaştırmak,desteklemek ve hayata geçirmelerine katkıda bulunmak üzere KOSGEB Teknoloji Geliştirme Merkezleri, TUBİTAK (TİDEB), Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı gibi kuruluşlar
KOBİ’lere muhtelif hizmetler,yardımlar ve destekler sağlamaktadır.
http://www.tubitak.gov.tr
http://www.kosgeb.gov.tr
http://www.ttgv.org.tr
188
KOSGEB AR-GE DESTEKLERİ
Bilimsel / teknolojik yenilik ve ekonomik değer taşıyan fikir veya
buluşları üretime döndürecek işletmelerin kurulmasını, geliştirilmesini
ve desteklenmesini teminen KOSGEB – Üniversite - Sanayi Odaları ile
işbirliği içerisinde Teknoloji Geliştirme Merkezleri ve Duvarsız Teknoloji İnkübatörleri KOBİ’lere Ar-Ge Desteği olarak 25.000 ABD doları karşılığı TL tutarında geri ödemeli malzeme -techizat desteği ile
35.000 ABD ABD doları karşılığı TL tutarında geri ödemesiz destekler
vermektedir.
İşletmelere ayrıca;
• Bağımsız bir işlik alanı tahsis edilir.
• Standart mobilya / büro ekipmanı tahsis edilir.
• Ortak kullanım amaçlı (Telefon, faks, fotokopi, dokümantasyon,
sekreterya, mevcut bilgi ağları, ortak kullanım atelyeleri, toplantı,
sergi, konferans, mekanları vb.) hizmetler sunulur.
Proje Bazında Verilen Hizmetler ve Destekler ise şunlardır;
• Ar-Ge çalışmalarında kullanılacak makine ve techizatın alımında
destekler
• Danışmanlık Hizmetleri Desteği (Teknik / Mali / Yönetsel konularda Danışmanlık)
• Laboratuvar / Atelye Hizmetleri Desteği
• Enformasyon Hizmetleri Desteği
• Fuar Hizmetleri Desteği
• Ar-Ge Dokümanı Hazırlama Desteği
• Yurtdışı Fuar Ziyareti Desteği
• Yurtiçi Fuar Katılım Desteği
• Yurtdışı Fuar Katılım Desteği
• Yayın Temin Desteği
• Ar-Ge Sonuçları Yayın Desteği
• Tanıtım Desteği
• İstihdam Desteği
KOSGEB
MKEK Binası 9 Kat 06330 Tandoğan/Ankara
Tel: (312) 2128190 Faks: (312)2122508
http://www.kosgeb.gov.tr [email protected]
189
TÜBİTAK-TİDEB AR-GE DESTEKLERİ
Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı (TİDEB), Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu'nun 95/2 sayılı AR-GE Yardımına İlişkin
Karar'ının, 1 Haziran 1995 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanması
üzerine, TÜBİTAK bünyesinde kurularak faaliyete başlamıştır. TİDEB’in faaliyet alanı içinde, AR-GE Yardımı kapsamında üstlendiği
görevlerin yanı sıra, Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikamız çerçevesinde yürüttüğü ve yapmayı hedeflediği görevler de bulunmaktadır.
Ülkemiz insanlarının refah düzeyini artırmak ve yaşam kalitesini
yükseltmek bilim, teknoloji ve inovasyon yeteneğimizin yükseltilmesine bağlıdır.
Bunu sağlamanın somut araçlarından biri olan, AR-GE Yardımı uygulaması, 1995 yılından beri TÜBİTAK-Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığı işbirliği ile yürütülmektedir.
Yeni bir ürün geliştirme veya üretimle ilgili bir teknik geliştirme
amacıyla planlanan projelerle, AR-GE Yardımı’na başvuru yapılabilmekte ve desteklenmeye değer görülen projelerin AR-GE giderlerinin
72 bazında %60’a kadarlık kısmı hibe şeklinde karşılanabilmektedir.
TÜBİTAK-TİDEB Başkanlığı
Atatürk Bulvarı No:221 Kavaklıdere/Ankara
Tel: (312) 467 1801 Faks: (312) 427 4305
http://www.tubitak.gov.tr
[email protected]
190
EUREKA-TÜRKİYE
EUREKA, Avrupa ülkelerindeki endüstri ve araştırma kuruluşlarının dünya pazarlarındaki rekabet gücünü artıracak ileri teknolojilerin,
ürünlerin ve hizmetlerin araştırılması ve geliştirilmesini, ülkelerarası
ortak projeler oluşturulmasını ve yürütülmesini teşvik etmek için
1985'te Türkiye'nin de içinde bulunduğu 19 Avrupa ülkesi ve Avrupa
Birliği'nin kurduğu uluslararası bir kurumdur. 1985'te başlatılan EUREKA, Avrupa'da Ar-Ge işbirliğinin çehresini değiştirmiş olup bugün
31 ülke ve Avrupa Birliği EUREKA üyesidir.
EUREKA'nın Amaçları Nelerdir?
• Tüm ileri teknoloji alanlarında pazara yönelik ArGe çalışmalarını
teşvik etmek,
• Avrupa'nın rekabet gücünü artırmak,
• Kaliteli ürün, metod ve hizmetler geliştirmek,
• Sınırları aşan işbirliği sağlamak,
• Sanayi ve araştırma kurumlarını kaynaştırmak.
EUREKA, üye ülkelerdeki şirket ve araştırma enstitüleriyle etkili
bir iletişim kurarak, bu kuruluşların çabalarını ileri teknolojilerin gelişmesi doğrultusunda birleştirir, uluslararası ortak projelere dönüştürür.
EUREKA projeleri, genel olarak ileri teknoloji alanlarındaki ürün, proses ve hizmetlerle ilgili olmakla beraber, modern alt yapıların kurulması, ülkelerin ortak problemlerinin çözülmesi ve refahın artırılmasını
amaçlayan araştırma ve geliştirme çalışmalarını da kapsar.
1998-1999 dönemi başkanlığını Türkiye’nin yürüttüğü Eureka kapsamında işletmelerimiz 11,45 milyon Euro bütçeli 16 projeyi tamamlamış olup 35 milyon Euro bütçeli 20 proje devam etmektedir.
Euroka üyesi ülkeler bugüne kadar 1111 projeyi tamamlamış olup
10 milyar Euro bütçeli 674 Ar-Ge projesi ise devam etmektedir.
TÜBİTAK-TİDEB Eureka Projelerine Hangi Destekleri
Sağlamaktadır.
TÜBİTAK-TİDEB Başkanlığı EUREKA’ya proje sunan KOBİ’lere proje tutarının asgari %50’ı, azami %60’ı tutarında DTM kaynaklı hibe destek sağlamakta, bu projelere işletmelerle birlikte katılan üniver191
site ve araştırma kurumlarına ise 100.000 ABD doları destek vermektedir.
Aynı proje, ile TTGV’den de 1 milyon ABD doları ne kadar geri
ödemeli sermaye desteği alınabilmektedir.
TÜBİTAK-TİDEB Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Başkanlığı
Atatürk Bulvarı No: 221 Kavaklıdere/Ankara
Tel: (312) 4671801 Faks: (312)4274305
http://www.tideb.tubitak.gov.tr
http://www.euroka.be
[email protected]
192
TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI (TTGV)
TTGV, özel sektör ve kamu sektörünün ortak çabalarıyla 1991
yılında kurulan ülkemizin teknolojik altyapısını geliştirmeyi ve güçlendirmeyi Türk Sanayiinin uluslararası piyasalarda rekabet gücünün artmasına katkıda bulunmayı hedefleyen bir vakıftır.Görevi; başta KOBİ’ler olmak üzere özel sektörde sanayi kuruluşlarının teknoloji geliştirme ve inovasyona yatırım yapmalarını teşvik etmektir. Kurucu üyeleri arasında KOSGEB’inde yer aldığı TTGV tarafından desteklenen işletmelerin çoğunluğunu (%73) KOBİ’ler oluşmaktadır. Söz konusu
KOBİ’lerin yarıdan fazlası 10 yaşın altındaki genç şirketlerdir.
Sanayi işletmelerinin geliştirme projelerine Dış Ticaret Müsteşarlığı kaynağından ve Hazine Müsteşarlığı kanalıyla Dünya Bankası kaynağından destek sağlamayı sürdürmektedir. Bu kapsamda, projenin
toplam bütçesinin en fazla %50’sine, 2 milyon ABD Doları’na kadar
geri ödemeli, faizsiz destek sağlanmaktadır.
TTGV Tarafından Hangi Projelere Destek Verilir?
Araştırma ve geliştirmeye dayalı, teknolojik yenilik içeren, sanayide uygulanabilir ve ekonomik değeri olan projelere destek verilmektedir. Altyapı veya üretim yatırımına dayalı projeler ile sanayi kuruluşları dışında üniversite ve araştırma kurumları tarafından sunulan projeler
bu destek kapsamının dışında kalmaktadır.
Proje Desteğinden Kimler Yararlanabilir?
Sanayi Sicil Belgesine sahip sanayi kuruluşları ile yazılım faaliyetinde bulunan bilgisayar ve yazılım şirketleri TTGV proje desteğinden
yararlanabilir. TTGV’ye başvuran işletmelerin büyüklüğü, yaşı ve sektörü vb hususlar işletmelerin desteklenmesi yönünde herhangi bir öncelik teşkil etmez.
Proje Desteğinden Yararlanmak İçin Nasıl Başvuru Yapılır?
Proje önerileri, TTGV’den alınan Başvuru Rehberinde yeralan Proje Uygulama Esasları doğrultusunda hazırlanır ve TTGV’ye sunulur.
193
Proje Öneri Dosyası Nasıl Hazırlanır?
Proje öneri dosyası; TTGV’nin Başvuru Rehberinden yararlanılarak bizzat işletmeler tarafından kolaylıkla hazırlanabilir. Ancak gerektiğinde TTGV’den yardım alınabilir.
KOBİ’ler proje öneri dosyası hazırlanmasında KOSGEB’e başvurduklarında Üniversiteden alınacak danışmanlık hizmet bedelinin %85’i
KOSGEB’in ilgili Merkez Müdürlüğünce %15’lik kısım ise işletme
tarafından ödenir.
Destek Süresi ve Miktarı Ne Kadardır?
Destek süresi en fazla 24 ay ve destek miktarı proje kaynağına bağlı olarak 1-2 Milyon ABD Doları arasındadır.
Proje Destekleme Koşulları Nelerdir?
TTGV tarafından projelerin toplam bütçelerinin en fazla %50’sine
destek verilir. Projeyi öneren KOBİ’nin de en az TTGV’nin verdiği
destek kadar katkıda bulunması gerekir. Proje süresince işletmenin harcama yapmasından sonra TTGV katkısı olarak belirlenen tutar aylık
bazda işletmeye ödenir. TTGV tarafından ABD Doları olarak verilen
finansal destek, projenin sona ermesinin ardından 4 yıl içinde ABD Doları olarak geri alınır.
TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI
Atatürk Bulvarı, No.24 Kavaklıdere 06100-Ankara
Tel: (312) 467 21 79 Faks: (312) 467 40 79
http://www.ttgv.org.tr
[email protected]
194
İNSAN KAYNAKLARI
195
196
HİZMETİÇİ KARİYER VE EĞİTİM PLANLAMASI
Çalışma yaşamında değişimin hızını yakalamak , çağa ayak uydurabilmek , örgütlerinin sahip olduğu en değerli hazine olan insan kaynağını en iyi şekilde yönetmek , çalışma yaşamında mutlu, tatmin olmuş
bir işgücü oluşturmakla mümkündür.
Yönetimin insana verdiği önem arttıkça insandan daha fazla yarar
sağlar. Kariyer sahibi olmak , kişiye kimlik ve sosyal statü kazandırır.
Kariyer sahibi olan bireyin kendisine olan saygısı artar, bir yere ait olma ihtiyacı giderilir ve bulunduğu toplumdaki diğer üyelerle ilişki kurması kolaylaşır.
Genel olarak kariyer yaşam boyu süren bir uğraş olup sadece kişinin sahip olduğu işler değil , işyerinde kendisine verilen iş rolüne ilişkin beklenti, amaç, duygu ve arzularını gerçekleştirebilmesi için eğitilmesi, böylece sahip olduğu bilgi , beceri, yetenek ve çalışma arzusu ile
o işletmede ilerleyebilmesidir.
Her insan çalışma hayatına atıldığı ilk günden itibaren bazı ihtiyaçlarını karşılamak , bazı beklenti ve arzularını tatmin etmek , geleceğe
yönelik planlarını yaparak hiyerarşik yapıda yükselmek , işinde ilerlemek, başarılı olmak ister.
Kariyer yönetiminin amacı ; bireysel yetenek ve ilgilerin örgüt
amaçlarına uyumlaştırılması , böylece hem örgütün ve hem de üyelerin
kendi potansiyellerinden en üst seviyede yaralanabilmelerinin gerçekleştirilmesidir. Kariyer yönetimi, bireylerin meslek hayatlarını planlama işi olup hem çalışanın yetenek ve ilgilerini analiz etmeklerine yardımcı olur, onların kariyer geliştirme faaliyetlerini planlar hem de yöneticinin çalışandan beklentisini ortaya koyar.
Kariyer yönetiminde insanın iş ve özel yaşamının birlikte dikkate
alınması gerekir. Huzurlu bir kişinin iş yaşamında da sorun yaratmayacağı söylenebilir. Kariyer yönetimini başarı ile uygulayan yöneticilerin örgütte olumlu beşeri ilişkileri geliştirdikleri sürece personelin daha etkili, verimli çalışabileceği söylenebilir.
Kariyer planlamasının yararları
• İşletmenin hedefleriyle çalışanların hedeflerinin örtüşmesinin
sağlanması,
• Çalışanların kendilerine değer verildiğini hissetmeleri ve işyerini
benimsemeleri,
197
• İşletme içindeki iş tatmini, sadakat ve işe bağlılığın artırılması
• Sağlıklı bilgi birikimi
• Akılcı ve kalıcı organizasyon yapısı
• Personel değişimini ve maliyeti azaltmak
• İnsan kaynaklarının verimli ve etkin kullanımını sağlamak
• İletişim akışında çok yönlülük
• Kariyer planlamasına uygun olarak eğitim ihtiyacının belirlenmesi ve bu ihtiyacı karşılamak üzere amaca ve uygulamaya yönelik
hizmet içi eğitim çalışmaları yapılması
• Çalışanların tam kapasite ile çalışmasına neden olacak örgütsel hedeflere ulaşmayı sağlamak
• İnsan kaynağından maksimum düzeyde yararlanılmasını sağlamak
Kariyer planlamasının kuralları
• İşletmenin çalışanları ve yöneticileri planlama ve uygulamanın
oyuncularıdır, bu nedenle başarı her iki tarafa bağlıdır.
• Şirketin geleceğe dönük hedefleri ile personelin bireysel hedefleri uyumlaştırılmalı ,yapmakta olduğu işi daha iyi yapabilmesi,
mevcut yeteneklerin geliştirilmesi ve ileride üstlenebileceği pozisyonlar için gerekli yetenekler kazandırılmalıdır.
• Kariyer planlamasının başarısı ve uygulanabilir olması tarafların
planlama görüşmelerindeki dürüstlüğüne ve açıklığına bağlıdır.
• Bireyin kişisel yetenekleri ve ilgileri belirlenmeli, birlikte iş performansı değerlendirilmeli ve nihayet iş yaşamı boyunca planlanan pozisyonlar için bireye yeterli nitelikler kazandıracak faaliyetler tespit edilmelidir.
• Yönetici ve çalışanlardan geri bilgi akışı kritik önem taşır.
• Yöneticiler yönlendirme ve iyileştirme çalışmalarını sürekli kılmalıdır.
• Çalışanlar ve yöneticiler işletmedeki gelişim ve öğrenim olanaklarından sürekli haberdar olmalıdır.
• Plan, çalışanları ve yöneticileri daha iyi şeyler yapmaya ve görev
alanlarını genişletmeye motıve edici özellikte olmalıdır.
• İşletme kariyer planlamasını yapabilmek için Yönetim Danışmanlığı hizmeti veren firmalardan bu hizmeti alabilir.
Kariyer Geliştirme ise iş yaşamı boyunca kişinin kariyer amaçlarına ulaşabilmesi için uygulanan programlardır. Yönetimin sorumluluğu çalışanların potansiyellerinden yararlanarak onları geliştirmektir.
198
Günümüz modern yönetim anlayışında örgütü başarılı ya da başarısız yapan en önemli etkenlerden biri de insan unsurunun , becerilerinin,
yeteneklerinin geliştirilmesinin önemidir. İnsan kaynaklarından en etkin biçimde yararlanmanın ve çalışanların motivasyonunu artıran en
önemli yollardan biri kariyer gelişiminden yaralanmaktır. Bunun için
de Kariyer Gelişiminde bireyin ve örgütün üstlendiği sorumluluklar
önemlidir. Bu sorumluluklar ise şöyle sıralanabilir.
Kariyer Geliştirme Sorumlulukları
ÖRGÜTÜN SORUMLULUĞU BİREYİN SORUMLULUĞU
♦ Çalışanların mesleki ihtiyaçlarını doğru saptamak
♦ Örgütün sağladığı fırsatları
mesleki ihtiyaçlara uygun hale
getirmek
♦ İçerden terfi politikası uygulamak
♦ Elemanları kendilerine uygun
işlere yerleştirmek
♦ Elemanlara mesleki danışmanlık hizmetleri sağlamak
♦ Yardım ve değerlendirme programları hazırlamak , rotasyon
,iş zenginleştirme politikaları
uygulamak , kariyer planlama
grupları oluşturmak
♦ Çalışanlara seçenekli ek olanaklar sağlamak
♦ Çalışanlara eğitim olanakları
sağlamak ve bu konudaki çabalarını desteklemek
♦ Kariyer planlamasına aktif bir
şekilde katılmak
♦ Mesleki gelişim etkinliklerinde
belirli bir rol almak
♦ İhtiyaçlarını, değerlerini ve kişisel hedeflerini belirlemek
♦ Yeni fırsatlar aramak
♦ Örgütün sağladığı araçlardan
yararlanmak
♦ Bütün seçenekleri araştırmak
♦ Kişisel hayatındaki mesleki ihtiyaçlarını etkileyen değişiklikleri anlamak
199
YÖNETİM DANIŞMANLARI
Yönetim danışmanlığı nedir?
Yönetim danışmanlığı bilgi ve tecrübe sahibi, bağımsız kişi veya
kuruluşların belirli bir ücret karşılığında işletmelerin sorunlarının belirlenmesi, nedenlerinin araştırılması ve çözümü için en uygun önerilerin
geliştirilerek eğer istenirse bu önerilerin işletmede uygulanmasına destek olmayı içeren hizmetlerdir.
Niçin yönetim danışmanlarına ihtiyaç duyulur?
İşletmeler idari, mali, teknik, pazarlama vb. konularda çok değişik
sorunlarla karşılaşabilirler. Çoğu kez birden fazla sorun içiçedir. Sorunun tesbiti çoğu zaman çözüm getirilmesinden daha zordur. İşletmelerin ana işlevleri yanında ortaya çıkan sorunları gidermek için çok değişik konularda personel istihdamı mümkün olmadığı gibi gerekli de değildir. Bu ihtiyaç konusunda yeterli bilgi ve tecrübe birikimine sahip,
danışmanlık nosyonu kazanmış kişilerin geçici bir süre görevlendirilmesi ile en etkin ve verimli bir şekilde sağlanabilir. Bu tip hizmetlerin
danışmanlardan alınmasının bir diğer avantajı ise danışmanların bağımsız olmaları, etki altında kalmamalarıdır.
Yönetim danışmanlığı ne değildir?
Yönetim danışmanlığı hizmetlerinden en etkin ve verimli bir şekilde yararlanabilmek için:
• Yönetim danışmanlığının fonksiyonu çok iyi anlaşılmalıdır.
• Danışmanlık hizmetine ihtiyaç duyulan konu iyi belirlenmelidir.
Geniş kapsamlı konular yerine konuların dar ve derinlemesine incelenmesi tercih edilmelidir.
• Danışmanın bilgi ve tecrübeleri ile danışmanlık hizmeti alınacak
konunun çakışması sağlanmalıdır, diğer bir ifade ile danışman seçimi iyi yapılmalıdır.
• Danışmanlık hizmetine gerçekten ihtiyaç duyulup duyulmadığı iyi
değerlendirilmelidir. Danışman işletmede bir kişinin ve grubun
diğerlerine üstünlük sağlaması veya söyleyemediklerini söylemesi gibi art niyetlerle kullanılmamalıdır.
200
• Danışmandan tüm sorunları bir anda çözmesi beklenmemelidir.
Sorunlar, çözecek olanlar işletmenin çalışanlarıdır. Danışman sorunlara bilgi, tecrübe, birikimleriyle sistematik yaklaşan, teşhisi
daha kolay yapabilen ve uygulanabilir çözümler öneren kişidir.
İhtiyacım olan danışmanlık hizmetini nasıl alabilirim?
Danışmanlık hizmeti alabilmek için konunun uzmanı kişi ve kuruluşlarla temasa geçmeniz gerekir. KOSGEB, MPM, İGEME, TOSYÖV, MEKSA vb. kuruluşlar uzmanlık alanlarında danışmanlık hizmeti sunmaktadır. Ayrıca KOSGEB'in uzman danışman envanterinden ihtiyacınız olan danışmanların adreslerini öğrenebilirsiniz. Ayrıca KOSGEB, Hollanda NMCP kuruluşu ile yurtdışından danışman temini için
sözleşme yapmış olup bu konuda ayrıntılı bilgi ilgili bölümde verilmektedir.
Japonya’nın JICA kuruluşu ile benzer bir işbirliği yapılması için
çalışmalar yürütülmektedir.
KOSGEB
Bölgesel Kalkınma Enstitüsü
Abdülhak Hamit Cad. No: 866
06470 Altmışevler /Ankara
Tel: (312) 3689506 Faks : (312) 3682225
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
201
NMCP YABANCI DANIŞMAN DESTEĞİ PROGRAMI
Programın amacı; KOBİ’lere ve hizmet kuruluşlarına Teknik ve
İdari konularda sorun analizi ve çözüm önerileri çerçevesinde ücretsiz
danışmanlık hizmeti verilmesidir.
Bu program 05.12.1996 tarihinde KOSGEB ve NMCP-NETHERLAND MANAGEMENT CORPORATION PROGRAMME (Hollanda Yönetim Danışmanlığı Programı) Kuruluşu arasında imzalanan protokol çerçevesinde yürütülmektedir.
Emekli olmuş veya erken emekliliği tercih etmiş, çok geniş deneyime sahip Hollanda’lı uzmanlardır. Bir program için en uygun uzman
seçimi büyük bir titizlikle gerçekleştirilmektedir. Uygun uzman temini için gerekirse yeni uzman araştırmaları da yapılmaktadır. NMCP’nin
bünyesinde halen 3000 danışman bulunmaktadır.
Özel veya kamuya ait küçük ve orta ölçekli işletmeler ve hizmet
kuruluşları bu hizmetten yararlanabilirler. (Yabancı ortaklık veya yabancı sermayeye dayalı işletmeler bu program kapsamı dışında bırakılmıştır.)
NMCP Danışmanlık Hizmetinin Kapsamı
Yerinde Sorun Analizi ve Çözüm Önerileri: NMCP, temel olarak
yönetim, teknoloji, kadro yetiştirme, satış-dağıtım-finans, çevre gibi
sorunların analizini ve çözümünü sunmaktadır. Gelen başvurulara çözüm sağlayabilmek için çok yönlü uluslararası kuruluşlarla ortak çalışmalara da gidilebilmektedir.
Genç yöneticilerin Hollanda’da Eğitimi: Genç yönetici veya teknik
kadrolara yurt dışındaki benzeri kuruluşlarda eğitim veya gözlem şansı tanınmasıdır. Danışman talebinde bulunan kuruluşun bir üyesi, uygun bulunursa tüm masrafları NMCP’ye ait olmak üzere Hollanda’ya
davet edilir.
Business Link: NMCP’nin uygulamaya koyduğu çok yeni bir hizmeti de business link diye anılan ve Türkiye’den yurt dışına giden işadamları veya gruplara ön bilgilendirme, rehberlik ve benzeri yardımı
kapsayan çalışmadır.
Danışmanlar, projenin yapısına bağlı olarak en az 15 gün en çok 3
ay süre ile gelebilmektedirler. Proje devam ederken ve bitiminden son202
ra aynı kuruluşun başka bir konuda başka bir uzman talep etme hakkı
vardır. Bunun yanı sıra ilk çalışmanın sağlamlaştırılması açısından "follow-up" adı verilen aynı veya başka bir danışmanın gelip ilk projenin
neticesini veya işletmenin projeden ne oranda faydalanabildiğini değerlendirmesi de mümkündür.
NMCP, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Danışmanlar gönüllü
çalışmakta ve bu hizmetleri karşılığında Hollanda tarafından verilen
mütevazi bir harcırah dışında herhangi bir ödenek almamaktadırlar. Danışmanın geliş-gidiş masrafları, sigortası vb. giderleri NMCP tarafından karşılanmaktadır. Sadece Türkiye’deki konaklama, yeme-içme, yerel yol masrafları davet eden kuruluşa aittir. Gerçek ihtiyaç sahiplerine
hizmet edebilmek açısından burada zorlayıcı hiçbir koşul getirilmemiştir. Davet eden kuruluş önceden bildirmek şartı ile otel dışında rahat ve
temiz başka bir ortam da sağlayabilir.
KOSGEB
BÖLGESEL KALKINMA ENSTİTÜSÜ
Abdülhak Hamid Cad., No:866, 06470 Altmışevler/ Ankara
Tel: (312) 368 95 06 Faks : (312) 368 22 25
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
203
TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR)
• İşverenlerin işgücü taleplerini karşılamak
• İş arayanları durumlarına uygun işe yerleştirmek
• Özürlü, eski hükümlü ve terörden etkilenenlerin işe yerleştirilmelerine yardımcı olmak
• Özelleştirme nedeniyle işini kaybedenlere;
İş kaybı tazminatı ödemek
İşgücü eğitimi vermek
İşe yerleştirmek
• İş ve meslek danışmanlığı hizmeti sunmak
• İstihdamdaki işgücü ile İlk ve orta kademe yöneticileri için işyerlerinde eğitim seminerleri düzenlemek,
• Özel istihdam büroları ile yabancı uyrukluların istihdamına ilişkin
görevleri yerine getirmek,
• Uluslar arası kuruluşların çalışma hayatına ilişkin olarak aldıkları
kararları izlemek,
• İşverenlerden gelen işgücü taleplerine göre, vasıfsız işgücüne beceri ve meslek kazandırıcı mesleki eğitim kursları düzenlemek
• Özürlülere yönelik mesleki rehabilitasyon hizmeti sunmak
• İşsizliğin azaltılması ve istihdamın geliştirilmesi için ilgili kurum
ve kuruluşlarla işbirliği yapmak
• İşgücü piyasası araştırmaları yapmak, değerlendirmek ve ilgili kuruluşların bilgisine sunmak
• İş ve meslek analizleri yapmak ve Türk Meslekler Sözlüğü'nü hazırlamak
• İşgücü yetiştirme faaliyetlerini yürütmek.
• 4447 Sayılı yasa ile verilen İşsizlik Sigortası görevlerini yapmak
amacıyla kurulmuştur.
İş arayanlar ve eleman arayanlar 180 numaralı İş Danışma servisini arayarak kayıt yaptırabilirler.
Dünya Bankası kredisi ile ülkemizde uygulanmakta olan Ekonomik
İstikrar Programını desteklemek, özelleştirme programının başarı ile ta204
mamlanmasına katkıda bulunmak ve özelleştirmenin getireceği iş kaybı vb. etkileri azaltarak işsiz kalan kişileri eğiterek tekrar ekonomiye
kazandırmak amacıyla İŞKUR, Özelleştirme Sosyal Destek Projesinde
KOSGEB Başkanlığı ile işbirliği yapmaktadır.
TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Atatürk Bulvarı No: 133 Kızılay/Ankara
Tel: (312) 4310483 Faks: (312) 4359667
http://www.iskur.gov.tr
[email protected]
205
206
ÜRETİM PLANLAMA VE
GELİŞTİRME
207
208
ÜRÜN İMALAT VE MONTAJ RESİMLERİ
CE işaretlemesi, ISO 9000, kalite vb. kavramları ve olayları sıkça
konuştuğumuz günümüzde ne yazık ki pekçok KOBİ'nin yaptığı üretimle ilgili halen önemli eksiklikleri bulunmaktadır. Bunlardan en başta geleni ürünlerin teknik resimlerinin eksik veya yetersiz olmasıdır.
Genellikle numuneye göre üretim yapılmaktadır, imalatın teknik resimleri bulunmamaktadır. Bu durum zincirleme olarak şu hususları gündeme getirmektedir.
• Teknik resim olmayınca ölçü toleransı, hassasiyet ve dolayısıyla
ürün kalitesi kavramı gelişememektedir.
• Malzeme kesiminde optimizasyona gidilememektedir.
• Hangi parçanın, hangi tezgahta, hangi işçi ile en kısa sürede, en
sağlıklı biçimde ve minimum maliyetle yapılacağı etüd edilememektedir.
• Tezgahların ve işçilerin kapasiteleri ve becerileri yanlış kullanılmakta, bazı tezgahlarda atıl kapasite varken bazı tezgahlarda yığılmalar olmaktadır.
• İş ve zaman etüdleri yapılamamakta, maliyet muhasebesi sistemi
kurulamamakta, termin planı geliştirilememektedir.
Yukarıda belirtilen hususlara pekçok ilaveler yapılabilir, ancak özet
olarak söylemek gerekirse bir KOBİ tüm imalatının parça ve montaj resimlerini tekniği uygun olarak tamamlamak ve bunları sistemli olarak
arşivlemek zorundadır. Bu husus merdivenin ilk basamağı olarak görülmelidir. Burada eğitim eksikliği en önemli engel olarak karşınıza çıkacaktır. Zira elemanlarınızın imalat resimlerini bizzat ve rahatlıkla
hazırlayabilmeleri ve kullanabilmeleri esastır.
Bunun için bir kısım personelinize bir başkası tarafından hazırlanmış teknik resimleri ve diğer teknik dökümanı sadece okuyarak imalat
yapabilecek eğitimi verirken diğer kısım personelinize teknik resimleri hazırlamaları için eğitim verebilir hatta onların “Bilgisayar Destekli
Tasarım Kurslarına” katılmalarını sağlayabilirsiniz. İmalatınızın klasik
usülde veya bilgisayar ortamında resmedilmesinden sonra her anlamda
araştırma-geliştirme çalışmalarınız hız ve yön kazanacaktır.
209
KOSGEB Merkezlerinde düzenlenen Teknik Resim Okuma ve Anlama; Bilgisayar Destekli Tasarım kurslarına katılmanız sizlere bu konuda çok yararlı olacaktır.
KOSGEB
MKEK Binası 9 Kat Tandoğan/Ankara
Tel: 312 2128190 Faks: 312 2122508
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
210
HAMMADDE VE ÜRÜN
TEST İŞLEMLERİ
AB pazarında veya iç pazarda AB ülkeleri sanayisinin gelişmiş, kaliteli ve ucuz ürünleri ile rekabet edebilmeniz için sizlerin de kalite ve
ucuz üretim yapmanız gerekmektedir. Bu amaçla ürünlerinizi hammadde, yarı mamul ve mamul aşamasında test etmeniz ve geliştirmeniz gerekmektedir. Bazı test cihazlarını çok kullanmanız nedeniyle ve
maddi olanağınız da varsa satın alarak işyerinizde basit bir test-araştırma-geliştirme ünitesi kurabilir ve zamanla bu üniteyi güçlendirebilirsiniz. ancak bazı test cihazları satın alamayacağınız kadar pahalı ve/veya çok sık kullanmadığınız için ekonomik olmayabilir veya nitelikli
personel gerektirdiğinden fizibl olmaz. Bu nedenle KOSGEB, TSE,
TÜBİTAK ve Üniversitelerin laboratuarlarından yararlanabilirsiniz.
KOSGEB, TÜBİTAK, TSE ve Üniversitelerin test hizmetlerini ve
alınan ücretleri içeren kitapçıkları vardır. Bu kitapçıkları ilgili kuruluşlardan ücretsiz olarak temin ederek bilgi alabilirsiniz.
KOSGEB
MKEK Binası 9 Kat Tandoğan/Ankara
Tel: 312 2128190 Faks: 312 2122508
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
211
ÜRETİM PLANLAMASI
Bir işletmede imalat faaliyetlerinin veya miktarlarının önceden belirlenmesi gerekir.
• Üretim sistemlerinin giderek karmaşıklaşması ve pahalılaşması
• İşletmeler arasındaki bağımlılık ve ilişkilerin gelişmesi ve yaygınlaşması,
• Tüketici isteklerinin değişmesi ve rekabetin artması,
• Temin ve dağıtım faaliyetlerinin geniş bir alana yayılması,
• Hizmet, kalite ve fiyat rekabetinin yoğunlaşması,
• İşletmenin verimli çalışabilmesi için malzeme, makina zamanı ve
insangücü kayıplarının minimum düzeye indirilmesi zorluğu,
üretim planlamasını zorunlu hale getirmiştir. İşyeri düzeni, makina
ve işgücü kapasitesi, malzeme satış tahminleri, stok kontrolü, metot
geliştirme, zaman ve iş etüdleri, tüketici talepleri üretim planlamasının
temel verilerini oluşturur.
• Uygun planlama periyodunun seçilmesi
• Uygun mamul gruplarının oluşturulması
• Kısıtlayıcı faktörlerin bilinçli olarak hesaba katılması
üretim planlaması yapılırken uyulması gereken temel prensiplerdir.
Üretim planına bağlı olarak hazırlanacak üretim programları ile
hangi mamulün, ne zaman ve hangi tezgahlarda, hangi malzemeler
kullanılarak hangi evsaftaki işçi tarafından imal edileceği üretim programlarında detaylı olarak belirlenir.
Üretim planının hazırlanmasında hangi basamaklar takip edilir?
• Üretim planının kapsayacağı zaman aralığı tesbit edilir.
• Ekonomik stok düzeyleri hesaplanır
• Talep tahminleri yapılır.
• Plan dönemi başındaki ve sonundaki stok düzeyleri belirlenir
• Başlangıç ve bitiş stokları arasındaki fark bulunur.
• Planlama dönemi içinde üretilmesi gereken miktar bulunur.
• Üretilmesi istenen miktar dönem dilimlerine bölünür.
Üretim planlaması yapılırken;
• Üretim hızı, stok maliyetlerinin yükselmesi kabullenilerek sabit
tutulabilir.
212
• Talepteki dalgalanmalara paralel olarak üretim hızını artırıp azaltarak stoklar minimum düzeyde tutulabilir.
• Yukarıdaki iki alternatifin uygun bir kombinasyonu yapılarak üretim hızı genellikle sabit tutularak dönemsel olarak bir miktar azaltılabilir.
Üretim planlaması işletmenin verimli, karlı çalışabilmesi ve alınan
siparişlerin zamanında teslimi açısından çok büyük önem taşımaktadır,
ancak pekçok işletmede üretim planlaması yapılmadığı gibi bu fikir de
gelişmemiştir. Bunun neticesinde önemli maddi kayıplar ortaya çıkmaktadır.
Üretim planlaması konusunda Milli Prodüktivite Merkezinin yayınlarından ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz.
MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ
Gelibolu sok. No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara
Tel: (312)4675590
Faks: (312) 4273022
http://www.mpm.org.tr
[email protected]
213
İŞYERİ YERLEŞİM PLANI VE İŞ AKIŞ PLANI
İşyeri yerleşim düzeni nedir?
İşyerindeki üretim araçları (takım tezgahı, makina, araç, gereç, cihaz), yardımcı tesisler, iş istasyonları, taşıma, hammadde/yarımamul/mamul/yedek parça/sarf malzemesi depolama, kalite kontrol, büro, muhasebe servisi, yemekhane, lavabo vb. (üretimle direkt ve dolaylı ilgili) birimlerin azami verimlilik ve asgari hareket miktarını amaçlayarak en uygun şekilde yerleştirilmesine "işyeri yerleşim düzeni" denir. Kötü bir yerleştirme düzeni aynen geniş caddeleri olan ancak düzeni iyi olmayan bir şehrin trafiğinin aksaması gibi tüm üretimi aksatır
ve verimi düşürür. Pekçok işletmemizde maalesef çok kötü bir yerleşim düzeni daha doğrusu "düzensizliği" vardır.
Yerleştirme düzeninden doğan aksaklıklar nelerdir?
• Malzeme, parça ve yarı mamullerin gereksiz yerlerde yığılması,
• İş akışının, işçinin ve malzemenin kontrolunda etkisiz kalınması
• İşçinin normal iş yükünü kaldıramaması, bedensel veya zihni yorgunluk şikayetleri
• Üretim periyodunun uzaması, siparişlerin tesliminde gecikmeler
oluşması
• Kalifiye işçilerin gereksiz taşıma işlerini yapması veya boş beklemesi
• İş akışında; tıkanmalar, gecikmeler, parça beklemeler, tezgahların
boş durması veya aşırı yüklenmesi durumları ile sık karşılaşılması
• Fabrika alanında bir telaş veya kargaşalık havasının hakim olması
• Fabrika alanından tam yararlanamama
Yanlış yerleştirme düzeninin üretim sistemine etkileri nelerdir?
• Üretim birimleri arasındaki uzaklıklar artar.
• Alan veya hacimden yararlanma oranı ve kullanma verimliliği
azalır,
• Malzeme ve insan hareketleri, taşıma uzaklığı, taşınan toplam ağırlık, süre ve maliyetleri yükselir.
• Taşıma işlerinde kullanılan araç ve gereçlerin tipleri ve maliyetleri artar.
214
• İş istasyonları arasında bekleyen yarı mamul miktarları, toplam
üretim süresi, yani "üretim periyodu" uzunluğu artar.
• İşletmede ana ve ara depoların yerleri ve büyüklükleri artar.
• Tezgahlardan yararlanma oranı, yatırım ve işçilik maliyetleri açısından verimlilik düşer.
• İşçinin genel çalışma verimi düşer. (gereksiz taşımalar, yorgunluk, yardımcı görevler gibi verimi etkileyen faktörler nedeniyle)
• Makina ve tesislerin bakım planları, tamirleri veya yenilenmeleri
ihtiyacı artar.
• Gözlem sıklığı ve amirlerin niteliklerinin daha iyi olması gereği
ortaya çıkar.
• Üretim planlama ve kontrol işlemleri artar. İş seyri, tezgah yükleme, iş dağıtımı ve kalite kontrolü daha önemli hale gelir.
• Kontrol ve düzeltici karar arasında geçen süre yönetimin etkinliğini azaltır.
İşyeri düzenlemesinin amacı nedir?
Makina, araç ve gereçler herşeyden önce belirli bir mantığa ve basit kurallara uygun bir düzen içinde yerleştirilmeli ve etkin bir üretim
sistemi içinde entegre edilmelidir.
- Malzeme ve insan hareketleri basit, az ve kolay kontrol edilebilecek biçimde yapılmalıdır.
- Yardımcı tesisler mantığa uygun, ihtiyacı karşılayacak yerlerde bulunmalıdır.
- Gelecekteki genişleme veya değişiklik isteklerini karşılayacak esnek bir yerleştirme düzeni kurulmalıdır.
- Üretim faaliyetlerinin ve yardımcı hizmetlerin ihtiyacı olan alanlar dengeli biçimde dağıtılmalıdır.
- İşçiler rahat ve emniyetli çalışabilmeli, gözlemciler az yorularak
etkili bir kontrol yapabilmelidir.
İş akışı planı nedir?
Pekçok işletmemizde işyeri yerleşim düzeninin çok kötü bir durumda olduğunu daha önce belirtmiştik. İşletme sahibinin kaç adet tezgahı olduğu, bu tezgahları niçin mevcut durumda yerleştirdiğini hangi
tezgahın ne tür arızalarının bulunduğu, tezgahın kapasite kullanım oranının ne olduğu, hangi operasyonlarda tıkanma olduğu vb. soruları cevapladırmaması sık sık karşılaşılan bir durumdur.
215
Bu eksiklik sizin işletmenizde de varsa öncelikle üretiminizin iş
akışı planını çıkartınız. Hammadde hangi noktadan girecek ve hangi
operasyonlardan geçerek mamul hale gelip işletme dışına sevkedilmek
üzere stoklanacaktır. Bu planı çıkardıktan sonra bu işlemlerin hangi tezgahlarda yapılacağını belirleyerek iş akışı planına uygun tezgah yerleşim planı, bu plana da uygun olarak işyeri yerleşim planınızı çıkartabilirsiniz. İşletmenizde birden fazla ürün üretiliyorsa pek tabii ki bu
planlar sadece bir ürüne göre değil tüm ürünlere göre olmalıdır.
İkinci önemli adım hangi operasyonun hangi tezgahta ve ne kadar
sürede yapıldığını belirlemenizdir. Bu çalışma neticesinde bazı tezgahlarınızın düşük kapasitede çalıştığını tesbit edebilirsiniz. Örnek vermek
gerekirse bir ürününüz iki ayrı tezgahta operasyona tabi tutuluyor.
Operasyon süreleri birinci tezgahta l0 dakika, ikinci tezgahta l5 dakika olsun. Bu üründen işletmenizde bir saatte 60 dakika/l5 dakika 4
adet üretilecektir. Halbuki birinci tezgahınız saatte 60/l0= 6 adet üretmeye müsaittir. Diğer bir ifade ile birinci tezgahınız 4/6 = %66 kapasite ile çalışmaktadır. Bu ve benzeri analizler neticesinde bazı tezgahlarınızın
• Kapasitesini artırıcı revizyonlar/aparatlar yapmayı
• Tezgahı daha yüksek kapasiteli aynı amaçlı bir tezgahla değiştirmeyi,
• Tıkanmaya neden olan tezgahtan bir tane daha satın almayı
• Bazı operasyonları birleştirmeyi veya fason olarak yaptırmayı,
• Sadece bazı tezgahlarda fazla mesai yaptırmayı
planlayabilirsiniz.
İşyeri yerleşim planı kontrol listesi
İşyerinizin ve üretiminizin özelliklerini dikkate alarak işyeri yerleşim planınızı en iyi kendiniz hazırlayabilirsiniz. Bu konuda sizi yardımcı olmak üzere aşağıdaki kontrol listesini veriyoruz.
Fabrika Alanından Verimli Yararlanıyor musunuz?
• Tezgahları bizzat kullanan işçiler için yeterli alan ayrılmış mıdır?
• Tezgahların bakım ve tamiri için uygun boşluklar var mıdır?
• Bir tezgahın yerinin değişmesi söz konusu olduğunda, sökme ve
taşıma tezgahların çalışmasını aksatmadan yapılabilir mi?
• Yardımcı cihazlar ve aletlerin konulması için gerekli yerler ayrılmış mıdır?
216
• Tezgahta işlenecek olan ve işlenen parçaları ve talaş vs. artıkları
muhafaza eden kaplar ve kaplar için yer mevcut mudur?
• İşçi tezgahın bulunduğu alana kolay ve emniyetle giriş çıkabiliyor
mu?
• Tezgahlarla malzeme naklinin yapıldığı alanlar arasında emniyetli
boşluklar bırakılmış mıdır?
• Tezgahların bulunduğu yer uygun mudur?
Tezgahların bulunduğu yer malzeme giriş çıkışının kolaylıkla yapıl
masını sağlıyor mu?
• Tezgah, yerleştirilirken aydınlatma durumu dikkate alınmış mıdır?
• Tezgah, yakın çevresinden gelebilecek aşırı gürültü , sıcaklık vb.
etkilere veya talaş sıçraması gibi tehlikelere karşı korunmuş mudur?
• Emniyetli uzaklıkta mıdır?
• Tezgah, çevresindeki diğer tezgahların faaliyetlerini engellemeyecek veya geciktirmeyecek bir pozisyonda mıdır?
• Tezgahlar iş akış planına uygun yerleştirilmiş midir?
Yardımcı Hizmetler
• Tezgahlar, basınçlı hava, gaz, elektrik, su vb. gibi kaynaklardan ek
masrafları gerektirmeden faydalanabilecek yerlerde midir?
• İşçiyi ve çevresini korumak amacı ile gerekli iş güvenliği tedbirleri alınmış mıdır?
Depolama alanları
• Takım dolapları ve ara depo alanları uygun yerlerde midir?
• Ara depolar malzeme kayıplarına veya karışmasına engel olacak
şekilde yerleştirilmiş midir?
• Ara depolar miktar kontrolunu kolaylaştıracak, taşıma makinalarının kolay çalışmasını sağlayacak yerlerde midir?
Personel Servis Tesisleri
• Personel için yeteri kadar soyunma odası, dolap, tuvalet, dinlenme
yeri, kantin, haberleşme gibi servis tesisleri mevcut mudur?
• Servis tesislerine ulaşmak için l00 m. den fazla yol yürümek gerekiyor mu?
• İlk yardım istasyonları uygun yerlerde midir ve gerekli cihazlarla
donatılmış mıdır?
217
TEZGAH, CİHAZ VE MAKİNALARIN
BAKIM PLANLAMASI
Bakım planlaması nedir?
İşletmenizde kullandığınız çok çeşitli cihaz, makina, teçhizat, alet
ve edevatın her an kullanıma hazır, arızasız durumda bulunması üretimin aksamaması açısından çok önemlidir. Bunu sağlayabilmek için söz
konusu ekipmanlarınızda ani arızalar ortaya çıkmadan önce koruyucu
bakım çalışmaları yapmak ve bu bakım çalışmalarını planlı bir şekilde
yürütmek durumundasınız. Bu nedenle üretim planlama, finansal planlama ve pazarlama fonksiyonları ile uyum içerisinde bakım planlaması
yapmanız gerekecektir.
Niçin planlı bakım?
• Teknik sebeplerle planlı bakıma yönelmelisiniz.
• Mekanikleşme ve otomatikleşmenin artması sebebiyle üretim
araçları daha hassas ve karmaşık hale gelmiştir.
• Çalışma hızının yükselmesi, müşteri isteklerinin çeşitliliğinin artması, termin sürelerindeki kısalmalar planlı bakımı zorunlu hale
getirmiştir.
• Üretim araçlarının birbirine zincirleme bağlılığı sadece birinin arızasının tüm işletmeyi durdurmasına sebep olması nedeniyle planlı
bakıma geçmek zorundasınız.
• Ekonomik sebeplerle planlı bakıma yönelmelisiniz.
• Ani ve çok sayıda arızalardan dolayı ortaya çıkan üretim kayıpları
maliyetleri artıracaktır.
• Ekipmanlarınızın yanısıra ücretleri giderek artan işçiler arıza süresince üretimden uzak kalacaktır.
• Arızaya bağlı olarak siparişlerin teslimindeki gecikmeler işletmenizin imajını olumsuz etkileyecektir.
• Tezgah, makina fiatları çok yüksektir. Bakım yaparak bunların
ömrünü uzatmak zorundasınız.
• Emniyet ve güvenlik ihtiyacı, çevrenin korunması vb. hususlar daha çok önem kazanmıştır.
Planlı Bakım, Ürün Kalitesi, ISO 9000, ISO, l4000 ,ISO 17025 vb.
kavramlarla çok yakından ilgili bir husustur. Bir işyerine girdiğinizde
işletmenin yöneticilerinin ve çalışanlarının başarısı hakkında çok hızlı
218
ve doğruya yakın bir tesbit yapmak istiyorsanız, "bakım eksikliği" bu
konuda size yardımcı olacaktır; kırık bir cam, boyasız bir kapı, paslanmış bir civata gözlemeniz aynı yaklaşımın milyarlık tezgahlarda da geçerli olduğunu ifade edecektir.
Sizin işletmenizde de benzeri eksiklikler muhtelif düzeyde de olsa
mutlaka vardır. İşe kendinizde ve tüm çalışanlarınızda bakım ruhu, bakım kültürü oluşturarak başlamalısınız. Bir tezgaha sahip olabilmek kadar gerekli bakımlarını en iyi bir şekilde ve zamanında yapmanızın şart
olduğunu kabul ettiğinizde bakım planlamasında yolun yarısını katetmiş olacaksınız.
Tezgahlarınız için oluşturacağınız bakım kartları, o tezgaha ne zaman kimin hangi bakımları yaptığını gösterecektir. Bu kartlara günlük
haftalık aylık yıllık bakım işlemlerini tezgahın kullanma kılavuzundan
yararlanarak işleyebilirsiniz. Bu kartlarda ait olduğu tezgaha bakım
servisi verebilecek servislerin ve adresini vererek beklenmedik arızalarda kolayca ulaşmayı sağlayabilirsiniz.
Bu şekilde tüm ekipmanlarınızın tek tek bakım planını çıkardıktan
sonra bunları tüm işletme için üretim planınızı da dikkate alarak birleştirdiğinizde ortaya işletmenizin bakım planı çıkacaktır. Bu bakım planı
çerçevesinde;
• Değiştirilecek parçaların listesi, temin tarihi, maliyeti, temin adresi vs. bilgileri derleyerek bakım için gerekli malzemeyi zamanında hazır bulundurursunuz.
• Bakım hizmeti dışarıdan satın alınacak ise ilgili servislerle bakım
sözleşmesi yapabilirsiniz.
• Üretim ve bakım planına uygun olarak termin planı vererek müşterilerinize mahcup olmazsınız,
• İşletmenizin prestiji artar, maliyetler düşer, ekipmanlarınızın ömrü uzar, iş kazaları önlenir.
Planlı Bakım lüzumsuz bir harcama olarak asla görülmemelidir. İşyerinizin bakım planlarının hazırlanması için MPM'den veya yönetim
danışmanlarından eğitim ve danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ
Gelibolu Sokak No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara
Tel: (312)4675590 Faks: (312) 4273022
http://www.mpm.org.tr
[email protected]
219
ÇALIŞANLARIN GÖREV TANIMLARI
"Yetki ve sorumluluk" sınırları açık olarak tanımlanmayan işin, hangi iş olduğu, ne zaman ve kim tarafından yapılacağı bilinmez, problemler meydana geldiğinde personel arasında çatışma başlar. Bu nedenle
yetkiler ve sorumluluklar açık, seçik ve yazılı olarak tanımlanmalıdır.
Kağıt üzerinde kalan, pratiğe geçmeyen görev tanımlarının hiçbir yararı olmayacaktır.
Yöneticilerin işletmenin insan yapısına ilişkin rollerini gerektirdiği
şekilde oynamaları ve bunu değişen şartlar altında başarmaları işletmenin işletme çevresinin insanlardan oluşmasının bir nedenidir. Kişi ister
yöneten ister yönetilen olsun, rollerini başarıyla uygulayabilmelidir.
Toplum ve işletme sürekli bir değişim içindedir. Bu değişiklik insandan kaynaklanmaktadır. Sürekli değişime uyumun çözümü eğitimde yatar. Yönetici kendi kendini eğitebilen, eğitimi ve gelişmesi için
gerekli kaynakları elde edebilen ve kullanan kişi olmalıdır. Astlarının
da eğitimine ve gelişmesine önem vermelidir. Ancak bu şekilde kadrosu, kendisi, işletmesi ve ülkesinin gelişmesi mümkün olacaktır. Peter
Drucker'in bir sözüne kulak verirsek, "İktisadi bakımdan geri kalmış
ülkeler yoktur. Yönetim bakımından geri kalmış ülkeler vardır."
Görev Tanımları ve Hizmetiçi Eğitim İhtiyacının Tesbiti nasıl
yapılır?
Görev tanımları olmayan bir işletmede işe alma, eksiklikleri belirleme ve gerekiyorsa eğitim verme tamamen tesadüflere bırakılmış demektir. Tesadüflere bağlı çalışan bir işletmenin rakiplerini geçebilmesi, piyasada tutunabilmesi, ihracat yapabilmesi imkansızdır. Eğitim ancak, ihtiyaca cevap verdiği zaman yararlıdır, aksi halde zaman ve para
kaybı olarak düşünülmelidir. Ne yapacağı açıkca belirlenmemiş bir kişinin yetersizlikleri belirlenemez, yetersizliklerin belirlenmemiş olduğu bir personelinize verilecek hizmetiçi eğitim ise ihtiyacı karşılamaktan uzak duracaktır.
Görev Tanımları ve Müşteri Tatmini
Kendilerine iş yaptığınız müşterileriniz, çalışanlarınızın niteliklerini
merak ederler. Görevlerin tanımlandığı bir işletme, elemanlarını görevlere uygun niteliklerde seçmek veya zaman içerisinde işbaşı eğitimleri ile elemanlarının niteliklerini görevleri yerine getirecek düzeye çıkar220
mak ihtiyacını duyar. Bu konuda kendine güvenen bir işletme yöneticisi "elemanlarının işlerinin ehli" olduklarını müşterilerine hissettirir.
Uluslararası İhaleler ve Görev Tanımları/Personel Nitelikleri
Bazı uluslararası ihalelerde, çalıştırılan personelin nitelikleri ve
yaptıkları görevlerle ilgili belgelerin de konulması istenmektedir. Bilhassa gelişmekte olan ülkelerden ihaleye giren sanayicilerin bu noktalarda istenilen niteliklere sahip olup olmadıkları üzerinde önemle durmaktadırlar.
Görev tanımları konusu, verimlilik, kalite, üretim planlaması, kariyer planlaması, hizmetiçi eğitim planlaması, kalite geliştirme, işçi sağlığı ve iş güvenliği, müşteri tatmini ve benzeri konularla içiçedir. Bu
nedenle çalışanlarınızın görev tanımlarını, yetki ve sorumluluklarını belirlemeniz işletmeniz açısından öneli bir adımdır. Bu konuda yönetim
danışmanlarından ve Milli Prodüktivite Merkezinden danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.
MPM
Gelibolu Sokak No:5 06690 Kavaklıdere/Ankara
Tel: (0312) 4675590 Faks: (312) 4273022
http://www.mpm.org.tr
[email protected]
221
İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Uluslararası Çalışma örgütü (ILO)
ilkelerine göre "işçi sağlığı ve iş güvenliği" tanımı;
"Tüm çalışanların bedensel, ruhsal ve toplumsal sağlık ve refahlarının en üst düzeye yükseltilmesi ve bu durumun korunması, işyeri koşullarının, çevrenin ve üretilen malların meydana getirdiği sağlığa aykırı, sonuçların ortadan kaldırılması; çalışanları yararlanmalara ve kazalara maruz bırakacak risk etmenlerinin önlenmesi, yine çalışanların bedensel ve ruhsal özelliklere uygun işlere yerleştirilmesi ve sonuç olarak işgörenlerin bedensel ve ruhsal gereksinimlerine uygun bir iş ortamı yaratılmasıdır."
506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ise iş kazalarını ve meslek hastalıklarını şöyle tanımlar;
"İş kazası, aşağıdaki hal ve durumlardan birinde meydana gelen ve
sigortalıyı hemen veya sonradan bedence veya ruhca arızaya uğratan
olaydır"
- Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş dolayısıyla,
- Sigortalının işveren tarafından görev ile başka biryere gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- Emekli kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere toplu olarak götürülüp getirilmesi sırasında,
506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu meslek hastalıklarını da tanımlamıştır;
“İşçinin çalıştığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya
işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya arıza halleridir.”
İşverenin personelinin sağlığı ve güvenliğini koruma yükümlülüğü nedir?
• Anayasa'nın 49, 50 ve 60. maddeleri,
• Özel hukuka dayanan önlem alma yükümlüğü
• Borçlar Yasasının 332. maddesi
• Kamu hukukuna dayanan önlem alma yükümlülüğü
222
• l475 sayılı İş Yasasının 73-82 maddeleri
• 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 26. maddesi
• l593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Yasası
• ILO'nun ll2 sayılı tavsiye kararı
Niçin işyerinizde iş güvenliği tedbirleri almak zorundasınız?
İşyerinizde çalışanların sağlık ve güvenliklerini korumanız için gerekli tedbirleri almanızı şart koşan yasal mevzuat yukarıda belirtilmiştir. Bu tedbirleri almanız size bir maliyet de getirecektir. Ancak ortaya
çıkabilecek bir iş kazasının ve çalışanlarınızın sağlığının bozulmasının
işyerinizin verimliliğine ve gerçek maliyetlerine menfi tesirini düşünürseniz bu tedbirleri en iyi şekilde almanız gerektiği çok açıktır. İşyerinizin işgüvenliği ve işçi sağlığı tedbirleri açısından mevcut durumunu tesbit etmek, eksiklikleri belirlemek ve gerekli tedbirleri almak için
İş güvenliği danışmanlarından veya İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğünden yararlanabilirsiniz.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
İnönü Bulvarı No:42 Emek/Ankara
Tel: (312) 2121331 Faks: (312) 2121963
http://www.calısma.gov.tr
[email protected]
http://www.who.org
http://www.ib.org
223
KIYASLAMA (BENCHMARKİNG)
Edinilen bilgi ve tecrübelerden karşılıklı olarak yararlanmayı hedefleyen kıyaslama (benchmarking) çalışmaları 1980’li yıllarda ABD’de
uygulanmaya başlamış olup ülkemizde de giderek yaygınlaşmaktadır.
Kıyaslama, “öğrenen organizasyon” anlayışının önemli bir parçası,
bir öğrenme ve öğretme, anlama ve uyarlama, paylaşma ve gelişme sürecidir. Geçmişte bilgi birikimi önemli iken, günümüzde bilgiye erişebilme ve öğrenebilme yeteneği ön plana çıkmıştır.
Kıyaslama; bir işletmenin süreçlerindeki performansının geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için, aynı süreçlede lider olan diğer işletmelerin
süreçleri ile sistematik ve sürekli bir şekilde ölçülmesi ve karşılaştırılması sürecidir. Bu doğrultuda, rakip kuruluşlar arasında da köprüler
kurulabilmektedir. Çünkü; günümüz serbest pazar koşulları kuruluşlar
için rekabet ve işbirliği ikilemini beraberinde getirmiştir. Bu anlamda
kıyaslama; kuruluşların aynı anda hem rekabet etmelerini, hem de
fonksiyonlararası işbirliğini sağladığı için ikilemi sinerjiye dönüştürebilmektedir.
Kıyaslama süreçlerin dönüş zamanlarının kısaltılması, maliyetlerin
düşürülmesi, değişimin azaltılması ve performansın artırılması amacı
ile kullanılan bir kalite tekniğidir.
Kıyaslamanın başlangıcında mevcut durumun yetersiz bulunması
ve iyileştirme için daha ileri bir hedef arayışı söz konusudur.
Kıyaslama kuruluş içi ve kuruluş dışı olmak üzere iki şekilde gerçekleştirilebilmektedir..
Kıyaslama süreci dört aşamadan oluşur;
• Kıyaslama sürecinde hazırlık aşaması; kıyaslama yapılacak sürecin
belirlenmesi, kıyaslama takımının kurulması (takım değişimi etkileyecek motivasyonu ve becerileri olan bireylerden oluşmalıdır),
süreç analizi ve dökümantasyonu (süreci tanımlarken müşterisini,
tedarikçisini, performans ölçümlerini belirtmek gereklidir), kıyaslama ortakları seçim kriterlerinin belirlenmesi (kriterler: temel finansal göstergeler, büyüklük, ürün büyüklüğü ve karmaşıklığı, kalite yaklaşımları, benzer süreçler, coğrafi yakınlık, vb. olabilir) ve
veri toplama hazırlığının yapılmasını içermektedir.
• Kıyaslama sürecinde hazırlık aşaması tamamlandıktan sonra ikinci aşama olan veri toplama ve analiz safhasına gelinir. Veri topla224
ma ve analiz; kıyaslama ortaklarının belirlenmesi, veri toplanması
(veri toplama; yazışma/anket, telefon görüşmesi ve yerinde ziyaret ile yapılır), sonuçların analizi (verilerin anlaşılabilir hale gelmesi için, tablo, grafik vb. araçlarla özetlenmesi) ve performans
farklılıklarının belirlenmesini (kendi performansımız ile kıyaslama
ortağının performansı arasındaki farklılıklar belirlenir, performans
farkını yaratan nedenler ortaya konulur, ortağın bu performansa
nasıl ulaştığı belirlenir) içermektedir.
• Kıyaslama sürecinde üçüncü aşama olan uygulama sürecinde;
bulguların yazılması, bulguların duyurulması, hedef belirleme (hedef ulaşılabilir olmalı, gerçekleştirme olasılığı %60 ve üstü olmalı, çalışanları sonuca yönlendirmeli ve hedef belirlemede uygulayıcıların da yer alması sağlanmalı), uygulama takımının oluşturulması, uygulama planı hazırlanması ve uygulama işlemlerini (bu
aşamada uygulama planında yer alan değişim önerileri uygulamaya dönüştürülür) kapsar.
• Kıyaslama sürecinde son aşama gözden geçirme ve geliştirme safhasıdır. Gözden geçirme ve geliştirme; izlenen gelişmelerin değerlendirilmesi ve yeni kıyaslama fırsatlarının belirlenmesini içermektedir. Yapılacak gözden geçirme; kıyaslama çalışmasının kurallara uygun şekilde, süreç aşamalarının tamamı doğru şekilde
uygulanarak yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi ve henüz tamamlanmış olan kıyaslama çalışmasının sonucu olan bulguların
tam olarak ve hedeflendiği şekilde uygulanıp uygulanmadığının
görülmesi olarak iki nedene dayanmaktadır. Yeni kıyaslama fırsatlarının belirlenmesi; gelişmeler, değişiklikler ve yeni gereksinimlere cevap vermek için gerekli olup planlama gerektirir.
KALDER (Benchmarking Uzmanlık Grubu)
Sedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara
Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522
http://www.kalder.org
[email protected]
225
STANDARDİZASYONUN ÖNEMİ
Standart ve Standardizasyon nedir?
Standart: İmalatta, anlayışta, ölçme ve deneyde bir örnekliktir.
Standardizasyon: Belirli bir faaliyetle ilgili olarak ekonomik fayda
sağlamak üzere bütün ilgili tarafların yardım ve işbirliği ile belirli kurallar koyma ve bu kuralları uygulama işlemidir.
Standardizasyon işlemi ile öncelikli olarak can ve mal güvenliği
hedeflenirken aynı zamanda kalitenin alt sınırı tespit edilmek suretiyle
belirlenen düzeyin altında mal ve hizmet üretimine müsaade edilmemektedir.
Enformasyon ve üretim teknolojilerindeki gelişme ile birlikte hızlı
bir küreselleşme sürecinin yaşandığı günümüzde standardlar uluslararası ticaretin ortak dili haline gelmiştir.
Artık, uluslararası pazarlarda rekabet edebilmenin yolu standartlara
uygun ve kaliteli mal ve hizmet üretiminden geçmektedir.
Standardizasyonun Sağladığı Faydalar nelerdir?
1. Üreticiye Faydaları
• Üretimin belirli plân ve programlara göre yapılmasına yardımcı
olur.
• Uygun kalite ve seri imalâta imkân sağlar.
• Kayıp ve artıkları asgariye indirir.
• Verimliliği ve hasılayı artırır.
• Depolamayı ve taşımayı kolaylaştırır, stokların azalmasını sağlar.
• Maliyeti düşürür.
2. Tüketiciye Faydaları
• Can ve mal güvenliğini sağlar.
• Karşılaştırma ve seçim kolaylığı sağlar.
• Fiyat ve kalite yönünden aldanmaları önler.
• Ucuzluğa yol açar.
• Ruh sağlığını korur. Stresi önler.
• Tüketicinin bilinçlenmesinde etkili rol oynar.
3. Ekonomiye Faydaları
• Kaliteyi teşvik eder, kalite seviyesi düşük üretimle meydana gelecek emek, zaman ve hammadde israfını ortadan kaldırır.
226
• Sanayii belirli hedeflere yöneltir. Üretimde kalitenin gelişmesine
yardımcı olur.
• Ekonomide arz ve talebin dengelenmesinde yardımcı olur.
• Yanlış anlamaları ve anlaşmazlıkları ortadan kaldırır.
• İhracatta ve ithalatta üstünlük sağlar.
• Yan sanayi dallarının kurulması ve gelişmesine yardımcı olur.
• Rekabeti geliştirir.
• Kötü malı piyasadan siler
Ulkemizde standartlarla ilgili kurum, Türk Standartlar Enstitüsüdür. TSE; her türlü madde ve mamüller ile usul ve hizmet standartlarını yapmak amacıyla 18.11.1960 tarih ve 132 sayılı kanunla kurulmuştur.
Enstitü, tüzel kişiliği haiz, özel hukuk hükümlerine göre yönetilen
bir kamu kurumu olup, kısa adı ve markası TSE'dir. Bu marka çeşitli
şekillerde gösterilir. Türk Standartları Enstitüsü'nün izni olmadan bu
marka hiçbir şekil ve şart altında kullanılamaz.
Yalnız Türk Standartları Enstitüsü tarafından kabul edilen standardlar Türk Standardı adını alır. Bu standardlar ihtiyari olup, standardın ilgili olduğu bakanlığın onayı ile mecburi kılınabilir. Bir standardın mecburi kılınabilmesi için Türk Standardı olması şarttır. Mecburi kılınan
standardlar Resmi Gazete'de yayınlanır.
TSE'nin Görevleri
• Her türlü standardı hazırlamak ve hazırlatmak.
• Enstitü bünyesinde veya hariçte hazırlanan standardları tetkik ve
uygun bulduğu takdirde Türk Standardları olarak kabul etmek.
• Kabul edilen standardları yayınlamak ve ihtiyari olarak uygulanmalarını teşvik etmek, mecburi olarak yürürlüğe konmalarında
fayda görülenleri ilgili bakanlığın onayına sunmak.
• Kamu sektörü ve özel sektörün talebi üzerüne standardları veya
projelerini hazırlamak ve görüs bildirmek.
• Standardlar konusunda her türlü bilimsel teknik incelemelerle
araştırmalarda bulunmak, yabancı ülkelerdeki benzer çalışmaları
takip etmek, uluslararası ve yabancı standard kurumları ile ilişkiler kurmak ve bunlarla işbirliği yapmak.
• Üniversiteler ve diğer bilimsel ve teknik kurum ve kuruluşlarla işbirliği sağlamak, standardizasyon konularında yayın yapmak, ulu227
sal ve uluslararası standardlardan arşivler oluşturmak ve ilgililerin
faydalanmalarına sunmak.
• Standardlarla ilgili araştırma yapmak ve ihtiyari standardların uygulanmasını kontrol etmek için laboratuarlar kurmak, kamu sektörü veya özel sektörün isteyeceği teknik çalışmaları yapmak ve rapor vermek.
• Yurtta standard işlerini yerleştirmek ve geliştirmek icin elemanlar
yetiştirmek ve bu amaçla kurslar açmak ve seminerler düzenlemek.
• Standardlara uygun ve kaliteli üretimi teşvik edecek çalışmalar
yapmak ve bunlarla ilgili belgeleri düzenlemek.
• Metroloji ve kalibrasyon ile ilgili araştırma ve geliştirme çalışmaları yapmak ve gerekli laboratuarları kurmak.
TSE
Necatibey Caddesi, Ankara
Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
[email protected]
228
ÜRETİMLE İLGİLİ TSE, AB, DIN, ISO, SIS VE
DİĞER STANDARTLAR
Üretiminizle ilgili olan TSE; AB ve diğer ülkelerin yayınladıkları
standartlar mevcut olup, bu standartları inceleyerek üretiminizi ve
ürünlerinizi bunlara göre planlamanız, geliştirmeniz ve standartlara
uygunluk belgesi ve /veya kalite belgesi almanız gerekmektedir.
Bazı standartlara mecburi olarak uyulması gerekir. Bu standartlar
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca belirlenir. Bazı standartlar ise ihtiyari
olup, uyup uyulmaması serbest olmakla beraber uyulması işletme açısından yararlıdır. Üretiminizle ilgili olarak hangi standartların yayınlandığını TSE Standart Kataloğu’ndan öğrenilebilirsiniz.
TSE’nin Belgelendirme Çalışmaları Nelerdir?
1. TSE Markası
Türk Standardları Enstitüsü 1964 yılında uygulamaya koyduğu
"Standardlara Uygunluk Belgelendirmesi ( TSE Markası)" ile ürün belgelendirmesini başlatmıştır. Bu uygulama ile başlangıçta üreticilerde
standardlara uygun ve kalite seviyesi yüksek mal üretme şuurunun yerleştirilmesi, yaygınlaştırılması amaçlanmış, tüketicilerin can ve mal güvenliklerinin korunması sağlanmıştır.
Belgelendirme günümüzde giderek daha da önem kazanmış, uluslararası ticarette, pazarlamanın birinci öncelikli konusu olarak gündemdeki yerini almıştır. Özellikle ikili ve çok taraflı anlaşmalar çerçevesinde mal ve hizmetin pazarlanması için, düzenlenen belgeler önemli rol
oynamaktadır. Bu çerçevede uluslararası platformlarda belgelerin karşılıklı olarak tanınması ticareti kolaylaştırmış, özellikle gümrük kapılarında malların uzun süre bekletilmesi problemini ortadan kaldırmıştır.
2. Kalite Uygunluk Belgesi ( TSEK Markası ); Her türlü madde
ve mamulü üreten firmaların arazi, bina, tesis, personel, makina- teçhizat, araç-gereç, kalite kontrol sistemi ve üretimi etkileyen diğer faktörler yönünden yeterli olmaları halinde; Müstakilen İmalata Yeterlilik
Belgesi, bu işletmelerin ürünlerinin milletlerarası veya diğer ülkelere
ait standardlar ile TSE tarafından kabul edilebilir teknik esaslara göre
incelenmesinden olumlu neticeler alınması halinde, Kalite Uygunluk
Belgesi (TSEK Markası) verilmektedir.
229
3. Hizmet Yeterlilik Belgesi; Hizmet üreten sektörlerde, işyerleri,
kurum veya kuruluşların verdiği hizmetlerin yeterliliğinin, ilgili Türk
Standardına veya belirlenen kriterlere uygunluğunu tevsik eden belgedir.
Bu belge tüketiciye verilecek hizmetlerin ve muhtelif işyerlerinin
mevzuata uygunluğunu, imkan ve kabiliyetlerinin yeterliliğini gösterir.
4. Laboratuar Yeterlilik Belgesi; Laboratuar Yeterlilik Belgelendirilmesi Talimatı çerçevesinde; Ölçüm, kalibrasyon ve deney laboratuarlarının teknik yeterlilikleri onaylanarak laboratuvar yeterlilik belgesi düzenlenmektedir.
Deney ve ölçüm laboratuvarları, TS-EN 45000 serisi standartlara
paralel olarak Kalite Yönetim Sistemi ve Kalite El Kitaplarını hazırlamaya teşvik edilmektedir.
5. Parti Malı Uygunluk Belgelendirmesi; Parti mallarının alıcısının, önceden belirttiği teknik esaslara uygunluğunu gösteren belgedir.
6. Karayolu İle Tehlikeli Atık Taşıma Uygunluk Belgesi; Karayolu ile Tehlikeli Atık Taşıma Aracı Belgelendirme Talimatı çerçevesinde "Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" ve "Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik" doğrultusunda, karayolu ile tehlikeli atık taşıyan araçların belgelendirilmesi yapılmaktadır.
7. İthal Malları Belgelendirme Çalışmaları; 01 Ocak 1996 tarihinden itibaren Ülkemiz Gümrük Birliğine girerek, Avrupa Birliğine
entegrasyon sürecinde önemli bir adımı gerçekleştirilmiştir. Buna paralel olarak yayımlanan Dış Ticarette İthalat Rejimi Kararı ve Mevzuat Uyumlaştırmaları çerçevesinde ithal mallarda denetim ve belgelendirme çalışmalarına uyum sağlanmıştır.
Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayınlanan, "Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Rejimi Kararı" doğrultusunda yürürlüğe konan; "Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği" , "Dış Ticarette Standardizasyon Tebliği" ve Dış Ticaret
Müsteşarlığının uygulamaya yönelik kararları ve "İthal Malları Belgelendirme Talimatı" çerçevesinde ithal malları için gerekli denetimler ve
230
Uygunluk Değerlendirmesi yapılarak uygun bulunan partiler için İthal
Malı Belgesi düzenlenmektedir.
8. Kalite-Çevre Sistemlerinin belgelendirilmesi
9. Eleman Belgelendirmesi
10. Motorlu Araçlar Aksam ve parçalarının BM/AEK Repolasyonlarına göre Teknik Servis Hizmeti belgelendirmesi.
E İşareti: Türkiye, Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik onseyi
çerçevesinde 20 Mart 1958 tarihinde Cenevre’de imzaya açılan "Motorlu Kara taşıtları Malzeme Aksamının Onayı ve Bu Onayın Tanınması için Müşterek Koşulların Kabulüne Dair Antlaşma" ya 30 Haziran
1994 tarih ve 94/ 5822 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 27 Şubat 1996
tarihinden itibaren taraf olmuştur.
Anlaşmanın amacı taşıt araçlarında sürücü ve yolcuların güvenliğini sağlamaktır.Anlaşmanın genel hükümleri çerçevesinde Anlaşmanın
ve buna bağlı konuların görüşüldüğü BM/AEK İç Ulaşım Komitesine
bağlı eksper gruplarınca hazırlanan 96 adet teknik regülasyon mevcuttur. Bu teknik regülasyonlara uygunluk,"E Tip Onayı Belgesi ile tescil
edilmektedir.
E işareti: Otomotiv ürünlerinin ilgili AB direktiflerine uygunluğunu gösteren işarettir.
TSE
Kalite ve Belgelendirme Dairesi Başkanlığı
Belgelendirme Müdürlüğü
Necatibey Caddesi, Ankara
Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
[email protected]
231
ISO-9000 KALİTE GÜVENCE SİSTEMİ
Gerek Avrupa Birliği, gerekse EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği) üyesi ülkelerde, geçerli olan Ürün Sorumluluğu Yönergesi, üreticilerin kusursuzluğunu belgelemesi zorunluluğunu getirmektedir. Böylece ürün kalitesinden kaynaklanabilecek sorunlar Kalite Güvencesi Sistemi içerisinde başlangıçta önlenmektedir. TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, etkili bir yönetim sisteminin nasıl kurulabileceğini, dökümante edilebileceğini ve sürdürebileceğini göz önüne sermektedir.
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi Nedir?
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, tedarikçi işletmeler bunların müşterileri ve Belgelendirme Kuruluşlarının kullanımı için yayınlanmış, ISO 9000 Kalite Standardları Serisi’nin tam bir çevirisidir.
Bu standardlar tedarikçi işletmelerin uygulayacakları kalite sistemlerinde ne gibi şartlar arandığını belirtir. Bunlar, sadece birkaç firmanın
değil, Türk Sanayisini oluşturan tüm işletmelerin yerine getirebilecekleri ve ihtiyaç duyabilecekleri genel şartları içeren uygulanabilir standardlardır.
TS-ISO 9000 Kalite standardlarının şartları, sözkonusu işletmede
çalışan işçi sayısına bağlı olmaksızın uygulanabilir. Bu standardlar, temel disiplinleri tanımlamakta, ürün veya hizmetlerin müşteri ihtiyaçlarını karşılamasını sağlayan prosedürleri belirtmektedir.
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi uygulamalarının yararı açıktır; maliyetlerinizin azalmasına yardımcı olarak, kaynaklarınızın verimli kullanımıyla kazancınızın artmasını sağlar. Kalite Sistemi uygulamakla kalitenin her aşamada oluşmasına güvence sağlamak öncelikle müşterilerinizi tatmin edecektir.
Kaliteyi Nasıl Tanımlıyoruz?
Kalitenin birçok tanımı yapılmıştır. TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, amaca uygunluğa ve kullanımda güvenliğe yöneliktir.
Birçok farklı tanımı bulunan kalite, TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi’nde "Amaca uygunluk ve kullanımda güvenlik" şeklinde tanımlanmıştır.
232
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi’ni Oluşturan Standardlar Hangileridir?
TS-ISO 9000 : Kalite Yönetimi ve Kalite Güvencesi Sistem Standardları Seçim ve Kullanım Kılavuzu : TS-ISO 900l, 9002, 9003’de verilen 3 modelin kullanım kuralları bu standarda verilmektedir.
TS-ISO 900l : Kalite Sistemleri-Tasarım/Geliştirme, Üretim, Tesis
ve Hizmette Kalite Güvencesi Modeli; Bu standard, sözleşme özellikle tasarım gerektiriyorsa ve ürün şartları temel olarak performans terimleriyle belirtilmişse kullanılır.
TS-ISO 9002 : Kalite Sistemleri-Üretim ve Tesiste Kalite Güvencesi Modeli: Standarda, TS-ISO 9004’deki üretim aşamasından tesis
aşamasına kadar tüm kalite sistemi elemanları vardır.
TS-ISO 9003 : Kalite Sistemleri - Son Muayene ve Deneyler için
Kalite Güvencesi Modeli; Bu modelde TS-ISO 9004’de yer alan kalite sistemi elemanlarının yalnızca yarısı öngörülmüş ve II. modelden daha esnek düşünülmüştür.
TS-ISO 9004 : Kalite Yönetimi ve Kalite Sistemi Elemanları-Kılavuz: TS-ISO 9000 ve sistem standardlarında karşılıklı referans gösterilen kalite sistem elemanlarının her birinin irdelenmesini kapsamaktadır.
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisinin Kullanım Amacı
Nedir?
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisi, kaliteye önem verdiğiniz
ve kalite ihtiyaçlarını karşılayabileceğinizi müşterilerinize kanıtlayacak
etkin bir kalite sistemini nasıl kurabileceğiniz, dökümante edebileceğiniz ve sürekliliğini sağlayabileceğiniz konusunda yol gösterir.
Uluslararası alanda kabul görmüş olan bu standardlar, konuyla ilgili tarafların genel görünüşünü yansıtmaktadır. Standard, beklediğiniz
kalite sistem modelini kolaylıkla ve verimlilikle uygulayabilmenizi
sağlamak amacıyla konu bazında bazı bölümlere ayrılmıştır.
TS-ISO 9000 Kalite Standardları serisinin kullanımı, işletmenizde
yönetimin iyileşmesini, faaliyetlerin daha iyi planlanmasını, problemlerin daha hızlı çözülmesini, verimliliğin, kazancın ve saygınlığın artmasını sağlar.
Standarda göre, üretimin her aşamasında uygulayacağınız kayıt sistemi ile ürün ve prosesinizi geliştirebileceğiniz gibi ürün sorumluluğundan doğabilecek sorunlarla uğraşmaktan da kurtulabilirsiniz.
233
TS-ISO 9000 Kalite Standardları Serisini Kimler Kullanır?
İşletmeler, kalite sistemlerini oluştururken TS-ISO 9000 Kalite
Standardları Serisini kullanabilirler. Müşteriler, satın alacakları mal veya hizmetlerinin, TS-ISO 9000 standardına göre kurulmuş bir kalite
güvence sistemi ile üretilip üretilmediğinden emin olmak istediklerinde bu standardları kullanabilirler.
Belgelendirme kuruluşları, işletmelerin kalite güvencesi sistemlerinin değerlendirilmesini bu standardlarla yaparlar.
Kaliteyi Etkileyen Fonksiyonlardan Kim Sorumlu Olmalıdır?
Ticarette başarının önemli ön şartı, kalite ile ilgili firma politikası
ve hedeflerinin belirlenmesidir. Tüm sistemlerde olduğu gibi TS-ISO
9000 Kalite Standardları Serisini de uygulayabilmek için iyi bir organizasyona ihtiyaç vardır. Kaliteyi etkileyen tüm işleri yöneten ve yürüten personelin sorumlulukları tanımlanmalı ve işlerin gerektiği şekilde
gerçekleştirilmesini doğrulamak üzere eğitimli personel görevlendirilmelidir.
Kalite sisteminin işleyişini izlemede, koordinasyonu sağlamak ve
faaliyetlerin TS-ISO 9000 serisinden seçilen standard şartlarına uygun
olarak yürütülmesini gerçekleştirmek gibi görevleri üstlenecek olan
yönetici ise gerekli yetki ve yeteneğe sahip olmalıdır.
Kalite sisteminin gözden geçirilmesi iç kalite tetkik sonuçlarının
değerlendirilmesini de kapsamalıdır. Gözden geçirme için program
oluşturulması, bunun sonuçlara ve edinilen tecrübeye göre düzenlenmesi gerekir. Kalite sisteminin gözden geçirilmesi, tüm seviyelerde
yönetimin etkinliğini değerlendirir, yönetim amaç ve metotlarında istenen sonuçlara ulaşılmasını sağlar, karlılık ve müşteri tatminine önemli
katkıda bulunur.
Kalite Sistemi Kurulmasında Neler Dikkate Alınmalıdır?
Kuruluşun yapısı, kaynaklar, sorumluluklar, prosedürler ve prosesler kaliteyi etkileyen önemli yönetim kararlarıdır. Asıl önemli olan,
bunların, ilgili personelin anlayabileceği şekilde dokümante edilmeleri ve kalite sisteminin kaliteyi her düzeyde ve dengeli olarak kontrol
edebileceği biçimde sürdürülmesidir.
Kalite sistemi, müşteri ile ilişkiler, üretim,satınalma, taşeron firma
ile sözleşme yapılması, eğitim gibi diğer fonksiyonları da gözönüne
alacak şekilde planlanmalı ve geliştirilmelidir. Kalite planlaması, kali234
te kontrol tekniklerinin güncelleştirme ihtiyacını belirlemeli, personel
ve cihazların kalite planlarını yürütebilecek yeterlilikte olmalarını sağlamalı ve ilgili kalite kayıtlarını oluşturmalıdır.
Sözleşme Şartları Nelerdir?
İşe başlamadan önce sözleşmenin gözden geçirilmesi gerekir. Sözleşme şartlarının tamlığı, kesinliği, sözleşme teklifine ya da talebine
göre farklılığı ve şartları karşılayacak kaynakların varlığı açısından yapılacak bir gözden geçirme ile kuruluşunuzu korumuş olursunuz. Sözleşmenin gözden geçirilmesi, müşterinizin organizasyonu ile koordinasyon kurulmasını gerektirebilecek bir çalışmadır.
Hangi Tasarım Fonksiyonları Kontrol Edilmelidir?
Uygun bir sıra izlenerek tasarım ve geliştirme planlaması fonksiyonlarının oluşturulmasına ve bunların kontrol edilmesine, yeterli kaynaklar sağlanarak uygun nitelikte elemanların görevlendirilmesine,
farklı disiplinler ve organizasyonlar arasındaki ortak konuların denetlenmesine, tasarım girdi şartlarının ve şartlar/hesaplar açısından tasarım
çıktısının dökümante edilmesine ihtiyaç vardır.
Tasarım çıktılarının tasarım girdi şartlarına uygunluğunu doğrulamak ve tüm tasarım değişiklik ve düzeltmelerinin kontrolü amacıyla
dökümante edilmiş olan prosedürleri yürütecek yetenekte personelin
görevlendirilmesi gerekecektir. TS-ISO 9000’e uygun olarak ve tüm
aşamalar göz önüne alınarak dikkatle planlanan ve dökümante edilen
kontrol, üretim prosesinin en başından sonuna kadar aksamadan yürütülmesini ve ürünlerin güvenli bir kullanıma uygun şekilde tasarlanmasını sağlar.
Dökümantasyon ve Değişikliklerin Kontrolü İçin Nasıl Bir Sistem Gereklidir?
Tüm ilgili dökümanların gerekli yerlerde bulunmasını ve döküman
üzerindeki herhangi bir değişikliğin,o dökümanı oluşturan tarafından
onaylanmasını sağlayacak koordineli bir sisteme ihtiyaç vardır. Sistem,
sadece ürünün planlanması, tasarımı, ambalajlanması, üretimi ve muayenesi için gereken dökümanları değil aynı zamanda, fonksiyonların
nasıl kontrol edildiğini, kimin kontrol ettiğini neyin, nerede, neden ve
ne zaman kontrol edileceğini belirten yazılı prosedürleri de kapsar.
235
Satınalınan Ürün veya Hizmetin Kontrolü Nasıl Yapılır?
Hiçbir konu, kalite bilincinde olan bir üreticiyi satın aldığı ürünün
kusurlu çıkması kadar kızdıramaz. Tedarikçi konusunda en iyi seçimi
yapabilmek için satın alınan ürün ve hizmetler, satınalma verileri, satın
alınan ürünlerin muayene ve doğrulanması ve gerektiğinde tedarikçinin
uyguladığı kalite sisteminin kontrolü yazılı prosedürlere göre yürütülmelidir.
Neden Ürün Tanımı ve İzlenebilirliği?
Kalem veya parti esasına göre ürün tanımı, ürünlerin farklı olduğu,
ancak farkın belirgin olmadığı durumlarda ve ürünler müşterilere göre
değiştiğinde önemli koruma sağlar.Uygunluğu kanıtlanmadan üretime
alınan girdi ürünler, tanımlamaların çok gerekli olduğu başka bir konudur. Tanımlama, güvenlik, yasa veya diğer nedenlerle, istendiğinde,
dokümante edilmiş ürün tanımlama, müşteriye sevk edilen uygun olmayan veya riskli ürünün izlenebilmesine ve geri alınmasına imkan
sağlar.
İmalat İşlemlerinde Hangi Kontroller Gereklidir?
Yazılı iş talimatlarının da içinde bulunduğu tüm imalat işlemleri,
kontrol edilebilir şartlar altında yürütülmelidir. Fabrikada, disiplinli
kontrol esastır. Herhangi bir işlem veya proses, kontrol prosedürlerinin
dışında bırakıldığı ya da gözden kaçırıldığında sonuç, standardların veya
müşteri isteklerinin altında ürünler olabilir.
İyi hazırlanmış iş talimatları, karışıklığı ortadan kaldırır. Bu belgeler, hangi işlerin yapılması ya da hangi hizmetlerin verilmesi gerektiğini göstermenin, alt kademelere yetki ve sorumluluk devretmenin araçlarıdırlar. Müşteri tarafından belirlenen şartlar yalın bir biçimde fakat
yeterince ayrıntılı olarak yazıya dökülmeli ve böylelikle, işin ne şekilde yapılacağı, işçilik kriterleri ve talep edilen kalite düzeyi açıkca ortaya konmalıdır.
Prosedürler ve iş talimatları imalat, montaj ve tesis işlerinin her
aşamasını kapsamalıdır. TS-ISO 900l Kalite Standardları Serisi, söz konusu iş talimatlarının neleri içermesi gerektiğini ortaya koyarken dövme ve ısıl işlem gibi özel proseslerin kontrolüne özel bir önem verir.
Uygulanan imalat işlemlerinin firmanıza maliyeti yüksek olabilir; TSISO 9000 Kalite Standardları Serisinin getirdiği düzen, bu türden pahalı hata olasılığını ortadan kaldıracak şekilde tasarlanmıştır.
236
Muayene ve Deneyde Ne Gereklidir?
Muayene ve deneyler, girdi ürünlerde imalat boyunca proses kontrol için ya da kalite özelliklerinin sağlandığından emin olmak amacıyla ve son ürün aşamasında, belirlenmiş tüm kabul ve imalat içi muayene ve deneylerin gerçekleştirildiğini ve istenen uygunluk kanıtlarının
tanımlandığını doğrulamak için yapılır.
Girdi muayene prosedürlerinin, girdi ürünlerle birlikte teslim edilen ve uygunluğu kanıtlayan belgeleri de göz önüne alması gerekir.
Tüm prosedürler, teknikleri, personeli, deney cihazlarının doğruluğunu
ve amaca uygunluğunu ve kaydedilecek verilerin türünü, tamlığını ve
doğruluğunu dikkate almalıdır.
Muayene, Ölçme ve Deney Cihazlarında Ne Gibi Kontrollar
Gereklidir?
Tedarikçiler, ürünlerinin gerek müşteri gerekse kendileri tarafından
belirlenen şartları karşıladığını kanıtlamak istediklerinde, muayene,
ölçme ve deney cihazlarına sahip olmalı, bunların kontrol, kalibrasyon
ve bakımını sağlamalıdır.
Cihazın kalibrasyon durumunun ulusal düzeyde kabul gören ölçüm
standardlarına göre izlenebilir olması cihazın duyarlılığı ile ürün ölçme
yeterliliği arasında belli bir uyum bulunması açısından önemlidir. Bu
açıdan cihazların kontroluna ilişkin prosedür ve kayıtlar, aranılan şartlardandır.
Üretim Prosesi İçerisinde Ürünün Muayene Durumu Ne Demektir?
Tedarikçiler, imalatın her aşamasında, muayene durumunu gösterecek .bir sistem oluşturulmalıdır.
Ürünün;
• muayene edilmediğini,
• muayene edilerek onaylandığını,
• muayene edilerek reddedildiğini,
her an ve hızlı bir şekilde gösterebilecek yazılı kontrol prosedürleri
gereklidir. Prosedürler, sonraki işlemlere, montaja ve dağıtıma izin verme sorumluluğunu taşıyan muayene yetkiisine ilişkin kayıtların gerçekleşmesini sağlamalıdır.
237
Uygun Olmayan Ürünler İçin Hangi Kontroller Gerekir?
Uygun olmayan tüm ürünlerin yetkisiz kullanım ve sevkiyatını ya
da uygun bulunan ürünlerle karıştırılmasını önlemek için açık bir şekilde tanımlanması gerekir. Ürün tanımı, miktarı, yapısı ve uygunsuzluk
derecesi, gözden geçirme yetkisi, elden çıkarma kararı ve elden çıkarmanın ne şekilde gerçekleşeceği gibi konuların kayıtlamasını sağlayacak dökümanlar düzenlenmelidir. Düzeltici faaliyet ve kayıtlar için
kopyaların dağıtımı yapılmalıdır.
Kusur Nedenleri Nasıl düzeltilebilir?
Kalite sisteminiz için ivedi ve etkili düzeltici faaliyet, temel bir gereksinmedir. Uygun olmayan ürünün ayıklanmasıyla yetinmeyip bunun
nedenini bularak tanımlamak gerekir. Doğru olmayan çalışma yöntemlerinin seçilmesi ya da çalışma talimatlarına uymakta başarı sağlanamaması, genellikle karşılaşılan kusur nedenlerini oluşturur. Diğerleri
ise kötü tasarım ve kusurlu şartnamelerdir. Hatalar ortaya çıkarıldığında, yetersiz tasarım, şartname ve çalışma yöntemleri değiştirilmelidir
ve böylece kusurun bir daha meydana gelmesi önlenmelidir.
Kalite kontrolunun kapsamı, taşeronunuzun sağladığı hizmetler,
parçalar, malzemeler ve ürünlere kadar uzanır.
Ürün Kalitesi Korumak İçin Hangi Prosedürler Gereklidir?
Malzemenin, yarı mamullerin ve işlenmiş kalemlerin taşınması ve
depolanması, kalite sisteminin önemli bir bölümünü oluşturur. Çalışma
talimatları ve prosedürler, proses sırasında ürünün taşınma ve korunma
yollarını belirlemeli ve ürünün fabrika içindeki hareketi süresince, kalitesi belli olmayan yada eşdeğer kalitede olmayan benzer ürünlerle
karışmamasını, bozulmaya uğramamasını, hassas parçaların korunmasını ve ürünün tüm muayene ve işlemlerden geçmesini sağlamalıdır.
Özellikle kaynağına kadar izlenmesi gerektiğinde, ürünün doğru bir
şekilde tanımlanması, ürün kalitesinin korunması açısından önem taşır.
Hangi Kayıtlar Gereklidir?
Kayıtlar,müşterinizin aradığı kalite şartlarını karşıladığınızı gösteren
objektif kanıtlardır ve kalite güvencesi sistemindeki tetkik raporları,
muayene ve deney sonuçları, deney ve ölçü aletlerinin kalibrasyonu,
238
onaylar, şartlı izin ve düzeltici faaliyet gibi verileri kapsamalıdır. Kayıtları kolayca elde etmenin hayati bir önem taşıdığı düşünülerek etkili bir
dosyalama ve erişme sistemi oluşturulmalıdır.
Sistem Kurulduktan Sonra Etkili Şekilde İşleyişi Nasıl Sağlanır?
Yönetim, iç kalite tetkik sonuçlarını değerlendirme yoluyla, sistemin genel işleyinişi izler. Bu tetkikler, kalite faaliyetlerinin planlandığı şekilde gerçekleştirildiğini doğrulamak üzere dökümanlaştırılmış bir
prosedüre göre yapılmalıdır. Tetkikler, muhtemel tehlike noktalarını ortaya koyar, savurganlığı önler ve sorumlu personel tarafından uygulanan düzeltici faaliyetlerin etkinliğini doğrular.
Eğitime İhtiyaç Var mıdır?
İşinizin, istediğiniz şekilde ve kalite sisteminizin gerektirdiği doğrultuda yürütülebilmesi için personelin ve iş gücünün uygun bir eğitimden geçirilmesinin önemi açıktır.
Bu bakımdan beceri kazanılması gereken işleri belirlemeli ve bu
konularda ihtiyaç duyulan eğitimi sağlamalısınız. Gerektiğinde kuruluş
için yapılacak ya da kuruluş dışından yetkililere yaptırılacak sınav veya belgelendirme aracılığı ile yeterliliklerin belirlenmesi yoluna başvurulmalıdır. Eğitim ve başarı kayıtları tutulmalıdır.
Servis Konusunda Ne Yapılmalıdır?
Servis uygulamaları, tedarikçiler, dağıtımcılar ve kullanıcılar arasında büyük farklılıklar gösterir. Servisin, sözleşme gereği normal olarak
sağlandığı ya da öngörüldüğü durumlarda, tedarikçi firmaların, servis
kalitesini kontrol edecek ve doğrulamasını yapacak prosedürler oluşturması gerekir.
İstatistiksel Prosedürler Neleri Kapsar?
İstatistiksel prosedürler, proses kapasitesini oluşturma yolunu, partileri tanımlamayı ve karakteristikleri sınıflandırmayı, ayrıca numune alma yöntemi ile kabul veya red esasları muayene derecesinin belirlenmesi ve reddedilen partilerin ayrılarak elenmesi konularındaki kuralları kapsamalıdır.
239
Kalite Güvence Sistemi İşletmenize ve Size Neler Kazandırır
• Sürekli gelişmeye temel olacak bir sistem oluşturur
• Kişiye bağımlılık ortadan kalkar
• Kişilerden bağımsız bir sistem geliştirir.
• Sistemi sürekli olarak gözden geçirir.
• İşletmeyi denetlemek için önemli bir mekanizma oluşur.
• Problem/uygunsuzluklara sistematik yaklaşım gelişir.
• Sistematik bir düzen oluşur.
• Sistematik düşünce gelişir.
• Sistematik olmaya tüm çalışanlar ve yöneticiler alışır.
• Sistematik çalışma gelişir.
• Önleyici faaliyetler ve işlerin ilk defada doğru yapılması için çalışılır.
• İyileştirme çalışmalarının başlangıç noktası olabilecek temel oluşturulur.
• İçeride daha düzenli bir çalışma ve kontrol bağlantısı oluşur.
• Bütün alanlarda karlılık ve verimlilik artar
• Maliyetler azalır
• Standartların oturtulması sağlanır ve testler geliştirilir.
• Daha bilinçli iş akışı sağlanır.
• Veri toplama sistemi gelişir
• Fabrika düzeni iyileşir
• İşletme etkinlikleri daha disiplinli ve daha organize bir yapıya kavuşur.
• Tüm süreçlerde kalite güvencesi sağlanır.
• Kalite bilinci yükselir.
• Şirket genelinde kalite bilincinin gelişmesinde tüm çalışanların
katkısı sağlanır.
• Kalite bilincinin yerleşmesi sağlanır.
• İşletme içerisinde Toplam Kalite bilinci yerleşir.
• Kalite tüm çalışanların öz sorumluluğu olduğu bilinci yerleşir.
• Kalite sürekliliği sağlanır.
• Şirket içindeki kalite anlayışı gelişir
• Kalite sisteminin etkinleşmesi sağlanır.
• Ürün kalitesi yükselir.
240
• Kalite sisteminin iyileştirilmesi sonucu müşteri memnuniyeti artar.
• Potansiyel müşterilere güven verilir
• İhracata yönelinir.
• Müşteri ile bütünleşilebilir.
• Müşteri şikayetleri minimum düzeye indirilir.
• Personelin sisteme katkısı artar
• Çalışanların işiyle gurur duyması, işini sevmesi, işyerinde mutlu
olması sağlanır
• Çalışanların tamamı bilinçlenir.
• Kişinin kendini sorgulama niteliği güçlenir.
• Sistemin dökümante edilmesi sağlanır.
• Uygulamaların dökümante edilmesi ve süreklilik sağlanır
• Dökümantasyon sistemi kurulur ve geliştirilir.
• İnsanlar okuma-yazma alışkanlığı kazanır, sürekli kendini yeniler,
• Daha düzenli kayıtlar tutulmaya başlanır.
• Sistematik dökümantasyon sayesinde iletişimin kolaylaşması, düzeltici ve önleyici faaliyetler sayesinde de hataların önlenmesi
sağlanır
• Sistem gereği girişilen geniş eğitim seferberliği konulara bakışta
yenilikler getirir
• Yarı ürün- nihai ürün üretimi takip sistemi gelişir.
• Hedeflerle yönetim sağlanır.
• Sistem iyileştirme çalışmaları başlatılır.
• Tüm yönetim ve üretim proseslerinin geliştirilebilir ve izlenebilir
olması sağlanır.
• Maliyet iyileştirmeleri yapılır
• Tüm proseslerin daha sıkı kontrol altında yürümesi temin edilir.
• Kuruluş içi ilişkilerde belirsizlikler ortadan kalkar
• Birçok kontrol noktasında iyileştirmeler yapma imkanı doğar.
• Analiz sertifikalarının tedarikçilerden temin edilmesiyle girdi analiz maliyetleri büyük oranda azalır.
• Herkesin benzer seviyede anlayışı sağlanır
• Sorunların nedenlerinin belirlenmesi sağlanır
• Belirsizlikler ortadan kalkar
• Düzenli ve sürekli otokontrolun gelişir.
241
• Kalite göstergelerinin netleştirilerek sonuçların değerlendirilmesi
sağlanır.
• Hurda oranlarının sürekli iyileşmesi sağlanır, telefler ve hatalar
azalır.
• Hatalı parça çıkışı azalır
• Servis kalitesi iyileşir
• Kaliteli mal girişi sağlanır.
• İşletme içerisinde iletişim ve kalite sistemi ağı gelişir.
• Pazar payında artış sağlanır.
• İadelerin ve müşteri şikayetlerinin azalması sağlanır.
• İşletme imajı geliştirilir/kuvvetlendirilir, itibar ve referans kazanılır.
• Personelin motivasyonunun artması sağlanır.
• Takım halinde sonuca ulaşma gücü pekiştirilir.
• Dökümantasyon sırasında sistemin daha rasyonel hale getirilmesi
sağlanır.
• Özürler kodlandırılır.
• Yetki ve sorumlulukların tanılanması sağlanır
• Bilgiye ulaşmak daha kolay olur.
• Kayıtlar ve izlenebilirliğin sağlanması ile geriye dönük bilgilere
ulaşılabilmesi sağlanır.
• Eğitimin yaygın ve sürekli hale getirilmesi ve katılımcılık sağlanır.
• Kişiye bağımlılığın ortadan kalkması
• İstatistiki analiz Cp, Ca başlatılır.
• İstatistiksel yöntemlerin kullanımı sağlanır.
• Mevcut durumu sürekli gözden geçirme gerekliliği anlaşılır.
• Eğitimlerle görüş açısının genişlemesi sağlanır.
• Yeni yönetim ve denetim mekanizmaları kurulur.
• Herkes rakamlarla konuşmaya başlar.
• Doğru kararlar vermekm kolaylaşır
• Proseslerin oturtulması sağlanır
• Çalışanların yaptıkları iş ve ürüne güvenin artar
• Ortak amacı paylaşma mutluluğu güçlenir.
• Depolama ve sevkiyat ile müşteri hizmetleri sistemlerinde iyileştirme yapılır.
• Çevrenin korunması bilinci artar
242
• Birçok yeni sistemin devreye girmesi ile kalite güvencesinin artırılması sağlanır.
• Giren malların muayenesi yapılır ve kalite kontrol önem kazanır.
• Mesai saatleri dışında personelin telefonla aranması ve işyerine
acilen çağrılmaları büyük oranda azalır.
• Performans ölçme sistemi gelişir.
• Hammaddeden müşteri tatminine kadar yazılı prosedürlerin etkin
bir şekilde uygulanması sağlanır.
TSE
Necatibey Caddesi No. ll2
06l00 Bakanlıklar/Ankara
Tel: (3l2) 4l7 83 30 Faks: (3l2) 425 43 99
http:www.tse.org.tr
[email protected]
TSE İstanbul Bölge Müdürlüğü
Kalite Müdürlüğü
Gümüşsuyu Cad. Vakıf İşhanı Kat.3 No. 50
Beyoğlu/İstanbul
Tel: (2l2) 293 l8 90-252 43 l0 Faks: (2l2)293 l8 9l
TSE İzmir Bölge Müdürlüğü
Kalite Müdürlüğü
Tariş Pamuk Depoları Arkası Çiğli/İzmir
Tel: (232) 376 24 25 Faks: (232) 329 33 92
http://www.kosgeb.gov.tr
http://www.turkak.gov.tr
http://www.kalder.org.tr
243
TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ
VE
EFQM MÜKEMMELLİK MODELİ
Toplam Kalite Yönetimi, bir işletmede iş süreçlerinin sürekli iyileştirilmesi yoluyla önceden belirlenmiş olan müşteri gereksinim ve
beklentilerinin yerine getirilmesini öngören bir yönetim felsefesidir ve
tüm çalışanların katılımını gerektirir.
Müşteri Odaklılık
Ürün ve hizmetin kalitesini en son noktada değerlendirecek olan
müşteridir. Müşteri bağlılığını sağlamanın, müşteriyi elde tutmanın ve
pazar payı elde etmenin en iyi yolu mevcut ve potansiyel müşterilerin
gereksinimlerine net bir biçimde odaklanabilmektedir.
Sonuçlara Yönlendirme
Mükemmellik ilgili tüm paydaşların ( kuruluştan menfaat sağlayan
müşteriler, tedarikçiler, çalışanlar, hissedarlar ve toplum ) gereksinimlerinin dengelenmesine ve karşılanmasına bağlıdır.
Liderlik ve Amacın Tutarlılığı
Kurum kültürünü liderler geliştirmektedir. Kuruluşun liderlerinin
davranışları kuruluş içinde amacın berraklığını, birliğini sağlar ve hem
kuruluşun hem de çalışanların mükemmelliğe erişilebileceği bir ortam
oluşturur.
Süreçler ve Verilerle Yönetim
Bütün faaliyetler sistematik olarak süreçlerle yönetilmektedir. Süreçlerin sahipleri belirlenmiştir. Kuruluşlar en iyi performanslarını birbiri ile ilişkili tüm faaliyetler anlaşıldığı, sistematik bir biçimde yönetildiği ve işlemleri ve planlanan iyileşmeleri ilgilendiren kararlar paydaşların görüşlerini kapsayan güvenilir bilgilere dayanılarak alındığı
zaman gösterirler.
Çalışanların Geliştirilmesi ve Katılımı
Bir kuruluşun çalışanlarının potansiyelinin tam olarak yaşama geçirilebilmesi için paylaşılan değerler ile bir güven ve yetkilendirme
kültürü olması gerekir. Böyle bir ortam herkesin katılımını kolaylaştırır.
244
Sürekli Öğrenme, Yenilikçilik ve İyileştirme
Kuruluşun performansı; bilgi birikimi, sürekli öğrenme, yenilikçilik ve iyileştirme kültürü içinde yönetilirse ve paylaşılırsa en üst noktasına çıkar.
İşbirlikçilerin Geliştirilmesi
Bir kuruluşun en iyi performansını ortaya koyması işbirliği yaptığı
kuruluşlarla güvene, bilgi birikiminin paylaşılmasına ve bütünleşmeye
dayalı, karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler kurmasına bağlıdır.
Toplumsal Sorumluluk
Kuruluşun ve çalışanlarının uzun vadeli çıkarlarının korunması etik
bir yaklaşımın benimsenmesine, genel olarak toplumun beklentilerinin
ve var olan düzenlemelerinin aşılmasına bağlıdır.
EFQM (Avrupa Kalite Yönetim Vakfı) 1988 yılında Avrupa’nın önde gelen 14 şirketi tarafından "Avrupa da Sürdürülebilir İş Mükemmelliğinin İtici Gücü Olma" misyonu ve "Avrupalı kuruluşların İş Mükemmelliğine eriştikleri bir dünya" vizyonu ile kurulmuş, üyelik sistemine
dayanan kar gütmeyen bir kuruluştur.
EFQM, kuruluşlara performanslarını iyileştirme konusunda yardımcı olmak üzere 1991 yılında EFQM Mükemmellik Modeli’ni oluşturmuştur.
EFQM Mükemmellik Modeli ,yönetimlere zorunluluk içermeyen
bir çerçeve oluşturur. EFQM Mükemmellik Modeli birçok amaç için
kullanılır. Toplam Kalite Uygulamalarına özdeğerlendirme, dış değerlendirme, kıyaslama ve Avrupa kalite Ödülü kapsamında değerlendirme gibi çeşitli örnekler verilebilir. Modelin özünde çalışanların yeteneklerinin çeşitli süreçler aracılığı ile iş sonuçlarına dönüştürülmesi yatar. Yani, çalışanlar ve süreçler, iş yaşamında sonuçları üreten girdilerdir.
Yenilikçilik ve Öğrenme
Modelde yer alan dokuz ana kriterden her biri toplam kalite yönetimi faaliyetlerindeki başarı derecesini ölçmek amacıyla kuruluşların
uygulayacağı öz değerlendirme çalışmasında bir temel kriter olarak
kullanılabilir. Kriterler;Girdiler ve Sonuçlar olarak iki grupta toplanmıştır.
245
"Girdiler" kısmındaki kriterler kuruluşun iş sonuçlarına ulaşmak
için nasıl çalışmakta olduğu ve sonuçlara nasıl ulaşıldığı ile ilgilidir.
Sonuçlar kısmındaki kriterle kuruluşun iş sonuçları açısından nelere ulaşmış olduğu ve ulaşmaya devam ettiği ile ilgilidir.
Modelin alt ve üst tarafındaki oklar modelin dinamik yapısını ortaya koyar. Bu oklar, girdilerdeki iyileştirmeleri sağlayan ve böylece sonuçlardaki iyileştirmelere yol açan yenilikçilik ve öğrenme yaklaşımını gösterir.
Modelin kalbinde RADAR olarak tanımlanan bir mantık yer alır.
Sonuçlar
- Results
Yaklaşım
- Approach
Yayılım
- Deployment
Değerlendirme ve Gözden Geçirme
- Assessment and Review
Hedeflenen sonuçların belirlenmesi
(R)
Yaklaşım ve yayılımların
değerlendirilmesi ve
gözden geçirilmesi
(A) (R)
Yaklaşımların
planlanması
( A)
Yaklaşımların yayılımının
gerçekleştirilmesi
(D)
Sonuçlar; kuruluşun neler elde ettiğini içerir.Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta sonuçlar olumlu eğilimleri ve/ya sürekli iyi bir performansın varlığını göstermeli, hedefler uygun ve erişilebilir olmalı,
başka kuruluşlar ile karşılaştırıldığında performans yüksek olmalı ve
tüm bu sonuçlar yaklaşımdan kaynaklanmalıdır.
246
Yaklaşım; kuruluşun ne yapmayı planladığını ve bunu yapmaktaki
nedenlerini içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşımın
sağlam temelli olması, iyi tanımlanmış ve geliştirilmiş süreçlere sahip,
net bir biçimde paydaşların gereksinimlerine odaklanmış ve bütünleşmiş olması, bir yandan kuruluşun politika ve stratejisine uyum sağlarken diğer yandan da uygun olduğu ölçüde diğer yaklaşımlarla ilişkilendirilmiş olması beklenir.
Yayılım; bir kuruluşun yaklaşımını yaşama geçirmek için neler
yaptığını içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşımın ilgili
alanlarda sistematik bir biçimde uygulanması beklenir.
Değerlendirme ve Gözden Geçirme; bir kuruluşun yaklaşımını ve
yaklaşımının yayılımını değerlendirmek ve gözden geçirmek için neler
yaptığını içerir. Mükemmelliğe erişmiş bir kuruluşta yaklaşım ve yaklaşım yayılımının düzenli olarak ölçülmesi, öğrenme faaliyetlerinin yapılması ve elde edilen bilgilerin iyileştirme çalışmalarının belirlenmesi,planlanması ve uygulanması beklenir.
Modelin Kriterleri Nelerdir?
Liderlik : ( %10)
Yönetim takımı ve diğer liderler faaliyetleri ve davranışlarıyla Toplam Kalite Yönetimi kültürünü nasıl oluşturmakta ve desteklemektedir.
- Liderler kuruluşun misyonunu ve vizyonunu nasıl oluşturmakta
ve Toplam Kalite Kültürü
(Mükemmellik Kültürü) doğrultusunda nasıl örnek olmaktadırlar
- Liderler kuruluşun yönetim sisteminin oluşturulması, bu sistemin
yaşama geçirilmesi ve sürekli olarak iyileştirilmesi çalışmalarında kişisel olarak nasıl rol almaktadırlar
- Liderler müşterilerle işbirliği yapılan kuruluşlarla ve toplumun
temsilcileri ile ilişkileri nasıl yürütmektedirler
- Liderler kuruluşun çalışmalarını nasıl motive etmekte, desteklemekte ve tanımaktadırlar
247
Politika ve Strateji : (% 8 )
Kuruluş politika ve stratejilerini nasıl oluşturmakta, yaygınlaştırmakta, gözden geçirmekte, planlara ve faaliyetlere dönüştürmektedir
- Politika ve strateji, Toplam Kalite yaklaşımına uygun olarak paydaşların mevcut durumdaki ve gelecekteki gereksinim ve beklentilerini nasıl temel almaktadır
- Politika ve strateji, performans ölçümü, araştırma, öğrenme ve yaratıcılıkla ilgili çalışmalardan elde edilen bilgileri nasıl temel almaktadır.
- Politika ve strateji nasıl oluşturulmakta, gözden geçirilmekte ve
güncellenmektedir
- Politika ve stratejinin yayılımı , kilit süreçler çerçevesi yoluyla nasıl gerçekleştirilmektedir
- Politika ve strateji nasıl duyurulmakta ve yaşama geçirilmektedir
Çalışanlar : ( % 9 )
- İnsan kaynakları nasıl planlanmakta, yönetilmekte ve iyileştirilmektedir
- Çalışanların bilgi birikimleri ve yetkinlikleri nasıl belirlenmekte,
geliştirilmekte ve sürdürülmektedir
- Çalışanların katılımı ve yetkilendirilmesi nasıl sağlanmaktadır
- Çalışanlar ile kuruluş arasında nasıl bir diyalog söz konusudur
- Çalışanlar nasıl takdir edilmekte, tanınmakta ve gözetilmektedir
İşbirlikleri Ve Kaynaklar : (% 9 )
- Kuruluş dışı işbirlikleri nasıl yönetilmektedir
- Finansal kaynaklar nasıl yönetilmektedir
- Binalar, donanım ve malzemeler nasıl yönetilmektedir
- Teknoloji nasıl yönetilmektedir
- Bilgi ve bilgi birikimi nasıl yönetilmektedir
Süreçler : ( %14 )
Kuruluş, politika ve stratejisini destekleyecek, müşterilerini ve diğer paydaşlarını tam olarak tatmin edecek, onlar için katma değerin artmasını sağlayacak biçimde süreçlerini nasıl tasarlamakta, yönetmekte
ve iyileştirmektedir
248
- Süreçler sistematik olarak nasıl tasarlanmakta ve yönetilmektedir
- Süreçler, müşterileri ve diğer paydaşları tam olarak tatmin etmek
ve onlar için giderek artan bir değer yaratmak amacıyla gerektiğinde
yenilikçi yaklaşımlar kullanılarak nasıl iyileştirilmektedir
- Ürün ve hizmetler müşteri gereksinim ve beklentileri temel alınarak nasıl tasarlanmakta ve geliştirilmektedir
- Ürün ve hizmetler nasıl üretilmekte, sunulmakta ve servisi sağlanmaktadır
- Müşteri ilişkileri nasıl yönetilmekte ve geliştirilmektedir
Müşterilerle İlgili Sonuçlar: ( %20 )
Kuruluş dış müşterileri ile ilgili olarak ne gibi sonuçlar elde etmektedir
- Dış müşterilerin kuruluşun ürün, hizmet ve müşteri ilişkilerine
ilişkin algılamaları
- Dış müşterilerin tatmini için kuruluşun izlediği diğer göstergeler
Çalışanlarla İlgili Sonuçlar: (%9)
Kuruluşun çalışanları tatmin etme derecesi nedir
- Çalışanların kuruluşu algılama derecesi
- Çalışanların tatmini için kuruluşun izlediği diğer göstergeler
Toplumla İlgili Sonuçlar : ( % 6 )
Kuruluş, içinde bulunduğu toplumla( yerel,ulusal veya uluslar arası) ilişkili olarak ne gibi sonuçlar elde etmektedir
- Toplumun kuruluşu algılama derecesi
- Toplum üzerindeki etkiye yönelik olarak kuruluşun izlediği diğer
göstergeler
Temel Performans Sonuçları : (% 15 )
Kuruluş, planlanmış olan performansıyla ilgili olarak ne gibi sonuçlar elde etmektedir
- Kuruluşun finansal performansını gösteren ölçütler
- Kuruluşun performansını gösteren diğer ölçütler
249
Özdeğerlendirme
Yukarıda açıklanan kriterler çerçevesinde oluşturulan toplam kalite
modelinin uygulanması sonrası Özdeğerlendirme uygulamasının başlatılması ile özet olarak ;
- Kuruluşun kuvvetli yönleri ve iyileştirmeye açık alanları
- Kuruluşta uygulanan toplam kalite yönetiminin anlamı
- Kuruluşun kalite yolculuğunda diğer kuruluşlara göre nerede olduğu
belirlenmelidir.
Özdeğerlendirmenin ardından önceliklerin bir an önce saptanarak
iyileştirme planları yapılması kuruluşun içinde motivasyonun korunması açısından önemli görülmektedir. SWOT analizi hem iyileştirmelerin yönlendirmesinde hem de kuruluşun süregelen faaliyetlerini yürütmesinde katkıda bulunacaktır. Tüm diğer faaliyetlerde olduğu gibi,
iyileştirme planlarının uygulama sonuçları da düzenli olarak gözden
geçirilmelidir. Özdeğerlendirme uygulamasının ve planlama süreci ile
ilişkisinin de bir sonraki özdeğerlendirme uygulamasında, önce gözden geçirilmesi tavsiye edilir.
Özdeğerlendirme uygulamak için tek bir doğru yoktur. Kuruluş bir
seçim yaparken, değişik yaklaşımları zaman, maliyet ve kalite açısından dikkate almalıdır. Kuruluşta özdeğerlendirmenin ilk kez uygulanması kuruluşun bütününe yaygınlaştırılmadan önce genellikle iş birimi
düzeyinde ve pilot çalışma ile başlatılmalıdır.
250
Özdeğerlendirme Süreci
Karar Aşaması
Üst yönetimin TKY konusunda
kararlılığın sağlanması
Özdeğerlendirmenin
Planlanması
Özdeğerlendirme modelinin
belirlenmesi
Özdeğerlendirmenin planlanması
Ekibin belirlenmesi ve eğitimi
Özdeğerlendirmenin
Duyurulması
Özdeğerlendirme amacının
çalışanlara duyurulması
Özdeğerlendirmenin
Uygulanması
Plana göre özdeğerlendirme
yapılması
Gelişmelerin
Gözden
Geçirilmesi
İyileştirme Planı
Hazırlanması
Ele alınacak konuların saptanması
Önceliklerin saptanması
Sorumluluk ve hedeflerin belirlenmesi
İyileştirme planının duyurulması
İyileştirme Planının İyileştirme ekiplerinin kurulması
Uygulanması
Gerekli kaynakların sağlanması
Kalite Ödülü
Pekçok ülkede verilmekte olan kalite ödülleri "Toplam Kalite " anlayışının yaygınlaşmasında giderek daha önemli rol oynamaktadır. Ülkemizde 1993 yılından beri yürütülmekte olan Ulusal Kalite Ödülü (
TÜSİAD-KALDER) bu süreci hızlandırmaktadır.
Ulusal Kalite Ödülünün üç ana işlevi vardır;
- Kalite bilincini ve Toplam Kalite Yönetimini ülke çapında yaygınlaştırmak
- Kalite seviyemizin uluslar arası ortamda saygınlık kazanmasını
sağlamak
- Toplam Kalite Yönetimi sistemlerini yerleştirmiş olan kuruluşların tanıtımını ve gündemde kalmasını sağlayarak, Toplam kalite Yönetimine olan ilgiyi arttırmak
251
2001 yılından itibaren Kamu Sektöründe de verilen Ulusal Kalite
Ödülüne başvurma Kamu Kuruluşlarının; iyileştirme faaliyetlerine
bakış açısını geliştirecek, takım ruhunu geliştirecek ve çalışanların
TKY bilinç düzeyini arttıracaktır. Kuruluşun kazancağı ödül bir prestij
sembolü olarak kullanılacak, mükemmel bir hizmet sağlayıcı kuruluş
olarak tanınmasını sağlayacak ve çalışanlar üzerinde motivasyonu arttırıcı etki yapacaktır.
TSE
Necatibey Caddesi, Ankara
Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
[email protected]
KALDER
Sedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara
Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522
http://www.kalder.org
[email protected]
252
İSTATİSTİK SÜREÇ KONTROL
Yüksek kalite düzeylerine, verimlilikten de fedakarlık etmeden ulaşabilmenin yolu, hataları oluşmadan önleyebilmek ve hataları önceden
tahmin edip tedbirlerini almaktan geçer.
En uygun kaliteyi oluşturma çabaları, işletmede, sürekli olarak süreç geliştirmeyi ve denetimi zorunlu kılmaktadır. Süreç geliştirme çalışmalarında öncelikle süreçler tanımlanmakta, değişkenlik ölçülmekte, bu değişkenliğin normal olup olmadığı saptanmakta ve gerektiğinde düzeltici işlemler uygulanarak süreçler geliştirilmektedir.
İstatistiksel Süreç Kontrol (İSK)tekniği, kalitenin geliştirilmesi ve
kalite maliyetlerinin azaltılmasında etkili bir yöntemdir. İstatistiksel
Süreç Kontrol; üretim sırasında meydana gelen değişimleri anlamak ve
en aza indirmek için çeşitli grafiksel araçlardan ve kontrol diyagramlarından yararlanma işlemidir. İstikrarlı hale gelmiş bir süreç, ancak bilinen nedenler sonucunda sapmalar gösterebilir. Bununla birlikte, nedeni bilinmeyen sebeplerle küçük dalgalanmaların ortaya çıkması kaçınılmazdır. Amaç sapmaları oluşturan tüm nedenleri ortadan kaldırmak
ve bir daha bu nedenlerin meydana gelmemesi için etkili önlemler almaktır.
Modern kalite yönetimi iş akışını anlamak, kontrol etmek ve geliştirmek için istatistiksel tekniklerin kullanılmasını prensip edinmiştir.
İstatistiksel Kalite Kontrol, örnekleme, ölçüm, makine/tezgah kabulü ve yeterlilik, süreç kontrol ve yeterliliği konularının tümünü kapsar. İş akış analizi, istatistiksel analiz, İstatistiksel süreç kontrol ve diğer süreç geliştirme teknikleri, süreç performansını, problemleri ve
bunların temel nedenlerini anlamak için kullanılmaktadır. Pareto analizi ve iş akış analizi, kritik süreç karakteristiklerini ve performans ölçümlerini belirlemede yardımcı olur. İstatistiksel kontrol diyagramları
da, bu faktörlerde var olan beklenen ve beklenmeyen değişikliklerin
tanımlanmasında yol gösterici olur. Deney tasarımı ve benzetim gibi
daha gelişmiş istatistiksel teknikler, süreçteki gelişmeleri ve değişmeleri belirlemek veya elemek için kullanılabilir. Sonuç olarak İstatistiksel Kalite Kontrol, hedef değerlerden sapmalara neden olan süreç parametrelerinin kontrol altına alınması, değişkenliğin daraltılarak kontrol edilebilir bir düzeye getirilmesi, ve süreçten doğrudan sorumlu olan
kişilerce izlenmesini sağlar.
253
İstatiksel Süreç Kontrol Tekniklerinin Uygulama güçlükleri; istatistik bilgisinin yetersizliği, istatistiksel yaklaşımın şirket kültürü içine
entegre olmaması, tam katılımın sağlanmaması, gerekli zamanın ayrılmaması, audit kültürünün daha yerleşik olması, veri toplamaya yeterince önem verilmemesi ve bilgisayar destekli uygulamaya hemen geçilmesini içermektedir. Süreç başarı iyileştirilmeleri, istatiksel yaklaşımın
toplam kalite yönetim felsefesi ile bütünleşerek anlaşılması ve uygulanması ile mümkün olacaktır.
KALDER
Sedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara
Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522
http://www.kalder.org
[email protected]
254
ARIZA MODLARI VE ETKİ ANALİZİ (FMEA)
Arıza Modları ve Etki Analizi FMEA (Failure Mode and Effect
Analysis) bir sistemin bileşenleri üzerinde tesir yaratabilecek arıza
modları nedenlerini ve etkilerini sistematik olarak inceleyen bir analiz
metodudur. Bazı uygulamalarda arıza modlarının etkileri açısından kritikliklerinin nicel olarak değerlendirilmesi söz konusudur. Bu durumda analiz, kritiklik kelimeside dahil edilerek FMECA olarak adlandırılabilmektedir. Bu çalışmalar çoğu zaman FMEA kritiklik analizini içerecek şekilde ele alınmaktadır.
Genel olarak ifade edilecek olursa FMEA çalışması;
• Sistem bileşenlerine ait arıza modlarının her birinin sistemin fonksiyonları üzerine etkisini tayin eder,
• Sistemin güvenilirlik, elverişlilik, emniyet karakteristikleri üzerine arıza modlarının belirgin etkilerini tanımlar.
FMEA Çalışmasının Amaçları nelerdir?
• Sistem üzerinde olumsuz etki yaratan arızaları tanımlamak,
• Sistemin güvenilirlik ve emniyetini belirlemek,
• Hataların teşhis edilmesine imkan sağlamak,
• Sistem Güvenliği ve Emniyetini geliştirmek,
• Sistemin tamir bakım olanaklarının artırılmasını sağlamak,
• Tasarımın doğrulanması ve gözden geçirilmesi yoluyla en az hatalı tasarım gerçekleştirilmesine imkan sağlamak.
FMEA Uygulama Modeli nedir?
FMEA, güvenilirlik programı çerçevesinde güvenilirlik tahminleri
geliştirilmesi için uygun sonuçlar veren bir tekniktir. Uygulamada hedeflenen sonuçlar arıza modlarının ortaya çıkmasının önlenmesi, nedenlerinin ortadan kaldırılması ve bunlara yönelik faaliyetlerin belirlenmesi olduğu için bu tekniklerin uygulanması sonucunda ürünün kalite düzeyinin yükselmesi sağlanmış olacak ve sistemlerin güvenilirlik değerleri artırılmış olacaktır. FMEA uygulama modelinin amacı; ürün ve proses tasarımı faaliyetlerinde oluşabilecek muhtemel hataları bu faaliyetler tanımlanmadan önce belirlemek ve gidermektir. Arıza modu taşıyabilecek ve bu şekilde kullanıcıya ulaşmasında sakınca olan durumlarda
bu arıza modlarının tespit edilmesi bu çalışma kapsamında ele alınabilir.
255
FMEA analizi aşağıdaki çalışmaları kapsar;
• Sistemin tanımı, tüm eleman, parça, fonksiyon ve operasyonlar;
• Herbir eleman için muhtemel Arıza Modları;
• Herbir arıza modunun altında yatan Arıza Nedenleri;
• Tüm Arıza Modları için Etki ve Önem dereceleri,
• Arıza modlarını tespit edici metodlar.
Tasarım FMEA Metodu nedir?
Tasarım FMEA metodu ile ürün tasarımı sırasında ele alınan konularda muhtemel Arıza Modları, Neden ve Etkileri analiz edilir. Tasarım
FMEA çalışması Analiz, Değerlendirme ve İyileştirme aşamalarında
gerçekleştirilir.
KALDER
Sedat Simavi Sk. No:44/2, Çankaya 06550 Ankara
Tel: (312) 4403961 Faks: (312) 4407522
http:// www.kalder.org
[email protected]
256
TS- EN- ISO 14000 ÇEVRE YÖNETİM SİSTEMİ
Ekonomik gelişme ve kalkınma için doğal kaynakları bilinçsizce
kullanan gelişmiş ülkeler 1970'li yıllarda çevre kirliliğinin etkilerinin
ciddi biçimde hissederek tedbir almaya yönelmiştir. AB ülkeleri çevreyi koruyucu temel esasları belirleyen 1.eylem planını 1973 yılında hazırlayarak kirleten öder prensibini kaynakların sonsuz olmadığının,
ürün ve faaliyetlerin çevre etkisinin yerel ve bölgesel kalmayıp global
olduğu gereğini kabul etmişlerdir.
1997, 1982, 1987 ve 1993 yılarında geliştirilen çevre eylem planları üretim ve faaliyetlerin çevre etkilerinin yasal uygulamalardan ziyade, piyasa kuvvetleri tarafından kontrol edilmesini sağlayacak olan
EMAS (Environmental Management and Audit Scheme) uygulamasını
yürürlüğe koymuşlardır.
Ortaya çıkan bu yeni anlayış gereği, sanayileşmiş ülkeler mal ve
hizmet alımlarına ulusal ve bölgesel şartlarına göre farklı kanuni gereklilikleri ve farklı çevre standardlarını uygulamaya koymuşlardır. Avrupa Topluluğu, ABD ve Kanada gibi ülkelerde çevre etiketi ile ilgili
10'dana fazla farklı program uygulamaya konulmuş ancak durum zamanla ticari engel olarak ortaya çıkmaya başlamış ve güçlü finansal
yapıya sahip olan ülkeler, pem artan rekabete karşı sanayicilerini korumuş,hem de işsizlik ve üretim sorunlarını halletmiş olmakla beraber temiz çevre koşullarında yaşamaya da başlamışlardır.
Rio de Janerio'da 3-14 Haziran 1992 tarihleri arasında düzenlenen
Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı, toplumun ana sektörleri ve halk arasında yeni bir işbirliğini gerçekleştirmeyi amaçlayan
beyanname yayınlamıştır. Bunun üzerine ISO, 1993'de "Çevre Yönetimi" konusunda çalışacak olan TC 207 nolu Teknik Komiteyi kurarak
ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi standardını hazırlatmıştır.
Kuruluşlar bu sistemi uygulayarak;
• Atık yönetimi ile kirleticileri daha verimli bertaraf ederler,
• Enerji ve hammadde verimliliğini arttırırlar,
• Girdi maliyetlerini azaltırlar,
• İşletim maliyetlerini düşürürler,
• Acil hallere (deprem, yangın, vb.) hazırlıklı olunmasını sağlarlar,
257
• Rekabet gücünü arttırırlar,
• Yürürlükteki kanunlara uyulmasını sağlarlar,
• Yatırımı kolaylaştırırlar (uygun şartlarla kredi temini),
• Sanayi ve Hükümet işbirliğini geliştirirler,
• Tüketicinin çevre ile ilgili beklentilerine cevap verirler,
• Kuruluşun halkla ilişkilerini geliştirirler,
• Uluslararası yeni standardları uygulayarak sanayide ve sektöründe
önder olurlar,
• İmaj ve Pazar payını arttırırlar,
• Kuruluş içerisindeki eğitim ve bilinci arttırırlar,
• Çevre korunmasını günlük işlerin ayrılmaz bir parçası haline getirirler.
TS EN ISO 14000 Çevre Yönetim Sistemi Hangi Kuruluşlarca
Uygulanabilir?
• Uygulaması zorunlu olmayan TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim
Standardı
• Bir ÇYS uygulayan bu sistemi geliştiren ve sürdüren,
• Kendi Çevre Politikasına uymayı taahhüd eden,
• Bu isteği başkalarına da gösterebilen,
• ÇYS'ni kendi bünyesi dışındaki bir kuruluşa tescil ettirmek ve bu
konuda sertifika almak isteyen,
• Kendi isteği ile bu standarda uyma konusunda kararlı olan ve bunu açıkça beyan eden, her boyut ve tipteki işletmelerce uygulanabilir.
TS-EN-ISO 14000 Çevre Yönetim Sistem Standartlarının
Özellikleri nelerdir?
• Genel bir standarddır, her tip ve büyüklükte organizasyonlar için
imalat,ticaret veya hizmet sektörlerinde uygulanabilir.
• Önleyicİ'dir, çevreye verilen zararların oluşmadan önlenmesini
hedefler,
• Gelişimci'dir, performansı iyileştirmeye yöneliktir,
• Gönüllülük esasına dayanır. Ancak bir kez sistem kurulursa standardın gereklerine uymak zorunludur.
258
• Sistem Bazlı olup kurulan sistem dokümante edilmiş prosedürlerle desteklenmelidir.
Bu nedenle TS-EN-ISO 14000 serisinde kuruluşların deşarj ve
emisyon sınır değerleri yoktur. Ancak, kuruluşun bu konulardaki hedeflerine ne ölçüde ulaştığının değerlendirilmesi vardır.
Çevre Yönetim Sistemi Kavramları
Sürekli Gelişme
Kuruluşun, çevre politikasına uygun olarak genel çevre icraatında
gelişmeler sağlamak için kuruluş çevre için kuruluş çevre yönetim sisteminin sürekli olarak iyileştirilmesidir.
Çevre
Bir kuruluşun faaliyetlerini içinde yürüttüğü, hava, su, toprak, tabii
kaynaklar,bitki topluluğu (flora), hayvan topluluğu (faunu), insanlar ve
bunlar arasındaki ilişkileri içinde alan ortamdır.
Çevre Boyutu
Kuruluşun, faaliyetlerinin, ürünlerinin veya hizmetlerinin çevre ile
etkileşime giren unsurlarıdır.
Çevre Etkisi
Çevrede, kısmen veya tamamen kuruluşun faaliyet, ürün ve hizmetleri dolayısıyla ortaya çıkan, olumlu veya olumsuz her türlü değişikliktir.
Çevre Yönetim Sistemi
Genel yönetim sisteminin, çevre politikasının geliştirilmesi, uygulanması, başarıya ulaştırılması, gözden geçirilmesi ve idamesi amacını
güden, kuruluş yapısı, planlama faaliyetleri,sorumluluklar, uygulamalar, usuller, işlemleri de içine alan parçadır.
Çevre Yönetim Sistemi Denetimi
Kuruluşun ÇYS'nin, ÇYS denetim kıstaslarına uyup uymadığını belirlemek ve sonuçları müşteriye bildirmek amacıyla, gerekli delillerin
tarafsız ve değer yargılarına yer vermeyecek tarzda toplanması değerlendirilmesinden ibaret bir değerlendirme ve belgeye bağlama işlemidir.
259
Çevre Amacı
Bir kuruluşun, gerçekleştirmek amacıyla kendisi için tespit ettiği,
çevre politikasından kaynaklanan mümkün olan her durumda sayılarla
ifade edilen genel maksadıdır.
Çevre İcraatı/Başarısı
Kuruluşun çevre yönetim sisteminin,kendi çevre politikasına, amaç
ve hedeflerine bağlı bir şekilde faaliyet, mal ve hizmetlerinin çevre boyutlarını kontrol konusunda sağladığı ölçülebilir sonuçlardır.
Çevre Politikası
Kuruluşun, genel çevre icraatı ile ilgili niyet ve prensiplerini açıklamak, faaliyet, çevre amaç ve hedeflerle çerçeve teşkil etmek üzere
yaptığı beyandır.
Çevre Hedefi
Kuruluşun çevre amaçlarından kaynaklanan, bu amaçlara ulaşmak
için, kuruluşca veya onun bir bölümü gerçekleştirilmek üzere belirlenen, mümkün olduğunda sayılarla ifade edilen icraat basamaklarıdır.
İlgili Taraf
Bir kuruluşun çevreyle ilgili icraat ve başarı derecesiyle ilgilenen
veya bu icraat ve başarı derecesi etkilenen kişi veya gruptur.
Kuruluş
Kendine has görevleri ve yönetimi olan, kamu sektörüne veya özel
sektöre ait bulunan her çeşit firma, teşebbüs, otorite veya müessese,
bunların parçası veya resmen birleşmiş olan veya olmayan oluşumlarıdır.
Kirlenmenin Önlenmesi
Kirlenmeyi önlemek, azaltmak veya kontrol altında tutmak amacıyla yeniden devreye sokmayı, başka işleme tabi tutmayı, işlemde değişiklik yapmayı, kontrol mekanizmalarını, kaynakların etkin kullanımını, malzeme ikamesini içine alabilen her türlü işlem ve uygulamaya
başvurulması, malzeme veya ürün kullanılmasıdır.
260
Sürdürülebilir Kalkınma
Kısaca, mevcut ihtiyaçları gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmelerine engel olmadan karşılayarak kalkınmaktır.
Hayat Boyu Değerlendirme
Bir mal ve hizmet sisteminde belirli bir malzeme ve enerjiden elde
edilen mal ve hizmetlerle bu sistemin hayat dönemince ortaya çıkan ve
doğrudan doğruya sisteme atfedilebilen çevre etkilerine ait bilgilerin
toplanması ve gözden geçirilmesiyle ilgili bir usuller dizisidir.
TSE
Necatibey Caddesi, Ankara
Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
[email protected]
261
TS - EN - ISO/IEC 17025 DENEY VE KALİBRASYON
LABORATUVARLARININ YETERLİLİĞİ
Laboratuvarların işletilmesi konusunda genel şartları ihtiva eden
TS EN ISO/IEC 17025 standardı bu konuda hazırlanmış olan TS-EN
45001 ve "ISO Kılavuz 25" dökümanlarının yerini almaktadır.
ISO 17025’e göre çalışan bir laboratuvarın belgelendirilmesi, ulusal bir akreditasyon kurulu tarafından denetlenerek sonucun olumlu olması sonrasında sağlanabilir.
ISO 17025 Standartı nedir?
• Bu standart, numune alma dahil, deney ve/veya kalibrasyon hizmeti veren bir laboratuarın yeterliliğinin tanınması için sağlanması gereken genel şartları belirler. Bu standart, standart olan, standart olmayan ve laboratuvar tarafından geliştirilen metotlarla yapılan deney ve kalibrasyonu kapsar.
• Bu standart, deney ve/veya kalibrasyon hizmeti veren bütün kuruluşlara uygulanabilir. Bu kuruluşlar, birinci taraf, ikinci taraf ve
üçüncü taraf durumundaki laboratuarları ve inceleme ve ürün belgelendirme işlemlerinin bir parçası olarak deney ve/veya kalibrasyon hizmeti veren laboratuvarları kapsar. Bu standart, personel sayısına veya deney ve/veya kalibrasyon faaliyetlerinin kapsamına
bakılmaksızın bütün laboratuarlarla uygulanabilir. Laboratuvar,
numune alma ve yeni metotların tasarımı ve geliştirilmesi gibi, bu
standart tarafından kapsanan bir veya birden fazla faaliyeti yürütmüyorsa bu hususlarla ilgili maddelerdeki şartlar uygulanmaz.
• Bu standart, kalitesini, faaliyetlerini yöneten idari ve teknik sistemlerini geliştirmekte olan laboratuvarların kullanımı için hazırlanmış olup laboratuvar müşterileri, yasal yetkililer ve akreditasyon kuruluşları da laboratuvarların yeterliliğini tanımak ve onaylamak için standardı kullanabilirler.
• TS-EN-ISO 17025 laboratuvarın faaliyetleri ile ilgili düzenleyici
kurallara ve güvenlik şartlarına uygunluğunu kapsamaz.
• Deney ve kalibrasyon laboratuvarları bu standardın şartlarını sağlamak için, yeni metotların tasarımı ve geliştirmesi ile meşgul olacaklarsa ve/veya standart olan veya olmayan deney veya kalibrasyon metotlarını birleştiren deney programları geliştireceklerse TS
262
EN ISO 9001’in şartlarını sağlayan bir kalite sistemini; sadece
standart metotları kullanacaklarsa TS EN ISO 9002’nin şartlarını
sağlayan bir kalite sistemini oluşturacaklardır. Bu standart, TS EN
ISO 9001 ve TS EN ISO 9002’de kapsanmayan bazı teknik yeterlilik şartlarını da kapsamaktadır.
ISO 17025’ten kimler, nasıl yararlanabilir?
1. Çalışmalarına çeki-düzen vermek isteyen laboratuvarlar:
Bu tür laboratuvarların oluşturdukları sistemi belgelendirmeleri,
akredite olmaları gerekmemektedir. Örneğin; bünyesinde laboratuvar
bulunduran kuruluşlar bu standardı referans alarak nitelikli bir laboratuar yönetimi oluşturabilirler.
2. Yeterli olduklarını müşterilerine ve resmi makamlara kanıtlamak
isteyen laboratuvarlar:
Bu tür kuruluşların bir akreditasyon merkezi tarafından yetkilendirilmeleri gereklidir. Örneğin; tıbbi tahlil laboratuvarları, kalibrasyon
merkezleri, CE markalaması için gerekli testleri yapanlar, gözetim firmalarına ait laboratuvarlar vb.
3. Yetkilendirme yapan akreditasyon merkezleri:
Bu tür merkezler yetkilendirme amacıyla kendilerine başvuran laboratuvarları denetlemek için ISO 17025 standardını kullanmak durumundadırlar. (TÜRKAK, EA, UKAS vb)
4. Başka standartlar tarafından yeterli olması istenen laboratuarlar:
Bu tür laboratuvarlara en iyi örnek otomotiv yan sanayiine çalışan
işletmelerdir. QS 9000’e göre çalışan ve laboratuvarı olan kuruluşlar
ISO 17025’e uygun bir yönetim sistemi kurmak durumundadırlar. Ancak yine de bu tip laboratuvarların yetkilendirilmeleri zorunlu değildir.
Deney veya Kalibrasyon hizmetini dışarıdan alan kuruluşlar:
5. Böyle bir kuruluş, hizmet aldığı laboratuvarı zorlayabileceği gibi, kendisi de bu standardı kullanarak hizmet almakta olduğu laboratuvarı kontrol edebilir.
TÜRKAK
Akay Cd. 11/2 06640 Bakanlıklar-Ankara
Tel: (312) 4193200 Faks: (312) 4198700
http: www.turkak.org.tr
[email protected]
263
AKREDİTASYON
Akreditasyon; malların ve hizmetlerin istenen şartlara uygun nitelikler taşıdığını tespit etmek gayesiyle yapılan deney, analiz, muayene
ve belgelendirme (sertifakasyon) işlemlerini içeren uygunluk değerlendirmesi işleri yapan kuruluşların yeterliliklerinin onaylanmasıdır.
Ülkeler ulusal ölçekte çalışan ve uygunluk değerlendirmesi yapan
kuruluşların yeterliliklerinin tespit edilmesi için akreditasyon kuruluşu
tarafından işletilen resmi niteliğe sahip denetim ve onay sistemi geliştirmişlerdir.
Ulusal ekonomilerin mal ve hizmet üretiminde sağladığı miktar ve
çeşit artışı, mal ve hizmetlerin teknik emniyeti ve kalitesine dair piyasa beklentilerinin yükselmesi, mal ve hizmetlerin ve üretim işletmelerinin standartlara ve teknik düzenlemelere uygunluğunu belgelendiren
çalışmaların yaygınlaşması, "Ticarette Teknik Engeller"in kaldırılmasına dair Dünya Ticaret Örgütü düzenlemeleri, Avrupa Birliği ile Türkiye arasında imzalanan Gümrük Birliği Anlaşmasının 8. maddesi, ülkemizde belgelendirme (sertifikasyon) çalışmaları ve laboratuvar faaliyetlerinin niteliğinin yükseltilmesi ihtiyacı akreditasyon sisteminin kurulmasını gerekli kılmıştır.
Dünya Ticaret Örgütü akreditasyon konusunda bölgesel teşkilatlanmaları teşvik etmektedir. Bu bağlamda Avrupa, Asya-Pasifik ve
Amerika kıtasındaki ülkeler için bölgesel kuruluşlar oluşturmuştur.
Bölgesel akreditasyon kuruluşları IAF ve ILAC adlı iki üst kuruluşta
biraraya gelerek ve DTÖ’nün akreditasyon politikaları hayata geçirilmektedir.
Avrupa’nın akreditasyon örgütü EA (European Accreditation) dır.
Bu örgüt AB’ye üye ülkelerin akreditasyon kuruluşları tarafından oluşturulmuş olup AB ülkelerinde akredite olmuş 7000 civarında laboratuar muayene ve belgelendirme kuruluşu bulunmaktadır. Diğer ülkeler
de farklı statüde üye olabilmektedir.
Türkiye’nin ulusal akreditasyon kurumu TÜRKAK, 2001 yılının
ikinci yarısından itibaren çalışmalarına başlamıştır. TS-EN-45012 uygunluk değerlendirmesi standartına göre akredite olmak isteyen sistem
264
belgelendirme kuruluşları ve TS-EN-45011 standartına göre akretide
olmak isteyen ürün belgelendirme kuruluşları TURKAK’a başvurmalıdır.
TÜRKAK
Akay Cd. 11/2 06640 Bakanlıklar-Ankara
Tel: (312) 4193200 Faks: (312) 4198700
http:// www.turkak.org.tr
[email protected]
265
KALİBRASYON
Kalibrasyon, doğruluğu bilinen bir standart/ölçüm sistemi kullanılarak diğer bir standart, test/ölçü aleti veya sistemin doğruluğunun ölçülmesi, sapmaların belirlenmesi, mümkün ise ayarlanması ve raporlanmasıdır.
Kalibrasyon işleminin amacı;
• Bir ölçü aletinde okunan ölçüm sonuçlarının diğer ölçü aletlerinin
kullanılması ile elde edilen sonuçlarla uyumlu olmasını sağlamak,
• Ölçü aletinden okunan ölçüm sonuçlarının doğruluğunu belirlemek,
• Ölçü aletine güvenilirlik kazandırmaktır.
Bir ölçü aletinden okunan sonuçlara itibar edilmesi için; benzer ölçüm işlerinin farklı zamanda, farklı yerde, farklı operatör tarafından,
farklı cihaz kullanılarak yapılması halinde elde edilen sonuçlarla ilişkilendirilmesi gerekir. Bunun için Uluslararası Ölçüm Birimlerinin (SI)
kullanılması gerekir. Uzunluk için metre, zaman aralığı için saniye, kütle için kilogram vb. yaygın olarak kullanılan SI birimleridir. Ülkemizde ölçümler ve ölçü birimleri konusunda bilimsel zemini oluşturan
Ulusal Metroloji Enstitüsü (UME), SI birimlerinin tanımlarını esas alarak Ulusal Ölçü Standartlarını geliştirmektedir.
Yapılan ölçüm işleminin sonucunun, ilgili SI birimi ile bağlantılı
hale getirilmesi için ölçümde kullanılan cihazın UME’de oluşturulmuş
Ulusal Standard veya ondan türetilmiş bir ölçü standardı ile karşılaştırılmış olması gerekmektedir. Bu tür bir karşılaştırma işlemi "kalibrasyon" olarak nitelendirilmektedir.
Doğruluğu en kaba ölçümden primer standarda kadar uzanan mukayeseli ölçme işlemine "izlenebilirlik" denir.
Ölçümlerin izlenebilirliği aşağıdaki şartların sağlanması ile mümkündür;
1. Ölçüm tanımlanmış ve kabul edilmiş bir ölçme sistemi içinde yer
almalı
2. Ölçümün yapıldığı seviyede, belirsizliği hesaplanmış ve beyan
edilmiş olmalı,
3. Ölçümün yapıldığı seviyeler kesintisiz bir zincir şeklinde ortaya
konulabilmeli.
266
Kalibrasyon sertifikasında verilen sonuçlar, yukarıda belirtilen şartların sağladığı ortamlarda yapılan ölçümler kaliteli üretim yapabilmek
için ölçüm cihazlarınızın kalibrasyonunun akredite laboratuarlara yaptırılması gerekmektedir.
ULUSAL METROLOJİ ENSTİTÜSÜ (UME)
P.K. 54, 41470 Gebze/Kocaeli
Tel: ( 262) 6466355 Faks: (262) 6465914
http:// www.ume.mam.gov.tr
[email protected]
TSE
Necatibey Caddesi, Ankara
Tel: (312)417 83 30-417 97 49 Faks: (312) 425 43 99
http://www.tse.org.tr
[email protected]
267
CE İŞARETLEMESİ
Ürünlerin Avrupa Birliği ülkelerinde serbestçe dolaşımını sağlayan
ürün pasaportu niteliğinde bir işarettir.
Avrupa Birliği "Yeni Yaklaşım Direktiflerine" uygunluk göstergesidir. "Communeautee Eurapannes" adinin baş harflerinin kısaltmasıdır.
Avrupa Birliği mevzuatı gereğince topluluk sınırları içine giren
ve/veya içinde dolasan 21 grup üründe bulunması gereken bir markalamadır. Avrupa içinde her çeşit ürünün serbest dolaşımı ve büyük bir
iş pazarın kurulması için ticarette teknik engellerin kaldırılması gerekmektedir. "Yeni Yaklaşım" olarak adlandırılan emniyet, sağlık, çevre ve
tüketiciyi korumaya yönelik hazırlanan sisteme göre yürürlüğe giren
direktifler kullanılmaktadır. Bu direktiflerde belirtilen koşullara uyulması yasalarla zorunlu kılınmıştır. AB’ne üye ülkeler, bu direktifleri genellikle iki yıllık geçiş süresinde ulusal yasaları konumuna getirmekle
yükümlüdürler. Bu güne dek 19 yeni yaklaşım direktifi yürürlüğe girmiştir. Üreticiler bu direktiflere uygunluğu, ürünlerine iliştirdikleri
"CE İşareti" ile ispatlarlar. Ürünün tüm özellikleri, teknik çizimleri,
uygulanan Standartlar v.b. konuları içeren bilgileri de hazırladıkları
"Teknik Dosya"larda belirtirler. Ancak ürünleri için onaylanmış direktifin bulunmaması durumunda ulusal yasaları uygulayabilirler. Bu durumda bir üye ülke, diğer bir ülkenin kendi yasalarına uygun olarak
ürettiği ürünlerin ithalatına izin vermek zorundadır. Bu da "Karşılıklı
Tanınma İlkesi" olarak bilinmektedir.
CE İşaretini Bulundurması Zorunlu Ürünler hangileridir?
1-Elektrikli Cihazlar
2-Basınçlı Kaplar
3-Oyuncaklar
4-İnşaat Malzemeleri
5-Elektromagnetik uygunluk taşıması gereken ürünler
6-Makinalar
7-Kişisel koruma teçhizatları
8-Otomatik olmayan tartı aletleri
9-Vücuda yerleştirilen tıbbi cihazlar
268
10-Gaz yakan cihazlar
11-Telekomünikasyon cihazları
12-Sıcak su kazanları
13-Tıbbi cihazlar
14-Uydu yer istasyonu ekipmanları
15-Patlayıcı maddeler
16-Hava ulaşım ekipmanları
17-Derin dondurucular
18-Patlayıcı ortamda kullanılan ekipmanlar
19-Gezi tekneleri
20-Asansörler
21-Buzdolabı ve dondurucuların verimliliği
CE İşareti İçin Standart kullanımı zorunlu mudur?
CE İşaretinin ürüne iliştirilebilmesi için standart kullanımı zorunlu
değildir. Direktiflerde belirtilen koşullar, başka yöntemlerle de sağlanabilir. Ancak, bu yöntemlerin Avrupa Standartlarına uygunluğunun
incelenmesi zorlu bir süreci gerektireceğinden, standartlara uygun üretim yapmak, üreticinin işini kolaylaştıracaktır. Kısacası AB Direktifleri, ürünlerin nelere uyması gerektiğini, EN Standartları ise bu uygunluğun nasıl elde edilebileceğini içerir.
CE İşareti Elde Etme ve Onaylanmış Kuruluş
CE İşareti yetkili bir kuruluş tarafından verilmez. Üretici ürününe
kendisi iliştirir.
Ürünü risksiz ise, ürünün temel gereklere uygunluğunu kendisi beyan edebilir. Burada, üreticinin bu büyük sorumluluğu, güven ilkesini
sarsmayacak şekilde taşıması gerekir. AB mahkemelerinde uygunluğu
beyan edilip, temel gerekleri sağlamadığı belirlenen ve piyasadan toplatılan ürünlerle ilgili, üreticiye uygulanacak cezai yükümlülüklere
ilişkin pek çok davanın sürdüğü bilinmektedir.
Ürünü riskli ise; ürünün temel gereklere uygunluğunun incelenmesi, onaylama yöntemiyle yapılır. Ürünün, risk derecesine bağlı olarak,
ilgili Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş ve AB’nde resmi olarak tanınan bir Onaylanmış Kuruluş (Notified Body) tarafından incelenmesi
ve gerekli testlerin yapılarak bu kuruluş tarafından onaylanması gere269
kir. Bir üretici kendi ülkesi ya da başka bir üye ülkedeki resmi tanınırlılığı olan herhangi bir Onaylanmış Kuruluşu seçebilir.
AB ülkelerinde CE İşareti bulunmayan riskli bir ürünü, bir üye ülke üreticisi kendi ülkesinde kullanamaz. Bunun güvencesi, üye ülkenin
ilgili Bakanlığının kontrolündedir.
Onaylanmış Kuruluşların yasal olarak yetkilendirilmiş olması (akredite edilmesi) gerekir. Bu kuruluşlar belirli uygunluk incelemelerinde uzmanlaşmış ve sadece o konularda inceleme yapabilme yetkisine
sahiptirler. Taşeron kullanabilirler ve uygunluk değerlendirme işlemlerini " Modüler Yaklaşım Sistemi"ne göre yaparlar. Tarafsız olmak zorundadırlar.
Ürünün Risk Derecesi nedir?
Üretici beyanının yeterli olmadığı yüksek riskli ürün gruplarında,
uygunluk prosedürlerinin tanımlandığı "Modüler Yaklaşım Sistemi"
oluşturulmuştur. A’dan H’a kadar çeşitli risk gruplarında 8 modülün
yer aldığı bu sistemde üreticiye hangi yolu izlemesi gerektiği, hangi
kuruluşların devreye gireceği tanımlanmıştır. Her direktif için değişik
modüller geçerlidir. (örneğin: Makine Emniyet Direktifi için A ve B
modülleri, EMC ve Oyuncaklar için A, B,C modülleri gibi).
Direktiflerde riskli ürünler ayrıca sınıflandırılmıştır. (örneğin: Makine Emniyet Direktifi Ek 4, Yüksek Riskli Ürünleri içerir).
Ürünlerin içerdikleri tehlike derecelerine göre, tasarım ve üretim
aşamalarına ilişkin uygunluk incelemesi işlemleri bu modüllerde gösterilmiştir.
Ürün Sorumluluğu nedir?
Ürün kullanımında oluşacak herhangi bir kaza v.b. olayında, AB ülkelerinden biri ürünün gereklere uymadığını iddia ederse, üretici CE
İşaretini iliştirebilmek için gerekli tüm önlemleri aldığını ve ürün için
yanlış kullanım olduğunu ispatlamak durumundadır.
Üretici, bu nedenle, ürün sorumluluğunun sadece kendisinde olduğunu göz önüne alarak, ürünle ilgili tüm bilgilerin bulunduğu "Teknik
Dosya"yı eksiksiz ve yanlışsız hazırlamak ve üretildiği tarihten itibaren
10 yıl süre ile saklamakla yükümlüdür.
270
CE İşareti İçin Maliyet nedir?
CE İşareti çalışmaları, işletme dışından yetkililer tarafından yapılıyorsa, testler ve hizmet bedelleri söz konusudur. Kendisi çalışmaları
yürütüyorsa, harcayacağı işgücü, olası yeni tasarımın getireceği maliyetler düşünülebilir. Maliyetlerde, ürünün kompleks olma özelliği, risk
derecesi ve hali hazırda istenen koşullara ne derece uyduğu belirleyicidir. Standart uygulaması olan firmaların, CE İşareti için istenen koşulları çok kısa sürede tamamlaması mümkündür.
Riskli ürünlerde Onaylanmış Kuruluştan Uygunluk Beyanı onayı
almak isteyen üreticiler, Onaylanmış Kuruluşlara da hizmet bedeli
ödemek zorundadır.
CE İşaretlemesi yasal mevzuat nedir?
11 Temmuz 2001 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan 4703 sayılı
"Ürünlere ilişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına
dair Çerçeve Kanun 11 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
http://www.sanayi.gov.tr
http://www.kosgeb.gov.tr
http://www.kobinet.org.tr
http://www.dtm.gov.tr
http://www.tse.gov.tr
http://www.turkak.gov.tr
271
ÜRÜN BARKODU
Ürünlerinizin uluslararası piyasalarda etiketleme ve tanımlama yönünden problemlerle karşılaşmaması için l977 yılında Brüksel’de kurulan Avrupa EAN Mal Numaralama Birliğince tesbit edilen Çizgi Kod
Sistemine uygun olarak kod numarası almanız gerekmektedir. Çizgi
kod malın hangi ülkenin hangi işletmesinde üretildiği ve/veya ambalajlandığını, cinsini, çeşitli özelliklerini tanımlar. Önceden belirlenmiş kurallara uygun çeşitli kalınlıklardaki l3 adet dikey paralel çizgi ve bu
çizgiler arasındaki boşluklar kodu oluşturur. Soldan sağa doğru ilk 3
hane ülke kodu, sonra gelen 4 hane işletme kodu, sonraki 5 hane mamul kodu, son hane ise ilk l2 hanenin doğru okunup okunmadığının
kontrolü hanesidir.
Çizgi Kodu Kullanmak İçin Hangi Cihazlar Gereklidir?
Çizgi kodun okunabilmesi, yani bu şifrenin çözülebilmesi için
• Işıklı kalem, sabit ışık üstü cam, okunan çizgi kodu gösterecek ekran ve bilgisayarlarla bağlantılı özel donanımlı cihazlar gereklidir.
Bu özel donanımlar ve özel programlar yardımıyla işletmelerde
mevcut sisteme ilave edilecek kod okuyucu terminallerinden veya
mevcut terminallere bağlanacak çizgi kod okuyucu kalemlerden
yararlanılabilir. Örnek olarak, çeşitli tüketim mallarını perakende
satan bir mağazada alınan malın bedelini tahsil edecek birkaç
elektronik kasa bulunur. Bu elektronik kasaların herbiri sabit ışıküstü cam, ışıklı kalem ve bilgisayarlar ile bağlantılıdır. Çizgi kod
işareti, sabit ışıküstü camın üzerinden geçirilerek okunur, mal tanınır ve bu bilgi bilgisayara ulaşır. Bilgisayar, belleğinden fiyatı
arar ve kasaya bildirir. Kasa kaydeder ve aynı anda bu bilgileri alıcının görebileceği yerdeki ekrana getirir. Kasa ayrıntılı satış fişini
keser, tüm işlemler alıcının önünde ve kontrolünde gerçekleşir.
Üreticilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?
• İşletme içi ve dışı bilgi akışını,
• Mamul stok hareketlerinin kolayca izlenilmesini,
• İyi bir ambar ve satış denetimi yapılmasını,
272
• Satış sözleşmelerinin çabuk ve kolay hazırlanmasını,
• Malların kolay ve çabuk sevk edilmesini sağlar;
• Üretici, toptancı ve perakendeciler arasındaki haberleşmeyi kolaylaştırır,
• İşletmede işgücü ve yerden tasarruf edilerek maliyetleri azaltır,
• İşletmede verimliliği arttırır.
Toptancılara Sağladığı Yararlar Nelerdir?
• İşletme içi ve dışı bilgi akışını,
• Mallarla ilgili muhasebe işlemlerinin tam ve çabuk yapılmasını,
• Malların ambara giriş ve çıkışını,
• Sipariş sözleşmelerinin hazırlanmasını,
• Ambarın düzenli olmasını ve denetlenmesini sağlar,
• Üretici ve perakendecilerle haberleşme ve iş akışını kolaylaştırır;
• İşletmede verimliliği arttırır.
Perakendecilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?
• İşletme içi ve dışı bilgi akışını sağlar.
• Üzerinde çizgi kod işareti bulunan malların hesabı kolay yapılır.
• Kasadaki yanlışlıklar önlenir.
• Kasa açma yada kasa kapanışı kolaylaşır.
• Malın seçimi çabuk ve kolay yapılır.
• Ambar hareketleri konusunda kolay ve doğru bilgi alınır.
• Muhasebe kolaylaşır, ambar fireleri azaltılır.
• Satış yönetimi kolaylaşır.
• Satıcı ve alıcılar arasında iş akışı, ilişki, haberleşme, kolaylaşır ve
karşılıklı güveni artırır.
• İşletmede verimliliği artırır.
Tüketicilere Sağladığı Yararlar Nelerdir?
• Mal satın ve teslim alınırken çizgi kod işaretleri ekranda açıkça
görülür, böylece alınan malın fiyatı miktarı ve tutarı mal bedeli
ödenirken kontrol edilir.
• Sağlam ve güvenilir kasa fişi belgesi alınır.
273
• Alınan malın üzerindeki çizgi kod işareti, o malın üretildiği yada
ambalajlandığı ülkeyi işletmeyi ve mamulü tanımlar.
• Alınan malın bozuk çıkması ya da yapılan bir yanlışlığın düzeltilmesinde çizgi kod işareti bir bakıma güvence niteliği taşır.
Çizgi Kod kullanımı için
• İlinizdeki Ticaret Odası veya
• TOBB ‘ başvurunuz.
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /ANKARA
Tel: (312)417 77 70 Faks: (312) 418 32 68
http://www.tobb.org.tr
[email protected]
274
EKO-ETİKETLEME
Eko-etiketleme bir ürünün piyasada bulunan aynı kategorideki diğer ürünlerden çevre yönünden daha uygun ve üstün olduğunun belirlendiği konusunda tüketicileri bilgilendirmek amacıyla ürünlerde gönüllü olarak etiket kullanılmasıdır.
Ekolojik açıdan hiçbir ürün tam olarak mükemmel olamayacağı
için her ürün hayat dönemi boyunca bazı negatif etkilere sahiptir. Bu
nedenle bütün eko-etiketleme sistemleri bir anlamda görecelidir ve
üzerine konulduğu ürünün diğer benzer ürünlerden daha az zararlı olduğunu açıklamaya yöneliktir.
Eko-etiketlemenin amacı tüketici ve ürün tasarımcısını çevre yönünden daha iyi ürün ve teknolojilerin gelişmesi yönünde etkilemektir. Pazarlarda tüketici çevre yönünden daha iyi ürünü tercih ettikçe eko-etiket bir pazarlama aracı olarak görevini yapacaktır.
Eko-etiketleme ne zaman ve nerede başladı?
• Eko-etiketleme dünyada ilk olarak Almanya’da l978 yılında Blue
Angel-Mavi Melek uygulamasıyla başladı. Şu anda Almanya’da
80 kategoride binlerce ürünün eko-etiketi bulunmaktadır.
• Eko-etiketlemeyi l989 yılında dünyada ikinci olarak Kanada "Environmental Choise Programme-Çevresel Tercih Programı ile başlattı.
• l989’te Japonya Eco-mark
• l995’te Kore ve Hindistan Eco-mark
• l994’te Brezilya Green Seal
• l995’te Singapur Green Label
• l970’te ABD’de "Güvenlik ve Değişim Komisyonunun" faaliyetlerinin bir bölümü olarak ortaya çıkan denetleme
• l980’te Kanada’da Chemical Manufacture Associatıon gibi endüstri gruplarının inisiyatifi ele almasıyla yaygınlaşmış ve hız kazanmıştır.
• İngiltere l992’te BS 7750’yi yayınlamış, l994’te revize etmiştir.
• AB Fransa, Irlanda, İspanya’yı ulusal standartların, hazırlamaları
konusunda teşvik etmiş, Avustralya, yeni Zelanda ve Güney Afrika ulusal standartlarını geliştirmiştir.
275
• l989’de ILO Çevre denetimi ile ilgili ilk kılavuzunu yayınlamış,
Avrupa Komisyonu Çevre Yönetim Sistemi kavramını geliştirmiştir.
• AB, EMAS düzenlemelerini l993’te kabul ederek ve l995’de uygulanmaya başlanmıştır.
• Çevre ile ilgili faaliyetlerin giderek çeşitlenmesi, artması ve yaygınlaşması, öte yandan ISO 9000 kalite yönetim sisteminin başarıyla uygulanması ISO-Uluslararası Standardizasyon Örgütünü cesaretlendirmiş, l99l yılında ISO ve IEC (Uluslararası Elektroteknik Komisyonu) üyesi ülkelerin uzmanlarından oluşan Çevre Stratejik Tavsiye Grubu-SAGE oluşturuluştur.
SAGE’nin araştırmaları neticesinde l993’te ISO l4000 hazırlanmaya başlanmıştır.
Görüleceği üzere Eko-etiket konusunda halen bir karmaşa mevcuttur ve AB veya ISO nezdinde kabul edilmiş ve yerleşmiş tek bir sistem yoktur. Bu nedenle KOBİ’ lerimiz hangi ülkeye hangi ürünü ihraç
edeceklerini bu ülkenin anılan ürünle ilgili eko-etiketleme düzenlemelerini öğrenmeli ve üretimini (teknoloji hammadde, kalite kontrol vs)
buna göre gözden geçirmeli ve düzenlemelidir. Bu nedenle eko-etiketleme konusundaki en son bilgileri en kolay şekilde ihracat yapmayı
planladığı yabancı şirket vasıtasıyla temin edebilir.
Eko-etiketleme ile ilgili kriterler nasıl olmalıdır?
Kriterler;
• Objektif
• Olabildiğince kapsamlı
• şeffaf ve uygun
• doğal kaynakların kullanılmasını gözönünde tutacak şekilde
• pazardaki yeni ürünler ve teknolojiler ışığında periyodik olarak
gözden geçirilerek
• seçilmiş teknik ve bilimsel değerlendirmelere dayanılarak
belirlenmelidir.
Eko-Etiketlerde nelere dikkat edilmelidir?
Ürün veya paket üzerindeki etiketlerde veya ürünle ilgili teknik
bültenler ve diğer tanıtım araçları ile üreticiler tüketicilere ürünün çevreyle ilgili özelliklerini tanıtırken, şu hususlara riayet etmelidir.
276
• Bir ürünün çevre yönünden iyi olduğunu dolaylı yönden anlatan;
Çevre açısından güvenli,Çevre dostu,Çevre koruyucu,Yeryüzü dostu, Kirletmeyen,Yeşil,Yunus dostu gibi mutlak iddialarda bulunulmamasına,
• veya dolaylı olarak üründe mevcut olmayan bir iyileşmenin ileri
sürülmemesine,
• ürün veya hizmetin çevreyle ilgili özelliğinin abartılmamasına,
• iddiaların, yanlış anlaşılmalara sebebiyet verecek tarzda sunulmamasına,
• çevre yönünden bir üstünlük karşılaştırmalı olarak ileri sürülürken
mukayeseye temel teşkil eden hususun belirtilmesine,
• karşılaştırmanın, aynı amaca hizmet eden ürünler arasında yapılmasına,
• aslında o ürün kategorisinde hiçbir yeri olmayan özellik veya
maddelerin varlığı veya yokluğuna dayanan iddialarda bulunulmamasına,
• iddiaların uygun delillerle desteklenmesine
dikkat edilmelidir.
Eko-etiketlerde hangi özelliklerle ilgili iddialarda bulunabilinir?
• Yeniden devreye sokulabilirlik,
• Yeniden devreye sokulmuş madde oranı,
• Enerjiye dönüştürülebilirlik,
• Tekrar kullanılabilirlik, tekrar doldurulabilirlik,
• Kompost hale gelebilirlik,
• Katı atık azaltılması,
• Enerji tasarrufu,
• Parçalanabilirlik
• Sökülebilirlik
Çevre ile ilgili etiketlemenin temel prensipleri ise TSE-ISO l4020
(Eylül l995) terimler ve tarifler ise ISO l402l standardında verilmiştir.
• Çevreyle ilgili etiketleme doğru olmalı, yanıltıcı olmamalıdır.
• Uygun ve mümkün olan durumlarda çevreyle ilgili etiketleme hayat devresi çerçevesinde ele alınmalıdır.
• Ürün ve hizmetlerin çevre etkilerinin değerlendirilmesinde kullanılan bilgiler doğru ve doğruluğu ispat edilebilir olmalı, bilimsel
277
prensipler ile tekrarlanabilirliği ve uyarlığı gösterilmiş metodlar
kullanılarak toplanmalıdır.
• Mümkün ve uygun durumlarda deneylerde ISO standardları veya
kabul görmüş diğer standardlara uyulmalıdır.
• Çevre ile ilgili etiketleme programında kullanılan işlemler ve metodlar etkilenmesi muhtemel bütün taraflarca izlenmesini mümkün kılacak şekilde şeffaf olmalıdır.
• Çevre ile ilgili etiketleme programı bütün taraflarca kabul edilmeli, ürün ve hizmetlerin çevre yönünden arzettiği özelliklerle ilgili
tesirli bir bilgi iletişimi sağlamalı, yerli ve yabancı ürün ve hizmetlere uygulanan işlemlerde ayırım yapmamalı, yenilikleri-ürün
tasarımı ve çevre icraatıyla ilgili gelişmeleri engellememeli, mümkün olduğunca teşvik etmelidir.
EKO-TEKS
Eko-Teks Standardı (Oeko-Tex Standart 100) sertifikası tekstil
ürünlerinin insan sağlığına zarar veren kimyasalları içermediğini veya
zarar vermeyecek oranda içerdiğini gösteren uluslar arası bir belgedir.
Bu standart ile aşağıda belirtilen hususlar çeşitli analizler yapılarak
sorgulanmaktadır:
• Tekstil ürünlerinde insan sağlığına zararlı hangi maddeler bulunur?
• Bu maddelerin etkileri nelerdir?
• Bu maddelerin hangi miktarları insan sağlığına zararlıdır?
• Bu maddeler insanları nasıl etkiler?
• Tekstil ürünlerindeki bu maddelerin test edilmesi mümkün müdür?
• Test edilen üründe bulunan maddelerin üretim sürecinin sonucu
olarak bulunduğu nasıl anlaşılabilir?
Eko-Teks Standardına sahip bir tekstil üreticisi veya satıcısı olmanın sunduğu avantajlar şunlardır;
• Ürünün insan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içermediğinin
uluslar arası bir kurum tarafından belgelenmiş olması, bu ürünü
satan ve kullananların sağlık yönünden herhangi bir risk ile karşılaşmayacaklarının güvencesini vermektedir.
• Ürün bazında satış imkanlarını artırmaktadır.
278
• Yeni pazarlar elde edilmesine yardımcı olmaktadır.
• Özellikle ihracat yapan ve ürünleri için Eko-Teks standardı alması zorunlu olan konfeksiyoncuların ürünlerinde bu belgeye sahip
kumaş, iplik, tela ve çeşitli aksesuarlar kullanması, onları bu belgeyi kendi başlarına almak için harcayacakları zaman ve mali
yükten kurtarmaktadır.
• Bu belgenin üreticinin kontrolü ile yapılmış kaliteli hammadde ve
standart bir üretim yöntemi izlendiğini garanti etmesi nedeniyle
ürün kalitesi açısından güvence sağlamaktadır.
Tekstil ekolojisinin üç ana grupta değerlendirilmesi konunun anlaşılır bir nitelik kazanması için yarar taşımaktadır. Bu ana gruplar üretim
ekolojisi, insan ekolojisi ve atık ekolojisi olarak sıralanabilir. Üretim
ekolojisi; üretimde kullanılan proseslerin ve hammaddelerin çevre dostu bir anlayışla seçilmesini ve gerekli olan ve teknolojik olarak mümkün olan her sahada atık yönetimi ve arıtma metodlarının kullanılmasını gerektirmektedir. İnsan ekolojisi ortaya çıkartılan tekstil ürününün
insan sağlığını tehdit edebilecek nitelikte toksit veya kanserojen bir
madde içermemesi anlamına gelmektedir.
Atık ekolojisinde aranacak kriterler ve özellikle çevreyi kirletmeden termal imha yöntemleri konusunda bilimsel tartışma ve araştırmalar halen devam etmektedir. Kesin kriterler konusunda genel bir fikir
birliği henüz mevcut olmadığından termal imha yöntemi hali hazırda
geniş kabul gören bir imha yöntemi olma hüviyetini kazanmamıştır. Bu
nedenle de tekrar kullanılabilme özelliği taşımayan tekstil ürünleri çöp
alanlarına atılmakta ve toprağı ve su kaynaklarını kirletici nitelikte
maddeler ihtiva etmemeleri talep edilmektedir.
İnsan ekolojisinde ise tekstil ürünleri ve kumaşlar için ise uzun yıllara dayanan birikim nedeniyle belirlenerek üzerinde fikir birliği tesis
edilmiş kriterler ve standardlar mevcuttur. Bu nedenle bu konuda gerekli kontrollerin yapılması, gerekli belgelerin düzenlenmesi ve tekstil
ürünlerinin ve kumaşların bu konuda uygun ve doğru etkileri taşımaları mümkün olabilmektedir .İnsan ekolojisi ile ilgili alanın bu özelliği
Avusturya, Almanya ve Japonya gibi ülkelerle diğer gelişmiş ülkelerin
kendi ekolojik tekstil marka uygulamalarını başlatmalarına ve bu markaların dünya piyasalarında kabul görmelerini sağlamak için adeta bir
yarışın başlamasına neden olmuştur.
279
İhracatımızda önemli bir yer tutan tekstil ürünleri ağırlıklı olarak Almanya ile Avusturya’ya ihraç edilmektedir. Bu ülkelerde ise eko-teks
uygulaması oldukça gelişmiştir. Eko-tekstil konusunda uluslararası veya AB nezdinde yerleşmiş ve benimsenmiş bir standart yoktur ancak
hemfikir olunan yaklaşımlar ve kriterler vardır. l99l yılında faaliyete
geçen Eko-Tex konsorsiyumu uluslararası platformda faaliyet gösteren
ve giyim eşyalarında ekolojik yönden ortak bir uygulamanın gelişmesi için çaba harcayan, bağımsız çalışan bir kuruluştur.
• Almanya’daki Eko-tex l0l standardı bebek dokuması hariç diğer
dokumaların dökümanlarında bulunması gerekli özel şartları,
• Eko-tex ll5 tekstil endüstrisinde dökümanların üretileceği elyaf ve
ipliğin hammaddesindeki özellik gereklerini belirtir
• Eko-tex ll5 renk verme işleminde kullanılan madde miktarının ölçülmesi ve limitlerini belirtir.
Ülkemizde ise tekstil ekolojisine yönelik test ve analiz hizmetlerini vermek üzere kurulmuş üç laboratuar İsanbul’da hizmet vermekte
olup KOSGEB Başkanlığı AB MEDA fonlarından ve KOSGEB bütçesinden desteklenen Ekotex laboratuarın 2003 yılında İzmir’de faaliyete geçirecektir.
http://www.cevre.gov.tr
http://www.kosgeb.gov.tr
http://www.tubitak.gov.tr/butal
http://www.ilo.com
http://www.cevreanaliz.com
http://www.greenseal.org
http://www.tisi.go.th
280
ÜRÜN GÜVENLİK BİLGİ FORMU
AB’nin EEC/379/88 ve EEC/548/67 sayılı ve l993 tarihli direktiflerine paralel olarak Çevre Bakanlığı Zararlı Kimyasal Madde ve Ürünlerin Kontrolü Yönetmeliğini yürürlüğe koymuştur. Bu yönetmelik
kapsamında yeralan ürünlerle iştigal edenler (ticaret, üretim, ambalajlama, etiketleme, depolama, yükleme, taşıma, kullanma) bu yönetmeliğe uymak zorundadır. Yönetmeliğe göre Hammadde ve Ürün Güvenlik Bilgi Formları (Safety Data Sheet) EEC/9l/l55 uygun olarak hazır
bulundurulmalıdır.
Aşağıda bir ürünün formu örnek olarak verilmektedir.
AB- Direktifler 9l/l55/EEC Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği 4.Ek
Yasasına uygundur.
l. Kimyasal Madde veya Ürünün ve İşletmenin Tanımı
Ürünün ticari ismi : İşletme Adı
İşletmenin tanımı : İşletme Bilgileri
2. Kimyasal Bileşimi / Bileşimdeki Tehlikeli ve Sağlığa Zararlı
Maddeler Hakkında Bilgi
Yağ alkollü poliglikoleter
9l/l55/EEC’ye göre kullanılan kimyasallara ait bilgiler :
> %20 C8 - C18 - Yağ alkolü + 2 - 5 Mol EO
Sembol : Xi
R-Cümlesi : 36/38
%3 - 7 C8 - Cl8 - Yağ alkolü + 5 - l5 Mol EO
Sembol : Xn
R - Cümlesi : 22,36/38
3. Tehlike Tanımı
Xi: Tahriş edici
R36: Gözleri tahriş edicidir.
4. İlk Yardım Önlemleri
Teneffüs edilirse: Temiz hava
Cilde temas ederse : Akan suda durulayın ve sabunlayın.Cilt bakımı. Vücuttan ürünle kirlenmiş elbiseleri uzaklaştırın.
Gözle temas edilirse : Hemen akan suda durulayın (l0 dakika).
Doktora başvurun.
281
Yutulursa : Ağız içini durulayın, bol su için. Doktora başvurun.
5. Yangınla Mücadele
Uygun sangın söndürme maddesi :Bilinen tüm yangın söndürme
maddeleri uygundur.
Kullanılmaması gereken yangın söndürücüler: Bilinmiyor.
Ürünün kendisinin, yanma sonucu oluşturduğu maddelerin veya
oluşan gazların sebep olabileceği spesifik tehlikeler : Bilinmiyor.
Yangında mücadelede gereli koruyucu tezhizat : Özel tedbirler gerekli değildir.
6. Kaza Sonucu Dökülme veya Sızıntı gibi Olaylara Karşı Önlemler
Kişisel önlemler: Göz ve cilt temasından sakının.
Çevresel önleler: Direkt kanalizasyona verilmez.
Temizleme önlemleri: Sıvı bağlayan materyalle (kum, talaş) emdirilir.
7. Kullanma ve Depolama
Kullanma: Özel tedbirler gerektirmez.
Depolama: Ambalajı sıkı kapalı tutun ve dondan koruyun.
Depolama koşulu : Dondan korunacak şekilde saklayın.
8. Maruz Kalma/Kişisel Korunma
Teknik tesislerin kurulmasında ek tavsiyeler : Özel tedbirler gerekmez.
İş yerinde kontrol altında tutulması gereken sınır değerlere yönelik
bilgiler : Mevcut değil.
Kişiye yönelik koruyucu donanım :
Solunum sisteminin korunması : Gerekli değil.
Ellerin korunması: Uygun koruyucu eldiven kullanın.
Gözlerin korunması: Koruyucu gözlük kullanın.
9. Fiziksel ve Kimyasal Özellikler
Hali: Pasta
Rengi: Renksiz
Kokusu: Spesifik
pH değeri : 6.5 - 7.5 (%1’lik, suda)
Alevlenme noktası : l00oC’ye kadar alevlenme noktası yoktur, sulu karışımdır.
282
Buhar basıncı : 23 mbar (20 C)
Yoğunluk : 0.99 - l.00 g/cm 3 (20 C)
Çözünürlük : Suda emülsiye olur (20 C)
Viskozite : 2000-3000 mPa.s Drage / Epprecht (20 C)
l0. Stabilite ve Reaktivite
Kaçınılması gereken durumlar : Tavsiye edilen şekilde kullanıldığında ürün parçalanmaz.
Temas etmemesi gereken maddeler : Tavsiye edilen şekilde kullanıldığında sakınılacak madde tanınmıyor.
Tehlikeli bozunma ürünleri : Tavsiye edilen şekilde kullanıldığında
tehlikeli maddeler oluşmaz.
ll. Toksiloji Bilgileri
Yutma :
Akut Toksisite : LD50>2000 mg/kg vücut ağırlığı, paralerde oral.
Deri ile temas : Ürün mukoza membranını tahriş eder.
l2. Ekolojik Bilgiler
Ürünün içerdiği hammaddeler ve/veya sturukturel kıyaslanabilir
maddeler baz alınarak aşağıdaki ekolojik veriler tespit edilmiştir.
Doğadaki birikme ve parçalanabilirlik: Ürünün içerdiği organik
komponentlerin tamamı kolay parçalanabilirlik testlerinde (örneğin:
OECD 30l A-F) > = %60 BSB/CSB değeri ve > = %70 DOC azalması göstermiştir. (Bir ürünün kolay parçalanabilir (readily biodegradable) olarak sınıflandırılabilmesi için gerekli sınır değerler : > = %70 DOC
azalması ve > = %60 BSB/CSB değeri - 28 günde-). ürünün içerdiği
yüzey aktif maddeler Alman Yıkayıcı ve Temizlik Maddeleri Kanunu’nun (WRMG) 04.06.l986 tarihli Yüzey Aktif Maddeler Yönetmeliği’nin (Tens V) şartlarına uygun şekilde ortalama olarak en az %90 biyolojik parçalanırlık gösterirler.
Ekotoksisite (suda) :
Akut balık zehirlenmesi : LC50>l0 - l00 mg ürün/l.
Akut bakteri zehirlenmesi: LC50>l0-l00 mg ürün/l.
l3. Doğada Uzaklaştırma (Bertaraf etme)
İlgili kurumun izni ile depolanabilir veya çöp yakma tesisinde yakılabilir.
283
l4. Taşımacılık Hakkında Bilgiler
Uluslararası
Taşımacılık
Yönetmeliklerine
(RID/ADR,
GGVS/GGVE, ADNR, IMDG, ICAO-TI/IATA-DGR) göre tehlikeli
madde sınıfına girmez.
l5. Yönetmeliklere Göre Sınıflandırma
Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği’nin 4. ek yasasına göre tanım ve sınıflandırma :
Tehlike sembolleri :
Xi : Tahriş edici
R-Cümleleri :
R36 : Gözleri tahriş eder.
S-Cümleleri :
S25 : Gözle temastan kaçının.
Ulusal Tanımlar : 27.02.l980 tarihli Alman Yanıcı Sıvılar Yönetmeliğine (VbF) göre yanıcı sıvı değildir.
Su için tehlike derecesi (WGK) : 2
l6. Diğer Bilgiler
Verilen bilgiler ürünle ilgili verilerin bugünkü durumunu yansıtırlar
ve ürünün transport sırasındaki durumu ile ilgilidirler. Bu bilgiler mamullerimizin ürün güvencesine yöneliktir ve böylece belli özellikleri
garanti etmezler.
Bir Maddenin Biyolojik Parçalanırlığının Tespiti
Uygulanan Testler : OECD 30l A - F---- >
- Kapalı şişe testi - Simulasyon testi
- CO2 dönüşüm testi
Readily biodegradable sınıflandırma
(biyolojik hızlı parçalanırlık tespiti ) _ 60 % CO2’ye dönüşüm ;
28 günde (OECD 30l B) veya - _ 60% BSB/CSB;
28 günde (OECD 30l F) veya - _ 70 %DOC azalması;
28 günde (OECD 302 B)
BSB : Biologisher Saurstoff-Bedarf : (biyolojik parçalanma için
gerekli oksijen ihtiyacı)
CSB : Chemischer Sauerstoff-Bedarf: (kimyasal [oksidatif] parçalanma için gerekli oksijen ihtiyacı)
DOC: Disolved Organic Carbon: (çözünmüş organik karbon miktarı)
284
AMBALAJDA YEŞİL NOKTA
"Yeşil Nokta" uygulaması ambalajların çevreyi kirletmeyen, doğaya zarar vermeyecek ve kullanım sonrası yeniden değerlendirilebilir
özellikte maddeleri içerir olmasıdır.
Yeşil Nokta uygulaması ile ilgili esaslar ilk olarak 20.8.l98l tarihinde Alman Resmi Gazetesinde yayınlanan ve kademeli olarak uygulama
zorunluluğu getiren Ambalaj Atıklarının Önlenmesi Yönetmeliği ile belirlenmiş olup ambalaj atıklarının çevreyi kirletmesinin önlenmesini teminen ambalajlar;
• Hacim ve ağırlıkları itibariyle korunması amaçlanan malın özellikleri ve piyasaya sürümünü gerektiren ölçülerle uyum içinde olmalıdırlar.
• Teknik açıdan mümkün olması halinde ve ambalajlanacak mala
ilişkin yasal hükümlere ters düşmediği sürece yeniden kullanılacak nitelikte olmalıdırlar.
• Yeniden kullanılabilmeleri için şartlar mevcut değilse malzemeleri yönünden değerlendirileceklerdir.
Yönetmeliğin Uygulama Alanı nedir?
• Ambalaj veya doğrudan ambalaj üretiminde kullanılan malzemeleri üretenler
• Ambalaj veya mamulleri, bunlardan doğrudan üretilen ambalajları, veya ambalajlı mamulleri, ticaret sınıfı dikkate alınmaksızın piyasaya sürenler ve katalog üzerinden satış yapanlar,
Yönetmeliğe göre ambalajlar nakliye ambalajı, satış ambalajı ve
ambalajı koruyucu dış ambalaj olarak sınıflandırılmıştır. Ambalaj malzemesi imalatında PVC artık kullanılmayacaktır. Bunun yerini PET alacaktır.
Yeşil noktaya sahip olabilmek için nelere uyulması gerekmektedir?
• Stropor kullanımından kaçınılacak karton kalıplı parçalar ikame
kullanılacaktır.
• Tek malzemeli ambalajlardan (bileşik ambalajlardan) kaçınılacaktır.
285
• Birleşik ambalajlarda malzemelerin, geriye artık kalmayacak şekilde problemsiz ayrılması (fraksiyonları) sağlanmalıdır.
• Tüm plastikler işaretlenmelidir.
• Zehirli (toksik) baskı mürekkepleri (örneğin gümüş, bronz ve altın renkleri için ağır metal bileşikleri) kullanılması yasaktır.
AMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
İnönü Caddesi, Sümer Sokak Sümko Sitesi M)BD.35
Kozyatağı, Erenköy 81090 İstanbul
Tel: (216) 3628155 Faks: (216) 3628156
http://www.ambalaj.org.tr
[email protected]
286
EUROPALET
Palet nedir?
Yurtiçi veya yurtdışına satılan malların nakli esnasında zarar görmemesi için yapılan ambalajlarda keresteden imal edilen palet kullanılır.
Palet paketlerin alt ve üstüne konularak çelik veya plastik şeritlerle kuşatılır ve üzerine genellikle naylon türü malzemeler geçirilir.
Europalet nedir?
Avrupa ülkeleri zamanla paletlerde standardizasyona giderek, ölçü,
kalite, malzeme cinsi ve nem oranı, kullanılan çivi vb. özelliklerini saptamışlar ve bu standardlara uygun paletler Europalet olarak anılmaya
başlanmıştır. AB 28 Haziran 2001 tarihli kararıyla paketlerin EN
13428:2000, EN13429:2000,EN 13430:200,EN13431:2000 ve
EN13432:2000 nolu standartlara uygun olması zorunluluğu getirmiştir.
Amerika, Kanada ve Meksika’da ise palet standardları Avrupa standardlar değişiktir. Bu ülkelerde paletleri 7CFR 3l9.40 standardına uygun olması istenmektedir ki iki standard arasındaki en büyük fark paletlerin ölçüsüdür. Europalet ölçüleri 80cm x l20 cm iken Amerikan
standardında ölçü l00cm x l20 cm’dir.
Epal Europalet nedir?
AB ülkeleri özellikle Doğu Avrupa ülkelerinin Europalet üretimine
geçmesi ve standarda aykırı paletleri Europalet olarak piyasaya sürmesi üzerine EPAL- Avrupa Paletçiler Derneğini kurmuşlardır. Bu dernek
Europalet standardına uygun paletlere EPAL damgası vurulması için
palet üreticilerine yetki veren ve bu yetkinin doğru kullanımını denetleyen özel statüde bir kuruluştur. Avusturya, Fransa, İsveç, İngiltere,
Almanya, Slovekya, Slovenya gibi dış ticaretimizin önemli düzeyde
olduğu ülkeler EPAL üyesidir.
287
Standard dışı palet ile Europaleti karşılaştırması
Standard dışı palet
Europalet
800mmx1200mm
800 mm x l200mm
Güverte tahta kalınlığı
l8 mm.
22 mm.
Fiat
76000
l00.000
l2 seyahat
66 seyahat
%16
%18
%3l daha ucuz
Pahalı
%502 daha pahalı
Ucuz
Palet boyutu
Ortalama Ekonomik ömür
Nem oranı >%30
fiatı
maliyet
Fiat karşılaştırması
Maliyet karşılaştırması
Epal Paleti nasıl tanırsınız?
• Paletin uzun kenarındaki sol takozun üzerinde ilk üreten ülkenin
demiryolu işletmesinin sembolü
Orta takozun üzerinde EPAL damgası
Sağ takozun üzerinde ise EHR.Avrupa Palet Havuzu damgası bulunmalıdır.
Avrupa Palet havuzu nedir?
AB ülkeleri maliyet, çevre koruması vb. unsurları dikkate alarak
aynı paletleri defalarca kullanmaktadır. Kullanılan paletler ikinci el fiatında palet havuzuna satılır, burada tamir ve bakımları yapılarak ihtiyacı olanlara tekrar satılır.
Türkiye’de Epal Europalet uygulaması var mı?
Bu sistemin ülkemizde de yerleşmesi için TCDD ,İhracatçı Birlikleri, TSE vb. kuruluşların çalışmaları devam etmektedir.Ancak bu arada palet üreticisi işletmeler EPAL ile temasa geçerek Europalet ve
EPAL damgasını kullanma yetkisini almıştır. Pektabii ki paletlere bu
damgayı vurmanın karşılığında da bir ücret ödemektedirler.
Europalet Sisteminin Ülkemizde Gelişmemiş olmasının kaybı
nedir?
En önemli kaybımız prestij ve imaj olarak düşünülmelidir.
Maddi kaybımız ise tahminen şöyledir.
Türkiye’nin yıllık palet üretimi : 3.500.000 adet.
288
Bu paletlerin Europalet standardına uygun olanı : l75.000 adet
Bu paletlerin Epal damgalı olanı : l75.000 adet
Standardı uygun olmadığı için de AB’de yakılarak imha edilen palet sayısı = 3.l50.000 adet
Epal paletin fiyatı : 20 Mark./adet
Bu palet geri satıldığında (ikinci el) fiatı : l5 Mark/adet
Epal paletin gerçek fiyatı : 20-l5 = 5 mark/adet
Standard dışı paletin fiyatı : l3 Mark/adet
Standard dışı paletin imhası için ödenen ücret : l Mark/adet
Standard dışı paletin gerçek maliyeti : l3 + l = l4 Mark/adet
Epal Europalet Standard dışı palet gerçek fiyat farkı = l4-5 = 9
Mark
Türkiyenin standard dışı palet kullanımdan zararı : 3.l50.000 adet x
94 Mark = 28.350.000 DM./yıl
Europalet çam ağacından imal edilir. l m3 çam kerestesinden 22 palet üretilir. Bu ise yılda l00.000 adet çam ağacımızın israf edilmesi demektir.
Europalet Uygulaması zorunlu mudur?
Europalet uygulaması henüz kanunen zorunlu değildir. ancak yukarıda izah edilen maliyetler, maddi kayıplar ve imaj kaybı nedeniyle fiilen zorunlu olarak düşünülmelidir.
EPAL’in 2 Ocak l997 tarihli yazısıyla Türkiye’nin Europalet uygulamasına geçmesi tavsiye ve tercih edilmektedir. ABD, Meksika ve Kanada’da ise palet standardlarına uymak mecburi olup 500-l000 USD
para ve hapis cezası uygulanmaktadır.
Türkiye’de Europalet üreten bazı firmaların adresleri
EUROPAL
Qodix France SA 6 Rue des Foursa Chacx
49100 Angres France
Tel: 00 33 2 41 43 33 48 Faks: 00 33 2 41 43 85 81
http://www.europal.net
[email protected]
289
TSE BİLGİ İŞLEM VE ENFORMASYON HİZMETLERİ
• Türk Standardları
TSE’nin kuruluşundan bugüne kadar yayınlanan 11000’i aşkın
Türk Standardının bibliyografik bilgilerini içeren Türk Standardları Veri Tabanı hazırlanmış ve KOBİ’lerin hizmetine sunulmuştur.
• Perinorm
Almanya, Fransa, İngiltere, Avusturya, İsviçre,Hollanda gibi ülkelerin standardları (EN, BS, AFNOR, DIN vs), ISO,IEC, CEN, CENELEC tarafından yayınlanan bütün Avrupa standardları, uluslararası standardlar ve ilgili dökümanlar, ABD standardları, (ANSI vs.), EC direktifleri ile Almanya ve Fransa’da yürürlükte olan teknik düzenleme, tüzük ve şartlar her ay güncelleştirilen kompakt disklerle İngilizce, Almanya ve Fransızca olarak kullanıma sunulmuştur.
• Patentler
l978 yılından günümüze 500.000’i aşkın AB ülkeleri ve ABD’de
yayınlanmış patentlerle ilgili bilgiler kompakt disk olarak kullanıma
sunulmuştur. Bu disklerde ABD’de haftalık olarak yayınlanan tescilli
patentler anahtar kelimeler kullanılarak taranabilir. Tarama sonucu patent sahibinin adı ve adresini temin ederek temasa geçebilir ve patentin kullanım hakkını satın alabilirsiniz. Patent numarasına göre istenilen
patentler kompakt disklerden bulunarak mikrofiş okuyucu ile full texttam metin patent alınabilir.
• İhracatçıya Teknik Yardım
KOBİ’lere genellikle uyulması zorunlu olan, zorunlu olmadığı zamanlarda ise uyulduğunda ticari bir avantaj sağlayan ve risklerini azaltan konularda ihracatçıya teknik yardım hizmetini İngiliz BSI kuruluşu
ile yapmış olduğu anlaşma çerçevesinde vermektedir.
Tüm bu hizmetlerden yararlanabilmek için TSE Enformasyon Hizmetleri abonesi olabilir ve faaliyet konunuzla ilgili yeni yayınlanan,
değişiklik yapılan, mecburi yürürlüğe konulan TSE ve diğer ülke standardları, patentler hakkında sürekli ve düzenli bilgi alabilirsiniz.
TSE Bilgi İşlem ve Enformasyon Dairesi Başkanlığı
Necatibey Caddesi No. ll2 Bakanlıklar / 06l00 Ankara
Tel: (3l2) 4l7 83 30/273 Faks: (3l2) 425 43 99
http://www.tse.org.tr [email protected]
290
ESİM TEST HİZMETLERİ A.Ş
ESİM A.Ş. TESİD (Türkiye Elektronik Sanayicileri ve İşadamları
Derneği) öncülüğünde , ESİM (Elektronik Sanayi İhtisas Merkezi)
Vakfı, KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı)
ve KEMA International BV (Hollanda) Şirketinin ortaklığı ile kurulmuş bir test ve ölçüm hizmetleri kurumudur.
ESİM A.Ş 'nin Kuruluş Amacı:
Türkiye - AB Gümrük Birliği çerçevesinde ülkemizde uyumlaştırılacak AB Teknik Mevzuatı kapsamında 89/ 336/ EEC Elektromanyetik
Uyumluluk Direktifi ve 73/23 EEC Alçak Gerilim Direktifi (LVD),
Avrupa Birliğine ihracat yapan kuruluşlarımız için riayeti mecburi olduğundan ve iç mevzuatımıza dahil edileceğinden; başta KOBI'ler olmak üzere, elektrik ve elektronik sanayimize hizmet verecek bir test
danışmanlık ve Ar-Ge merkezi teşkili gayesiyle ESİM A.S. kurulmuştur.
Elektromanyetik uyumluluk (EMC) ve LVD direktiflerine göre
ürün testleri
Standartlara uyum için danışmanlık
CE işareti için ürün belgelendirmesi
ISO 9000,1400 ve QS 9000 serileri için sistem belgelendirmesi
Üye şirketlerim mühendisleri için test sahasında işbaşı eğitimi
Elektrik Güvenliği Testleri (LVD)
Esim A.Ş'nin hizmet verebileceği ürünler;
• Bilgi teknoloji teçhizatları, ofis ekipmanları ve onlarla bağlantılı
teçhizat
• Elektronik ve benzeri aletler ( evlerde ve benzeri kullanımlar için)
• Küçük ev aletleri ve benzeri aletler
Bu ürünlerin ayrıntıları;
• Bilgi teknolojisi cihazlarında güvenlik
• Şebeke gerilimi ile çalışan elektronik ve benzeri ev aletleri ve
benzer amaçlı cihazlarda güvenlik şartları IE/EN 60065
291
• Ev aletleri ve benzeri cihazlarda güvenlik-genel şartlar IE/EN
60335 - 1
• Elektrikli ütülere has, ayrıntılı ve özel şartlar
• Tost makinesi, kızartma makinesi ve benzeri cihazlara has ayrıntılı ve özel şartlar IEC/EN 60335 -2 - 9
• Derin, yağlı kızartıcılarda ve kızartma tavaları ile benzeri cihazlara has ayrıntılı ve özel şartlar IEC/EN 60335- 2 - 13
• Sıvı ısıtıcıları ve benzeri cihazlara has ayrıntılı ve özel şartlar
IEC/EN 60335 -2- 23
• Cilt ve saç bakımında kullanılan cihazlara has ayrıntılı ve özel şartlar
• Anahtarlar; evlerde ve benzeri sabit elektrik tesisatlarında kullanılan IEC/EN 60669-*
• Fiş ve prizler, evlerde ve benzeri amaçlı cihazlarla kullanım için
IEC 60884-* / CEE 7
• Aşırı akım devre kesicileri; evler ve benzeri kullanım yerleri için
IEC/EN 60898
• Aşırı akım korumalı ve/veya fark akımı ile çalışan devre kesiciler;evler ve benzeri cihazlar için IEC/EN 61008- / 61009• Alçak gerilim sigortaları IEC/EN 60269• Alçak gerilim devre kesiciler IEC/EN 60947 -2
• Alçak gerilim şalterler, ayırıcılar, sigorta ile kombine üniteler
IEC/EN 60947 -3
• Kontaktörler ve motor yol vericiler IE/EN 60947 -4 -1
• Elektromekanik kontrol devreleri IEC/EN 60947-5-1
Elektromanyetik Uyumluluk EMC Testleri
• İletkenden yayınım
• Açma kapama darbe yayınımı
• Şebeke yayılan darbeler
• Işınım yoluyla magnetik alan yayılımı
• Işınım yoluyla yayınım
• Şebeke gerilimindeki harmonik distorsiyon
• Gerilim Sıçramaları
Immunıty Testleri-(Bağışıklık)
• Elektrostatik boşalım
• Bağışıklık
292
• Yıldırım, Şimşek yada endüktif motor çalıştırma darbelerine karşı
bağışılık
• 50 Hz Magnetic alana karşı bağışıklık
• Işınım alanlarına karşı bağışıklık
• İletkenlik yoluyla bağışıklık
EMC testleri için kriterler;
• Çevreye fazla etki yapmamak
• Çevreden fazla etkilenmemek
Gündelik hayattan elektromagnetik etki örnekleri;
• TV cihazlarına yıldırım etkisi
• Mobil telefonlar-hava yastıkları karşılıklı etkilenme
• Kahve makinelerine ESD(Elektro Statik Deşarj) etkileri
• PC monitörlerinde hareket eden resimler
'Vibrasyon' Testleri
ESİM TEST HİZMETLERİ SAN. VE TİC. A.Ş.
IMES Sanayii Sitesi,C blok 308.sok No:46 81260 Y.Dudullu/Istanbul
Tel: (216) 365 76 90-0 216 365 76 91 Faks: (216) 365 76 89
http://www.esim.com.tr
[email protected]
293
ATIK BORSASI
Atık en basit tanımı ile, "ihtiyaçlarımızı karşılamak için kullandığımız maddelerin, o an için kullanılmayan veya kullanıldıktan sonra atılan kısmıdır". Sanayide, ulaşımda, tarımda, turizmde, inşaat sektöründe, üretim yaparken, hizmet verirken, çok sayıda madde ve malzeme
biçim değiştirir. Bu faaliyetler için enerji sağlarken ve enerji kullanırken, gaz, sıvı ve katı halde çeşitli atıklar ve artıklar ortaya çıkar. Bu atıkların bir bölümü nihai olarak bertaraf edilirken, bir bölümü geri kazanılarak, yeniden kullanılabilir. Atık yönetiminde ana ilke; atıkların kaynağında azaltılması, kaçınılmaz olarak çıkan atıkların da mümkün olan
en yüksek oranda geri kazanılarak, yeniden kullanılması olmalıdır.
Atık Borsasının Amacı Nedir?
Atık Borsası, işletmelerde üretim sonucu ortaya çıkan atıkların geri
kazanılmasını ve daha fazla ikincil hammadde olarak değerlendirilmesini; nihai bertaraf edilecek atıkların miktarını azaltarak, daha pahalı
bertaraf giderlerinden tasarruf edilmesini sağlayan bir aracılık sistemidir.
Atık Geri Dönüşüm Borsası Nasıl İşleyecek?
Atık Borsası, Sanayi/Ticaret/Ticaret ve Sanayi Odalarının bünyesinde, Oda üyeleri arasında, atıklarını arz eden işletmelerle, arz edilen atıkları talep eden işletmeler arasında bilgilenmeyi sağlayıcı bir sistem olarak çalışacaktır. Basılı bir bülten ve giderek bilgisayar ve internet ortamında önceden belirlenen atık grupları içinde atığı bulunan sanayiciler
atığını atık borsasına arz edecektir.
Borsaya arz edilen bu atık, muhtemel alıcı işletmelerin dikkatine
sunulacaktır. Arz edilen atığı değerlendirmek üzere talep eden işletmelerin isim ve adresleri, arz eden firmaya bildirecektir. (Talep eden işletmelere, sadece, arz edilen atık grupları belirli bir kod ve şifre dahilinde anons edilecek, arz eden işletmelerin isim ve adresleri Oda’nın ilgili biriminin bilgisi dahilinde olacaktır. Atığı arz eden işletme, talepte
bulunan işletmelerden istediği ile karşılıklı görüşme yoluyla, atığının
satışını veya değerlendirilmesini kararlaştıracaktır.
Borsada yayınlanan atık talebi için, atık arzında bulunan işletmelerin isim ve adresleri talepte bulunan işletmeye doğrudan bildirilmeyecek; talepte bulunan işletme veya işletmelerin isim ve adresleri o tale294
be ilişkin olarak arz etmek isteyen işletme veya işletmelere bildirilecek, bu durumda, arz eden işletme veya işletmelerden isteyen talepte
bulunan işletme veya işletmelerle doğrudan ilişki kurabilecektir.
Atık Borsasında atığını arz veya talep eden işletmelerin bu arz ve talepleri, arz veya talepte bulunan muhtemel alıcı ve satıcı işletmelerin
kararını kolaylaştıracak bilgilerle (atık türü, miktarı, bulunduğu yer,
ambalajı, nakliyesi, varsa fiyatı gibi), belirli bir süre, arz veya talepte
bulunan işletmelerin arz veya taleplerine açık olarak Oda tarafından
yayınlanacaktır. Arz edilen atık, arz eden işletmenin geçici olarak depoladığı yerde bulunacaktır.
Sanayi/Ticaret/Ticaret ve Sanayi Odalarının ve Borsanın İşlevi Ne Olacak?
Oda atığın alım ve satımına, fiyatına, nakliyesine karışmayacak, sadece arz edenle, talep edeni, bilgilenme düzeyinde biraraya getirecektir. Atığın satışı, teslimi ve kabulü arz eden işletme ile, talepte bulunan
işletme arasında kararlaştırılacaktır. Bu konuda taraflar arasında muhtemelen şu olasılıklar sözkonusu olacaktır.
*Arz eden, yeniden değerlendirilebilen atığı için bir ücret alır ve ayrıca bertaraf giderlerinden tasarruf etmiş olur.
*Arz eden, atığını ücretsiz verir, bu şekilde de bertaraf giderlerinden tasarruf etmiş olur.
*Arz eden atığının kabulü için bir ücret öder, çünkü kendisinin bertaraf etmesinin maliyeti muhtemelen daha yüksektir.
Odalar Atık Borsası Konusunda Ne Tür İmkanlar Sunacak?
TOBB koordinasyonunda, Odaların bünyesinde oluşturulacak Atık
Geri Dönüş Borsası şu tür imkanlar sunmaktadır.
- İşletmelerin Atık Arz ve talep duyuruları Bülten/Oda dergisinde
ve TOBB web sitesinde işletmeler tarafından belirlenecek süre boyunca yer alacaktır.
- İşletmeler, duyuruların Bülten/Oda dergisinden ve TOBB web sitesinde yayınlanmasını takiben 1 ay içerisinde, duyuru ile ilgilenip ilgilenilmediği konusunda bilgi alınabilir.
- Madde bazında bilgi alınabilir.
- Eğer aracılık işlemi başarılı olmaz ise, yardım alınabilir. (Örneğin
geri dönüşüm ve bertaraf işletmeleri ile bağlantı kurulabilir.)
295
Atık Borsası Sistemini Yürüten Odalar
- Adana Sanayi Odası
- Ankara Sanayi Odası
- Ege Bölgesi Sanayi Odası
- Gaziantep Sanayi Odası
- Kayseri Sanayi Odası
- Kocaeli Sanayi Odası
- İstanbul Sanayi Odası
- Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
- Gaziantep Ticaret Odası
- Denizli Ticaret Odası
- Kayseri Ticaret Odası
Web Sitesi
www.adaso.org.tr
www.aso.org.tr
www.ebso.org.tr
www.gso.org.tr
www.kayso.org.tr
www.kosano.org.tr
www.iso.org.tr
www.btso.org.tr
www.gto.org.tr
www.dto.org.tr
www.kayserito.org.tr
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /Ankara
Tel: (312)418 43 21 Faks: (312) 417 15 57
http://www.tobb.org.tr
[email protected]
296
PAZARLAMA
DIŞ TİCARET
297
298
TİCARET FUARLARI ve SERGİLERDE BAŞARININ SIRRI
Ticaret Fuarları ve Sergiler
Ticaret fuarları ve sergiler; belli ve önceden tespit edilmiş bir zaman zarfında mal ve hizmetlerin ticari amaçla sergilendiği, satıcılarla
potansiyel alıcıların karşı karşıya geldiği ve yeni iş bağlantılarının kurulduğu fiziksel mekanlardır.
Fuarlar ve sergiler; biraraya getirme, ürün sunumu, alıcının tepkisinin ölçümü, potansiyel müşterinin tespiti, rekabeti izleme, yeni dağıtım
kanalları bulma gibi fonksiyonları ile çok önemli promosyon araçlarıdır.
Ürünlerinizin tanıtımı, yeni müşteriler kazanmanız yeni üretim teknolojilerini, hammadde ve yarı mamul maddeleri öğrenmeniz, sektördeki gelişmeleri ve ticari rakiplerinizi izlemeniz açısından ulusal ve
uluslar arası fuarlara katılmanız son derece yararlı olacaktır.
Uluslar arası Fuar ve Sergi Türleri
Uluslararası fuar/sergiler ana hatlarıyla ;
• Her türlü mal ve hizmetin sergilenebildiği " Genel Ticaret Fuarları";
• Daha ziyade tüketicinin ilgisini çekmeye yönelik olan ve tüketim
mallarının sergilendiği "Tüketici Fuarları",
• Sadece belli bir ürün veya ürün grubunun sergilenebildiği "İhtisas Fuarları"
• Çeşitli ekonomik konularda ulusal ve uluslararası başarıların sergilendiği "Dünya Sergileri",
• Genel nitelikli veya belirli bir ürün veya ürün grubuna yönelik ve
bir ülkenin tek başına katıldığı , başka katılımcının olmadığı "Solo
Fuarlar"dır.
Fuarlara Katılım Nasıl Olabilir?
Ülkemizde işletmeler açısından; fuarlara katılımın uygulamada iki
yöntemi olup, bunlardan biri işletmekendi araştırma ve hazırlıkları sonucunda belirlediği bir yurtdışı fuara kendi imkanları ile yani münferiden katılması, diğeri ise Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından verilen
yetki çerçevesinde özel sektör ve/veya kamu ve meslek kuruluşların299
ca milli katılım adı altında organize edilen ve listesi yıllık olarak önceden belirlenen uluslar arası fuarlarda (genel, ihtisas gibi) ya da Türk
İhraç Ürünleri Sergilerinde (solo ülke sergisi gibi) yer almasıdır.
Özellikle KOBİ’ler ve yurtdışı fuar tecrübesi olmayan işletmeler
açısından bir organizasyon şemsiyesi altında fuara katılımın hem finansal hem de organizasyonel ( yer kiralama, stand, konstrüksiyonu, dekarasyon, nakliye/gümrük, tanıtım vb.) açıdan avantajları ve kolaylıkları
vardır.
Fuar ve Sergilerde Başarılı Olmanın Sırrı Nelerdir?
Araştırmalar göstermiştir ki, alıcıların bir çoğu yıllık satın alımlara
karar verirken bilgi kaynağı olarak ilk önce ticaret fuarlarına başvurmaktadırlar. Bir işletmenin ticaret fuarındaki standı, kendinin bir ifadesidir ve tasarımın da işletmenin imajını yansıtacak şekilde yapılması
gerekir. Stand ziyaretçinin gözüne hitap edebilmeli ve ilk bakışta işletme ve ürün hakkında iyi bir imaj bırakmalıdır. Bir yandan firmanın ürün
ve hizmetlerini gösteren etkin bir şov niteliğinde olup,diğer yandan da
görüşmeler, gösteriler ve satışlar için etkin bir platform oluşturulmalıdır.
Fuar ve sergilerde başarının önemli bir bölümü de stand temsilcisine bağlıdır. Temsilci, müşterilerle iyi bir iletişim kurabilmeli, firma
ürün ve hizmetleri ile katlım amaçları hakkında yeterince bilgiye sahip
olmalı, müşteri ile iletişimi, ürün konusunda pozitif bir görüşme haline getirebilecek şekilde yönlendirebilmelidir.
Konuya ilişkin olarak aşağıda belirtilen Kurumlardan daha detaylı
bilgi alınabilir.
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
http://www.sanayi.gov.tr
• Dış Ticaret Müsteşarlığı
http://www.foreigntrade.gov.tr
• KOSGEB
http://www.kosgeb.gov.tr
• İGEME (İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi)
http://www.igeme.org.tr
• İhracatçı Birlikleri
300
İHRACAT TÜRLERİ
• Özellik Arz Etmeyen İhracat
• Kayda Bağlı İhracat
• Kredili İhracat
• Konsinye İhracat
• İthal Edilmiş Malların İhracı
• Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
• Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat
• Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
• Transit İhracat
• Bedelsiz İhracat
Özellik Arz Etmeyen İhracat :
İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine
onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte, ihracatın yapılacağı
gümrük idaresine müracaat ederler.
Kayda Bağlı İhracat :
Kayda Bağlı İhracat listesi (Ek 1) kapsamında yer alan malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili
ihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrük
beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi
edilmek üzere ihracatçıya verirler. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte 90 gün
içinde ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.
Kredili İhracat :
Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.
Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri
Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara
ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.
301
Kredili ihracat süresi tüketim mallarında iki (2) yıl, yatırım mallarında beş (5) yıldır. Ancak, bu süreleri aşan kredili ihracat talepleri
Müsteşarlık tarafından neticelendirilir.
Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
Kredili ihracatta telgraf, teleks veya telefaksla sözleşme yapılamaz.
Konsinye İhracat :
Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır. Madde
ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.
Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerince
gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meşruhatı düşülerek
onaylanır.
Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmektedir.
İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafından
düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler
ile birlikte izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya bildirirler.
Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren
bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci
tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir. Süresi içinde satışı yapılan
malların Kambiyo Mevzuatı'na göre bedellerinin, satılamaması halinde
ise malların Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.
İthal Edilmiş Malların İhracı :
İthalat Rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış malların ihracı özellik arz
etmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine
yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'nın mahrecine
iade hükümleri saklıdır.
302
Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat :
İhracat Mevzuatı hükümlerine tabidir.
Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat :
Bağlı muamele veya takas talepleri, yabancı firma veya firmalar ile
yapılan bağlı muamele veya takas anlaşması ve Bağlı Muamele Veya
Takas Başvuru Formundan (Ek 2) altı nüsha eklenmek suretiyle bir
müracaat yazısı ile birlikte üye olunan veya bulunulan bölgedeki ihracatçı birliklerine yapılır.
Bağlı muamele veya takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecek
malların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithal
ve ihraç fiyatları, değer tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içermesi gereklidir.
Bağlı muamele veya takas konusu karşılıklı ödemelerin mal veya
kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması kaydıyla hizmet ile ödenmesi
mümkün bulunmaktadır. Bağlı muamele veya takas izinlerinin süresi, 6
ayı aşmamak kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer alan süre kadardır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak kaydıyla izni veren merci tarafından iki yıla kadar uzatılabilir.
Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat ; Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracata ilişkin talepler, yurt dışındaki firma veya kuruluşla yapılan; kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, G.T.İ.P.'u, miktarı, birim fiyatı, değer tutarı, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin ödenme şekil ve zamanı, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleşmesi ile
birlikte Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin Başvuru
Formundan(Ek 3)1 nüsha doldurulmak suretiyle, üyesi olan ve bulunulan bölgedeki İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğine yapılır.
Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre, izin verildiği tarihten itibaren en geç üç ay içinde gümrük idarelerine başvurmak kaydıyla, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıldır. Bu süre, bitim tarihinden önce başvurulmak kaydıyla, süre toplam bir yıla kadar uzatılabilir.
Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışına ilişkin talepler, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat izninin bitiş tarihinden
önce başvurulmak kaydıyla, satış sözleşmesine istinaden ilgili ihracatçı birliği tarafından sonuçlandırılır.
Ticari kiralama yoluyla yapılan ihracatta kira bedellerinin yurda getirilmesi ile ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışı halin303
de, satış bedelinin yurda getirilmesine ilişkin usul ve esaslar Kambiyo
Mevzuatı hükümlerine tabidir.
Transit Ticaret :
Transit ticaret talepleri, "Transit Ticaret Formu" (Ek 4) düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.
Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata
ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez.
Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk
gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.
Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun
görmediği mallar transit ticarete konu olamaz. İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.
Bedelsiz İhracat :
Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkışıdır.
a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen
hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım eşyaları,
b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz
gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,
c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların,
yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,
d) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.
(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan değeri l0.000 ABD dolarını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formu doldurulmak suretiyle doğrudan gümrüklere yapılır.
304
Değeri l0.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formundan nüsha doldurulmak suretiyle ilgili ihracatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği değeri 25.000 ABD Dolarına
kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000
ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış Ticaret
Müsteşarlığı'na intikal ettirirler. (c) ve (d) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir. Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır. Kanun, Kararname ve
uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarak
ihracına izin verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciin
ön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili merciin ön iznine
istinaden mümkündür.
Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.
Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması Hakkındaki Tüzük hükümlerine tabi değildir.
(a), (c) ve (d) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ihracatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.
T.C
BAŞBAKANLIK
Dış Ticaret Müsteşarlığı
Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906
http://www.dtm.gov.tr
[email protected]
İGEME - İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ
Mithatpaşa Cad. No: 60 Kızılay/Ankara
Tel: (3l2) 4l7 22 23- 4l7 63 08 Faks: (3l2) 4l7 22 33
http://www.igeme.org.tr
[email protected]
KOSGEB
PAZAR ARAŞTIRMA VE İHRACATI GELİŞTİRME
ENSTİTÜSÜ
Abdülhak Hamid Cad., No:866, 06470 Altmışevler/Ankara
Tel : (312) 370 43 50-51-52 Faks : (312) 370 43 54
http://www.kosgeb.gov.tr
[email protected]
305
TİPİK BİR İHRACAT İŞLEMİ
İhracat sürecinin üç önemli aşaması vardır.
• Fizibilite Analizi,
• Dış Pazara Girişin Planlanması,
• Uygulama.
Fizibilite Analizi; aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır.
• İç pazardaki firma performansını analiz etmek (ürün, kurumsal,mali, pazarlama vb. açılardan)
• Firmanın kapasite durumunu incelemek,
• Hedef pazarların demografik, sosyal, politik ve ekonomik faktörlerini gözönüne almak,
• Dış ticaret uzmanlarına danışmak (pazarlama, finansman,mevzuat,vb. konularda),
• Hedef pazarları seçmek.
Dış Pazara Girişin Planlanması; aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır.
• Sektör bazında Pazar araştırması yapmak,
• Pazar araştırmasının değerlendirmesini yapmak,
• Pazara giriş stratejisini saptamak,
• Hedef pazarlardaki lisans, standartlar ve sertifikasyon taleplerine
uygunluk sağlamak,
• Patent, ticari marka ve telif hakları hakkında gerekli bilgiyi toplamak,
• Vergiler, gümrük vergileri, harçlar, kotalar ve diğer tarife dışı engelleri belirlemek,
• Fiyat listesi oluşturmak,
• Finansman Bulmak.
Uygulama; aşağıdaki aşamalardan oluşmaktadır.
• Dağıtım yöntemlerini belirlemek,
• Pazarlama planını uygulamak,
• Temsilcilik veya satış yöntemlerini seçmek,
• Satış sözleşmesini müzakere etmek,
• Üretimi tamamlamak,
• Sigorta yaptırmak,
• Gerekli belgeleri tamamlamak,
• Ürünün ambalajlamak ve etiketlemek,
• Ürürün Yüklemek.
306
İHRACAT'TA TESLİM ŞEKİLLERİ
Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW) ;"Ex works" satıcının
malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden
yada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir.
Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgili
tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.
Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca
ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her
türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından
ödenmektedir.
Taşıyıcıya Teslim / Free Carrıer (FCA) ; Bu terim ile satıcının
teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile son
bulur.
Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari
uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını
gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko
ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.
Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS) ;
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer.
Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma , nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da
sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir.
Bu terim, alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini
belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarakj ihraç işlemlerini yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır. Bu terim yalnızca deniz veya iç su taşımacılığında kullanılır.
307
Gemi Bordasında Teslim / Free On Board (FOB) ; Bu terim ile
satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa
(örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi)
FCA teriminin Kulanılması Daha Doğru Olur.
Mal Bedeli Veya Navlun / Cost And Freight( CFR) ; Bu terim ile
satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.
Mal Bedeli, Sigorta Ve Navlun / Cost, Insurance And Freıght
(CIF) ; Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir.
Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.
Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer
gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak
daha uygun olur.
Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To
(CPT) ; Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu çdediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek
ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.
Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı yada bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.
308
Taşıma Ücreti Ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carrıage And
Insurance Paıd To (CIP) ; Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .
Sınırda Teslim / Delivered At Frontier (DAF) ; Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırndan önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
Sınır terimi, ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir
sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın her
zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması
hayati olarak önem taşımaktadır.
Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES) ; Bu terim ile satıcının
teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında,
ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona
erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken
tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.
Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi Ve Harçları Ödenmiş Olarak)
/ Delıvered Ex Quay(Duty Paid) (DEQ) ; Rıhtımda Teslim (Gümrük
Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varış
limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcı
emrine hazır tutmakla sona erer.
Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim ve
diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir.
Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal lisansi sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar malların alıcı tararfından gümrükten geçirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "dutiy paid" yerine "duty unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir takım
giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak
sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
309
Gümrük Resmi Ödenmemeiş Olarak Teslim / Delıvered Duty
Unpaıd (DDU) ; Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).
Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden
kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.
Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan
doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli
bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delıvered Duty Paıd
(DDP) ; Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.
T.C
BAŞBAKANLIK
Dış Ticaret Müsteşarlığı
İnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/ Ankara
Tel: 312- 212 88 00 Faks: 312 2128906
http://www.dtm.gov.tr
[email protected]
310
DIŞ TİCARETTE ULUSLARARASI ÖDEME ŞEKİLLERİ
Peşin Ödeme
Alıcının, satış sözleşmesi konusu malları bedeli peşin olarak ödendiğinde kontrata uygun süre ve biçimde sevk edilmemesi halinde ilk
talebinde ödemenin yapıldığı cins döviz üzerinden geri ödeneceğine
dair taahhüdü veya onun hesabına hareket eden yabancı bir bankanın
peşin ödeme garantisi mukabilinde, mallar henüz sevk edilmeden sipariş konusu mal bedelini satıcıya ödemesidir.
Akreditif (Letter Of Credit)
Akreditif, bir bankanın şarta bağlı ödeme garantisi olarak tarif edilebilir. Akreditif, alıcının bankasına verdiği talimata dayanarak o bankanın yabancı ülkedeki muhabiri aracılığı ile lehdara, belirlenen vesaikin saptanan süre içinde ibrazı karşılığında tarif edilen şekilde ödeme
yapılacağına dair verdiği yazılı bir taahhüttür.
Akreditifte ödeme mala veya hizmete değil sadece ibraz edilen vesaike istinaden yapıldığından bu ödeme şekline Vesikalı Kredit (Documentary Credit) de denilmektedir.
Akreditiflerde en az 4 taraf vardır :
• Amir (Applicant) : İthalatçı firma
• Amir Banka (Issuing Bank) : akreditif açan banka
• Lehdar (Beneficiary): Satıcı firma
• İhbar/Teyit Eden Banka (Advising/Comfirming Bank) : Akreditifin açıldığını lehtara ihbar/teyit eden banka
Akreditifte genellikle iki banka vardır. Akreditif küşat eden banka
(Issuing Bank) alıcının bankasıdır. İkinci banka, satıcının memleketindeki akretifi ihbar eden (Advising Bank) bankadır. Bu banka sadece ihbarla yükümlü ise bu hususu akreditif ihbar ederken satıcıya bildirir.
Ayrıca bu banka akretifi teyit ile de yükümlü ise teyit eden banka
(Comfirming Bank) görevini de yapar.
Amirin talebi ve verdiği talimat üzerine amir banka düzenlediği akreditif mektubunu lehdarın ülkesinde bulunan muhabirine göndederek
lehtara ihbar veya teyit etmesini talep eder.
Amir banka tarafından düzenlenen akreditif küşat mektubu hangi
bilgileri kapsar?
• Akreditifin şekli (Dönülebilir-Dönülemez)
• Numarası
311
• Düzenleme yeri ve tarihi
• Geçerlilik süresinin sona erdiği tarih ve yer
• Amirin ismi ve adresi
• Lehdarın ismi ve adresi
• İhbar Bankasının ismi ve adresi
• Akreditifin döviz tutarı
• Teslim şekli
• Akreditifin ibrazda ödemeli veya vadeli poliçe kabullü veyahut
vadeli ödeme olduğu
• Kısmi yükleme ve aktarmaya izin verilip verilmediği
• Sevk yeri, sevkiyatın şekli ve varış yeri
• Yükleme vadesi
• Malların tanımı
• İstenilen vesaik
• Vadeli poliçe kabullü akreditiflerde istenilen poliçenin tarifi
• İlave şartlar
• Geri ödemenin (Rambursmanın) şekli
• İhbar/teyit eden banka masraflarının hangi tarafa ait olduğu
• Vesaikin yükleme vesikası tarihinden itibaren ibraz süresi
• Akreditifin teyitsiz veya teyitli olduğu
• Akreditifin lehdara ihbar şekli
• Akreditifin "Vesikalı Krediler İçin Yeknesak Teamül ve Uygulamalar" (MTO'nun Yayın No. 500, l993 değişiklik)'ına tabi olarak
düzenlendiğine dair açıklama.
• Satıcı tarafından, lehine açılan akreditifin alıcı ile yapılan satış sözleşmesine uygun olduğu görüldükten sonra malların sevkiyatı yapılarak, akreditifte istenilen uygun vesaik, ihbar eden bankaya ibraz edilerek, öngörülen ödeme metoduna ve geri ödeme şekline
göre vesaik bedeli tahsil edilir.
Akreditifin ödeme metoduna göre türleri
İbrazda Ödemeli Akreditif (Sight credit):
Uygun vesaik ibrazında lehtara ödeme yapılmasını gerektiren ve
uygulamada yaygın olarak kullanılan akreditif şeklidir.
Vadeli Poliçe ile Kullanılan Akreditif (Acceptance Credit) :
Akreditifte öngörülen uygun vesaikin ibrazında, lehtarın amir banka veya muhabir banka üzerine keşide edilecek vadeli poliçenin kabul
312
edileceğini ve kabul edilen poliçenin (Draft) vadelerinde ödeneceğini
gösteren akreditif türüdür. Kredili satışların finansmanına yarar.
Akreditiflerde genellikle görüldükten veya konşimento tarihinden
sonra 90, l20, l80 gün veya daha uzun vadeli poliçelerin, teyit eden
banka veya amir banka üzerine keşide edilmeleri öngörülür. Muhatap
banka akreditif vadesi içinde ibraz olunan uygun vesaik üzerine poliçeyi kabul eder. Satıcı dilerse poliçenin vadesine kadar bekleyip vadesinde poliçeyi muhatap bankaya ibraz ederek bedelini tahsil eder, ya da
vadesinden nce bankada veya açık piyasada iskonto ettirebilir.
Satıcı ile alıcı arasında yapılan anlaşmaya göre banka kabul komisyonu ile iskonto fizi alıcı veya satıcıya ait olabilir.
Vadeli Akreditif (Deferred Payment Credit ) :
Akreditifin öngördüğü vesaikin, koşullara uygun şekilde ibraz
edilmesi karşılığında, vesaik tutarının akreditifte belirlenen süre sonunda lehdara ödeneceğini taahhüt eden bir akreditif türüdür.
Bu akreditif ithalatçıya satın aldığı malların gümrüğe gelmesinden
veya ithalinden sonra bedelinin satıcıya ödenmesini sağlar.
Bu itibarla akreditifte ödeme tarihi, vesaikin ibraz veya yükleme
vesikası veyahut fatura tarihinden belli bir süre, örneğin vesaik ibrazından l5 gün veya yükleme tarihinden 30 gün sonra olarak belirlenir.
Akreditif Açma Şekilleri
Dönülebilir Akreditif (Revocable Credit):
Bu şekilde açılan akreditif, önceden uyarma veya ihbar yapılmaksızın ihbar eden banka tarafından tediye anına kadar, amirce iptal veya
tadil edilebilir. Bu tip akreditif alıcıya azami serbestlik sağlar. Satıcıyı
mal bedelini tahsil etmek problemi karşısında bırakır. Bu nedenle dönülebilir akreditif satıcının alıcıya tam olarak güvendiği hallerde ve çok
az kullanılır.
Dönülemez Teyitsiz Akreditif (Irrevocable, Unconfirmed Credit) : Bu akreditif, akreditif vadesinden önce lehdarın rızası olmaksızın
tadil veya iptal edilemez. Akreditifin lehdarı, belirtilen koşullara uygun
vesaiki ihbar eden bankaya ibraz ettiğinde vesaik bedelinin akreditifin
ödeme metoduna göre kendisine ödeneceğine dair akreditifi açan bankanın kesin bir tahhüdününe sahiptir. Akreditif teyitsiz olduğundan ihbar eden bankanın ödemenin yapılmaına ilişkin hiç bir sorumluluğu
yoktur.
313
Dönülemez Teyitli Akreditif (Irrevocable Confirmed Credit ) :
Satıcının ülkesindeki teyit bankasının akreditife, amir bankanın talebi üzerine onun ödeme taahhüdüne ilaveten kendi taahhüdünü eklediği akreditif şeklidir. Satıcı böylece kendi rızası olmadan tadil ve iptal
edilemeyecek akreditif için, vade dahilinde şartlara uygun belgeleri ibraz ettiğinde, ülkesindeki bankanın akreditifi teyit etmesi dolayısıyla,
vesaik bedelinin kendisine ödenmesi konusunda kesin güvence iindedir.
Bu akreditif teyit bankasının alacağı yüksek teyit komisyonu dolayısıyla, dönülemez teyitsiz akreditife nazaran pahalı bir akreditif şeklidir.
Uluslarası Satış Terimleri
EXW (Ex Works)
İşyerinde teslim, malların satıcı tarafından, satıcının kendi kuruluşunda (imalathane, fabrika, depo ... vb.) alıcı için hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder. Daha açık
olarak ifade edilirse, eğer aksine bir hüküm bulunmuyorsa, satıcı malları alıcı tarafından sağlanan araca yüklemek ya da gümrük çıkış işlemlerini yerine getirmek zorunda değildir. Malların satıcının kuruluşundan alınarak istenilen yere götürülmesiyle ilgili bütün riskler ve masraflar alıcıya aittir.
FAC (Free Carrier)
Taşıcıya teslim, malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya, onun tarafından belirtilen yerde
teslim edilmesiyle birlikte, satıcının mal teslim yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olması anlamına gelir. Eğer alıcı tarafından teslim için
belirli bir nokta belirtilmemişse, bu durumda satıcı, daha önce sınırları
belirlenmiş bir alan içinde veya yerde malları taşıcıya devred2eceği
noktayı kendisi seçebilir. Mevcut ticari uygulama uyarınca, taşıyıcı ile
taşıma sözleşmesinin yapılabilmesinde satıcının yardımı gerekiyorsa
(örneğin demiryolu ve havayolu taşımacılığında olduğu gibi), satıcı
böyle bir durumda risk ve masrafları alıcıya ait olmak üzere, kendisi
harekete geçebilir.
FAS (Free Alongsıde) Geminin bordasında teslim
Belirlenen yükleme limanında malların gemi doğrultusunda rıhtıma
ya da mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün ye314
rine getirildiği anlamına gelir. Bu andan itibaren mallara ilişkin herhangi bir kayıp ya da hasarın bütün masraf ve riskleri alıcıya aittir.
FOB (Free On Board) Güvertede teslim
Malların belirtilen yükleme limanında gemi bordasına aktarılmasıyla satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirildiği anlamına gelir. Bu
andan itibaren mallara ilişkin herhangi bir kayıp ya da hasarın bütün
masraf ve riskleri alıcıya aittir.
CFR (Cost and Freıght)
Mal bedeli ve navlun, işleme konu olan malların belirtilen varış yerine kadar taşıması için gereli olan masrafları ve navlun bedelini satıcının ödemesi anlamına gelir. Ancak, mallara ilişkin kayıp ve hasar riski
ile birlikte, malların gemi bordasına aktarılmasından itibaren meydana
gelebilecek olaylardan kaynaklanan bütün ek masraflar, mallar yükleme limanında, gemi bordasına geçtiği andan itibaren satıcıdan alıcıya
devrolur.
CPT (Carriage Paid To) Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslim
Malların belirlenen varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tarafından ödendiğini anlatır. Malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mallarla ilgili kayıp ve hasar riski, ayrıca bu teslim işleminden sonra meydana gelebilecek olayların yarattığı bütün ek masraflar satıcıdan alıcının
üzerine geçer.
CIF (Cost, Insurance and Freıght)
Mal Bedeli, sigorta ve navlun'da, satıcı, CFR teriminde olan yükümlükleri aynen üstlenmekte, ancak bunlara ek olarak taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğünü de almaktadır. Burada sigorta sözleşmesini akdetmek ve sigorta primini ödemek, satıcıya düşmektedir.
CIP (Carrıage and Insurance Paıd To)
Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim. Satıcının, CPT terimi ile aynı yükümlülükleri taşıdığı, ancak bunlara ek olarak, malların
taşınması sırasında kayıp ve hasar riskine karşı alıcıya yük sigortası sağlama zorunda olduğu durumu anlatır. Satıcı, sigorta sözleşmesini akdeder ve sigorta primini öder.
DAF (Delıvered At Frontıer) Sınırda teslim
Malların, gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak sınırda, ancak, bitişik ülkenin gümrük sınırından önceki, belirlenen yerde ve noktada teslime hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona
ermesi anlamına gelir.
315
DES (Delivered Ex Shıp) Gemide teslim
Gümrük giriş işlemleri yapılmamış malların belirtilen varış limanında gemi bordasında alıcıya sunulmaya hazır hale getirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması demektir. Malların belirtilen varış limanına getirilmesi işlemiyle ilgili her türlü risk ve
masraf satıcı tarafından karşılanacaktır.
DEQ (Delıvered Ex - Quay-Duty Paid) Rıhtımda teslim (Gümrük Resmi ödenerek)
Satıcının teslim yükümlülüğünün, malları belirlenen varış limanındaki rıhtımda, gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak alıcıya sunulmasıyla sona ermesi anlamına gelir. Malların alıcıya tesliminden önceki vergi, resim ve diğer ödemeler dahil olmak üzere, bu aşamaya kadar olan bütün risk ve masraflar satıcıya aittir.
DDU (Delıvery Duty Unpaid) Gümrük resmi ödenmeksizin teslim (Varış yeri... olarak belirtilmek suretiyle),
Malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla
satıcının teslim yükümlülüğünün yerine getiriliş olması anlamına gelir.
Satıcı, malların bu noktaya getirilmesiyle ilgili olan (ithalattan alınan
resim, vergi ve diğer paylar hariç) bütün risk ve masraflarla birlikte,
gümrük giriş formalitelerinden doğan masrafları da karşılamak zorundadır. Malların gümrük girişini zamanında yapmamaktan doğan ek
masraf ve riskler ise alıcıya aittir. Eğer taraflar, gümrük işlemlerini satıcının tamamlamasını ve bundan doğacak risk ve masrafları da bu tarafın üstlenmesini istiyorlarsa, bu anlamda ekler yapılarak bu durum
açıklığa kavuşturulmalıdır.
DDP (Delıvered Duty Paid) Gümrük resmi ödenmiş olarak teslim, (Varış yeri... olarak belirtilmek suretiyle)
Malların ithalatçı ülkede belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla,
satıcının teslim yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olacağını anlatır.
Burada satıcı, malların gümrük giriş işlemleri tamamlanmış olarak tesliminde, gümrük resmi dahil olmak üzere, vergiler ve diğer ödemelerle birlikte bütün risk ve masrafları üstlenir. EXW terimi satıcı açısından
asgari yükümlülük ifade ederken, DDP terimi, tersine, azami yükümlülüğü içerir.
316
TEK TİP GÜMRÜK BEYANNAMESİ
l6l5 sayılı Gümrük Kanunu'na göre, Türkiye'den ihraç edilecek veya Türkiye'ye ithal edilecek eşyanın yetkili gümmrük idarelerine yazılı olarak bildirilmesinde "Tek Tip Gümrük Beyannamesi" kullanılır.
Beyannameler Gümrük Başmüdürlüklerinden temin edilir.
İhracat, Re-Export, Geçici İhracat İşlemlerinde, l. 2. 3. nüshaları,
Transit Ticaret İşlemlerinde, 4.5.7. nüshaları,
İthalat İşlemlerinde 6.7.8. nüshaları doldurulur.
Beyannameler (ihracat/ithalat) üç nüsha olarak mal sahipleri veya
kanuni mümessilleri veya vekilleri tarafından düzenlenir.
Gümrük Beyannamesinde hangi bilgiler yer alır?
• Gönderen/İhracatçı,
• Alıcı,
• Mali Müşavir/Serbest Muhasebeci, (varsa)
• Beyan Sahibi/Temsilci,
• Çıkış/İhracat Ülkesi;
• Menşe ülke,
• Gidereceği Ülke,(İthalatçı için Varış Ülkesi),
• Çıkıştaki Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı olduğu Ülke;
• Teslim Şekli,
• Sınırı Geçecek Hareketli Taşıt Aracının Kimliği ve Kayıtlı Olduğu
Ülke,
• Döviz ve Toplam Fatura Bedeli,
• Sınırdaki Taşıma Şekli,
• Yükleme Yeri, (İthalatçı için Boşaltma Yeri)
• Çıkış Gümrük İdaresi,(İthalatçı için Giriş Gümrük İdaresi)
• Kapların ve Eşyanın Tanımı,
• Brüt Ağırlık, (Kg)
• Net Ağırlık
Beyanname doldurulurken nelere dikkat edilmelidir?
Beyannameler üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz. Beyannamelerin tescili için ibrazından sonra beyan edilen eşyanın cinsi, nev'i, niteliği ve birim fiyatı üzerinde herhangi bir düzeltme yapılamaz. Beyannamelerinin tescili, gümrüklerde tutulan deftere usulune uygun olarak
kayıt olmak ve üzerine; Kayıt numarası, tarih ve resmi mühür konulması ile tamam olur.
317
İhracatta Gümrük Beyannamesine Eklenecek Belgeler Nelerdir?
İhracatçının beyanlarını belgelemek ve inceleme, kontrol ve muayeneyi kolaylaştırmak üzere beyannamelerine eklemekle yükümlü oldukları belgeler şunlardır;
• Eşyanın faturası,
• Gerektiği hallerde çeki listesi,
• Orman ürünleri için istihsal yerinden verilmiş orman nakliye tezkeresi, (683l sayılı Orman Kanunu)
• Bitki ve parçaları için sağlık belgesi, (6968 sayılı Zirai Mücadele
ve Karantina Kanunu)
• Hayvan ve hayvansal ürünler için Sağlık Belgesi (l234 sayılı Hayvanların Sağlık Zabıtası Kanunu)
• Kontrola tabi eşyada, kontrol belgesi, (l705 sayılı Ticarette Tağşişin Men'i ve İhracatın Murakebesi ve Korunması Hakkında Kanun)
• Tekele tabi eşyada, bu idarece verilen nakliye tezkeresi, (ll77 sayılı Tütün ve Tütün Tekeli Kanunu)
• İhracı illgili idarelerin iznine tabi eşya için yetkili makamlarınca
verilen izin kağıtları,
• Gerektiğinde eşyanın yükleneceği nakil aracının geleceğini bildirir acenta veya kumpanya belgesi,
Dış Ticaret Rejimi ve Türk Parası Kıymetini Koruma Karar ve Tebliğlerinin gerektirdiği diğer belgeler (Lisans, acenta mektubu, tescil beyannamesi, banka mektubu, taahhüt beyannamesi, AET tedavül belgesi gibi).
İthalatta Gümrük Beyannamesine eklenecek belgeler nelerdir?
İthalatçının beyanlarını beklemek ve inceleme, kontrol ve muayeneyi kolaylaştırmak üzere, beyannamelerine eklenilmesi zorunlu belgeler
şunlardır;
• Ordino,
• Orjinal Fatura ve ilgili diğer masraf faturalırını eşyanın navlun
makbuzu ile sigorta poliçesinin mükellefin imza ve kaşesini taşıyan birer fotokopisi,
• Gerektiğinde ayrntılı eşya faturası ve çeki listesi,
• İbrazı zorunlu hallerde menşe şehadetnamesi,
• Özel hükümlere göre aranılan sair belgeler,
318
• İthalatçının, akreditif açılması ile ilgili olarak ödedikleri komisyona ilişkin makbuz.
Çıkış eşyasının muayenesi ve taşıta yüklenmesi nasıl yapılır?
Eşyanın muayenesi; İdare amirleri, muavin veya uzmanlarca birinci nüsha beyannameye eşyanın cins, miktar, ambalaj ve ihracatçısının
durumu ve standardizasyon hükümlerine göre kontrole tabi bulunup
bulunulmadığını ve bulunduğu yerleri dikkate alarak, muayenenin şekil ve şumulüne de işaret etmek suretiyle muayene memuruna havale
ve aynı zamanda muayeneyi müteakip eşyaya ve nakil vasıtasına yüklenmesine nezaret edecek kolcu ile birlikte beyannameye işaret edilenler tarafından gerçekleştirilir.
Gümrük beyannamesi muhteviyatı eşyanın tamamının mal sahipleri, vekil, mümessil veya komisyoncuları tarafından muayeneye arzedilmesi zorunludur. Muayene işlemi sundurma ve antrepoculuk tekeli altında bulunan yerlerde bu müesseselerin ihtiyaç nisbetinde temin ve
gerekli vasıtalarla donatacağı sundurma veya özel ihraç yerlerinde ve
çıkış işlemi yapmaya yetkili gümrük idaresinin sundurma veya göstereceği mahallerde yapılır.
İhracat İşlemlerinde diğer önemli hususlar nelerdir?
Çıkış eşyasının gümrük işlemleri iç gümrük idaresinde tekemmül
ettirilerek ikinci iskele yoluyla yurt dışına çıkarılmak istenildiği takdirde Gümrük Beyannamesinin l nci, 2 nci, 3 ncü nüshaları çıkış beyannamesi, 4 ncü, 5 nci ve 7 nci nüshalar transit beyannamesi olarak kullanılır. Bu gibi hallerde 7 nci nüsha, varış gümrüğü (ikinci iskele gümrük idaresi) tarafından onaylanarak ilk gümrüğe iade edilir.
Gümrük beyannamesi kapsamı eşyanın yapılan muayenesi ve kontrolü sonunnda, beyana göre cins, nev'i, miktar ve kıymet bakımından
bir farklılık tesbit edilir ve bu farklılık %l0'u aşarsa; ticari mahiyet arzetmeyen eşyada Gümrük Kanunun'nun l56 ncı, ticari nitelik arzeden
eşyadan olması halinde ise l9l8 sayılı Kaçakçılığın Men ve Takibine
Dair Kanun'un 45 nci maddesi uygulanarak, durumun ilgili kambiyo
merciine intikal ettirilmesi gerekmektedir.
Tek Tip Gümrük beyannamesi muhteviyatı çıkış eşyasının kıymetinin Türk ve yabancı para olarak çıkış beyannamesinde gösterilmesi zorunludur. Bu kıymet müstakil bir alıcı ile müstakil bir satıcı arasında
tam ve serbest rekabet şartları altında tekerrür etmiş olan, eşyanın çıkış
319
mahallindeki (FOB) kıymetine tekabül eden ihraç fiyatıdır. Ayrıca Türkiye'den yapılacak ihracat herhangi bir vergi veya resme tabi değildir.
İthalat yapacak olan gerçek ve tüzel kişilerden Bankalar tarafından istenen evraklar nelerdir?
İthalat Rejimi Kararı gereğince, vergi numarasına sahip gerçek ve
tüzel kişiler bir bankaya akreditif açtırmak üzere başvurduğunda kendilerinden;
• Vergi Numarasını beyan eden bir yazı
• İthal edecekleri ürüne ait Proforma fatura,
• Akreditif açtırma talebini belirten bir ön yazı,
• eğer akreditif açtırma başvurusu bir tüzel kişi tarafından o bankaya ilk defa yapılıyorsa ayrıca;
• Bir imza sirküleri,
• Şirketin kurulduğunu gösteren Ticaret Sicil Gazetesinin bir fotokopisi de
istenmektedir.
İhracat yapacak olan gerçek ve tüzel kişilerden Bankalar tarafından
istenilen evraklar nelerdir?
Merkez Bankası'nın 2.2.l996 tarihli 96/YB-5 sayılı İhracat Genelgesi gereğince, İhracatçı konumdaki gerçek ve tüzel kişilerden bankalar,
vergi numaralarını beyan eden bir yazı istemektedirler.
Eğer ihracatçı bir tüzel kişi ise banka onlardan ayrıca;
• Bir imza sirküleri,
• Şirketin kurulduğunu gösteren Ticaret Sicil Gazete'sinin bir fotokopisini de istemektedir.
İthalat veya ihracat yapan gerçek ve tüzel kişelerden gümrük
işlemleri sırasında istenen evraklar nelerdir?
• Fatura (Invoice); Eğer İhracat işlemleri yapılıyorsa, düzenlenecek
fatura Türkçe, meblağ ise döviz bazında olacaktır.
• Sigorta (Insurance)- mevcutsa
• Çeki Listesi (Packing/WeightList) mevcutsa
• İrsaliye-Konşimento - (Bill of Loding)
• Ticaret AT üyesi ülkelerle yapılıyorsa; ATR-l Belgesi
• Ticaret EFTA ülkeleriyle yapılıyorsa; EURO-l Belgesi
320
• Ticaret Doğu bloğu veya Uzak Doğu ülkeleri ile yapılıyorsa; malın Menşei Belgesi (Bu belge, eğer bir malın bu ülkelerden ithal
işlemleri yapılıyorsa gerekmektedir.)
• İhracat işlemleri sırasında; Gerçek ya da tüzel kişinin, ihraç edeceği malın İhracatçılar Birliği'ne üye olduğunu gösterir belge.
• İthali (veya ihracı) izne tabi mallar için; ilgili bakanlıkça verilen
İthalat (veya İhracat) iznini gösterir belge.
T.C.
BAŞBAKANLIK GÜMRÜK MÜSTEŞARLIĞI
Hükümet Meydanı, Ulus, Ankara
Tel: (312)312 75 77
http://www.gumruk.gov.tr
[email protected]
321
HİZMET TİCARETİ GENEL ANLAŞMASI
(G A T S)
15 Nisan 1994 tarihinde imzalanan Uruguay Round Sonuç Belgesi
ile Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS), uluslararası hizmet ticaretine ilişkin temel kavram, kural ve ilkeleri ortaya koyan ilk çok taraflı anlaşma olarak uluslararası ticaret kurallarının kapsamını önemli
ölçüde genişletmiş, uzun yıllar uluslararası kurallar dışında, ülkelerin
çok değişik ve karmaşık ulusal mevzuatlarına göre yürütülen "hizmetler" sektörü uluslar arası disiplinlere kavuşturulmuştur.
Bu disiplinlerle, üye ülkelerin hayat standartlarının yükseltilmesi,
tam istihdama ulaşılması, ticaretin yaygınlaştırması, ticaret dünyasının
küçültülmesi ve işlemlerin evrenselleştirilmesi amaçlanmaktadır.
Farklı ekonomik kalkınma düzeyindeki ülkelerin, artan dünya ticaretinden yeterli pay alabilmeleri gelişmiş ülkelerdeki artı sermayenin güvenli yatırımlara dönüşerek, gelişme yolundaki ülkelerin hizmet ihracat kapasitesinin geliştirilmesine bağlı bulunmaktadır.
Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihten bugüne Ülkemizin, Hazine
Müsteşarlığı Banka ve Kambiyo Genel Müdürlüğü’nün koordinasyonunda geldiği nokta hedeflenenden daha düşük seviyede kalmış, hedeflerimizin hızla geliştirilmesine rağmen çabalarımız bu hıza ulaşmaya yeterli olamamıştır. Artık, çabalarımızın hızını hedeflerimizin hızının
üzerine çıkarma gereği ortaya çıkmış bulunmaktadır. Müsteşarlığımızın
sahip olduğu teknolojiyi kullanarak,hizmet ticareti ile ilgili olabilecek
her kuruluş ve kişiye ulaşabilmek ve ulaşılan her noktadan yansıyan
nitelikli eleştirilerle ülkemizin çağdaş dünyada saygın yerini alabilmesine katkıda bulunmak amacıyla bilgilerimiz ve belgelerimiz bu sitede
sunulmaktadır.
2000 Yılında hizmet ticareti ile ilgili uluslararası müzakerelerin yeni roundu başlayacak, daha çok sektörde daha fazla liberalizasyon için
uluslararası pazarlıkta, hedef ülkelerimizin pazarlarına yönelik hizmet
ihracatımızı engelleyen, yavaşlatan ülke mevzuat ve uygulamalarının
tesbit edilerek, bunların kaldırılması talep edilecektir.
Elbette bu yöntem, Türkiye’nin ticari ilişkide olduğu ülkeler tarafından Türkiye için de kullanılacaktır. Müzakereler karşılıklılık ilkesi
çerçevesinde yapılacağından, hizmet sunucusu olan gerçek ve tüzel ki322
şilerin bilgi donanımlarının üst seviyede olması edilgen olmayı önleyecek, dolayısıyla başarı sağlanabilecektir. Yeni bir yüzyıla girerken, bilgisayar destekli telekomünikasyon alt yapısının fiziki sınırları etkisizleştirdiği de göz önüne alındığında, herhangi bir Türk girişimcinin kendi sektörünü uluslararası liberalizasyondan ayrı tutmayı, kapalı kalmayı ve kendi kendine küçülerek yok olmayı isteyebileceği düşünülemeyeceği gibi gelecek yüzyılın böyle bir düşünce için zaman bırakmayacağı ve fırsat vermeyeceği bilinmektedir.
T.C.
BAŞBAKANLIK
Hazine Müsteşarlığı
İnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/ Ankara
Tel: (312) 2128800 –2128815 Faks: (312) 2128906
http://www.hazine.gov.tr
[email protected]
323
DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ
Uluslar arası ticaretin serbestleşmesini ve düzenli işleyişini amaçlayan bir anlaşma niteliğindeki GATT, kurumsal bir yapıya kavuşturularak 1.1.1995 tarihi itibarıyla Dünya Ticaret Örgütüne dönüştürülmüştür. (DTÖ) kuran anlaşma ile DTÖ’nün Uruguay Round sonuçlarını oluşturan bütün metinleri kapsayacak biçimde GATT’ın yerine
geçmiştir.
Dünya Ticaret Örgütü’nün kuruluşu ile gerek Uruguay Round sonuçlarının gerek gelecekte sonuçlandırılacak çok taraflı ve çoklu anlaşmaların uygulanmasından sorumlu bir uluslar arası yapı oluşturulmuştur.
Dünya Ticaret Örgütü Çerçevesindeki, anlaşmazlıkların halline
ilişkin düzenleme ile DTÖ üyesi ülkeler arasındaki anlaşmazlıkların en
kısa sürede ve nihai karara itiraz edilemeyecek şekilde çözümüne ulaştırılması amaçlanmıştır. Oluşturulan mekanizma, şahıslar ve işletmeler
arasındaki ticari ihtilaflara değil, sadece devletler arasındaki ticari
uyuşmazlıklara uygulanabilmektedir.
DTÖ’ün kurucu üyeleri arasında yer alan Türkiye, iç onay prosedürünün tamamlanmasının ardından 26 Mart 1995 tarihinde DTÖ üyesi
olmuştur. Yükümlülükleri ise 1.1.1995 tarihinden itibaren geçerlidir.
Türkiye DTÖ Anlaşma ve Uzlaşmalarından kaynaklanan her türlü taahhütlerini ve bildirim yükümlülüklerini yerine getirmekte ve DTÖ
çerçevesindeki muhtelif anlaşmaların öngördüğü mevzuat düzenlemelerini yapmaktadır.
Dış Ticaret Örgütü’nün KOBİ’lere Yararları Nelerdir?
Dünya Ticaret Örgütü’nün ortaya koyduğu sistemin hem ihracatçılara hem de ithalatçılara sağladığı yararlar vardır. Bu sistem, KOBİ’lere korunma önlemleri, sübvansiyonlar ve anti-damping hükümleri çerçevesinde bazı imkanlar da sağlamaktadır. Söz konusu hükümler çerçevesinde dampingli veya sübvansiyonlu ithalattan zarar gören işletmelerin, söz konusu ithalata karşı önlem alınmasını isteme hakkı bulunmaktadır. Ayrıca, ithalatın yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar veya za324
rar tehdidi oluşturacak şekilde artması ve ülke menfaatlerinin gerektirmesi halinde, vuku bulan zarar veya tehdidin ortadan kaldırılmasına
yönelik önlemlerin alınması amacıyla işletmecilerin girişimde bulunabilmeleri imkan dahilindedir.
T.C
BAŞBAKANLIK
Dış Ticaret Müsteşarlığı
Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906
http://www.dtm.gov.tr
[email protected]
http://www.wto.org
325
İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İhracatçı Birlikleri
Birlikler İhracatı artırmak, ihracatçıların mesleki faaliyetlerini ve
ilişkilerini düzenlemek, her türlü sorunlarına çözüm bulmak ve yol
göstermek amacı ile 3274 sayılı Kanunun 26. maddesine göre 5.8.l993
tarih ve 2l659 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuştur. Birliklerin Üyeleri ihracatçılardır.
Birlikler İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri olarak yapılanmıştır. Türkiye genelinde l2 genel sekreterlik vardır.
Her Genel Sekreterlik bünyesinde farklı iştigal alanları bulunmakta olup, toplam l9 değişik iştigal alanı mevcuttur.
Genel Sekreterlikler bünyesinde mevcut bulunan her İhracatçılar
Birliğinin bir Yönetim Kurulu vardır. Bu Yönetim Kurulları ihracatçı
firmaların kendi aralarından seçtikleri üyelerden oluşur.
Yönetim Kurulu kararı ve üyelerin talepleri çerçevesinde İhtisas
Komiteleri oluşturulur. Etkin biçimde çalıştırıldıklarında sektörün sorunlarının en iyi tartışılıp, çözüm yollarının araştırılabildiği ortamlar bu
ihtisas komiteleri olmaktadır. Bu komitelerde görev almak için Yönetim Kurulu üyesi olma zorunluluğu yoktur.
İhracatçı Birliklerinin başlıca görevleri nelerdir?
• Mesleki dayanışmayı sağlamak,
• İhracatın ülke menfatlerine uygun olarak gelişmesine çalışmak,
• İştigal alanına giren maddelerle ilgili olarak ihracatın arttırılmasına yönelik çalışma ve incelemeler yapmak,
• İhracatla ilgili konularda kurs, seminer, toplantı ve sempozyum
düzenlemek,
• Üyelerin çalışmalarında karşılaşacakları güçlükleri gidermeye çalışmak,
• Sergi açmak, açılan fuar ve sergilere katılmak ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmaktır.
326
İhracat sırasında İhracatçı Birliklerinin yaptığı işlemler nelerdir?
Gümrük Beyannamesinin temini ve onaylatılması
İhracatçının, ihracat yapabilmesi için, beyannameyi İhracatçı Birlikleri veya Gümrük İdarelerinden temin edip, doldurarak ihracatçı birliklerine
Kayda Bağlı İhracat
İhracat Yönetmeliği"nin "Kayda Bağlı İhracat Listesinde" yer alan
ürünlerin ihracatı için gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili
İhracatçı Birliklerine müracaat edilir.
Konsinye İhracat
Gümrük Beyannamesi ile birlikte izin için ilgili İhracatçı Birliklerine başvurulur.
Kredili İhracat
Mal cinsi, ödeme planı ve süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve
tercümesi ile birlikte İhracatçı Birliklerine müracaat edilir.
Bedelsiz İhracat
Bedelsiz ihracat konusu malların değeri l0.000 $'dan fazla ise,"Bedelsiz İhracat Formu" doldurulmak suretiyle İhracatçı Birliklerine başvurulur.
Bağlı Muamele veya Takas Yoluyla Yapılacak İhracat
Bağlı Muamele talepleri gerekli belgelerle birlikte İhracatçı Birliklerine yapılır.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Ambargo Kararları Uyarınca
İhracatın denetime Tabi Olduğu Ülkelere Yapılacak İhracat Irak'a yönelik gıda, ilaç ve tıbbi malzeme ihracı serbest olup, ilgili İhracatçı Birliğine bilgi vermek gerekmektedir. Hırvatistan ve Bosna-Hersek'in kendi kontrolleri altındaki bölgelere ihracat ve ithalat serbesttir. Sözkonusu durum ve Hırvatistan'ın Birleşmiş Milletler koruması altındaki böl327
gelerin yer aldığı liste tüm İhracatçı Birliklerinde ve Gümrükler Genel
Müdürlüğünde mevcuttur. Libya'ya BM Güvenlik Konseyinin 883 Sayılı Kararı ile bazı malların satılması veya sözkonusu malların üretimi
veya bakımı için kullanılacak her çeşit malzemenin sağlanması veya bu
konuda lisans verilmesi yasaklanmıştır.
Kotaya Tabi Ürünlerin İhracatı
İhracatçıların, tekstil ve hazır giyim ürünlerinin ABD ve Kanada'ya
ihracatında bazı kategorilerde ilgili İhracatçı Birliklerinden kota talebinde bulunmaları gerekmektedir.
http://www.oaib.gov.tr
[email protected]
[email protected]
328
SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ
Sektörel Dış Ticaret Şirketi Nedir, Nasıl Kurulur?
Mevzuat açısından 27 Eylül 1996 tarih ve 22770 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tebliğde de görüleceği üzere; aynı üretim dalında
faaliyet gösteren, örneğin tekstil, otomotiv, elektrik, elektronik, kimya
vb. sektörlerde 1-200 arasında işçi çalıştıran ve ortakların her birinin
sermaye payı %10’u aşmayan, en az 10 işletmenin bir araya gelmesiyle kurulan organizasyonlara Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ) denilir.
SDŞ’Lere büyük firmalar da (toplam ortak sayısının %10’u oranında) ortak olabilirler. Örneğin, 10 ortaklı bir firmada 1 büyük firma bulunabilir.
Eğer yörenizde aynı sektörde faaliyet gösteren 10 firma yok ise ilgili meslek kuruluşunuzun tevsiki kaydıyla 5 firma ile de SDŞ kurabilirsiniz.
Bilindiği gibi ihracat kolay bir iş değildir. Öncelikle, bilgi, deneyim, sermaye ve kadro ile birlikte iyi bir organizasyonu gerektirmektedir. Küçük bir işletmenin tek başına ihracat gerçekleştirmesi oldukça zor olduğundan SDŞ ile böyle bir kadro ve organizasyona sahip olacağınızdan, malınızın dış pazarlara satılması çok daha kolay olacaktır.
SDŞ kurmaya karar verdiğinizde, öncelikle bu şirketi idare edecek
profesyonel kadroları hemen bulmakta yarar vardır. Başlangıçta SDŞ
merkezini, faks, telefon ve gerekirse sekreter dahil ortaklardan birinin
yardımıyla oluşturabilir, böylece kira,faks, telefon ve büro giderlerinden tasarruf edebilirsiniz.
SDŞ Kurmak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
• Müracaat Formu (SDŞ ve ortaklarınız için doldurulacak)
• Ana Sözleşme (İlgili Sanayi Ticaret Sicil Gazetesinin Noter Tasdikli Örneği)
• İmza Sirküleri (Her ortak İçin)
• Her Ortak İçin Kapasite Raporu
gereklidir.
T.C
BAŞBAKANLIK
Dış Ticaret Müsteşarlığı
İnönü Bulvarı No:36 06510 Emek/Ankara
Tel: (312) 212 88 00 Faks: (312) 2128906
http://www.dtm.gov.tr [email protected]
329
TIR VE ATA KARNELERİ
Uluslararası Eşya Taşımasına Dair Gümrük Sözleşmesi’nin (TIR
Sözleşmesi) 6. maddesine istinaden, ülkemizde kefil kuruluş olmak ve
TIR karnelerini vermek görevi Bakanlar Kurulu tarafından TOBB’a
verilmiştir.
TIR Sözleşmesi koşullarınca uluslararası eşya taşımasında kullanılan ve taşınan eşyanın vergi ve resimleri ile bunlara ait gecikme cezalarını gümrük makamlarına karşı garanti eden TIR karneleri, IRU-Cenevre’den temin edilerek, TIR Sistemine kabul edilen işletmelerin istifadesine sunulmakta ve kullanılan TIR karneleri de geri alınarak
IRU’ya iade edilmekte, kullanım sırasında meydana gelen sorunlar çözümlenmektedir. Yerinde hizmet verilmesi anlayışından hareketle, TIR
karnelerinin kullanıcılara verilmesi ve geri alınması gibi hizmetler Ankara, İstanbul, İzmir, Konya, Kayseri, Gaziantep Ticaret Odaları ile
Mersin, Antakya, Trabzon ve Bolu Ticaret ve Sanayi Odaları vasıtasıyla yerine getirilmektedir.
ATA Sözleşmesi koşulları gereğince TOBB basımı ve dağıtımı yapılan ATA karnesi, Sözleşmeye taraf olan ülkelere geçici olarak girişi yapılan sergi-fuar eşyası, ticari numuneler, mesleki, bilimsel, pedagojik
malzemeler ile deniz adamları için sosyal yardım malzemeleri gibi eşyanın geçici ithalatında kullanılmakta, karne muhteviyatı eşyanın izinsiz olarak ülkede kalması halinde söz konusu eşyanın vergi, resim ve
gecikme faizlerini gümrüklere karşı garanti etmektedir. ATA karnelerinin dağıtım ve iade işlemleri Ankara, İstanbul, İzmir, Adana, Gaziantep Ticaret Odaları ile Kayseri, Ankara Sanayi Odaları ve Antalya,
Mersin, Bursa Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından yerine getirilmektedir.
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /Ankara
Tel: (312)418 43 21 Faks: (312) 417 15 57
http://www.tobb.org.tr
[email protected]
http://www.gumruk.gov.tr
[email protected]
330
YAN SANAYİ BORSASI
Dünya ticaretindeki hızlı büyüme, mal ve hizmet fiyatlarında son 30
yılda izlenen istikrar eğilimi sonuca daralan kar marjları doğal olarak
firmalar arasındaki rekabeti hızlandırmıştır. Bu durum gerek ana gerekse yan sanayici konumundaki firmaları daha kaliteli mamulü daha düşük maliyetle üretecek yeni yöntemleri kullanma yarışına itmiştir.
Bu yüzden, 90'lı yılların dünya ekonomisinde, imalat birimlerini giderek ülkeleri dışına kaydırmaya başlayan veya ana sanayi üretimine
giren parça sayısını azaltan, stoksuz çalışan ve dolayısıyla daha sınırlı
sayıda ancak daha özenle seçilen yan sanayiciyle işbirliğine giren ve
yan sanayi ilişkisinden ziyade "Ortaklık" ilişkisini tercih eden büyük
ölçekli firmalar, kendileri için "En Uygun Yan Sanayici" kuruluşlarla
"Nerede ve Nasıl" buluşabileceklerinin arayışı içine girmişlerdir. Burada En Uygun Yan Sanayici deyimiyle; Müşteri memnuniyetini arttıracak Toplam Kalite'ye (ISO 9000) serisi, diğer standartlar, çeşitli normlar, sertifikalar vb.)
• Çevreci Önlemler'e (dönüştürülebilir malzeme kullanımı, temiz
mühendislik çözümlerine yönelme) sahip olan
• Aynı zamanda Esnek Üretim hattıyla;
• Yeniliklere hızlı biçimde uyum gösterebilecek,
• Siparişleri zamanında teslim edebilecek,
• Dünya fiyatlarını sunabilecek,
Yan Sanayici firmaların bulunması ihtiyacı kastedilmektedir. İşte
bu ihtiyaç; günümüzün hızlı, kalıcı ve ideal çözümleri arayan iş dünyasında Yan Sanayi Borsalarını yaratmıştır.
İlk kez l950'li yılların sonunda Fransa'da kurulan ve daha sonra Avrupa'nın diğer ülkeleri ile Güney Amerika, Kuzey Afrika, Hindistan ve
Uzak Doğ'ya yayılan Borsalar, özellikle küçük ve orta ölçekli firmaların yoğun olduğu bölgelerde görülmektedir. Zira, Yan Sanayinin oluşması için temel koşul, "Endüstriyel Müşteri" ile mühendislik hizmetlerinden, üretim planlamasına kadar üretim sürecinin her safhasında işbirliğine istekli "Küçük ve Orta ölçekli Sanayici" ağının mevcut olmasıdır.
331
Endüstriyel Yan Sanayi nedir?
Endüstriyel yan sanayi, özetle, firmaların;
• kendi tesislerinde üretmedikleri ve/veya
• ekonomik/teknolojik nedenlerle üretmek istemedikleri belirli parçaları ve/veya hizmetleri daha küçük kuruluşlara yaptırma alışkanlığı kazanmaları, dolayısıyla;
• atıl yatırımlara gitmeden,
• ek yapı, tesis ve teçhizata ihtiyaç duymadan,
• üretim birim maliyetlerini yükseltmeden,
• kadroyu genişletip yönetimi zorlaştırmadan,
sağlıklı ve devamlı üretimde bulunabilmelerine olanak veren ve bu
özelilikleri ile küçük ve orta ölçekli yan sanayicilerin ana sanayicilerle olan "Endüstriyel İşbirliği"ni ifade eden bir faaliyet türüdür. Anılan
yöntem ile, yan sanayici, belirli ürünleri, bileşenleri ve hizmetleri, ana
sanayici tarafından önceden hazırlanan "Bir Anlaşma/Kontrat" çerçevesinde üretir.
Söz konusu teknik, modern endüstrinin teknolojik karmaşıklığının
üstesinden gelinmesi için geliştirilmiş olup özellikle Metal İşleme
(%82), Elektrik/Elektronik (%l3) ve Plastik/Kauçuk (%5) sektörlerinde uygulanmaktadır.
İstanbul Yan Sanayi Borsası'nın amacı nedir?
Özellikle küçük ve orta ölçekli kuruluşların faaliyetlerini içeren
"Yan Sanayi", dünyanın her yerinde, giderek büyüyen bir pazara sahiptir. Bu gerçek, l980 sonrasında tutarlı biçimde uygulamaya konulan
"İhracata Yönelik İktisat Politikaları" sonucunda hızla gelişen, sanayileşen ve dışa açılan ve böylece, kapalı bir tarım toplumundan karmaşık
bir sanayi ve hizmet toplumuna dönüşen ülkemiz için de geçerlidir.
Dolayısıyla, sanayimizin gelişimine paralel olarak büyük önem kazanan yan sanayi faaliyetlerini hem ulusal hem de uluslararası düzeyde
koordine edecek bir organizasyonun oluşturulması gerekliliği l990'lı
yılların arifesinde yoğun şekilde hissedilmeye başlanmıştır.
Bu gerçekten hareketle, İstanbul Ticaret Odası, Birleşmiş Milletler
Sınai Kalkınma Teşkilatı Unido'nun da katkılarıyla sanayi ve ticaretin
merkezi olan kentimizdeki mevcut yan sanayi faaliyetlerini koordine
etmek ve geliştirmek amacıyla çağdaş bir adım atmış ve l970'li yıllar332
da geçirmiş olduğu YASTAB (Yan Sanayiyi Tanıtma Bürosu) deneyiminden de yararlanarak "İstanbul Yan Sanayi Borsası"nı l990 yılından
itibaren faaliyete geçirmiştir.
Odamız bünyesinde oluşturulan Yan Sanayi Borsası, sadece kent
düzeyinde değil, ülke çapında hizmet verebilmek ilkesi ile hareket ederek, kuruluşundan hemen sonra yan sanayi potansiyeli mevcut diğer
kentleri (Gaziantep, Bursa, İzmir)'de uygulama kapsamına alma çalışmalarını başlatmıştır.
Temel işlevi, endüstriyel yan sanayi için arz ve talebi özellikle
uluslararası düzeyde karşı karşıya getirmek, ya da daha net bir ifadeyle uygun yan sanayici firmalarımızı ihracata yönlendirmek ve/veya ihracatlarını arttırmak olan borsamız, bilgisayar destekli bilgi bankasına
sahip olup;
• Uluslararası Yan Sanayi Fuarları katılımları,
• Tanıtım çalışmaları,
• Eğitim ve teknik yardım
hizmetleri gibi faaliyetleri de organize etmektedir.
Ana ve yan sanayici firmalar arasındaki endüstriyel işbirliğini ulusal ve uluslararası düzeyde koordine eden Borsa, sisteme dahil olmak
isteyen yan sanayici firmalarla ilgili tüm verileri, deneyimli elemanlarının ilgili işyerini ziyaret etmeleri sonucu temin etmektedir.
Ana sanayiciler, Yan Sanayi Borsası ile İstanbul Ticaret Odası'ndaki merkezine veya ulusal ve uluslararası fuarlardaki standlarına yaptıkları ziyaretler sonucu ya da mektup/faks/telefon/teleks kanalıyla ilişkiye girmekte ve önceden belirlemiş oldukları teknik özelliklere uygun
ürünü yapabilecek yan sanayici işletmelerle temasa geçmek istediklerini bildirmektedirler.
Ana sanayici firmalar tarafından iletilen söz konusu talepler için
Borsa, mevcut teknik bilgiden hareketle ayrıntılı bir çalışma yapmakta,
işi kapsayan imalat süreçleri ile her bir işlem için gereken makina /teçhizatı belirlemekte, bilgi bankası aracılığıyla anılan işi yapabilecek teknik kapasiteye sahip firmaları içeren listeyi hazırlamakta ve ilgili ana
sanayici ile listede yer alan yan sanayicileri en kısa sürede karşılaştırmak için gerekli işlemleri yapmaktadır.
Diğer bir deyişle, Yan Sanayi Borsası, bugün için, Dünya'daki diğer benzerleri gibi, daha ziyade metal, plastik, kauçuk, elektrik ve
333
elektronik sektörlerine yönelik olarak çalışmakta ve temel işlev olarak,
bu dallarda yan sanayici olarak çalışan küçük ve orta ölçekli işletmelere yurt içinden ve dışından gelen talepleri, bilgisayar destekli bilgi
bankasındaki verileri kullanarak en isabetli şekilde dağıtma görevini
yerine getirmektedir.
Bu ana faaliyetinin dışında, Uluslararası Yan Sanayi Fuarlarına üyelerinin toplu katılımlarını gerekleştirmek, yan sanayicilerimizin gelişen
teknolojiye takip edebilmeleri için teknik geziler organize etmek, mesleki bilgi ve becerilerini arttırmaları için eğitim toplantıları düzenlemek, teknik yardım hizmetlerinde bulunmak ve kendilerini ilgilendiren
her konuda yan sanayicilere bilgi akışını sağlamak Yan Sanayi Borsası'nın diğer çalışma alanlarını oluşturmaktadır.
İSTANBUL TİCARET ODASI
Yan Sanayi Borsası
Reşadiye Cad. 34378 Eminönü - İstanbul
Tel : (212) 4556000 Faks : (212) 5131565
http://www.ito.org.tr
[email protected]
334
TAKAS (BARTER)
Barter kelimesi İngilizce kaynaklı olup, takas (değiş-tokuş) anlamına gelmektedir. Günümüzde uluslararası ticaret dilinde mal takası anlamında kullanılmaktadır. Barter sistemi ile alış veriş, taş devri zamanında başlamış ve bu güne kadar süregelmiştir. Paranın icadı ile birlikte barter ticareti "bilateral" (iki istasyonlu) direkt mal takası şeklinden,
"multilateral" (çok istasyonlu) indirekt mal takası şekline dönüşmüştür. Bilgisayar teknolojisindeki büyük ve çok hızlı gelişmenin sonucunda insanoğlu, finans dünyasına kredi kartları, banka otomatları, kıymetli kağıt fonları, leasing, faktoring gibi yeni sistemler getirmiştir. Bu yeni sistemler beraberlerinde yeni finansman yükleri de getirmiş ve fiyat
artışlarına sebep olmuşlardır.
The Busines Trend Analysts'in yaptığı araştırmada dünya ticaretinin
%40'ının barter sistemi ile yapıldığı tespit edilmiştir. Amerika'da yaklaşık 500 barter firması, tahminen 450.000 üye firma ile senede 400 milyar dolarlık iç ve dış barter ticareti yapmaktadır. The Int. Ass. of Trade
Exchange (IATE)'nin verdiği raporda barter ticaretinin Amerikada senede %16'lık bir artış gösterdiği belirtilmiştir. IRTA'nın verilerine göre
1999 yılında dünyada 9 trilyon 448 milyar dolar barter ticareti yapılmıştır.
İsviçre'de WIR-barter organizasyonu 1934 de kurulmuş ve sadece
iç pazara hizmet vermeyi planlamıştır. Bugün yaklaşık 63.000 üyesi
bulunmaktadır. İsviçre'de Daha çok inşaat sektöründe ve iç piyasada
popüler olan barter ticareti 1993 de senelik %14 artış göstererek 4 milyar Frank'a ulaşmıştır.
Almanya'da ilk barter teşkilatı 1983 de Hamburg'ta kurulmuş,
Avusturya'da ise ilk barter firması 1984 de Viyana'da faaliyete geçmiştir.
Barter sisteminin satıcıya getirdiği yararlar nelerdir?
• Barter; bir pazarlama aracıdır. Barter organizasyonuna giren her
firma otomatik olarak bir pazarlama bilgi iletişim çarkının içindedir. Sisteme iç ve dış pazardan gelen talepler, o mal veya hizmeti
arz eden üyeler için yeni bir ciro artışı yaratacaktır. Satıcı firma,
para talep etmeden (barter sistemiyle) mal veya hizmet arz etmekle, rakipleri arasında çok önemli bir avantaj ele geçirir. Buna ilave olarak eğer "satınalım limiti" kullanarak faizden de tasarruf etmişse, bunun bir kısmını fiyatlarına yansıtabilir. Piyasa fiyatlarının
altında, nakit sorunu olmadan mal satın almak, karşılığında depo335
daki malını normal fiyatlarla satmak ancak BarteRing organizasyonu ile mümkündür.
• Barter; bir reklam aracıdır. Barter şirketlerinin aylık olarak yayınladığı üyeler listesi ve web sayfalarındaki haberler, ücretsiz ve tam
hedefine ulaşan bir reklamdır.
• Barter; ödeme garantisi sağlar. Barter sistemiyle satış yapan firma,
malı sevk etmeden önce alıcı firmanın Barter Şirketindeki satın
alım limitini fatura bedeli kadar bloke ettirerek ödemeyi garanti
altına alır. Böylece rizikosuz ve gecikmesiz olarak tahsilat gerçekleşir.
• Barter; Değer kaybını önler. Bartering sistemindeki satışlarda, mal
bedeli döviz olarak satıcının hesabına alacak olarak geçirilir. Böylece diğer finans sistemlerindeki gecikmelerden dolayı ortaya çıkan değer kaybı bu sistemde önlenmiş olur.
• Barter bir satınalma aracıdır. Satıştan sonra barter hesabındaki mal
bedeli, üye firmayı otomatik olarak yeni satınalım kaynakları aramak zorunda bırakacak ve sistem bu sefer satınalma yönünde çalışmaya başlayacaktır.
Barter sisteminin alıcıya getirdiği yararlar nelerdir?
• Barter; faizden tasarruf sağlar. "Satınalım limiti" kullanan işletmeler faizsiz ve komisyonsuz olarak ticaret yaparlar. Faiz yükünün
ortadan kalkması (maliyetin düşmesi), kar oranlarının artması demektir.
• Barter; ciro artışı sağlar. Üye firma satın alma işlemini gerçekleştirmekle barter hesabında borçlu duruma geçer. Karşılığında kendi
mal veya hizmetini nakit talep etmeden arz eder, bu "satınalım" tarafına cazip geleceğinden satışlarda artış olur.
• Barter sistemi, satınalma personeli ve zaman açısından tasarruf
sağlar. Sistem satınalma taleplerinin merkez bilgisayar tarafından
sınıflandırılıp dağıtılması esasına göre çalıştığından, üye işletmeler
satın almak istedikleri mal veya hizmeti aramakla vakit kaybetmeyip, bu işi onlar için Bartering merkez bilgisayarı ve danışmanları yapacaktır. Böylece üyeler, personel ve zamandan tasarruf edeceklerdir.
• Barter sistemi likididasyona imkan sağlar. Barter sistemi ile yapılan satınalımda, mal bedeli nakit para ile ödenmediğinden, işletmenin nakit durumu sürekli ve sağlıklı bir artış gösterecektir.
336
İGEME HİZMETLERİ
Araştırma ve Geliştirme Faaliyetleri :
İGEME tarafından yürütülen araştırma-geliştirme çalışmaları bir
bütün olarak yurt içindeki ihracatçılarımıza verilen çeşitli hizmetleri
kapsamaktadır. Bu amaçla, tarım ve sanayi sektörleri dış pazar araştırması çalışmalarının konusunu teşkil etmekte olup, bölgesel ve küresel
gelişmelerin incelenmesi, ülke araştırmalarının yapılması araştırma faaliyetlerinin diğer boyutlarıdır. Araştırma çalışmaları zaman zaman
JETRO (Japonya), CBI (Hollanda) ve ITC ile işbirliği içinde entegre
projeler halinde yürütülmektedir. Ayrıca Türk ihracatçısına, ihracat
mevzuatı ve prosedürlerini en son şekli ile duyurmak ve bu amaçla yayınlar hazırlamak son yıllarda önemi giderek artan çalışmalardır. Ürün
ve sektörler bazında Merkezimizce hazırlanan İngilizce dilindeki yayınlar, CBI ve JETRO gibi kuruluşlarla yürtülen ürün bazında entegre
ihracatı geliştirme projeleri, bu projeler kapsamında sağlanan ürün
adaptasyonu, danışmanlık, tanıtım hizmetleri ve seminerler organize
edilmesi, sürdürülen çalışmaların geliştirme boyutunu teşkil etmektedir. Ürünler ve sektörler bazında ihracatçılarımıza yurtdışı, ithalatçılara
yurtiçi piyasalar hakkında hızlı bir şekilde bilgi verilmesi, geliştirme
çalışmalarının diğer önemli boyutunu oluşturmaktadır.
Eğitim faaliyetleri :
İGEME'nin ihracatçı firma ve kuruluşlara sunduğu hizmetler arasında dış ticaret konusunda düzenlenen kurs, seminer ve workshop
şeklindeki eğitim faaliyetleri ağırlıklı olarak yer almaktadır. Dış ticaret
ile ilgili kuruluşlarda çalışan elemanların bu alandaki bilgi ve becerilerini geliştirmek, dış ticaretin hedeflenen düzeye ulaştırılmasında ve
sağlıklı bir yapıya kavuşturulmasında gereksinim duyulan nitelikli işgücünün yetiştirilmesine katkıda bulunmak amacıyla Dış Ticaret Eğitim Programları düzenlenmektedir. Bu eğitim programlarının yanısıra
ihracatımızın geliştirilmesinde yararlanılabilecek "ek olanaklar"ın tanıtıldığı ya da Türkiye ihracatı için önem arzeden belirli ürünler/pazarlar
hakkında ayrıntılı bilgilerin aktarıldığı güncel konu ve gelişmelere ağırlık veren seminerler/panaller de düzenlenmektedir.
Ticari Bilgi temini :
İGEME'nin en temel işlevlerinden biri de, ticari alanda gereksinim
duyulan hızlı, zamanında ve doğru bilgi akışının sağlanması ve dışa açılmasında gerekli olan pazar bilgilerinin en kısa sürede Türk ihracatçısı337
na iletilmesidir. İGEME kullanıcılarına değişik ortamlarda hizmetler
sunabilmek için Compact Disc ortamında tanıtım materyalleri hazırlanması, ticari bilgi temini ve sunumuna ilişkin alt yapısını da tamamlamıştır.
Tanıtım hizmetleri :
İGEME ihracatçılarımızla yabancı ithalatçıların doğrudan temasını
sağlamak, tanıtma ve yeni iş olanakları yaratmaya yönelik faaliyetlerini geliştirmek ve etkinleştirmek amacıyla uluslararası fuarlara katılım
faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Ayrıca çeşitli basılı, görsel ve işitsel
tanıtım materyali hazırlamaktadır. Bu tanıtım materyallerinin gerek
Türkiye'nin yurtdışı temsilcilikleri, gerekse İGEME benzeri kuruluşlar,
yabancı Ticaret ve Sanayi Odaları kanalı ile yaygın dağıtımı yapılmaktadır.
Uluslararası İlişkiler
Yurt dışındaki İGEME benzeri ulusal ve uluslararası kuruluşlar ile
ortak çalışmalar geliştirerek ekonomik işbirliğine katkıda bulunmaktadır. Türk ihracatçısının gereksinim duyduğu ticari bilgilerin önemli bir
bölümü ITC'den (Uluslararası Ticaret Merkezi) temin etmektedir. Benzer şekilde Hollanda'nın İthalatı Geliştirme Kuruluşu CBI ile yoğun bir
işbirliği geliştiren İGEME, ilk yurtdışı ofisini bu kuruluşun teknik ve
mali desteği ile Rotterdam'da açmıştır. Aynı türde desteklerden yararlanmak amacıyla Japonya'nın Dış Ticareti Geliştirme Kuruluşu JETRO
ile de benzer işbirliği faaliyetlerini geliştirmektedir.
Yayın Hizmetleri
Araştırma ve geliştirme çalışmalarının sonuçlarının ve ticari bilgilerin ilgili Türk iş çevrelerine etkin bir şekilde aktarılmasında yayın faaliyetlerine büyük önem veren İGEME, yurt dışındaki iş çevrelerine
ülkemizi, ihracat ürünlerimizi ve üretici/ihracatçı firmalarımızı tanıtan
yayın faaliyetlerinde bulunmaktadır. Yayınların listesi kitabımızın sonunda bulunmaktadır.
İGEME - İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ
Mithatpaşa Cad. No: 60 Kızılay/Ankara
Tel: (3l2) 4l7 22 23- 4l7 63 08 Faks: (3l2) 4l7 22 33
http://www.igeme.org.tr
[email protected]
338
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU
DEİK, 1986 yılında Türk özel sektörünün 9 kuruluşu tarafından
oluşturulmuş bir organizasyondur. DEİK'in kuruluş amacı Türk iş aleminin dış dünya ile ilişkilerini geliştirmek ve Türk ekonomisinin dünya ekonomisine entegrasyonuna katkıda bulunmaktır. DEİK bu amaca
ulaşmak için sınai işbirliği başta olmak üzere dış ticaret ağının genişletilmesi ve hizmet sektörlerinin yurtdışına açılması gibi iş dünyasına
yeni pazar olanakları sağlayacak imkanları değerlendirmektedir. DEİK,
temel gelir kaynağı üye aidatları olan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur.
DEİK iki taraflı İş Konseyleri aracılığı ile faaliyet göstermektedir.
İş Konseyleri'nin görevi Konsey kurulan ülkeler ile ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmektir. Bu amaçla DEİK, söz konusu ülkelerde iş
dünyasını temsil niteliğine haiz kuruluşlar ile işbirliği yapmaktadır.
1998 yılı sonu itibariyle 56 İş Konseyi'nin Türk tarafı kurulmuş bulunmaktadır.
Firmalar doğrudan doğruya ilgi alanlarına giren İş Konseyleri'ne
üye olmaktadır. Bir firmanın birden fazla İş Konseyi'ne üye olması
mümkün olduğundan, halen 462 firmanın 892 üyeliği mevcuttur. Firmaların Konsey faaliyetlerine katılımı kendilerinin tespit edeceği temsilciler vasıtasıyla sağlanmaktadır.
İş dünyasında kişisel temasların ve tanıtımın rolü ve önemi nedeniyle Konsey faaliyetlerinin önemli bir bölümünü ortak toplantılar ve heyet değişimleri oluşturmaktadır. Ortak toplantılar senede en az bir kez,
değişimli olarak Türkiye'de ve karşı ülkede yapılmaktadır.
İçinde yaşanılan bilgi çağının bir gereği olarak İş Konseyleri'nin
önemli bir faaliyeti de karşı ülkedeki ekonomik gelişmeler, ticari ve sınai işbirliği olanakları konusunda araştırma yapmak, yurtiçinde ve
yurtdışındaki hükümet kuruluşları, temsilcilikler, akademik kuruluşlar,
uluslararası organizasyonlar ve araştırma kuruluşları ile işbirliği sonucunda sağlanan bilgileri üyelere iletmektir. DEİK tarafından yayımlanan Türkçe, İngilizce ve diğer dillerdeki bültenler üyelere, Türk ve yabancı iş çevrelerine bilgi sağlamayı amaçlamaktadır.
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU
İstiklal Cad. 286/9 Odakule İş Merkezi
Beyoğlu 80050 İstanbul
Tel : (212) 243 41 80 (4 hat) Faks : (212)243 41 84
http://www.deik.org.tr
[email protected]
339
SAVUNMA SANAYİ
Savunma sanayii alanında yatırım yapmak isteyen işletmeler tarafından, Türkiye’de "Harp Araç ve Gereçleri Üretimi, Sanayii Kuruluşlarının Kurulması ve Denetimi" hakkındaki 3763 sayılı kanun gereğince "Kuruluş/Üretim Müsaadesi" alınması, üretim yapılacak tesise ait
bilgi, belge, proje ve bunlarla ilgili yerlerin korunmasını sağlamaya yönelik "Tesis Güvenliği Belgesi" alınması, üretilen ürün ve hizmetlerin
belirli bir kalite seviyesinde olması için gerekli "Kalite Güvence Sistemi Belgesi" alınması ve savunma sanayii ürünlerinin standart bir yapı
içinde özelliklerinin tanımlanarak kodlandırılması ve bu sayede tüm
NATO ülkeleri silahlı kuvvetlerinde tek bir lisan konuşulmasını sağlayan NATO Stok Numarası tahsisi işlemlerinin yapılması gerekmektedir. Bu belgeler Milli Savunma Bakanlığı’nca verilmekte olup, sanayicilerimiz MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı’na başvurarak gerekli bilgileri alabilirler.
Kuruluş/Üretim Müsaadesi
3763 sayılı kanun kapsamına giren kontrole tabi tutulan malzeme
listesinde namlulu silah, zırhlı taktik araç, askeri patlayıcı ve piroteknik
malzeme, güdümlü-güdümsüz roket ve füze, nükleer ve biyolojik silah, savaş uçağı-helikopter ve hava aracı, su üstü ve altı savaş gemisi
ile diğer askeri malzeme ve cihaz yer almaktadır.
Kuruluş/Üretim Müsaadesi almak isteyen firmaların aşağıdaki bilgi ve belgelerle Milli Savunma Bakanlığı’na müracaat etmeleri gerekmektedir.
- Fabrika sahiplerinin açık kimlikleri
- Tesisin kurulduğu/kurulacağı adres
- Sermaye miktarı, hissedarlar ve oranları
- Yıllık asgari/azami üretim kapasitesi
- Mevcut malzeme stok miktarı
- İş ve sanayi güvenliği belgesi
- Şirketçe yönetilen fabrikanın esas mukavelesi
- Depo ve satış merkez bürolarının adresleri
- İmalat ve garanti belgesi
- İthalat/İhracat belgeleri
- Oda sicil kayıt defteri
- Ticaret sicil gazetesi ilanı
340
- Türk Silahlı Kuvvetleri ve diğer kuruluşlara yapılan üretim
- Mevcut üretim için anlaşma kontratı
- Teknik resim, şartname, lisans, know-how gibi gerekli üretim bilgileri
- Firma ile Milli Savunma Bakanlığı arasında yapılacak olan Protokol
Bu belgelerle birlikte işletmenin müracaatını müteakip, Milli Savunma Bakanlığı’nca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı
ile koordineli olarak evraklar incelenir. Daha sonra firmada bir denetleme yapılır. Denetleme sonucunda uygun bulunan tesise "Kuruluş/Üretim Müsaadesi Belgesi" verilir. Bu kapsamda Milli Savunma
Bakanlığı ile işletme arasında bir protokol imzalanır.
Kuruluş/Üretim Müsaadesi Belgesi alan kuruluşların;
- Kurucuları, sermaye sahipleri, üretilecek madde cinsi ve yıllık
üretim miktarı, personel adedi gibi bilgileri kuruluş tarihinden itibaren
ve bilgilerdeki değişiklikleri bir ay içerisinde,
- Üretilen harp araç-gereçleri, silah, mühimmat ve patlayıcı madde
cinsleri ile stoklarını her yıl Ocak ayı içerisinde,
- Alınan siparişlerin cins ve miktarı ile sipariş sahiplerini bir ay içerisinde,
Milli Savunma Bakanlığı’na bildirmeleri gerekmektedir.
Tesis Güvenlik Belgesi
Tesis Güvenlik Belgesi NATO ve Milli olmak üzere iki çeşittir.
NATO kapsamında yürütülen projeler için yetkili makam Dışişleri Bakanlığı’nın NATO Dairesi Başkanlığı, Milli gizlilik dereceli projeler
için yetkili makam Milli Savunma Bakanlığı Teknik Hizmetler Dairesi
Başkanlığı’dır.
Tesis Güvenlik Belgesi almak isteyen işletmelerin aşağıdaki bilgi ve belgelerle Milli Savunma Bakanlığı’na müracaat etmeleri gerekmektedir.
- 3763 sayılı kanun kapsamında üretim yapan kuruluşlardan Kuruluş/Üretim Müsaadesi Belgesi
- Firma Özel Güvenlik El Kitabı (2 adet)
- "Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkındaki Kanun"un uygulandığına dair belge
341
- Çevre emniyeti ve tedbirlerini gösterir kroki
- Firma ile Milli Savunma Bakanlığı arasında yapılacak olan protokol.
Tesis Güvenliği Belgesi için işletmelerin alması gereken önlemler şunlardır:
- Fiziki güvenlik önlemleri
- Yangına karşı alınacak önlemler
- Toplantı odaları için önlemler
- Personel güvenliği
- Evrak, doküman ve malzeme güvenliği
- Güvenlikli oda ve odaların güvenliği.
Kalite Güvence Sistemi Belgesi
Savunma sanayiine yönelik üretim yapan endüstriyel kuruluşların
istenilen kaliteyi sağlamak için uyacakları kurallar NATO’ya üye ülkelerce belirli esaslara bağlanmıştır. Bu amaçla NATO Müttefik Kalite
Güvence Yayınları(AQAP) hazırlanmıştır. AQAPlar 9 adet olup, kullanım amaçlarına göre sözleşme ve rehber tipinde olmak üzere iki kategoride mütalaa edilmektedir.
-Sözleşme tipi AQAP-110: Tasarım, Geliştirme ve Üretim İçin
NATO Kalite Güvence Gerekleri
AQAP-120: Üretim İçin NATO Kalite Güvence
Gerekleri
AQAP-130: Muayene İçin NATO Kalite Güvence
Gerekleri
AQAP-131: Son Muayene İçin NATO Kalite Güvence Gerekleri
AQAP-150: Yazılım Geliştirme İçin NATO Kalite
Güvence Gerekleri-Rehber tipi;
AQAP-100: NATO Kalite Güvence Genel Rehberi
AQAP-119: AQAP-110, AQAP-120 ve AQAP-130
İçin NATO Rehberi
AQAP-159: AQAP-150 Kullanım Rehberi
AQAP-170: Hükümet kalite Güvence Programı
İçin NATO Rehberi
Sözleşme tipi dokümanlar, sözleşme isteklerinin karşılanabilmesi
için sipariş alan firma tarafından tesis edilecek ve idame ettirilecek kalite kontrol sistemlerinin esaslarını belirlemektedir. Rehber tipi dokü342
manlar, sözleşme tipi dokümanlardaki isteklerin açıklanmasında ve firmaların tesis ettiği sistemin uygun olup olmadığının değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.
NATO Kodlandırma Sistemi
NATO Kodlandırma Sistemi, NATO ülkeleri silahlı kuvvetleri ikmal sistemi kullanan gerek askeri, gerekse sivil kuruluşların ikmal sistemi içinde mevcut her çeşit ve sınıf ikmal maddesini tek bir sistemle
aynı şekilde sınıflandırma, tanımlama ve NATO stok numarası tahsis işlemini uygulayarak, her bir ikmal maddesini tüm kullanıcı kuruluşları
kapsayan tek bir isim ve tek bir stok numarası altında toplama ve ikmal
işlemlerinin tümünde ortak bir dil ve terim birliği sağlama işlemidir.
Türkiye’de Milli Kodlandırma faaliyetlerinin sevk ve idaresinden
MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı sorumludur. MSB’lığınca
yayınlanan yönerge gereğince Türk Silahlı Kuvvetlerine malzeme satmak isteyen firmaların Milli Kodlandırma Bürosu(MKB)na müracaatla, ürünlerinin kodlandırılmasını sağlamaları gerekmektedir. Bu amaçla
firmaların yapması gerekenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- İkmal maddesinin parça numarasını MKB.na vermek,
- Varsa kendisinin veya asıl üreticisinin NSCM.sini bildirmek, yoksa NSCM tahsis işlemi yaptırmak,
- Yeni kodlandırılacak malzeme için malzeme tanımlama bilgilerinin derlenmesini sağlamak,
- Malzemeye ait broşür, teknik resim ve tarifname gibi dokümanları temin etmek,
- Kodlandırma işleminin sonuçlandırılmasını sağlamak ve sonuçları
tedarik makamlarına bildirmek,
- Asıl üretici olmadığı takdirde, yukarıda belirtilen işlemleri yapmak veya yaptırmak.
Kodlandırma işlemleri 3212 sayılı kanun kapsamında ve cüzi bir
ücret karşılığında MSB Teknik Hizmetler Dairesi Başkanlığı’na müracaat edilerek yapılmaktadır. Protokol doldurulup, ücret ödenmesini
müteakip kodlandırma işlemi sonuçlandırılmaktadır.
SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI
Kirazlıdere Mevkii, 06100 Bahçelievler / Ankara
Telefon : (312) 417 23 26 Faks : (312) 417 32 66
http:// www.ssm.gov.tr
[email protected]
343
NAMSA
NAMSA (NATO Maintanance and Supply Agency); NATO Konseyine bağlı, İkmal ve Bakım Organizasyonunun (NAMSO- NATO
Maintenance and Supply Organization ) yapısı içerisinde ikmal, bakım, ulaştırma, tedarik ve teknik destek faaliyetlerini yürütmekten sorumlu icra organıdır. NATO’ya üye ülkeler NAMSA’yada üyedir.
NAMSA’nın Amacı Nedir?
NATO üyesi ülkeler ve NATO Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı olan
aynı cins sistemler, yedek parça ve hizmetler için münferit olarak sürdürülen satın alma faaliyetlerini birleştirerek daha bilinçli, daha büyük
miktarlarda ve daha ucuz maliyetli alım yapmaktır.
NAMSA’nın Tedarik Sistemi Nedir?
NAMSA’nın tedarik faaliyetlerinde açık rekabet sistemi uygulanmaktadır. Tedarikte , isteklerin birleştirilmesi, rekabet ortamının sağlanması ve dengeleme konularına önem verilmektedir. Malzemenin
NATO standartlarında, yüksek kalitede, uygun fiyatta ve tam zamanında tedarik edilmesi esastır. NAMSA her yıl 500 Milyon Doları aşan
miktarda alım yapmaktadır. NAMSA’yla ticaret yapmak için aracı işletmeler, danışmanlar, ticari birlikler veya herhangi bir ticari ajansın
aracılığına ihtiyaç yoktur. NAMSA ihaleleri sadece NATO üyesi ülkelere açıktır.
NAMSA’nın Kaynak Arşivi Nedir?
NAMSA’nın kaynak arşivinde 30 000’nin üzerinde işletme ve 1
200 000’nin üzerinde malzeme kaydı bulunmaktadır. İşletmelerin,
NAMSA arşivine girebilmek için Milli Savunma bakanlığı Teknik Hizmetler Daire Başkanlığı bünyesindeki Türk Milli Kodlandırma Bürosundan NATO milli kuruluş kodu (NCAGE) almaları ve NAMSA’ya
satmak istedikleri ürünlerini, NATO Kodlandırma Sistemi esaslarına
göre kodlandırmaları gerekmektedir.
NAMSA’nın kaynak arşivine alınan işletmeler, ürünleri ve sağladıkları hizmetlerle ilgili kalifiye kaynak olarak kabul edilir. NAMSA,
doğacak ihtiyaçlara göre bu işletmelerle doğrudan temasa geçer ve tek344
lif ister. Herhangibir ürün veya hizmet için teklif vermeye davet edilen
işletmelere, ihaleyle ilgili teknik şartnameler, teslim şartları ve varsa
özel hususlar gönderilir. NAMSA tarafından ihaleye davet edilen işletmelerin olumlu ya da olumsuz mutlaka cevap vermeleri gerekmektedir. Cevap vermeyen işletmeler NAMSA nezdinde güvenirliliğini yitirir.
NAMSA Kaynak Arşivine Kayıtlı Olmanın Yararları Nelerdir?
• İşletmeler, milli sınırlar dışına çıkarak diğer NATO ülkelerine
mal/hizmet satabilme avantajınıı yakalarlar.
• İşletmeler, imalatçı kod no., stok no, AQAP/ISO 9000 gibi NATO’da geçerli uygulamaları gerçekleştirerek, faaliyetlerine yeni
bir ivme kazandırabilirler.
• Endüstriyel geri dönüş limitleri içinde kalındığı takdirde, işletmelerin tekliflerinin yeniden değerlendirilmesiyle mal/hizmet satma
ihtimali artar.
• Ortak imalat ürünlerinde, Türk işletmesi olarak değerlendirmesi
büyük bir avantaj sağlar.
• İşletmeler, ileri tarihlerde yapılacak alımlar hakkında önceden bilgi sahibi olarak gerekli hazırlıkları yaparlar.
Türkiye- NAMSA İlişkisinin Kapsamı Nedir?
Türkiye; NAMSA’dan büyük miktarlarda teçhizat satın alan ancak
NAMSA’ya çok az malzeme satan bir ülkedir. Ülkemizin NAMSA
almları içindeki payı 1995-1998 yıllarında ortalama %6.5 iken bu oran
1999 yılında %2.60’lara düşmüştür.
Türkiye’den NAMSA’ya satış yapılamamasının nedenleri nelerdir?
• NAMSA’nın yeterince tanınmaması,
• NAMSA Kaynak Arşivine girme yönteminin bilinmemesi,
• Kaynak arşivindeki işletmelerin güncelleme yapmaması,
• Üretilen parçalar için kalite güvence sistemiyle NATO kodifikasyon işlemlerinin yapılmaması,
• Üretilecek malzemeye ilişkin teknik bilgilerin temininde güçlükler olması,
345
• MSB tarafından yürütülen kodlandırma faaliyetlerinin bütün sektörlere yaygınlaştırılmamış olması,
• Kaynak arşivinde yer alan işletmelerin NAMSA ihale tekliflerine
cevap vermemeleri veya geç cevap vermeleri nedeniyle kaynak
arşivinden çıkarılmaları,
• Malzeme hizmetlere yönelik AQAP/ISO 9000 kalite belgelerinin
olmaması,
• Ana silah üreticisi olmadığımız/konsorsiyumlara girmediğimiz
için yedek parça satışlarında şansımızın olmaması
olarak sıralanabilir.
http://www.msb.gov.tr
http://www.ssm.gov.tr
SASAD SAVUNMA SANAYİİ İMALATÇILAR DERNEĞİ
Paris Caddesi, Yazanlar Sokak, Kavaklıdere / Ankara
Tel: (312) 426 22 55 Faks: (312) 426 22 56
http://www.sasad.org.tr
[email protected]
[email protected]
NAMSA
Rue de la Gare
L-8302 Capellen, G.D.Laxembourg
http://www.namsa.nato.int
[email protected]
346
OFFSET UYGULAMALARI
Offset pek çok ülkede ulusal ekonominin geliştirilmesi amacıyla
uygulanan karşılıklı ticaret yöntemidir. Günümüzde karşılıklı ticaret çeşidi veya takas ticareti olarak değerlendirilmesine rağmen, offset, kamu ihaleleri aracılığı ile ülke ekonomisi ve ticareti için ilave ekonomik
ve sosyal faydalar sağlayan bir uygulamadır.
Offset, kamu ihaleleri yolu ile;
- Kamu harcamalarında, harcamaların bir bölümünün telafisi sureti
ile tasarruf sağlamak,
- Yeni istihdam yaratmak,
- İç pazarın ve dış ticaretin dinamizmini arttırmak,
- Teknoloji transferi yolu ile üretim kalitesinin artırılmasına yardımcı olmak,
- İşgücü eğitimini geliştirmek ve kalitesini arttırmak,
- Yerli mal ve hizmetler için uluslararası alanda yeni pazarlar yaratmak sureti ile üretimin artışını sağlamak,
- Döviz girdilerini artırarak, ödemeler dengesindeki açığın kapatılmasını sağlamak,
gibi ülke ekonomisi için bir dizi ek yarar elde edilmesine yönelik
bir mekanizmadır. Yukarıda sayılan yararların kamu ve özel sektöre
yaygınlaştırılması mümkündür.
Offset uygulamaları yolu ile özel sektör faaliyetlerinin geliştirilmesi iki temel yolla mümkündür.
• Özel Sektör ile Ortak Girişim : İhale açan taraf, ihaleyi kazanan tarafı, yerli işletmelerle ortak girişimde bulunmak üzere bir
offset programı ile sorumlu tutabilir. Böyle bir programın özel
sektöre yararı, yeni iş imkanlarının yaratılması ve buna bağlı olarak özel sektörün faaliyetlerinin canlanmasıdır. Bu tür programlarla özel sektörün ileri teknoloji ve uluslararası piyasada rekabet imkanlarına kavuşabilmesi mümkün olacaktır.
• Özel Sektör ile Alt Yapı Projeleri : Kamu harcamaları yolu ile
yürütülecek bir projeye özel sektörün, offset yükümlülüğü altında
yatırım yapmak yolu ile dahil edilmesi de özel sektörün faaliyet
alanını genişletir. Örneğin, bir kamu ihalesinin kazanılması sırasında, yabancı yatırımcı, tamamlayıcı bir altyapı projesine yatırım yapmak, projeyi işletmek veya projeye finans sağlamak şeklinde bir
offset programı ile sorumlu tutulabilir.
347
Offset uygulamasından beklenen yararlar ülkelerin ekonomi politikasına ve gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak değişmektedir.
Gelişmekte olan ülkelerde offset işlemlerinin uygulanma nedenlerini aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür:
- Yeni ihracat imkanlarının yaratılması veya yeni sanayilerin geliştirilmesi, yeni sanayi kollarına istihdam sağlanması,
- Yerli sanayi için iş imkanları yaratılması,
- Ödemeler dengesinin iyileştirilmesine yönelik siyasi ve ekonomik politikalar,
- Kota ve ticari kısıtlamaların aşılması,
- Teknoloji yenileme veya yeni teknoloji edinme,
- Sanayileşmiş ülkelerce oluşturulan korumacılığın aşılması.
Offset uygulamalarının yerli firmalarla ortak girişimden alt yapı
projelerine kadar uzanan geniş bir alana yayılması özel sektörün gelişmesine yardımcı olacaktır. Ülkemizde yüksek bedelli, uzun vadeli ve
rekabete açık düzenlemelerin çoğu sivil alanda uygulanmaktadır. Örneğin baraj, hava alanı, köprü, otoyol, metro gibi büyük alt yapı projeleri, telekomünikasyon, inşaat ve sağlık gibi sektörler, offset programlarının uygulanmasına elverişli sektörlerdir. Bu sektörlerde ağırlıklı olarak faaliyet gösteren ve büyük çaplı uluslararası ihalelerle dış alımlarda ve yatırımlarda bulunan kamu kurum ve kuruluşlarının başlayacakları offset uygulamaları ile kullandıkları döviz kaynaklarının ülkemize
yeni ihracat olanakları, yeni teknolojiler, gelişmiş eğitim olanakları,
kalifiye işgücü olarak geri dönmesini sağlayacak ve böylece kendi diğer kurumsal ihtiyaçlarının da bir bölümünü karşılamış olacaklardır.
Offsetin Kapsamı nedir?
Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nca yürütülen projeler çerçevesinde; yapılacak döviz ödemelerinden dolayı, ülkenin ödemeler dengesinde meydana gelebilecek açıkları kısmen ya da
tamamen telafi etmek amacı ile, anlaşma gereğince, Türkiye'den yapılacak savunma alanına yönelik ihracat ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerin tümü offsettir. Aşağıda belirtilen ve ana tedarik anlaşma kapsamı
dışında kalan işlemler offset olarak değerlendirilmektedir.
- Yeni veya tevsi, yabancı sermaye yatırımları
- Teknoloji, lisans ve know-how transferi
- Kalifiye işgücü yaratmak amacı ile masrafı ilgili işletmeye ait olmak üzere, ilgili Firmaca T.C. vatandaşlarının yararlanması için sağla348
nan ve Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nca
onaylanan yurt içi ve yurt dışı eğitim imkanları
- Türkiye'deki üniversite ve/veya diğer araştırma kuruluşlarına yaptırılacak AR-GE çalışmaları
- Türkiye'deki sanayi kuruluşlarına, prototip geliştirmek amacı ile
yaptırılacak AR-GE çalışmaları ve/veya bu kuruluşlarda AR-GE birimleri oluşturulması amacı ile yapılacak yatırımlar
- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından önceden onaylanmak kaydıyla, Türkiye'de teknolojik gelişimi ve
ürünlerinin ihracatı öncelikle desteklenen sektörlerde faaliyetlerde bulunan imalatçı şirketlerin dış pazarlarda ürünlerini pazarlamak amacı
ile dış ülkelerde kurdukları, kısmen veya tamamen ortak oldukları yabancı şirketlerle ilgili Firmanın yaptığı ortaklık yatırımları
- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yürütülen projelerde savunma yan sanayii ürünlerinin ilgili Firmanın ülkesinde doğrudan veya dolaylı olarak savunma sektöründe pazarlanmasını amaç edinen ve Türk savunma sanayii ve/veya savunma yan
sanayii şirketlerinin ortak oldukları yabancı şirketler yolu ile yapılan
mal ve hizmet ihracı
- Yeni ve tevsi yatırımlar sonucunda gerçekleştirilecek mal ve hizmet ihracı ile uzun dönemde ortaya çıkabilecek diğer alternatif ihracat
imkanları
- Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yürütülmekte olan projeler çerçevesinde, savunma sanayii veya savunma yan sanayii firmalarınca yapılacak ihracat ve başka ülkelerin
Savunma Bakanlıkları ile uluslar arası savunma kuruluşlarına doğrudan
veya dolaylı olarak yapılacak makine, teçhizat, yedek parça satışları
- Türk bandıralı deniz nakliyat araçlarının kullanılması durumunda
net bazdaki sigorta bedelleri, nakliye ve navlun giderleri.
Offseti gerçekleştiren işletme olarak, taahhütte bulunan proje ile
doğrudan ilgili firma, ilgili işletmenin hisselerinin %50'sinden fazlasına sahip olduğu yan işletmeler ve bu işletmelerin hisselerinin %50'sinden fazlasına sahip olduğu diğer işletmeler ile , Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından onaylanmak kaydıyla ilgili işetmece offset anlaşmasında öngörülen işletmeler kabul edilmektedir.
Doğrudan offset, ortak üretimi gerçekleştiren işletmeler veya bunların yurt içi alt kontraktörlerince Ana Tedarik Anlaşmasına konu olan
349
ürün hatlarında (tip ve modeline bakılmaksızın aynı veya benzer teknolojilerle üretilenler dahil olmak üzere) proje ile doğrudan veya yakından ilgili alanlarda gerçekleştirilen üretimlerin, sistem, alt-sistem,
komponent, parça, malzeme ve hizmet seviyesinde yurt dışına ihracıdır.
Dolaylı offset, Milli Savunma Bakanlığı - Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından yürütülen projeler çerçevesinde, yukarıda belirtilen
offset kapsamındaki değerlendirilen ve doğrudan offset dışında kalan
işlemlerin gerçekleştirilmesidir.
Türkiye'de Offset Uygulaması
Milli Savunma Bakanlığı tarafından hazırlanan "Türk Savunma Sanayii Politikası ve Stratejisi Esasları Uygulama Yönergesi"nde offsete
yönelik bir bölüm mevcuttur. Bu bölümde, savunma sanayii alanında
yürütülen offset programlarının hedefleri aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Savunma sanayii ürünleri ile ilgili diğer endüstriyel ürünlerin ihracı ve yabancı sermaye yatırımları yolu ile ülkeye döviz girişi sağlanması ve böylece proje nedeniyle yurt dışına gidecek dövizin mümkün
olan azami ölçüde tekrara ülke ekonomisine kazandırılması,
- Her türlü teknoloji transferi yolu ile yurt içinde yaratılacak yeni
üretim imkanları yanında ve mevcut üretimde sağlanacak artışlardan da
yararlanılarak döviz tasarrufu sağlanması,
- Yurt içi katma değer ve yeni iş alanları yaratılarak, projelerin uzun
bir süre verimli bir çerçevede yürütülmesinin ve kurulan sanayinin
kendi kendine ayakta durabilmesinin temini,
- Teknoloji transferi ve ihracat yolu ile mevcut ve kurulacak sanayinin kalite, standart ve verimlilik düzeyinin yükseltilmesi ve böylece
bir bütün olarak Türk ekonomisinin uluslararası alandaki rekabet gücünün artırılması.
Yine aynı yönergede, savunma sanayii alanındaki offset uygulamalarının ile ilgili faaliyetler, kendi alanlarına giren tedarik faaliyetleri ile
ilgili olarak, Milli Savunma Bakanlığı ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı tarafından ve birbirleri ile koordinasyon yapılarak yürütülmektedir.
SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI
Kirazlıdere Mevkii, 06100 Bahçelievler / Ankara
Telefon : (312) 417 23 26 Faks : (312) 417 32 66
http:// www.ssm.gov.tr
[email protected]
350
BİLGİ
DÖKUMANTASYON
351
352
TOBB BİLGİ HİZMETLERİ
Bilgi Hizmetleri Dairesi Başkanlığı ve bağlı müdürlüklerinde Ülkemizin sanayi ve ticaret alanında uluslararası rekabet gücünü arttırmaya,
verimliliği ve ekonomik büyümeyi hızlandırmaya yönelik, ulusal ve
uluslararası her türlü bilginin erişilebilir ve kullanılabilir olmasını sağlamak amacı doğrultusunda faaliyetler sürdürülmektedir.
Veritabanları ve Bilgi Erişim Hizmetleri;
• Sanayi veri tabanından bilgilendirme hizmetleri :Kapasite raporu
yaptırmış bulunan yaklaşık 30.000 sanayiciye ilişkin bilgiler verilmektedir.
• Reuters Hizmetleri: REUTERS firmasından ürün fiyat bilgileri
alınmaktadır ve 10 adet Ticaret Borsasına bu bilgiler ücretsiz olarak sağlanmaktadır.
• Ticaret Sicil Gazetesi İndeks bilgileri hazırlama ve dağıtım hizmetleri: Ticaret Sicili Gazetesi (yayınlanan ilanların ilan türü, gazete sayısı, sayfa numarası ve yayın tarihi bilgilerinden oluşan) indeks bilgilerine abone olmak isteyen kurum yada kuruluşlar bu
hizmetimizden başvuruları dahilinde yararlanabilmektedir.
• Yurt dışı firma bilgileri araştırılması: Türk özel sektörü ve kamu
kesiminden yurt dışı firmalara ilişkin bilgi talebleri Internet kanalıyla ve CD veri tabanları aracılığıyla (Thomas Register, Compass,
Çeşitli ülke ihracatçı ve ithalatçıları CD’leri vb) araştırılarak talep
sahiplerine ulaştırılmaktadır.
• Milli Mal Numaralama Merkezinden Barkod alan işletmelerle ilgili çalışmalar: Birliğimizden barkod almış 9.500 civarındaki firmanın adres, telefon, faks, sektör bilgileri liste ve etiket halinde
hazırlanarak ihtiyac sahiplerine ücreti karşılığında verilmektedir.
• İhracatcı firmalara ilişkin bilgi hazırlama: İGEME tarafından hazırlanan ihracatcı firmalara ilişkin bilgiler Internet aracılığıyla ülke ve mal bazında hazırlanarak isteyenlere sunulmaktadır.
• Diğer Hizmetler:
• Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü kanalından temin ettiğimiz ülkemizdeki 8.000 civarındaki yabancı sermayeli firmanın yabancı
sermaye menşei, oranı, sektörü, adres, telefon ve faks bilgileri talepleri karşılanmaktadır.
353
• Ülkemizdeki fuar organizasyonları ve çeşitli mevzuatlara ilişkin
bilgilere ulaşmak isteyenlere yardım edilmektedir.
• Oda-Borsalarımızın adres ve yönetici bilgileri isteyenlere liste ve
etiket halinde sunulmaktadır. Bu bilgilere web sitemizden de ulaşılabilmektedir.
İş İmkanları ve İşbirliği Bilgi Ağları
• Internet Hizmetleri: Web sayfalarında, girişimciler için gerekli
olan bilgiler, kendi bilgilerini girebilecekleri alanlar ve TOBB aktiviteleri, duyuruları ve ilgili linkler yer almaktadır.
• "İşbirliği Teklifleri" ve "Dış Ticaret Talepleri" Bülteni : TOBB’ne
yurt dışındaki firma ve kuruluşlardan gelen mali, ticari ve teknik
konulardaki işbirliği tekliflerinin ve dış ticaret talep ve tekliflerinin yer aldığı aylık TOBB Ekonomik Forum Dergisi eki olarak bir
bülten çıkarılmaktadır. Bu bilgiler aynı zamanda Internet üzerinden Web sayfalarımızda işletmelerimize duyurulmaktadır.
• BC-NET ve BRE Faaliyetleri: Avrupa Birliği Komisyonu, AB İşletmelerarası İşbirliği Ağı BC-NET ve AB İşletmelerarası İşbirliği Merkezi BRE’yi 2001 yılında yürürlüğe giren yeni çokyıllı
program kapsamına almayarak 31 Aralık 2000 tarihi itibarıyla kapatma kararı almıştır.
Komisyon, şimdi bu işbirliği ağları konusundaki politikasını; ortak
arama faaliyetini daha geniş kapsamlı bir firma-destekli ağ ortamında
gerçekleştirmeye doğru geliştirecek yeni bir formül üzerinde çalışmaktadır.
Bu çalışmalar tamamlanana değin, BRE/BC-NET’in veri tabanı eski üyelerine açık kalacak ve işbirliği teklifleri almayı sürdürecektir.
• Uluslararası İhalelerin Toplanması, İşlenmesi ve Duyurulması:
Çeşitli kanallardan TOBB’ne ulaşan ve Türkçe’ye çevirisi yapılan
yurt dışı ihale duyuruları, 39 odaya iletilmektedir.
• Türk işletmelerinin Internet Aracılığıyla Duyurulması (TOBBİOS): TOBB, Türk işletmelerinin Internet aracılığıyla yurt dışına
duyurulmaları ve bu sayede çeşitli iş/ işbirliği olanaklarının yanı
sıra daha geniş dış ticaret hacmine ulaşmaları için calışmalar yapmaktadir. Bu çalışmaların bir ürünü olup yakında faaliyete geçecek olan "Internet Işbirliği Olanakları Sistemi" sayesinde, işletmelerimiz Sistem menüsünde bulunan Türkçe ya da İngilizce ürün
354
ve faaliyet kodlama sisteminden yararlanarak ürünlerini, faaliyetlerini ve yapmak istedikleri işbirliği tiplerini kendileri kolaylıkla
sisteme koyarak dünyaya açılabileceklerdir.
• ABCINFOS (Balkan Odaları Birliği Bilgi Değişim Ağı): Balkan
ülkeleri arasında ticaretin güçlendirilmesi amacıyla kurulan Balkan Odaları Birliği bünyesinde, üye ülkelerin firmaları arasında işbirliği ve ticaretin yaratılması, yaygınlaştırılması, geliştirilmesi
amacıyla ABCINFOS adıyla karşılıklı bilgi değişiminin amaçlandığı internet tabanlı bir sistem oluşturulmuştur. Türk firmaları böylelikle üye ülke firmalarıyla eşleşebilmekte, ücretsiz olarak firma
tanıtımlarını yapabilmekte ve üye ülkeler hakkında bilgi edinebilmektedirler.
Kütüphane ve Belge Erişim Çalışmaları
TOBB Kütüphanesi öncelikle Birlik servislerinin araştırmalarına
kaynak olacak kitap, dergi, CD vs. dokümanları sağlamak, bilgiyi en
hızlı biçimde ilgili kişilere ulaştırmak ve Oda/Borsa mensupları ile özel
ve resmi sektör araştırmacılarının yararlanması amacıyla kurulmuş,
ekonomi konusunda uzmanlaşmış bir özel araştırma kütüphanesidir.
Ayrıca 1996 yılından itibaren Avrupa Dokümantasyon Merkezi (EDC)
olarak faaliyet göstermektedir. Bu yönüyle de Avrupa Birliği konusunda araştırma yapan herkesin kullanımına açık bir merkez konumundadır.
TOBB
Atatürk Bulvarı No. 149 Bakanlıklar /Ankara
Tel: (312)418 43 21 Faks: 3(12)417 15 57
http://www.tobb.org.tr
[email protected]
355
KOSGEB AVRUPA BİLGİ MERKEZİ
Avrupa Bilgi Merkezleri (ABM) Ağı, KOBİ’lerin ihtiyaç duydukları
bilgilere erişimlerini kolaylaştırmak ve özellikle Tek Pazar’a geçiş sonrasında değişen iş ortamında rehberlik etmesi amacıyla 1987 yılında Avrupa Komisyonu Müteşebbis Genel Müdürlüğü tarafından kurulmuştur.
ABM AB politikası, mevzuatı ve programları ile iş dünyasının bütün yönleri hakkında güvenilir ve sürekli olarak güncellenen bilgi sağlayarak gerek KOBİ’lerin Tek Avrupa Pazarının kurulmasına destek olmasını gerekse de bunun sonucunda oluşan imkanlardan azami faydayı elde etmelerini sağlamaya çalışmaktadır.
1987-1992 yılları arasında AB üyesi ülkelerde ABM kuruluşlarını
gerçekleştirerek KOBİ Bilgi Ağını oluşturan Avrupa Komisyonu, 1992
yılından itibaren Merkezi Doğu Avrupa (MDA) ve Akdeniz ülkelerinde "Ulusal Merkez" statüsü ile kurulan merkezler ile Avrupa Bilgi
Merkezleri Ağının genişlemesine imkan tanımıştır. 2001 yılında 15 AB
üyesi ülke ile Norveç ve İzlanda’da 232 adet, 10 MDA ülkesinde 38
adet ve 12 Akdeniz ülkesinde 12 adet olmak üzere toplam 37 ülkedeki
282 Avrupa Bilgi Merkezi sundukları bilgilendirme hizmetleri KOBİ’lerin Avrupalılaşmalarına destek olmaktadır.
Avrupa Bilgi Merkezleri, üye ülkelerde ticaret ve/veya sanayi odası, bölgesel gelişme ajansı, banka veya sektör temsilci kuruluşu gibi
yerel düzeyde iyi tanınan bir evsahibi yapının bünyesinde bağımsız bir
kuruluş olarak hizmet vermektedir. Üye olmayan ülkelerde ise ülke ölçeğinde yaygın teşkilatı olan yalnızca bir kuruluş evsahibi görevini üstlenmekte ve kurulan Avrupa Bilgi Merkezi alt bilgi ağını oluşturmak
koşulu ile "Ulusal Merkez" olarak işlev görmektedir.
ABM’lerin bir diğer önemli fonksiyonu da, işletmelerin karşılaştıkları sorunlar ve ihtiyaçları hakkında Avrupa Komisyonu’na önlem alması için geri besleme yapmasıdır. Komisyon açısından, ABM KOBİ'lerden, odalardan ve meslek kuruluşlarından gelen bilgilerin saklandığı bilgi deposu durumundadır. Bu bilgilerin toplanması, AB kararlarının ve politikalarının, bölgelerin ekonomik durumlarına uygun olmasını sağlamaktadır.
2001-2005 yıllarını kapsayacak ve AB İşletmeler Çok Yıllık Program" ve eAvrupa programı içerisindeki GoDigital girişimi çerçevesinde ABM’ler, KOBİ’lerin E-İş ve E-Ticaret konularında yardım ve tavsiyelerde bulunmaları için "KOBİ’ler için İlk Durak İnternet Dükkanı
(First Stop Internet Shop)" görevini üstlenmişlerdir.
356
AB Komisyonu-KOSGEB arasında 1994 yılında imzalanan anlaşmayla "Ulusal Merkez" statüsünde ile Avrupa Bilgi Merkezi kurularak
Türkiye’nin AB’nin KOBİ Bilgi Ağına katılımı sağlanmıştır.
KOSGEB başkanlığının koordinasyonu ve işbirliğinde yürütülecek
AB İşletmeler Çok Yıllı Programı kapsamında sayıları birden onüçe arttırılacak olan KOSGEB Avrupa Bilgi Merkezleri, işletmelerimizin ekonomi ve iş dünyası ile ilgili güncel bilgi taleplerini karşılamakta, yabancı firmalarla işbirliği kurmalarını sağlamakta ve ülkemizde E-Ticaretin altyapısının oluşturulması ve yaygınlaşmasına önemli katkıda bulunmaktadır.
Avrupa Bilgi Merkezi Avrupa Komisyonu ve 35 ülkedeki Avrupa
Bilgi Merkezlerinin Türkiye ile ilgili sorularına ve bilgi taleplerine de
yanıt vermekte veya ilgili kuruluşlara yönlendirmektedir.
ABM Bilgilendirme Hizmetleri nelerdir?
Yabancı Firma Profilleri
Danimarka’daki hazır giyim ithalatçıları kimlerdir?..
İtalya’daki ambalaj makinesi üreticilerine nasıl ulaşabilirim?..
Tayvan’daki bilgisayar firmalarının e-posta adresleri nedir?..
Romanya’daki en yüksek cirosu olan gıda ithalatçıları kimlerdir?...
vb. sorularınızı yanıtlamak için;
• 14 Avrupa ülkesindeki (Belçika, Almanya, Danimarka, İspanya,
Finlandiya, Fransa, İtalya, İrlanda, İngiltere, Portekiz, Lüksemburg, Hollanda, Norveç ve İsveç) 400.000,
• 12 Asya – Pasifik ülkesindeki (Tayvan, Tayland, Vietnam, Yeni
Zelanda, Singapur, Filipinler, Güney Kore, Hindistan, Avustralya,
Çin, Japonya ve Hong-Kong) 300.000,
• 16 Doğu Avrupa ülkesindeki (Azerbeycan, Beyaz Rusya, Çek
Cunhuriyeti, Estonya, Hırvatistan, Macaristan, Litvanya, Letonya,
Moldova, Polonya, Romanya, Rusya, Slovenya, Slovakya ve Ukrayna Yugoslavya) 150.000,
• 9 Orta Doğu - Afrika ülkesindeki (Cezayir, Bahreyn, Mısır, Fas,
Oman, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Tunus ve Birleşik Arab
Emirlikleri) 100.000,
olmak üzere yaklaşık 1.000.000 adet ithalatçı, ihracatçı, üretici
ve/veya satıcının
• Adı, adresi, telefonu, faksı, ilgili kişisi
• Çalışan sayısı, finansal bilgileri, kuruluş tarihi, faaliyet konusu
357
• Elektronik adresleri (E-Posta, Web sitesi)
• Ürettiği ürün ve/veya hizmetler (ithalatçı/ihracatçı, üretici/satıcı)
bilgilerinde ABM bilişim uzmanları tarafından araştırmalar yapılmaktadır.
CE İşaretlemesi
Hangi ürünler için AB’nin ürün pasaportu alınabiliyor?
AB’nin ürün pasaportunu almak için neler yapılması gerekiyor?
vb. sorularınıza cevap vermek için, 1995’de çıkarılmaya başlanan
"Yeni Yaklaşım Yönergeleri" kapsamında çeşitli ürünler için sağlık, güvenlik, çevre ve tüketiciyi koruma konularında zorunlu şartları içeren
CE (Conformite Europeenne) işaretlemesi ile ilgili;
• İlgili güncel AB mevzuatı (yönergeler, ürün güvenliliği, sorumluluğu, vb.),
• Yapılacak işlemlerin akış şemaları, örnek uygunluk beyanatları, vb.
• İlgili standartlar, soru ve cevaplar, önemli adresler
bilgilerinde ABM bilişim uzmanları tarafından taramalar gerçekleştirilmektedir...
Avrupa Birliği Mevzuatı
AB ülkelerine ihracat için uymam gereken yönetmelikler nelerdir?
AB ülkeleri ile ithalat-ihracatta gerekli ATR belgesi nasıl düzenlenir?
AB ile Gümrük Birliği sonrasında alınan kararlar hangileridir?
vb. konulardaki sorularınızın yanıtları, Avrupa Birliği’nin L ve C serisi Resmi Gazete’lerini içeren bilgi bankaları ile CD'ler kullanılarak
araştırılmaktadır. 1952 yılından itibaren
• AB’nin yönergeleri, yönetmelikleri,...
• Avrupa Komisyonu ve Avrupa Konseyi kararları,
• Adalet Divanı kararları,
• Hazırlık çalışmaları, vb.
mevcut olup sürekli olarak güncellenmektedir…
Avrupa Birliği Sektör Raporları
AB’nin tekstil ve hazır giyim sektöründeki ithalat-ihracat rakamları nedir?
AB’nin gıda sektöründeki üretim rakamları hangi seviyededir?
vb. sorularınız, Avrupa Komisyonu’nun sektör temsilcisi kuruluşlar
ile birlikte uluslararası faaliyet kodlama sistemine (NACE) göre hazır358
ladığı ve üretim, ithalat, ihracat, vb. bilgilerini kapsayan Sektör Raporları temin edilerek yanıtlanmaktadır.
Avrupa Birliği Programları ve İhale Duyuruları
AB’nin MEDA kapsamında Türkiye’ye yönelik projelerin ihaleleri
hangileridir?
Türkiye’nin de katılabildiği AB’nin çevre programına nasıl başvurabilirim?
AB’nin ve ABM’lerin KOBİ’lere yönelik yayınlarına nasıl ulaşabilirim?
vb. sorularınızın yanıtları, ABM katma değerli bilgi ağından temin
edilen bilgi ve dokümanların KOSGEB ABM web sitesinde yayınlanması ile karşılanmaktadır. Ayrıca 3 aylık olarak Türkiye ile ilgili bilgileri içeren "Newsletter" (İngilizce) ile 2 aylık olarak "KOSGEB Sanayicinin Sesi" dergisinin içerisinde AB ile ilgili bilgileri içeren "AB
Dosyası" olarak yayınlanmaktadır.
ABM İşbirliği Hizmetleri
AB’nin işbirliği programları aracılığı ile ABM bilgi ağından temin
edilen teknik, ticari, finansal ve ortak yatırım konularındaki;
• 80 ülkeden yabancı firmaların işbirliği - işortaklığı teklifleri işletmelerimize ulaştırılmakta,
• Türk firmalarının işbirliği - işortaklığı tekliflerinin 80 ülkede yayınlanması sağlanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin KOBİ’lere yönelik İşbirliği (Partnership) Programları aracılığıyla gelen işbirliği yapma – işortaklığı kurmak isteyen
yabancı firmaların teklifleri, aylık olarak KOSGEB ABM Web sitesinde yayınlanmaktadır.
Ayrıca Türkiye’nin yurtdışı temsilcilikleri aracılığı ile haftalık olarak gelen yabancı firmaların ithalat-ihracat teklifkeri de internet üzerindeki web sitesinde yayınlanmaktadır.
KOSGEB
MKEK Binası, Kat 11 Tandoğan/ Ankara
Tel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 212 25 08
http://www.kosgeb.gov.tr
http://www.kobinet.org.tr
[email protected]
359
KOBİNET
KÜÇÜK VE ORTA BOY İŞLETMELER BİLGİ AĞI
Avrupa Bilgi Merkezi tarafından Nisan 1998 tarihinde kurulan KOBİNET bilgi ağı;
• işletmelerimizin rekabet güçlerini artırmak için ihtiyaç duydukları güncel bilgilere erişebilecekleri ve dünya ile elektronik iletişim
kurabilecekleri bir eTicaret kapısıdır.
• her ölçekteki (küçük, orta, büyük) ve her sektördeki (imalat, hizmet) işletmelerimizi elektronik ortamda buluşturan bir eTicaret
Merkezidir.
• Avrupa Birliği KOBİ Bilgi Ağının Türkiye’deki uzantısıdır.
KOBİNET Bilgi Bankasında Hangi Bilgileri Bulabilirsiniz?
KOBİNET Web sitesi; KOBİ’lere hizmet sunan kurum ve kuruluşların sağladığı güncel bilgilerden oluşturulan ülkemizin internet üzerindeki en kapsamlı Bilgi Bankalarından birisini içermektedir. İşletmelerimiz, çeşitli konulardaki güncel bilgilere internet üzerinden erişebildikleri gibi sözkonusu kurum ve kuruluşlara taleplerini veya sorularını
KOBİNET üzerinden gönderebilmektedir.
KOBİ-NET Bilgi Bankasında;
• Ekonomi ve İş Dünyası
(Ülke, sektör, il raporları, şirket kuruluş rehberi, ihracat rehberi, yayınlar ve dokümanlar, vb.)
• Finans İmkanları
(Sermaye piyasaları, kredi ve finans imkanları, factoring, leasing,
finansal desteler ve yardımlar, vb.)
• Mevzuat
(İhracata yönelik devlet yardımları, yatırım teşvikleri, sınai mülkiyet hakları, yönetmelikler, tebliğler, vb.)
• Avrupa Birliği
(Gümrük Birliği, AB programları, bültenler, yayınlar, vb.)
• Firma Rehberleri
(KOBİNET üyelerinin web sayfalarının yanısıra ASO, MİB, BEYSAD, TESİD, vb. kuruluşların üyelerinin firma bilgileri)
360
• İşbirliği-İşortaklığı Teklifleri
(80 ülkeden gelen iş teklifleri, yurtdışı temsilciliklerimizden ulaşan
ithalat-ihracat talepleri)
konularında güncel bilgilere işletmelerimiz ÜCRETSİZ ulaşabilirsiniz.
KOBİNET ile Hangi Kuruluşlara Ulaşabilirsiniz?
KOBİNET Bilgi Bankasına içerik sağlayan ve destek olan kuruluşlar arasında;
• Kamu Kuruluşları
(KOSGEB, Avrupa Bilgi Merkezi, Patent Enstitüsü, …)
• Finans Kuruluşları
(İMKB, AlternatifBank, Garanti Bankası, Halkbank, Pamukbank,
Yapı Kredi Bankası,..)
• Vakıflar, Birlikler, Dernekler,
(İKV, DEİK, Akdeniz İhr. Birliği, BEYSAD, MİB, TESİD, …)
• Ticaret ve/veya Sanayi Odaları
(Ankara SO, İstanbul ve Gaziantep TO, Bursa ve Kayseri TSO, …)
• Organize Sanayi Bölgeleri (OSB)
(Afyon, Ankara-İvedik, Gaziantep, İstanbul-Dudullu, Kırşehir, …)
bulunmaktadır.
KOBİNET Üyeliği ile Edinilen eKARTVİZİT Nedir?
KOBİNET üyeliği sonucunda her işletmeye;
6 dilde (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, İspanyolca)standart WEB SAYFASI hazırlanarak,ömürboyu kullanabilecekleriE-POSTA ADRESİ (işletme adı@kobinet.org.tr) sağlanarak İnternet
sonrasında oluşan yeni ekonomi için gerekli olan Elektronik Kartvizit
(eKartvizit)’e ÜCRETSİZ sahip olmaları sağlanmaktadır.
eKartvizit hizmeti sonrasında KOBİ-NET üyelerinin, İnternet hizmeti aldığım işletmeyi değiştirdiğimde, kartvizitimdeki e-posta adresim de değişecek mi?
Kartvizitimi verdiğim müşterilerime, yeni e-posta adresimi nasıl
bildireceğim?
Ürünlerimin İtalyancası nedir?
Firmamın Almanca Web sayfasını nasıl hazırlayabilirim?
sorularına yanıt aramasına gerek kalmamaktadır!…
361
KOBİNET Web Sayfası Bulundurma Hizmeti Nedir?
İşletmelerimize KOBİNET Web sitesinde ücretsiz 5 MB’lık alan
ayrılmaktadır. Üyelerimiz, hazırladıkları veya hazırlatacakları web sayfaları ile oluşturacabilecekleri web sitelerini 7/24 teknik destek hizmeti ile işletilen KOBİNET servis bilgisayarında kendilerine ayrılan bölümde yayınlayabilmektedir.
Sözkonusu bölümde KOBİNET üyeleri, işletmelri ve ürünleri/hizmetleri ile ilgili detaylı bilgi, resim/fotoğraf, vb. yayınlayabilmektedir.
Ayrıca işletmelerimiz sözkonusu bölümü, bayi veya müşterileri ile
paylaşabilecekleri bir ortam (power point sunuları, ürün tanıtım katalogları, vb.) olarak da kullanabilmektedir.
KOBİNET üyeleri;
firmaları ile ilgili bilgilerini kendileri güncelleyebilmektedir,
10.000’in üzerindeki işletmenin web sayfalarına ulaşabilmektedir,
hazırladıkları veya hazırlatacakları web sayfaları ile oluşturabilecekleri web sitelerini, KOBİNET üzerinde bulundurabilmekte ve yayınlayabilmektedir,
İnternet hizmeti aldıkları işletmeyi değiştirdiklerinde değişmeyecek ömürboyu KOBİNET E-POSTA adresine sahip olmaktadır.
Ayrıca KOBİNET üyelerinin 6 dilde hazırlanan Web sayfalarına,
Avrupa Birliği’nin 37 ülkedeki KOBİ Bilgi Ağına dahil 325 adet Avrupa Bilgi Merkezi doğrudan erişebilmektedir.
KOBİNET’e Kimler, Nasıl Üye Olabilir?
KOBİ-NET’e imalat ve hizmet sektörlerindeki küçük, orta ve büyük ölçekteki tüm işletmeler üye olabilmektedir.
Üye olmak için Internet’te "http://www.kobinet.org.tr" adresinden
Başvuru Formunu doldurmanız yeterlidir. Internet abonesi değilseniz
KOBİNET başvuru temin etmek üzere KOSGEB Avrupa Bilgi Merkezine veya KOSGEB Hizmet Merkezlerine başvurabilirsiniz.
KOBİ-NET Üyeliğinin Sağladığı Ücretsiz İmkanlar
Hiç değişmeyecek e-posta adresi,
6 dilde WEB Sayfası,
Web sayfası bulundurma imkanı,
Dünya ile elektronik ortamda iletişim,
İşletme bilgilerini güncelleme imkanı,
Sanal iş dünyasında etkin işletme/ürün tanıtımı,
Müşteri/tüketici arasında doğrudan temas imkanı,
362
Dünya ve Türkiye’deki güncel ekonomi ve iş dünyası bilgilerine
hızlı erişim,
Kamu kuruluşlarına, derneklere, vakıflara, odalara elektronik ortamda doğrudan ulaşım imkanı,
Türkiye’nin en güncel işletme Rehberine erişim,
80 ülkedeki işletmelerin iş tekliflerine ulaşım,
Avrupa Birliği ile ilgili son bilgilere ve gelişmelere erişim,
KOSGEB
MKEK Binası, Kat: 11,Tandoğan – Ankara
Tel: (312) 212 81 90 Faks: (312) 223 87 69
http://www.kobinet.org.tr
[email protected]
363
E- TİCARET
Elektronik ticaret, çeşitli uluslararası kuruluşlarca çeşitli şekillerce
tanımlanmıştır. Bu tanımları da toparlayarak, elektronik ticareti, "bilgisayar ağları aracılığı ile ürünlerin üretilmesi, tanıtımının, satışının, ödemesinin ve dağıtımının yapılması" olarak tanımlayabiliriz. Yapılan işlemler, sayısal biçime dönüştürülmüş yazılı metin, ses ve video görüntülerinin işlenmesi ve iletilmesini içerir.
Ayrıca, ticari sonuçlar doğuran ya da ticari faaliyetleri destekleyen
eğitim, tanıtım-reklam, kamuoyunu bilgilendirme gibi amaçlar için
elektronik ortamda yapılan işlemler de elektronik ticaret kapsamında
değerlendirilmelidir.
Elektronik ticaret konusunda, dünya genelinde yaşanan gelişmelere paralel olarak bir çok ülke ve uluslararası kuruluş elektronik ticaret
ve onunla bağlantılı konuları gündemine almıştır. WTO (Dünya Ticaret
Örgütü), UNCTAD (BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı), OECD (İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı), Avrupa Birliği, Birleşmiş Milletlere bağlı CEFACT ( Birleşmiş Milletler Yönetim, Ticaret ve Ulaştırma İşlemlerini Kolaylaştırma Merkezi), UNCITRAL ( Birleşmiş
Milletler Uluslararası Ticaret Kanunu Komisyonu) gibi kuruluşlar ile
ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği) ve Dünya Bankası ticarette etkinliğin sağlanması amacıyla, elektronik ticarete ilişkin konularda yoğun olarak çalışmalar yürütülmektedir.
Elektronik ticaret konusunda yasal düzenlemelerini tamamlamış
örnek bir ülke olmadığı gibi, uluslararası platformlarda, bu konuda tartışmalar da devam etmektedir. Bu nedenle, Türkiye gibi gelişmekte
olan ülkelerin, gelişmiş ülkelere göre geride kaldığı söylenemez. Ancak, elektronik ticarette yaşanan hızlı gelişme, ülkemizde, fiziki alt yapı eksikliklerinin hızla tamamlanmasını ve gerekli yasal düzenlemelere
ilişkin çalışmaların bir an önce başlatılmasını zorunlu kılmaktadır.
Elektronik Ticaretin Kapsamı Nedir?
Elektronik ortamda açık ve kapalı ağlar üzerinden yapılan; mal (taşınır, taşınmaz) ve hizmet (bilgi servisleri, danışmanlık, finans, hukuk,
sağlık, eğitim, ulaştırma vb.) ticareti, sayısal biçime çevrilmiş yazılı
metin, ses, video görüntülerinin işlenmesi ve iletilmesi, ürün tasarımı,
üretim, doğrudan tüketiciye pazarlama, üretim izleme, sevkiyat izle364
me, tanıtım, reklam ve bilgilendirme, sipariş verme, sözleşme yapma,
banka işlemleri ve fon transferi, konşimento gönderme, gümrükleme,
ortak tasarım geliştirme ve mühendislik, kamu alımları, elektronik para (sanal para) çıkarma, elektronik hisse alışverişi ve borsa, açık arttırma, sayısal imza, e-noterlik, güvenilir üçüncü taraf işlemleri, vergilendirme ve vergi toplama, fikri mülkiyet haklarının transferi, kiralanması vb. işlemleri elektronik ticaret kapsamında değerlendirilmektedir.
Elektronik Ticaretin Araçları Nelerdir?
• Telefon,
• Fax,
• Televizyon,
• Elektronik ödeme ve para transfer sistemleri,
• Elektronik veri değişimi (Electronic Data Interchange-EDI)
• İnternet
şeklinde altı ana araç tesbit edilebilir. Fakat çoğu zaman elektronik
ticaret, internet ve diğer ağlar üzerinden yapılan ticaret olarak algılanmakta ve tartışmalar bu araçlar üzerinde odaklaşmaktadır. Elektronik
ticaretin çok yeni bir kavram olmamasına karşın, ticari işlemlerde bir
veya daha fazla insan tarafından ses, görüntü ve yazılı metinlerin aynı
anda interaktif bir biçimde iletilmesi, zaman ve mekan sınırının olmayışı ve nispeten daha düşük maliyetlerle çalışılabilmesi şeklinde internet ortamının sunduğu olanaklar, elektronik ticaret kavramını hızla gündeme getirmiştir. Bu olanaklar internetin diğer elektronik ticaret araçlarına göre daha esnek olmasını sağlamaktadır. İnternet ortamı iletişim
ve ticaretin önündeki engelleri azaltmaktadır.
Klasik elektronik ticaret araçlarından, Telefon esnek ve interaktiftir. Faks ise pahalıdır ve interaktif olmasına rağmen gönderilen dokümanın görüntü kalitesi iyi değildir. Televizyon çok yaygın olmasına
rağmen tek yönlü bir iletişim aracıdır.
Ticaretin önemli destekleri olan elektronik ödeme ve fon transfer
sistemleri (ATM, kredi kartları, borç kartları ve akıllı kartlar) sadece para aktarılmasında kullanıldığından ticaret sürecinde sınırlı bir bölüme hitap etmektedir.
EDI, ticaret yapan iki kuruluş arasında, insan faktörü olmaksızın
bilgisayar ağları aracılığı ile belge ve bilgi değişimini sağlayan bir sistem olarak elektronik ticaretin önemli bir aracıdır.
365
EDI kamu ve özel sektör kuruluşlarının etkin biçimde iletişim kurmaları ihtiyacından doğmuş olup, modern bilgi teknolojilerinin getirdiği avantajlardan yararlanmaktadır. Geleneksel ticari işlemlerde, mektuplar, notlar gibi yapılanmamış (unstructured) dökümanlarla birlikte
faturalar, sipariş formları, teslim belgeleri gibi standart şekilde yapılanmış (structured) dökümanlar kullanılmaktadır. Elektronik posta (e-mail) yapılanmamış tipte dökümanların iletilmesinde kullanılırken EDI
yapılanmış mesaj değişimini sağlamaktadır. Böylece standart bilgilerin
diğer bilgisayar sistemlerine kolayca aktarılmasını olanaklı kılmaktadır.
EDI' de amaç, sipariş alınması, ticari sözleşmelerin ve faturaların
hazırlanması gibi işlemler ile gümrük, bankacılık ve buna benzer işlemlerin yapılmasında tekrarlar önlenerek, maliyetlerin düşürülmesi ve işlemlerin en az hatayla en kısa sürede tamamlanmasıdır. EDI gümrük
idarelerinin otomasyonunda oldukça etkin biçimde kullanılmaktadır.
Ticarette daha etkin olunması amacıyla "tam zamanında" (Just in
Time-JIT) ve "hızlı yanıt" (Quick Response-QR) gibi anlayışlar geliştirilmiş ve bunların gerçekleştirilmesi için, iş akışında herhangi bir katma değer yaratmayacak işlemlerin elimine edilmesi gerektiği belirlenmiştir. Bu nedenle, bir çok uluslararası kuruluş ve büyük bölgesel organizasyonlar EDI kullanmakta ve ticaret yapan herkesin de EDI kullanabilir duruma gelmesi önerilmektedir. EDI uygulamasıyla, zamandan ve işlem maliyetlerinden tasarruf sağlanmasının yanısıra, bilgilerin
elektronik ortamda değişimi nedeniyle insan faktöründen kaynaklanan
hatalar da ortadan kalkmış olacaktır. Uluslararası ticaret, nakliyeciler,
komisyoncular, bankalar, sigortacılar, gümrük idareleri, ticaret yapan
firmalar ve diğer ilgili devlet kuruluşlarının katıldığı bir süreçtir. EDI,
tüm tarafların bilgiye elektronik ortamda ulaşmasına imkan vererek süreyi kısaltmakta, işlemlerin tekrarlanmamasını ve muhtemel hataların
ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır.
Elektronik Ticaretin Tarafları Kimlerdir?
• Alıcı
• Satıcı
• Üretici
• Bankalar
366
• Komisyoncular
• Sigorta Şirketleri
• Nakliye Şirketleri
• Özel sektör bilgi teknolojileri
• Sivil toplum örgütleri
• Üniversiteler
• Onay kurumları, elektronik noterler
• Dış Ticaret Müsteşarlığı
• Gümrük Müsteşarlığı
• Diğer Kamu Kurumları
olarak sıralayabiliriz.
Amaçlanan düzeyde e-ticaretin gerçekleşebilmesi için ülkemizde
olduğu gibi diğer ülkelerde de belli bir süreye ihtiyaç vardır. Bu konudaki çalışmalar dünyada da yeni hız kazanmaya başlamıştır. Ülkelerin
elektronik ticarete geçiş süresini kısalttıkları ölçüde uluslararası ticarette üstünlük sağlayacakları açıktır.
Kapalı bilgisayar ağları üzerinden elektronik ticaret uygulamaları
bir ölçüye kadar gerçekleştirilmektedir. Ancak, açık bilgisayar ağı olan
internet, elektronik ticaret için çok daha uygun bir alt yapıdır. Internetle, kapalı yapıdan açık yapıya geçerek küresel ağların getireceği avantajlardan yararlanmak mümkün olacaktır. Bu da, özellikle KOBİ’lerin
dünya ticaretinde yer almalarına imkan sağlayacaktır.
Piyasaların hızla küreselleştiği ve bilginin ticaret yapanlar için stratejik öneme sahip olduğu günümüzde, özellikle KOBİ’lerin ticari bilgi
ve iletişim ihtiyacının karşılanması amacıyla, BM Ticaret Noktalarını
Geliştirme Programı (UNCTAD ) çerçevesinde pek çok ülkede ticaret
noktaları kurulmuştur. UNCTAD tarafından desteklenen UNTPDC’
nin geliştirdiği Küresel Ticaret Noktaları Ağı KOBİ'lere "Elektronik
Ticaret Olanakları" sunmaktadır. Tüccarlar bu ağ üzerinden sunulan
ETO hizmet ile, ihtiyaç duydukları piyasa, nakliye, sigorta, kredi olanakları, gümrük mevzuatı ile ithalat ve ihracat bilgilerine kolayca ulaşabilmekte ve kendi ürün ve hizmetlerini tanıtabilmektedirler. GTPNet
, ticaret alanındaki kamu ve özel sektör çabalarının desteklenmesi ve
milli ekonomilerin verimlilik düzeylerinin artırılması için, 180 ülkede
kurulmuş olan ticaret noktalarını internet üzerinden birbirine bağlayan
367
"Küresel Ticaret Noktaları Ağı"dır. Dünyanın her tarafındaki kullanıcılarına elektronik posta ve Internet News aracılığı ile dağıtılan ürün, hizmet ve yatırım bilgileri GTPNet’in ETO hizmeti olup İnternet üzerinde en fazla başvurulan sitelerdendir. Tüm ticaret noktaları GTPNet
üyesi olarak bu sistemden yararlanabilmektedir. GTPNet üzerinde,
ETO kullanımı ve EDI uygulaması ile KOBİ'lere, kendi olanakları ile
ulaşamayacakları bilgileri edinme, küresel pazarlara ulaşma imkanı
sağlanmaktadır.
Ancak, bu sistemdeki alış-veriş işlemleri birbirlerini tanımayan ve
önceden bir bağlantısı olmayan kullanıcılar arasında gerçekleşmektedir.
İşte bu durum, kullanıcıların sisteme güvenini sağlamak, bilginin gizliliğini ve bütünlüğünü korumak gibi bir çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede, sayısal imza ve bilginin güvenliği ile haksız
rekabetin önlenmesi, kişisel bilginin, tüketicinin ve fiziki mülkiyet
haklarının korunması gibi konular büyük önem kazanmaktadır.
Ülkemizde Elektronik Ticaret Nasıl Gerçekleşebilir?
Ülkemizde elektronik ticaretin aşağıda sıralanan aşamallarda gerçekleştirilebileceğini söylemek mümkündür.
• Birinci aşama, bilgisayar ağları üzerinden bilgi ve belgelerin değişimidir. Bu konuda ülkemizde de kapalı sistemlerde başarılı uygulamalar vardır. Ancak, açık sistemler üzerinde ulusal ve uluslararası veri değişimi için, örneğin BM/EDIFACT gibi bir standardın uluslararası düzeyde kabul edilmesi gerekmektedir.
• İkinci aşama, sipariş verme, faturalama, sözleşme yapma, sigortalama, nakliye ve ödeme gibi işlemlerin elektronik ortama aktarılmasıdır.
• Üçüncü aşama ise, sayısal imzaya yazılı imza statüsü kazandırılması, elektronik kayıtların belge olarak kabul edilmesi, iç ve dış ticaret mevzuatı, gümrük mevzuatı ve elektronik ortamda vergilendirme gibi devletin yetkili olduğu konularda, uluslararası uygulamalar da dikkate alınarak yasal düzenlemelerin yapılmasıdır.
• Dördüncü aşama, internet üzerinden güvenli bir şekilde bilgi ve
belge değişiminin sağlanmasıdır. Böylece iç ve dış ticaret mümkün olduğu kadar çok kesime yayılmış olacaktır.
368
Elektronik Ticaretin Yararları Nelerdir?
Uluslararası ticari işlemlerde, sözleşmenin yapılmasından nihai
ödemeye kadar, alıcılar, satıcılar, bankalar, nakliyeciler, sigortacılar,
gümrük idareleri ve bu sürece dahil diğer taraflar, ticarete konu olan
mal veya hizmetlere ilişkin pek çok bilgi üretmekte, iletmekte, almakta, işlemekte, düzenlemekte ve dosyalamaktadır. Geleneksel ticarette,
bir ülkeden diğer bir ülkeye, bir sevkiyat sürecinde ortalama 50 belge
düzenlenmekte ve bu belgelerin 360 civarında kopyası çıkartılmaktadır.
Genellikle işlemi başlatan kişi tarafından doldurulan bilgiler, bu sürece dahil tüm taraflarca talep edilmekte ve bu bilgilerin elle tekrar doldurulması sırasında pek çok hata yapılabilmekte ve bilgilerin ilgili makamlara aktarılması uzun zaman almaktadır. Örneğin, batılı bir firmanın
Çinli bir firma ile normal koşullarda ticaret sözleşmesi imzalaması
yaklaşık olarak üç ayda sonuçlanmakta, malın ihracat süresi üretim süresinden daha uzun olabilmektedir. Geleneksel yöntemlerle yapılan ticarette ticari işlem maliyetlerinin tüm dünya ticaret hacminin %710'unu kapsadığı BM Uluslararası Ticaret Etkinliği Sempozyumu’nda
açıklanmıştır.
Geleneksel ticaret karşısında e-ticaretin avantajları aşağıdaki
şekilde belirlenebilir:
• Ticari işlemlerin yürütülmesi için gerekli bilgiler, işlemi başlatan
kişi tarafından, ticaret sürecine dahil tüm tarafların (üretici, satıcı,
alıcı, gümrük idareleri, sigortacı, nakliyeci, bankalar, diğer kamu
kurumları vb.) birbirine bağlı bilgisayarlarından birisine önceden
belirlenmiş standart formatta bir kez girildiğinde kısa bir süre
içinde tüm tarafların bilgisayarlarına ulaşmaktadır. Gereken belgeler elektronik ortamda hazırlanmakta ve bu bilgi ve belgeler ilgililerin kullanımına sunulmaktadır. Böylece, işlemler minimum hata ile kısa bir süre içinde ve kırtasiye masrafı ödenmeksizin tamamlanmaktadır.
• Malların üretiminden satışına kadar olan zincirde değişiklikler olmakta, alıcı ve satıcının bir araya gelmesi gerekmediğinden, özellikle hizmet ticaretinde işlem maliyetleri düşmekte, aracıların yerini web sayfaları veya elektronik bülten panoları almaktadır.
369
• İşletmelerin pek çok faaliyetinin daha düşük maliyetle yapılması
ve üreticiler arasında rekabetin artmasının yanısıra bilgilerin hızlı
ve etkin biçimde iletilmesi sağlanmaktadır.
• Daha hızlı bir şekilde ürün geliştirilmesi, test edilmesi ve müşteri
ihtiyaçlarının tesbit edilmesi mümkün kılındığından, talebe karşı
arz tarafı daha hızlı uyum göstermektedir.
• Perakende satışlarda önemli değişiklikler olması beklenmektedir.
Alıcılar kendi evlerinden sipariş verme ve istedikleri ürünleri kendi evlerinde teslim alma imkanına kavuşmaktadır. Firmalar bu ortamda müşterilerine çok daha fazla sayıda ürün seçeneği sunabilmektedir.
• Tüketiciler için işlem maliyetleri ve nakliye masrafları düşürülmektedir.
• Ürünlerin sipariş edilmesi ile teslim alınması arasında geçen süreden kaynaklanan maliyetler ile stok maliyetleri düşmektedir.
• İnternetin yaygınlaşması ve bu ortamda sunulabilen bilgilerin artmasıyla bilgi ve iletişim piyasalarında değişiklikler beklenmektedir. Tüketicilerin daha yüksek kalitede bilgi talep etmesi, bilgi
toplama ve işleme alanında uzmanlaşmayı gerektirmektedir. Bu
da bilgi işlem sektöründe yeni iş imkanları yaratacaktır. Yeni fikirlere sahip bir girişimcinin bu ortamda tanınması ve yer edinmesi
daha kolay olacaktır.
http://www.dtm.gov.tr
http://www.kobinet.org.tr
370
İLGİLİ KURUM
VE
KURULUŞLAR
371
372
TİKA
TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA), Doğu Bloku
ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'nin dağılması sonucunda,
Orta Asya, Kafkasya, Karadeniz ve Balkanlar'da ortaya çıkan yeni bağımsız devletlerin kalkınma çalışmalarına yardım sağlamak amacıyla
1992 yılı başında kurulmuştur.
Bakanlar Kurulu'nun 24 Ocak 1992 tarihi kararıyla, 21124 sayı ve
27 Ocak 1992 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe giren
480 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Dışişleri Bakanlığı'na bağlı bir teşkilat olarak kurulan TİKA, 28 Mayıs 1999 tarihinde Başbakanlığa bağlanmıştır. 4668 sayılı Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun 12 Mayıs 2001 tarih ve
24400 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. TİKA
ilgili Devlet Bakanlığı'na karşı sorumlu ve tüzel kişiliği haiz bir kuruluştur.
TİKA'nın kuruluş amacı, başta Türk Dili'nin konuşulduğu ülkeler
ve Türkiye'ye komşu ülkeler olmak üzere, gelişme yolundaki ülkelerin
kalkınmalarına yardımcı olmak, bu ülkelerle ekonomik, ticari, teknik,
sosyal, kültürel ve eğitim alanlarında işbirliğini projeler ve programlar
aracılığıyla geliştirmektir.
TİKA'nın görevleri nelerdir?
• Gelişme yolundaki ülkelerle ekonomik, ticari, teknik, sosyal, kültürel ve eğitim işbirliğini, bu ülkelerin kalkınmalarına katkıda bulunacak projelerle geliştirmek.
• Gelişme yolundaki ülkelerin kalkınma hedefleri ve ihtiyaçlarını da
gözönüne alarak, ekonomik, ticari, teknik, sosyal, kültürel ve eğitim işbirliği ve yardım konularını belirlemek ve bu amaçla gerekli proje ve programları hazırlamak veya özel kuruluşlara hazırlatmak.
• Gelişme yolundaki ülkelerin bağımsız devlet yapılarının geliştirilmesi, mevzuatın hazırlanması, kamu görevlilerinin yetiştirilmesi,
serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecinde bankacılık, sigorta, dış
373
ticaret, bütçe ve vergi sistemi gibi alanlarda ihtiyaç duyacakları
yardımları sağlamak, bu ülkelere uzmanlar gönderilmesi, bu ülkelerden gelecek eleman ve öğrencilerin eğitim ve staj görmesi, bu
kişilere burs tahsis edilmesi amacıyla gerekli düzenlemeleri ve
koordinasyonu yapmak.
• Eğitim ve kültür alanlarındaki işbirliği programlarının, yurtdışında, Türk Kültür Merkezleri aracılığıyla yürütülmesi için gerekli
düzenlemeleri yapmak.
• Ana hizmet ve görevleriyle ilgili konularda diğer kamu kurum ve
kuruluşları ile gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.
TİKA, kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar 17 ülkede 380 yardım
ve işbirliği projesi gerçekleştirmiştir. Bu projelerin 290'ı ayrı ayrı ülkeler için, 90''ı ise bir çok ülkeyi kapsayan bölgesel ve genel projeler olarak düzenlenmiştir. TİKA projelerinin ilgili olduğu ülkeler kısaca Avrasya ülkeleri olarak adlandırdığımız Orta Asya'da Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan, Tacikistan, ve Moğolistan, Kafkasya'da Azerbaycan ve Gürcistan, Karadeniz'de Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Moldova, Balkanlar'da Romanya, Bulgaristan, Makedonya,
Arnavutluk ve Bosna-Hersek, Akdeniz'de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'dir.
TİKA, kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 22000 adamhaftalık eğitim programı düzenlemiştir. Bu eğitim programları içinde
en fazla ele alınan konular; Türkçe eğitimi, uluslararası ilişkiler, kamu
yönetimi, bankacılık, muhasebe, pazarlama, işletme, maliye, vergi,
gümrük, teknoloji eğitimi, iş geliştirme, istatistik, karayolu, sağlık,
çevre, turizm ve mahalli idarelerdir.
TİKA kuruluşundan 2000 yılı sonuna kadar yaklaşık 1700 adamaylık uzmanlık desteğinde bulunmuştur. Uzmanlık sağladığı konular
çok çeşitlidir. Şüphesiz TİKA bu konuların hepsinde uzman istihdam
etmemekte, ancak Türk kamu kuruluşlarının uzmanlık birikimlerinden
yararlanmaktadır.
TİKA, yardım amacı taşımayan, özellikle kültürel ilişkilerin geliştirilmesini amaçlayan işbirliği projeleri de sürdürmektedir. Hoca Ahmet Yesevi Türbesi Restorasyonu Projesi ve Orhun Anıtlarının Restorasyonu Projesi bu tür projelerin en önemlileridir.
374
TİKA, özellikle bölgesel işbirliğinin kurulması gereken konularda,
bölgesel konferans, kongre, seminer ve çalışma toplantıları da düzenlemekte, ortak bölgesel görüşlerin oluşmasına ve bölgesel işbirliğinin
gelişmesine çaba göstermektedir.
TİKA muhtelif yayınlarla çalışmalarını ilgili çevrelere tanıtmaktadır. Aylık yayınlanan Avrasya Dosyası, üç aylık Avrasya Etüdleri Dergisi, Ülke Raporları, Ülke Mevzuat Kitapları ve Kültür Kitapları Serisi,
TİKA yayınlarının başlıcalarıdır.
TİKA
Akay Cd. No:6, 06640 Küçükesat /Ankara
Tel: (312) 4172790 Faks: (312) 4172799
http:// www.tika.gov.tr
[email protected]
375
TÜRKAK TÜRK AKREDİTASYON KURUMU
Temel Amaçları Nelerdir?
Son yıllarda; ürünlerin ve hizmetlerin ilgili standartlara ve teknik
düzenlemelere uygunluğunu tespit etme çalışmaları, modern ekonomilerin birbirleri ile olan ilişkilerinde önem kazanan bir konu haline gelmiştir.Bu gelişmeye paralel olarak; uygulamada olan kota, gümrük
vergisi vb. şekildeki ticaret engelleri gibi kısıtlamaların ortadan kaldırılmasına ilaveten, ülkelerin tüketici güvenliği ve çevre koruma amaçlı olarak hazırladıkları standartlar ve teknik düzenlemelerin, tarife dışı
engeller şeklinde uluslararası ticareti olumsuz etkilemesi, önlenmesi
gereken bir olgu şeklinde ortaya çıkmıştır.
Teknik engellerin ortaya çıkmaması için; uluslararası standart kuruluşları, aynı ürünler için farklı standartlar ve teknik düzenlemelerin hazırlanmasını önleyici tedbirler ve politikalar geliştirmektedirler. Diğer
taraftan; ürünlerin ilgili standartlara uygunluğunu tespit etmek, tüketici beklentilerini karşılar nitelikte olduğunu ortaya koymak için yapılan
deney, muayene ve belgelendirme çalışmalarının nitelik itibarıyla ülkeden ülkeye farklılık göstermeden yürütülmesini sağlayan düzenlemeler
gündemde yer almaktadır.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ)'nün yanısıra, Avrupa Birliği, APEC
ve NAFTA ekonomik blokları; kısaca "uygunluk değerlendirmesi" olarak nitelendirilen deney, muayene ve belgelendirme çalışmalarının
uluslararası kriterlere göre uyarlanmış biçimde yapılmasını temin etmek amacıyla bir dizi tedbir almıştır. Bunlardan; DTÖ tarafından gerçekleştirilen "Ticarette Teknik Engeller" (TBT) Anlaşması kayda değer bir nitelik taşımakta olup, uygunluk değerlendirmesi hizmeti veren
kuruluşların, uluslararası ilgili kriterlere göre faaliyet göstermelerini
sağlamak için; anlaşmayı imza eden ülkelere, akreditasyon sistemlerini kurma şartını getirmektedir. Buna ilaveten; tarafı olduğumuz, Avrupa Gümrük Birliği Anlaşmasında da standardizasyon, belgelendirme
ve metroloji konularında AB'nin ilgili mevzuatına ve uygulamalarına
uyumun sağlanması şartı mevcuttur.
Ülkemizde üretilen malların piyasalarda dolaşımı için, yukarıda değinilen anlaşmaların öngördüğü şekilde; güvenilir ve şeffaf uygunluk
376
değerlendirmesi işlemlerinden geçirilerek ilgili rapor ve belgelerin
tanzim edilmesini sağlamak, Türk Akreditasyon Kurumu'nun temel
amacıdır.
Görevleri Nelerdir?
Akreditasyona konu olan dört temel alanda faaliyet gösterecek olan
kurum ve kuruluşların uluslararası kabul görmüş kriterlere göre faaliyet göstermesini sağlamak üzere 27.10.1999 tarih ve 4457 sayılı yasa
ile ulusal akreditasyon kurumu olan Türk Akreditasyon Kurumu
(TÜRKAK) kurulmuştur.
Uluslararası pazarda serbest ürün dolaşımının sağlanması amacı ile
ürünlerde standart gereksinimleri ve müşteri isteklerinin tam olarak
karşılanmasını teminen, her ülke ulusal denetim ve oto kontrol mekanizmalarını oluşturarak uluslararası sisteme uygunluğunu garanti altına
almaktadır. Kısaca yeterliliğin teyidi ve bunun yazılı onayı için gerekli
prosedür olarak tanımlanan akreditasyon kavramı, anılan sistemin alt
yapısını oluşturmaktadır.
Bir ürün ya da hizmetin pazara sunulmasını teminen akreditasyona
konu olan dört temel unsur mevcuttur. Bunlar;
• Kalibrasyon ve test laboratuvarlarının akreditasyonu: Üretim ve ticarete konu olan her tür ölçümü yapan laboratuvarların test / kalibrasyon sonuçlarının ulusal veya uluslararası metroloji, ölçüm
standartlarına uygun olması ve bu ölçümlerin uluslararası kuruluşlarca belirlenen kurallara göre yapılmasının teyidi,
• Ürün / hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu:
Pazara sunulan her ürün veya hizmetin ulusal veya uluslararası kabul görmüş standart,direktif veya kurala uygun olarak üretildiğinin garanti altına alınmasının teyidi,
• Sistem belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu: Üretim
veya hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir kuruluşun ulusal veya uluslararası kabul görmüş standartlara göre belirli bir kalite güvence modeline (örneğin;ISO 9000, QS9000,ISO 14000 gibi) uygun faaliyet gösterdiğini onaylayan kuruluşların tescil edilmesi,
377
• Personel belgelendirmesi yapan kuruluşların akreditasyonu: Yukarıda belirtilen her üç konuda faaliyet gösteren kuruluşlarda çalışan teknik personelin eğitim ve belgelendirmesini (örneğin; tahribatsız muayene,kaynak konusunda çalışan personel) yapan kuruluşların faaliyetlerini ulusal ve uluslararası kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirdiğinin teyidi.
TÜRKAK
Akay Cad. 11/2 06640 Bakanlıklar Ankara
Tel: (312) 419 32 00 Faks:(312) 419 87 00
http://www.turkak.org.tr
[email protected]
378
TESK
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI
KONFEDERASYONU
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birlikleri ve Esnaf ve Sanatkarlar Federasyonları arasında birliği temin etmek, gelişmeyi ve ilerlemeyi sağlamak, genel olarak esnaf ve sanatkarların çalışmalarının meslek icabı
ve memleket yararına uygun bir şekilde yürütülmesini düzenlemek, bu
hususta lüzumlu görülecek her türlü tedbir ve teşebbüslerde bulunmak,Esnaf ve sanatkarları yurt çapında ve uluslar arası kurum ve kuruluşlar düzeyinde temsil etmek, ulusal ekonomideki gelişmelere paralel
olarak lüzumlu görülecek mesleki tedbirleri almak, esnaf ve sanatkarı
mesleki eğitimlerini geliştirmek,ekonomik,sosyal ve kültürel yönden
gelişmelerini sağlamak amacıyla faaliyet yürütecek tesisler,şirketler,kurum ve kuruluşlar kurmak ve,
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nca verilecek görevleri yapmakla görevli olarak, esnaf ve sanatkarlarımıza yönelik her türlü çalışmayı yürütmek amacıla507 sayılı kanunla kurulan TESK’in kasım 2001 itibariyle 225 meslek dalında faaliyet gösteren 2.752.222 üyesi bulunmaktadır. TESK’in
İl ve ilçelerde 3.427 Esnaf ve Sanatkar Odası,
Her ilde1 adet(İstanbul’da iki adet) olmak üzere 82 Esnaf ve Sanatkar Odalar Birliği,
11 meslek dalında (ayakkabı,terzi,ağaç işleri,madeni işler,elektrik
elektronik vb. teknisyenleri, şöforler ve otomobilciler,lokantacılar,kahveci ve kıraathaneciler,berberler ve kuaförler,bakkallar ve bayiler,fırıncılar) 11 mesleki federasyon ile tüm yurt sathına yaygın bir teşkilat ağı
bulunmaktadır.
UEAPME Avrupa Esnaf-Sanatkar, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Birliği, WASME Dünya Küçük ve Orta Boy İşletmeler Birliği ve
IACME- Uluslar arası Sanatkarlar ve küçük orta ölçekli işletmeler birliği üyesi olan TESK Başkanlığı KOSGEB ve BAĞKUR Yönetim Kurullarında temsil edilmektedir. MEKSA Vakfını tesis eden TESK Kredi
Garanti Fonu A.Ş., Forum Fuarcılık, ASİLSAN A.Ş., SAMTAŞ
A.Ş.’nin ortağıdır.
379
TESKOMB- Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez Birliği TESK’in ilgili kuruluşudur.
Esnaf ve Sanatkarların hak ve menfaatlerinin korunması ve rekabet
güçlerinin arttırılması amacıyla TESK ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği yaparak projeler yürütmektedir.
1990,1994,1998 yılarında gerçekleştirilen Esnaf ve Sanatkarlar Şuraları esnaf ve sanatkarların sorunlarının tartışılması, çözüm önerilerinin
üretilmesi ve kaydedilen gelişmelerin değerlendirilmesi amacıyla ilgili tüm kurum ve kuruluşların katıldığı önemli bir etkinliktir.
TESK
Tunus Caddesi No.4 06680 Bakanlıklar/Ankara
Tel: (3l2) 4l8 32 69-72 Faks: (3l2) 425 75 26
http://www.tesk.org.tr
[email protected]
380
TMMOB
TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ
TMMOB 7303 sayılı kanun, 66 ve 85 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle değişik 6235 sayılı Yasayla 1954 yılında kurulmuştur.
TMMOB tüzel kişiliğe sahip, Anayasanın 135. Maddesinde belirtilen
kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olup TMMOB’nin,
31.12.2000 tarihinde Oda sayısı 23’e, üye sayısı ise 220.000’e ulaşmıştır.
TMMOB çalışmalarını 23 Oda, bu Odalara bağlı 160 şube ve 30 İl
Koordinasyon Kurulu ile sürdürmektedir. TMMOB’ye bağlı Odalara
50 kadar mühendislik, mimarlık ve şehir plancılığı disiplininden mezun
olan mühendis, mimar ve şehir plancıları üyedir.
TMMOB Yasası’nda Birliğin amaçları şöyle sıralanmıştır;
• Günün gerek ve koşullarına ve mevcut olanaklara göre, yasa ve
tüzük hükümleri içinde kalmak üzere, mühendis ve mimarları
meslek kollarına ayırmak, meslek ve çalışma konuları aynı ya da
birbirine yakın bulunan mühendis ve mimarlık grubu için Odalar
kurmak.
• Mühendislik ve mimarlık mesleği mensuplarının ortak gereksinmelerini karşılamak, mesleki etkinlikleri kolaylaştırmak, mesleğin
genel yararlara uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleriyle ve halkla olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve
güveni hakim kılmak üzere, meslek disiplinini ve ahlakını korumak; kamunun ve ülkenin çıkarlarının korunmasında, yurdun doğal kaynaklarının bulunmasında, korunmasında ve işletilmesinde,
çevre ve tarihi değerlerin ve kültürel mirasın korunmasında, tarımsal ve sınai üretimin artırılmasında, ülkenin sanatsal ve teknik kalkınmasında gerekli gördüğü tüm girişim ve etkinliklerde bulunmak.
• Meslek ve çıkarları ile ilgili işlerde, resmi makamlar ve öteki kuruluşlar ile işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve önerilerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, bilimsel şartnameler, tip sözleşmeler ve bunlar gibi bütün bilimsel evrakı incele381
mek ve bunların değiştirilmesi, geliştirilmesi, ya da yeniden konulması yolunda önerilerde bulunmak.
TMMOB, Odalarının kendi eşdeğeri kuruluşlarla kurdukları ilişkilerine paralel olarak Dünya Mühendislik Birlikleri Federasyonu’nun
(WFEO) üyesidir.
TMMOB
Atatürk Bulvarı No:131, Kat:9,
Bakanlıklar 06640 Ankara
Tel: (312) 4181275 Faks: (312) 4174824
[email protected]
[email protected]
382
TÜRKİYE İŞVEREN SENDİKALARI KONFEDERASYONU
15 Ekim 1961 tarihinde İstanbul’da bulunan altı işveren sendikasının kurduğu birlik 20 Aralık 1962 yılında TİSK adını almış olup 17 sendika TİSK üyesidir. Üyesi bulunan sendikaları ve işverenleri ILO,IOEUluslar arası İşverenler Teşkilatı,UNICE-Avrupa Sanayi ve İşveren
Konfederasyonları Birliği,OECD,BIAC Ticaret ve Sanayi İştişare Komitesi gibi uluslar arası kuruluşlarda temsil eden ve 6 vakfın üyesi olan
TİSK uluslar arası düzeyde 27 kurum,konsey veya komitede temsil
edilmektedir.
TİSK’in aylık işveren dergisi başta olmak üzere üyelerinin bilgilendirilmesi ve sorunlarının çözümüne yönelik olarak değerli yayınları
bulunmaktadır.
TİSK
Meşrutiyet Caddesi No:1 / 4
Kızılay/Ankara
Tel: (312)4183217-18 Faks: (312)4184473
http://www.tisk.org.tr
[email protected]
383
ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ
Türkiye’de karayolu ile uluslararası nakliye yapma işi ile iştigal
edenler, 2908 sayılı Dernekler Kanunu’nun hükümlerine uygun olarak
"Uluslararası Nakliyeciler Derneği"ni kurmuşlardır.
Uluslar arası pazarlarda rekabet edebilmek için üretilen malın ve
üretimde kullanılan hammaddenin ucuz kaliteli ve tam zamanında taşınması çok önemlidir.
Derneğin Kuruluş Amacı
UND Uluslararası Karayolu Taşımacılığının Türkiye’de ve uluslararası alanda geliştirilmesi amacıyla;
• Uluslararası Karayolu Taşımacılığında çalışan vasıtaların kullanılışına ve geliştirilmesine ait lüzumlu bilimsel ve teknik araştırmalar
yapar.
• Kendi sahası ile ilgili konularda, hakem görevi ifa eder.
• Ulaştırma Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşları nezdinde; sektörü ilgilendiren konularda girişimlerde bulunur, görüş bildirir ve yapılacak yasal düzenlemelerde, mesleki fayda ve yeknesaklığı temin amacıyla uygulamalarda yardımcı olur.
• Dernek üyeleri arasında dayanışmasını sağlar, aralarında çıkabilecek ihtilaflarda arabuluculuk yapar. Derneğin amacına aykırı düşebilecek işlem ve eylemleri Yönetim Kurulunca uygun görülecek
esaslar içinde önlemeğe çalışır, gerekli tedbirleri alır.
• Uluslararası karayolu taşımacılığı yapmak üzere yeni kurulan işletmelerin, gerek uluslararası nakliyecilik için tezkiyelendirmesi
ve gerekse, yetki belgesi verilmek üzere Ulaştırma Bakanlığınca
inceleme ve değerlendirmesi esnasında, gerekli yardım, açıklama
ve istişarelerde bulunur.
• Karayolu ile uluslararası taşımacılık için gerekli bulunan ve Derneğimize yetki verilmiş her türlü belgenin tedariki ve dağıtımını
yapar, bu konu ile ilgili olarak çıkabilecek uyuşmazlıkları giderir.
• Uluslararası karayolu taşımacılığı ile ilgili dış dünyadaki kuruluşların çalışmalarını takip ve bu sahadaki gelişmelerin ülke yararına
olanlarını tesbit ve tercih eder. Tüm çağdaş ve teknolojik gelişmeleri ülkemizde uygulanabilir hale getirici tedbirler alır.
384
• Uluslararası karayolu taşımacılığı ile ilgili yayınları izleyerek üyelerine duyurur, konferans ve seminerler düzenler, kurslar açar.
• Gereğinde, uluslararası karoyul taşımacılığı ile ilgili her seviyede,
resmi ve özel kuruluşlar nezdinde temsilci bulundurur, bu makamlar karşısında üyelerini temsil eder.
• Derneği ve dernek üyelerinin tümünü ilgilendiren konularda doğabilecek idari ve kazai ihtilaflara taraf olur, davalar açar, müdahil sıfatı ile katılır, icra takipleri yapar ve tüm hukuki işlemler için
yeteri kadar vekil nasp ve tayin eder.
• Dernek amacına uygun faaliyetlerle ilgili olarak gayrimenkullerine tasarruf eder, ipotek dahil olmak üzere gayrimenkuller üzerinde Dernek leh ve aleyhinde her türlü aynı ve şahsi hakları iktisap
tesis terkin ve fek eder. Taşınmazlar kiralar veya kiraya verebilir.
ULUSLARARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ
Nispetiye cad. Seher Yıldız Sok. No:10 Etiler/İstanbul
Tel: (212) 287 10 89 Faks: (212) 287 09 80
http:// www.und.org.tr
[email protected]
385
TMMMB
TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE
MİMARLAR BİRLİĞİ
Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği, 25 Nisan 1980 tarihinde, dernek statüsünde kurulmuş olup merkezi Ankara'dadır.
TMMMB, 1987 yılında Müşavir Mühendisler Uluslararası Federasyonu-FIDIC'e üye olmuştur ve söz konusu örgütün Türkiye'deki tek
temsilcisidir. Merkezi Lozan/İsviçre'de bulunan ve 1913 yılında kurulan FIDIC, 67 ülkenin ulusal müşavirlik örgütlerini bünyesinde üye
olarak bulundurmaktadır. Bugün dünya teknik müşavirlik kurallarını
belirleyen ve Dünya Bankası, Kalkınma Bankaları gibi uluslararası finans kuruluşlarını yönlendiren tek ve en önemli uluslararası mühendislik örgütüdür.
TMMMB’nin Dünya Bankası, Avrupa Kalkınma Bankası gibi kuruluşların yanısıra 21 Avrupa ülkesi müşavir mühendislerinin ulusal birliklerinin temsil edildiği Avrupa Müşavirlik Mühendislik Birlikleri Federasyonu EFCA'ya tam üyelik için yaptığı başvuru 28 - 29 Mayıs
2001 tarihlerinde Slovenya'nın Başkenti Ljubljana'da gerçekleştirilen
Direktörler/Sekreterler ve Başkanlar Toplantısı ile Genel Kurul Toplantısını içeren Konferansı'nda oy birliğiyle kabul edilmiştir.
Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği Faaliyetleri şunlardır;
• Ülkemiz inşaat sektöründe yaşanan güncel sorunları; toplantı, seminer ve paneller düzenleyerek kamu kurum ve kuruluş yetkilileri ve sektörde sorumluluk alan kurumlarla birlikte tartışarak doğru çözüm yolları aramak,
• İnşaat sektöründe vazgeçilmez nitelikte sorumluluğu olan teknik
müşavirlik sektörünün sorunlarını, düzenleme ve uygulama yetkisindeki kamu görevlilerine aktarmak, doğru çözüm yolları aramak,
• Yanlış uygulamalar sonucu oluşan haksız rekabeti ortadan kaldırmak için önleyici çalışmalar yapmak,
• Değişen ve gelişen teknolojinin uluslararası uygulamalarındaki
başarılı örneklerini ülkemize taşımak,
386
• İnşaat sektörünün çağdaş koşullara uygun gelişmesi, ancak bir
bütün olarak "Yapıda Kalite"nin sağlanması ile mümkündür. Bu
nedenle; bir projede görev alan tarafların sorumluluklarını taşımalarını temin etmek üzere, gerekli yasa ve yönetmeliklerde değişiklik yapılması için çaba göstermek,
• İşveren-müteahhit-müşavir üçgeninde, müşavirlik sektörünün sorumluluğunu belgeleyecek olan "Profesyonel Sorumluluk Sigortası"nı ilgili makamlara ve kamuya anlatmak, uygulanmasını sağlamak,
• Teknik müşavirin kalite belgesi olan "Profesyonel Sorumluluk Sigortası"ndan üyelerinin faydalanabilmesi için uygun koşullar
oluşturmak,
• Üyelerinin, kendi işletme faaliyetlerindeki kaliteyi yükseltmek
için eğitim programları hazırlamak, bu konuda üyelerine kılavuz
olmak,
• Gelişmiş ülkelerde kabul edilmiş ve büyük kredi kuruluşlarınca
önerilen FIDIC yayınlarının kullanımını arttırarak doğru kuralları
yerleştirmek.
TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE MİMARLAR BİRLİĞİ
Ahmet Rasim Sok. 35/2 Çankaya 06550 Ankara
Tel: (312) 4408970 Faks: (312) 4408972
http://www.tmmmb.org.tr
[email protected]
387
TMB Türkiye Müteahhitler Birliği
ve
UMB Uluslararası Müteahhitler Birliği,
1952 yılında müteahhitlere hizmet vermek üzere kurulan Türkiye
Müteahhitler Birliği (TMB) 80'li yılların sonlarından itibaren verdiği
hizmetlerle yurt içinde ve yurt dışında inşaat sektörünün bir temsilcisi
olarak tanındı. TMB inşaat sektörünü ilgilendiren kısa ve uzun dönem
politikaların oluşturulmasında teknik önerilerde bulunmaktadır. Günümüzde, TMB'nin 98 Türk inşaat firmasını temsil eden 109 üyesi bulunmaktadır. TMB Avrupa İnşaat Sanayii Federasyonu'na (FIEC) 2000 yılında tam üye olmuştur.
Yurtdışında gerçekleştirilen müteahhitlik hizmetlerinin artmasından sonra, yeni bir ihtiyaç baş göstermiş ve TMB, yurtdışında yaptıkları işleri daha da geliştirmek için faal olan üye müteahhitlere fayda
sağlamak üzere kardeş bir kurumun kurulmasını gerçekleştirerek 1991
yılında uluslararası Müteahhitler Birliği - UMB'yi oluşturdu. UMB,
1992 yılından beri Avrupa Konut Yapımcıları ve İnşaatçıları BirliğiUEPC'nin 12. ve Avrupa Birliği dışındaki tek üyesidir. UMB aynı zamanda İslam ülkeleri Müteahhitler Federasyonu'nun üyesidir. UMB
2000 yılının Mart ayında Avrupa Uluslararası Müteahhitler Birliği
(EIC) ile bir işbirliği anlaşması imzaladı. UMB çeşitli kaynaklardan
yabancı ülkelerdeki eğilimler hakkında bilgi toplamakta ve üyelerine
en hızlı şekilde bilgilendirmektedir. UMB'nin 56 adet üyesi bulunmaktadır.
Uluslararası Alanda Türk Müteahhitliği
1980'li yıllarda Türk müteahhitleri eski Sovyetler Birliği pazarına
girmiş olup, Bağımsız Devletler Topluluğu'nun (BDT) oluşumundan
sonra önemli işler alınmıştır. 1990 sonrasında Türk müteahhitleri tarafından alınan inşaat projelerinin yarısından fazlası Rusya Federasyonu
ve diğer BDT ülkeleri kaynaklıdır. Aralık 1999 itibarı ile eski Sovyetler Birliği ülkelerinde UMB üyelerince gerçekleştirilen 538 sözleşmelerin toplamı 10.8 milyar Amerikan dolarıdır.
Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri de aynı dönemde gelişen yeni
pazarlardır. Günümüzde Türk müteahhitleri 4 kıtada 49 ülkede çalış388
maktadır. Son zamanlarda Pakistan, Filipinler, Tayland, Malezya ve
Endonezya'da bazı sözleşmeler kazanılmıştır. Yakın gelecekte potansiyel pazarlar ise diğer Asya ülkeleri, Doğu ve Güney Doğu Avrupa ülkeleri olarak görülmektedir. Dünya çapında Türk müteahhitleri tarafından gerçekleştirilen projelerin toplam bedeli 40 milyar Amerikan Doları olarak tahmin edilmektedir. Türk müteahhitleri piyasadaki en gelişmiş teknolojileri kullanmakta ve her çeşit kapsamlı inşaat ve altyapı projelerini inşa etmektedirler. Çalışma alanları; otoyollar, tüneller,
köprüler, barajlar, limanlar, havaalanları, rafineriler, boru hatları ve her
çeşit komplike inşaatlar gibi kapsamlı inşaat faaliyetlerini içermektedir.Coğrafi açıdan pek çok pazarın yakın olduğu Türkiye’de Türk müteahhitleri, 8 yıl içinde toplam proje değeri 11 milyar Amerikan Doları tutarında, 400 km.'si yapım aşamasında olan 1500 km.'lik otoyolu başarı ile inşa etmişlerdir. Bu projeler hem ulusal hem de uluslararası
fonlar tarafından finanse edilmiştir.
TMB Türkiye Müteahhitler Birliği
ve
Uluslararası Müteahhitler Birliği
Ahmet Mithat Efendi Sok 21, 06550, Çankaya/Ankara
Tel: (312) 4391712-13 Faks: (312) 4400253
http:// www.tca-uic.org.tr
[email protected]
389
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
İKV ne zaman kuruldu?
Ankara anlaşması ile Türkiye de Avrupa'daki siyasal barış ve ekonomik refaha yönelik bütünleşme hareketine katılmış oluyordu. Ekonomik, sosyal ve teknik pek çok sorunla karşılaşması muhtemel olan
Türkiye'nin Avrupa'daki gelişmeleri izlemesi ve Türkiye'deki kuruluşlara bilgi akımını sağlaması zorunluluğu ortaya çıkmıştı. Bu ihtiyaca cevap verebilmek amacıyla l965 yılında İstanbul Ticaret Odası Başkanı
Behçet Osmanağaçoğlu ve İstanbul Sanayi Odası Başkanı Fazıl Zobu
İktisadi Kalkınma Vakfını kurdular.
İKV’nin Kuruluş amacı nedir?
"Vakfın ana amacı, Türk anayasası temel ilkeleri ve Türkiye'nin imzaladığı uluslararası anlaşmalar çerçevesinde, Türkiye'nin ekonomik ve
sosyal kalkınmasına katkıda bulunmaktır. İKV ana amacına yönelik
olarak Türkiye'nin dış ülkelerle, ekonomik gruplaşmalarla ve özellikle
Avrupa Birliği ile ilişkilerinin gelişmesi için araştırmaların yapılması
ve yaptırılması; kamuoyunu aydınlatıcı seminer, konferans, panel ve
benzeri toplantılar düzenlenmesi, yayınlar, yurt içinde ve dışında kamu
ve özel kurumlarla işbirliği yapılması ve koordinasyonun sağlanması,
yurtdışına yönelik tanıtım çalışmalarını yürütmektedir.
Verilen hizmetler nelerdir?
Bilgi Temini; Gümrük Birliği'nin işleyişiyle ilgili olarak KOBİ’lerin sorularını yanıtlamakta ve sorunlarına çözüm üretmektedir. Türk firmalarının AB ülkelerine yaptıkları ihracatta karşılaştıkları spesifik sorunlarını tespit etmekte ve bu sorunların "Türkiye-AB Gümrük Birliği
Ortak Komitesi" toplantılarında görüşülmesini sağlamaktadır.
İşbirliği Programları; AB'nin KOBİ'lere yönelik işbirliği programı
olan Europartenariat'ın Türkiye'deki organizasyonu ile aynı sistem çerçevesinde Medpartenariat programının Türkiye organizasyonunu yürütmektedir.
Eğitim programları; AB, Tek Pazar ve Gümrük Birliği alanlarında
işletmelere düzenli bilgi akışını sağlayan birimlerin ilgili konularda
390
eğitimini gerçekleştiren "Bilgi Ağı Projesi"nde, küçük ve orta ölçekli
firmalara bilgi ulaştıracak dağıtım birimlerindeki personelin yurt içi ve
yurt dışı eğitim programları aracılığı ile AB ve Gümrük Birliği alanındaki eğitimi gerçekleştirilmektedir.
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
Rumeli Caddesi No. 85/7 80220 Osmanbey/İstanbul
Tel : (2l2) 230 76 37-233 94 37 Faks: (2l2) 247 75 87
http://www.ikv.org.tr
[email protected]
İKV Brüksel Ofisi
Avenue Franklin Roosvelt 148/A ; 100 Bruxelles/Belgigue
Tel:00 32 2 646 40 40 Faks: 00 32 2 646 95 38
[email protected]
391
MEKSA
MEKSA (Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme) Vakfı,
Türkiye'de meslek eğitiminin gelişimine katkıda bulunmak ve küçük
sanayiye destek olmak amacıyla, 1985 yılında kurulmuştur. Berlin Kalkınma ve İşbirliği Kurumu inisiyatifi ile kamu yararına kurulan Vakıf,
mesleki eğitimle ilgili tüm tarafları Yönetim Kurulu çatısı altında toplamıştır. Sivil toplum kuruluşlarının mesleki eğitim sistemi içerisinde
daha fazla yer almalarına yönelik çalışmalar yürüten MEKSA Vakfı, bu
çerçevede pilot projeler uygulamaktadır.
Genellikle yabancı kaynaklı kalkınma fonlarından finanse edilen
eğitim projeleri, uygulandığı bölgelerde ve sektörlerde faaliyet gösteren kurum ve kuruluşların, eğitim sorumluluğunu paylaşmalarını ve giderek üstlenmelerini hedeflemektedir.
Farklı hedef gruplara yönelik kurslar biçiminde organize edilen
projeler dışında MEKSA Vakfı, Türkiye'de mesleki eğitim sisteminin
geliştirilmesine yönelik kapsamlı projelerde de aktif rol almaktadır.
Proje çalışmaları sırasında MEKSA Vakfı, alanında uzman eğitmenler tarafından hazırlanmış mesleki kitapların yayınlanmasına da destek
vermiştir. Düzenlenen mesleki eğitimlerin dünyadaki gelişmelere paralel olması amacıyla, yabancı yayınevleri ile iletişim kurulmuş ve çeşitli mesleki yayınların Türkçe basımları konusunda anlaşmalar yapılmıştır.
Çırak Öğrencilere Yönelik Programlar
MEKSA Vakfı, çalışma ilkeleri 3308 sayılı "Çıraklık ve Meslek Eğitimi Yasası" tarafından belirlenmiş çırak statüsündeki öğrencilere yönelik eğitimler sunmaktadır. Öğrenciler, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı
Çırak Eğitim Merkezleri'nde teorik, çalıştıkları işletmelerde de pratik
eğitimlerini almaktadırlar. MEKSA Vakfı ise İşletmelerüstü Eğitim
Merkezleri'nde, alanında uzman eğitmenlerle çırak öğrencilerin pratik
eğitimlerine destek vermekte Federal Almanya'da uygulanan İkili
Mesleki Eğitim Modeli, Türkiye'ye uyarlanarak edilerek başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.
Çeşitli Avrupa ülkelerinde benzerleri uygulanan bu sisteme yeni bir
yorum getiren MEKSA Vakfı, öğrencilerin pratik eğitimlerini profes392
yonel eğiticilerden almalarını sağlayarak, öğrenmeyi kolaylaştırmayı
ve işletmedeki verimi artırmayı hedeflemektedir.
Uzun süreli eğitimlerin yanısıra, çalışmakta olanların mesleki becerileri geliştirmeye ya da çalışma yaşamına atılmak isteyenlerin meslek
edinmelerine yönelik kısa süreli kurslar da düzenlenmektedir:
MESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİİ DESTEKLEME VAKFI
Üsküp Caddesi 24/9Çankaya 06680 Ankara
Tel: (312) 468 15 25 Faks: (312) 468 58 97
http://www.meksa.org.tr
[email protected]
393
TOSYÖV Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest
Meslek Mensupları ve Yöneticileri Vakfı
TOSYÖV'ün amacı nedir?
1989 yılında kurulan ve halen 3500 kayıtlı üyesi bulunan TOSYÖV'ün amacı KOBİ'lere sağlıklı bir yapı, adil bir teşvik sistemi, yeterli finansman kaynakları, uygun yatırım imkanları, gelişmiş teknoloji ürünü makine ve teçhizat, kaliteli eğitim ve danışmanlık hizmetleri,
sağlıklı ana - yan sanayi ilişkisinin temini için araştırmalar yapmak,
ömürler üretmek, kamu oyunu bilgilendirmek ve KOBİ'ler için yaygın
bir kurumsal ağ oluşturmaktır.
Merkezi Ankara'da bulunan Vakfın 32 ilde desteklenen derneği ve
şubelere hizmet vermektedir.
TOSYÖV'ün faaliyetleri nelerdir?
TOSYÖV Ekonomik İşbirliği Borsası KOBİ'lerin ulusal ve uluslararası düzeyde işbirliği kurabilmesi için WASME, EMSU, OTO vb.
uluslararası kuruluşların ve KOSGEB'in bilgi bankalarından yararlanmaktadır.
KOBİ'lerin teknolojik, finansman ve pazarlama konularındaki danışmanlık ihtiyacının karşılanması amacıyla Hollanda'nın NMCP, Fransa'nın ECTI, Almanya'nın SES Emekli Uzmanlar Kuruluşları ile işbirliği yapılmaktadır.
Ayrıca KOBİ Danışmanlık ve Yönetim Hizmetleri Projesi kapsamında 80'i aşkın danışmandan oluşan bir danışman havuzu bulunan
TOSYÖV KOBİ'lere eğitim ve danışmanlık hizmeti sunmaktadır.
60.000 KOBİ'ye dağıtımı yapılan Girişim gazetesi başta olmak üzere
yayınladığı kitap, seri kitap, broşür ve dergilerle KOBİ'lerin bilgilenmesi ve bilinçlenmesine katkıda bulunan TOSYÖV, TBMM KOBİ Çalışma Grubunda da KOBİ'lerin sorunlarının çözümüne yönelik mevzuatın hazırlanması ve kanunlaşması için çalışmalar yürütmektedir.
TOSYÖV, KOBİ'lerin kredi kullanımında karşılaştıkları teminat
gösterme sorununun çözümü amacıyla faaliyet gösteren KGF AŞ'nin
ortağıdır.
TOSYÖV
Uğur Mumcu Sokak No. 17/6 06700 G.O.P/Ankara
Tel: (3l2) 447 88 81- 2-3
Faks: (3l2) 447 40 60
http://www.tosyov.org.tr
[email protected]
394
ÇEVKO VAKFI
Avrupa Birliği Üyeleri ve ÇEVKO'nun geri dönüşüm programlarına esas olan temel ilkeler nelerdir?
• Sorumluluklar paylaşılmalıdır.
• Atık yönetimi entegre hale getirilmelidir.
• Yöntemler çervesel açıdan etkili olmalıdır.
• Tüm sistem ekonomik açıdan verimli olmalıdır.
• Ticari engellemelerden kaçınılmalıdır.
• İkincil hammadde için pazar teşkil edilmelidir.
ÇEVKO'nun amaçları nelerdir?
• Geri kazanım için, sağlıklı ve sürdürülebilir bir atık yönetimi sisteminin geliştirilmesine yardımcı olmak,
• Kullanılmış ambalajların yeniden değerlendirilmesine yönelik çalışmalara Kamu Yönetimi, Yerel Yönetimler ile endüstri ve geniş
tüketici kesimlerinin katılımını sağlamak
• Entegre bir atık yönetimi sisteminin geliştirmesi için bilimsel çalışmalar yapmak.
• Bu amaçla,uluslararası kurum ve kuruluşlarla işbirliğini gerçekleştirmek ve bu bilgileri tüm ilgili kesimlerle paylaşmak.
• Kullanılmış ambalajların ayrı toplatılması ve değerlendirilmesine
yönelik çalışmalarda, tüketici duyarlılığını geliştirecek eğitici ve
tanıtıcı faaliyetler yapmak.
• Ambalaj, kullanılmış ambalaj ve çevre ilişkileri konusunda, endüstrinin ortak fikir yapısını oluşturmak,
• Üye kuruluşlar arasında ortak görüş ve kordinasyon sağlamak,
• Türkiye'de geri kazanma ve değerlendirme konusuyla belirlenecek hukuksal yapının Avrupa Birliği yapısına uyum sağlaması için
çalışmak ve öneriler geliştirmek,
• Uluslararası ticarette önemi giderek artan "çevreye duyarlı yatırımlar ve kanunlar" konusunda entegrasyon rehberliği yapmak.
ÇEVKO'nun faaliyetleri nelerdir?
1991 yılında kurulan ÇEVKO, kullanılmış ambalajların değerlendirilmesi, ekonomik ve kalıcı bir geri dönüşüm sisteminin yerleşmesi
için, aşağıda belirtilen faaliyetleri sürdürmektedir.
395
Ana, ilk ve orta okullar düzeyinde ambalaj ve çevre ilişkisinin anlatıldığı, geri dönüşümün, hammadde ve enerjiden tasarruf olduğu bilincine yönelik eğitim çalışmaları yapılmaktadır.
"Entegre Geri Dönüşüm Sistemi"nin temeleni oluşturmak üzere
yerel yönetimlerle işbirliği yapmak, kullanılmış ambalajların kaynağında ayrı toplanması, sınıflandırılması ve değerlendirilmesi çalışmalarına
destek olunmaktadır.
ÇEVKO’nun Bilimsel ve teknolojik çalışmalar
• Geri dönüşüm ve geri dönüşüm sistemleri için etüdler,
• Hukuksal yapının doğru geri dönüşüm sisteminin kurulmasını sağlayacak yönde geliştirilmesi.
• Bilgi iletişimi amacıyla uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapılması.
ÇEVKO ile ilgili sektörler hangileridir?
• Ambalaj üreticileri ve ithalatçıları
• Ambalajlı ürün üreticileri
• Geri kazanım ve geri dönüşüm kuruluşları
• Ambalajlı ürün dağıtım zincirindeki kuruluşlar
ÇEVKO
Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı
Cenap Şahabettin Sok. No:94 Koşuyolu Kadıköy/İstanbul
Tel: (2l6) 428 78 90-64 Faks: (2l6) 4287895
http://www.cevko.org.tr
[email protected]
396
KALDER - KALİTE DERNEĞİ
KALDER ne zaman kuruldu?
Çağdaş kalite felsefesinin ülkemizde etkinlik kazanması ve yaygınlaştırılması amacıyla 1991 kurulmuştur.
KALDER'in vizyonu nedir?
İş mükemmelliği konusunda örnek ve önder olarak ülkemizin gelişme politika ve stratejilerinde önemli bir kuruluş olmaktır.
KALDER'in misyonu nedir?
• Kalite konusunda bilgi birikimini artırmak ve uzmanlığı geliştirmek.
• En iyi uygulamaları öğrenmek ve paylaşmak.
• Ülkenin rekabet gücünü artırmak.
• Organizasyonları toplumsal sorumluluk konusunda bilinçlendirmek.
• İş yaşamındaki uyuma ve kurumsal dayanışmaya katkıda bulunmak.
KALDER'in stratejisi nedir?
• Sosyal amaçlı kuruluşlarla, üyesi olan şirketlerle ve yönetim konusunda uzman kişi ve kuruluşlarla işbirliği,
• Toplam Kalite Yönetimi'nin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması,
• Kalder'in yönetim sisteminin geliştirilmesi,
• Güçbirliği ve tanıtımın en yüksek düzeyde tutulabilmesi için iletişimin etkinliğinin artırılması.
KALDER'in faaliyetleri nelerdir?
Kalder, uzmanlık grupları ve çalışma komiteleri aracılığıyla misyonunu gerçekleştirmek için aşağıdaki etkinlikleri yürütür.
• Ankara-İzmir ve çeşitli illerde şube çalışmaları; Önce Kalite Dergisi, Aylık Bülten, kitap, video vb. görsel ve işitsel yayınlar
• Eğitim programları
• TÜSİAD-KALDER Ulusal Kalite Ödülü
• TÜSİAD KALDER-Ulusal Kalite Kongresi
397
• Uluslararası kalite kurum ve kuruluşlarının etkinliklerinin izlenmesi bilgi ve deneyim değişiminin sağlanması, ulusal kuruluşların
kalite etkinliklerinin desteklenmesi.
• Kuruluşlardaki takım çalışmalarının incelenmesi ve başarılı geliştirme, iyileştirme metodlarının saptanması
• Ülke kültür ve koşullarına uygun bir Reengineering modelinin geliştirilmesi
• Metroloji ve kalibrasyon konularında bilgi birikiminin yaygınlaştırılması.
• Bilimsel yollarla çevre bilincinin tüm kuruluşlara yayılması
• Kalite maliyeti bilincinin ve uygulamalarının yerleştirilmesi
• "Benchmarking" kavramının yaygınlaştırılması
• Panel, Kalite Sohbetleri vs. sosyal etkinliklerle kalite dostlarının
bir araya getirilip bilgi ve tecrübe birikimlerinin paylaşılması
• Kalite Kütüphanesi oluşturulması
KALDER
Bağdat Caddesi No. 449/4 Suadiye 8l070 İstanbul
Tel: (2l6) 4ll 00 34 Faks: (2l6) 4ll 00 36
http://www.kalder.org.tr
[email protected]
398
BİTAV
Bilimsel ve Teknik Araştırma Vakfı
BİTAV TÜBİTAK ve bağlı kuruluşlarının programlarını gerçekleştirmesini stratejilerini uygulamalarını ve amaçlarına ulaşmalarını sağlamak üzere her türlü desteği vererek var olan bilimsel ve teknolojik alt
yapının geliştirilmesi için TÜBİTAK'a destek vererek veya özel girişimcilerin etkin katılımını gerçekleştirerek şirketleri vasıtasıyla çalışma
yapar.
Vakıf iletişim teknolojisinin yaygın kullanımını sağlamak üzere ticari işletmeler kurar veya TÜBİTAK'a destek vererek bilimsel araştırmaların endüstride kullanılmasını, teknolojik yeniliklerin hızla uygulanabilmesi için TÜBİTAK ile Yüksek Öğrenim Kurumları ve Türk Sanayii arasındaki ilişkiyi ve iletişimi sağlar.
Ayrıca Bilimsel ve Teknolojik bulguların toplumda yayılmasını sağlamak üzere tanıtım, eğitim ve yayın faaliyetlerini destekler ve oluşturacağı fonlarla bilimsel çalışmalara ve bilim adamlarına destek verir.
BİTAV ulusal ve uluslararası nitelikli bilimsel toplantıların düzenlenmesine destek vermektedir.
BİLİMSEL VE TEKNİK ARAŞTIRMA VAKFI
Atatürk Bulvarı No:221 Kavaklıdere / Ankara
Tel: (312) 4277588
Faks: (312) 4272672
http://www.bitav.org.tr
: [email protected]
399
400
İLGİLİ ADRESLER
401
402
KOSGEB HİZMET BİRİMLERİ
KOSGEB BÖLGESEL
KALKINMA ENSTİTÜSÜ
Abdülhak Hamid Cad. No:866
06470 Altmışevler / ANKARA
Tel : (312) 368 95 06
368 95 08-09
Fax : (312) 368 22 25
[email protected]
KOSGEB PAZAR
ARAŞTIRMA VE İHRACATI
GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ
Abdulhak Hamid Cad.No: 866
Altmışevler Mamak/ ANKARA
Tel : (312) 370 43 50 (3 Hat)
Fax : (312) 370 43 54
[email protected]
KOSGEB GİRİŞİMCİLİĞİ
GELİŞTİRME ENSTİTÜSÜ
Abdülhak Hamid Cad. No:866
06470 Altmışevler / ANKARA
Tel : (312) 368 95 00-01-02
Fax : (312) 368 99 73
[email protected]
KOSGEB ADANA KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Yeşiloba Mahallesi Sanayi
Sitesi 1150/58 Sokak 34.Blok
No:28 01110 Seyhan/ADANA
[email protected]
KOSGEB ANKARA OSTİM
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
Cevat Dündar Cad. No:156
06370 Ostim / ANKARA
Tel : (312) 354 25 02 - 354 15 86
(312) 354 16 31
Fax : (312) 354 54 85
[email protected]
ANKARA ODTÜ
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
O.D.T.Ü. Kampüsü 06531
ANKARA
Tel : (312) 210 13 00 (6 Hat)
Fax : (312) 210 13 09
[email protected]
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
A.Ü.Ziraat Fakültesi Kampüsü
06110 Dışkapı/ANKARA
Tel : (312) 360 45 06
Fax : (312) 360 59 35
[email protected]
KOSGEB ANKARA SİNCAN
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
Ankara Organize Sanayi Bölgesi
Sincan Dökümcüler Sitesi 7.Sk.
06935 Sincan/ANKARA
Tel : (312) 267 02 85 (3 Hat)
Fax : (312) 267 02 88
[email protected]
KOSGEB ANKARA SİTELER
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
Samsun Devlet Yolu 1. Cad. 88/1
Demirciler Sitesi
06160 Siteler / ANKARA
Tel : (312) 351 51 37 – 353 71 53
Fax : (312) 351 15 19
[email protected]
KOSGEB AYDIN KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Aydın Denizli Karayolu Üzeri
Esnaf Odaları Birlik Başkanlığı
Binası Zemin Katı
AYDIN
Tel : (256) 231 12 80-82
Fax : (256) 231 12 81
[email protected]
KOSGEB BARTIN KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Kırtepe Mah.Hamam Sok.No:24
BARTIN
Tel : (378) 228 20 81
Fax : (378) 228 23 10
[email protected]
KOSGEB BURSA KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
İnönü cad. Yuvam İşhanı
No.113 Kat:5
16149 BURSA
Tel : (224) 271 65 61(3 Hat)
Fax : (224)271 65 64
[email protected]
KOSGEB ÇORUM KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Sanayi Bölgesi Sosyal Tesisleri
KOSGEB Binası
19200 ÇORUM
Tel : (364) 254 97 17-21-22
Fax : (364) 254 97 16
[email protected]
KOSGEB DENİZLİ KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Sümer Mah. İş ve İşçi Bulma
Kurumu Zemin Kat No:38
DENİZLİ
Tel : (258) 268 37 51 - 251 42 88
Fax : (258) 268 61 24
[email protected]
KOSGEB ESKİŞEHİR KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Sanayi Odası Organize Sanayi
Bölgesi 5.Cad. 26110
ESKİŞEHİR
Tel : (222) 236 06 63 - 64
Fax : (222) 236 06 65
[email protected]
403
KOSGEB ERZURUM KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Organize Sanayi Bölgesi Yönetim
Cad.
25090 ERZURUM
Tel : (442) 327 32 14-15
Fax : (442) 327 09 65
[email protected]
KOSGEB GAZİANTEP
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
Küçük Sanayi Sitesi Anafartalar
Bulvarı P.K. 4 27110 Şehitkamil
GAZİANTEP
Tel : (342) 235 01 14 (4 Hat)
Fax : (342) 235 18 55
[email protected]
KOSGEB GEBZE KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Şekerpınar Mevkii TOSB İçi
Honda Fabrikası Karşısı
41400 Gebze / KOCAELİ
Tel : (262) 658 87 94
Fax : (262) 658 87 94
[email protected]
GEBZE YTE-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
KOSGEB-Tekmer Binası Gebze
İleri Teknoloji Enstitüsü Çayırova
Kampüsü Gebze / KOCAELİ
Tel : (262) 654 27 05-09
Fax : (262) 654 26 53
[email protected]
KOSGEB İSTANBUL (DSS)
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
İkitelli Organize Sanayi Bölgesi
ESKOP Sanayi Sitesi
İkitelli/İSTANBUL
Tel : (212) 671 10 22 (5 Hat)
Fax : (212) 671 10 28
[email protected]
KOSGEB İSTANBUL (İMES)
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
İMES Sanayi Sitesi 308. Sk. C Blok
No:46 Y.Dudullu
81230 İSTANBUL
Tel : (216) 313 05 43 - 313 10 91
Fax : (216) 364 81 54
[email protected]
İSTANBUL İTÜ-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
KOSGEB Binası İ.T.Ü. Ayazağa
Kampüsü 80626
Maslak/İSTANBUL
Tel : (212) 285 05 00 (6 Hat)
Fax : (212) 285 68 09
[email protected]
İSTANBUL B.Ü.-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
Boğaziçi Üniversitesi Kuzey
Kampüsü B Kapısı Bebek Yolu
Sk. 80815 Hisarüstü/İSTANBUL
Tel : (212) 287 45 86(pbx)
Fax : (212) 287 45 93
[email protected]
İSTANBUL Y.T.Ü.-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
80750 Yıldız Beşiktaş
İSTANBUL
Tel : (212) 236 43 31-32
236 38 83
Fax : (212) 236 43 30
[email protected]
İSO-İÜ AVCILAR KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
İstanbul Üniversitesi Öğrenci
Kültür Merkezi 34850
Avcılar/İSTANBUL
Tel: (212) 421 00 99-421 24 07
Fax: (212) 421 24 18
[email protected]
KOSGEB İZMİR KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Atatürk OSB 10013 Sk.
35477 Çiğli-İZMİR
Tel : (232) 376 73 27-28
Fax : (232) 376 73 29
[email protected]
KOSGEB K.MARAŞ KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Trabzon Cad. Ticaret Borsası
Binası Giriş Kat
46100 KAHRAMANMARAŞ
Tel : (344) 223 39 18-225 70 45
Fax : (344) 225 31 07
[email protected]
KOSGEB KAYSERİ KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Yeni Sanayi Celalettin Cad. No:54
38060 Kocasinan
KAYSERİ
Tel : (352) 331 71 55 - 56
332 43 99
Fax : (352) 331 71 57
[email protected]
KAYSERİ E.Ü.-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
Erciyes Üniversitesi Kampüsü
KAYSERİ
Tel : (352) 437 12 30
437 12 33
437 12 57
Fax : (352) 437 61 44
[email protected]
KOSGEB KONYA KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
BÜSAN Sanayi Sitesi
Ankara Yolu Üzeri 6. Km
42300 KONYA
Tel : (332) 345 06 03 (pbx)
Fax : (332) 345 06 10
[email protected]
404
KOSGEB MALATYA KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZSAN San. Sitesi Sosyal Tesisler
P.K.256
44100 MALATYA
Tel : (422) 238 02 66 - 238 08 46
Fax : (422) 238 12 54
[email protected]
KOSGEB MERSİN KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Küçük Sanayi Sitesi
İdari Binası Kat.1
MERSİN
Tel : (324) 235 12 25
Fax : (324) 235 12 04
MERSİ[email protected]
KOSGEB NEVŞEHİR KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Lale K.S.S. Hizmet Blokları No:4
50200 NEVŞEHİR
KOSGEB SAMSUN KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Organize Sanayi Bölgesi
Sosyal Tesis Alanı
Kutlukent/SAMSUN
Tel : (362) 266 97 14-15
Fax : (362) 266 97 13
[email protected]
KOSGEB SİNOP KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Küçük Sanayi Sitesi İdare Binası
Kat. 3 Ordu Köyü
SİNOP
Tel : (368) 271 46 92
Fax : (368) 271 48 48
[email protected]
KOSGEB ŞANLIURFA KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Organize Sanayi Bölgesi 1.Cad. P.K.
111 63000
ŞANLIURFA
Tel : (414) 369 16 28
369 16 29
Fax : (414) 369 16 14
[email protected]
KOSGEB TRABZON KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Fatih Küçük Sanayi Sitesi Sosyal
Hizmet Binası Kat:3 61100
Değirmendere/TRABZON
Tel : (462) 325 70 07-08
Fax : (462) 325 57 80
[email protected]
TRABZON KTÜ-KOSGEB
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME
MERKEZ MÜDÜRLÜĞÜ
Karadeniz Teknik Üniversitesi
Mimarlık Bölümü Zemin Kat
61080 TRABZON
Tel : (462) 325 94 20-21
Fax : (462) 325 94 19
[email protected]
KOSGEB VAN KÜGEM
MÜDÜRLÜĞÜ
Cumhuriyet Cad. Demirciler Sk.
Ticaret ve Sanayi Odası Binası Kat:1
VAN
Tel : (432) 214 21 57
Fax : (432) 214 58 53
[email protected]
KOSGEB ZONGULDAK
KÜGEM MÜDÜRLÜĞÜ
Devrek Cad. Çaydamar Mah.
67020 Çaydamar/ ZONGULDAK
Tel : (372) 253 36 48
Fax : (372) 253 67 49
[email protected]
KOSGEB DİYARBAKIR
TEMSİLCİLİĞİ
Ticaret ve Sanayi Odası Ali Emir
Cad. Ticaret Merkezi Kat. 3
DİYARBAKIR
Tel : (412) 228 17 18-19
Fax : (412) 224 45 12
[email protected]
KOSGEB İSKENDERUN
TEMSİLCİLİĞİ
Ziya Gökalp Cad.No:2
İSKENDERUN
Tel: (326) 614 52 25 (3 Hat)
Fax: (326) 617 10 17
KOSGEB AB İRTİBAT BÜROSU
Europen Economy House
4, Rue 3, De Lalaing, bte12,
B-1040
Bruxelles/BELGIUM
Tel : 32-2-285 40 20
Fax: 32-2-230 36 85
[email protected]
405
Tel : (384) 212 86 01
Fax : (384) 213 86 72
[email protected]
WEB ADRESLERİ
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
KAMU KURUM , KURULUŞLARI
T.C. BAŞBAKANLIK
ÇALIŞMA BAKANLIĞI
ÇEVRE BAKANLIĞI
DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI
MALİYE BAKANLIĞI
SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI
YARGITAY
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI
AB GENEL SEKRETERLİĞİ
BAĞ-KUR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
DEVLET İSTATİSTİK ENSTİTÜSÜ
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER KURULU
EXİMBANK
GAP İDARESİ BAŞKANLIĞI
HALK BANKASI
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI
İŞ KURUMU
KOSGEB
REKABET KURUMU
SERMAYE PİYASASI KURULU
SOSYAL SİGORTALAR KURUMU
T.C. MERKEZ BANKASI
TÜRK AKREDİTASYON KURUMU
TÜRK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI
TÜRK PATENT ENSTİTÜSÜ
TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ
TÜRKİYE BİLİMSEL ARAŞTIRMA KURUMU
TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş.
YÜKSEK ÖĞRETİM KURUMU
BAĞKUR İSTANBUL İL MÜDÜRLÜĞÜ
İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ
İSTANBUL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ
İSTANBUL VALİLİĞİ
ARSA OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BASIN YAYIN VE ENFORMASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BAŞBAKANLIK DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI
BAŞBAKANLIK TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI
BAŞBAKANLIK YÜKSEK DENETLEME KURULU
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ESİM TEST HİZMETLERİ A.Ş.
İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
MESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİ DESTEKLEME VAKFI
406
WEB ADRESİ
www.basbakanlik.gov.tr
www.calisma.gov.tr
www.cevre.gov.tr
www.mfa.gov.tr
www.maliye.gov.tr
www.sanayi.gov.tr
www.yargitay.gov.tr
www.foreigntrade.gov.tr
www.treasury.gov.tr
www.abgs.gov.tr
www.bagkur.gov.tr
www.die.gov.tr
www.dpt.gov.tr
www.tobb.org.tr
www.deik.org.tr
www.eximbank.gov.tr
www.gap.gov.tr
www.halkbank.gov.tr
www.imkb.gov.tr
www.iskur.gov.tr
www.kosgeb.gov.tr
www.rekabet.gov.tr
www.spk.gov.tr
www.ssk.gov.tr
www.tcmb.gov.tr
www.turkak.org.tr
www.tika.gov.tr
www.turkpatent.gov.tr
www.tse.org.tr
www.tubitak.gov.tr
www.tedas.gov.tr
www.yok.gov.tr
www.bagkur.gov.tr
www.ibb.gov.tr
www.istanbul-meb.gov.tr
www.istanbul.gov.tr
www.arsaofisi.gov.tr
www.byegm.gov.tr
www.basbakanlik-dpb.gov.tr
www.tapu.gov.tr
www.toki.gov.tr
www.ydk.gov.tr
www.esam.org.tr
www.esim.com.tr
www.igeme.org.tr
www.ikv.org.tr
www.meksa.org.tr
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR, ORGANİZASYONLAR
MİLLİ PRODUKTİVİTE MERKEZİ
TESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİ
TÜM TÜKETİCİLERİ KORUMA DERNEĞİ
TÜRK DIŞ TİCARET VAKFI
TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
TÜRKİYE EKONOMİK VE SOSYAL ETÜDLER VAKFI
TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
TÜRKİYE ORTA ÖLÇEKLİ SAN. VE YÖNETİCİLER VAKFI
TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI
ASYA KALKINMA BANKASI
AVRUPA BİRLİĞİ
AVRUPA KALİTE ÖRGÜTÜ
AVRUPA KOMİSYONU
AVRUPA SERBEST TİCARET BİRLİĞİ
AVRUPA YATIRIM BANKASI
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KALKINMA TEŞKİLATI
DÜNYA BANKASI
DÜNYA İHRACATI GELİŞTİRME BÖLGELERİ BİRLİĞİ
DÜNYA TİCARET ORGANİZASYONU
EBRD-AVRUPA İMAR VE KALKINMA BANKASI
EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI
İSLAM KALKINMA BANKASI
İSTANBUL DEFTERDARLIĞI
İSTANBUL DÜNYA TİCARET MERKEZİ A.Ş.
TÜRKİYE TURİNG OTOMOBİL KURUMU
TEKEL
TÜYAP TÜM FUARCILIK YAPIM A.Ş.
ANADOLU AJANSI
BORU HATLARI İLE PETROL TAŞIMA A.Ş.
DEVLET SU İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MERKEZİ
ELEKTRİK İŞLERİ ETÜT İDARESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ETİ HOLDİNG A.Ş.
İHRACATI GELİŞTİRME ETÜD MERKEZİ
KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KÖY HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
KÜTÜPHANELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MADEN TETKİK VE ARAMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MAKİNE VE KİMYA ENDÜSTRİSİ KURUMU
MİLLİ KÜTÜPHANE
MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ
ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZELLEŞTİRME İDARESİ BAŞKANLIĞI
PETROL İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
POSTA VE TELGRAF TEŞKİLATI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
SAVUNMA SANAYİ MÜSTEŞARLIĞI
SERMAYE PİYASASI KURULU
SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TARIM İŞLETMELERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
407
WEB ADRESİ
www.mpm.org.tr
www.tmd-tr.com
www.ttkd.org.tr
www.tdv.tr
www.tmmob.org.tr
www.barobirlik.org.tr
www.tesev.org.tr
www.tesk.org.tr
www.tosyov.org.tr
www.ttgv.org.tr
www.adb.org
www.europa.eu.int
www.eoq.org
www.coe.fr
www.efta.int
www.eib.org
www.un.org
www.unido.org
www.worldbank.org
www.wepza.org
www.wto.org
www.ebdr.com
www.oecd.org
www.isdb.org
www.ist-def.gov.tr
www.wtcistanbul.com
www.turing.org.tr
www.tekel.gov.tr
www.tuyap.com.tr
www.anaduluajansi.com.tr
www.botas.gov.tr
www.dsi.gov.tr
www.esam.org.tr
www.eie.gov.tr
www.etiholding.gov.tr
www.igeme.org.tr
www.kgm.gov.tr
www.khgm.gov.tr
www.kutuphanelergm.gov.tr
www.mta.gov.tr
www.mkek.gov.tr
www.mkutup.gov.tr
www.mpm.org.tr
www.ogm.gov.tr
www.oib.gov.tr
www.pigm.gov.tr
www.ptt.gov.tr
www.ssm.gov.tr
www.spk.gov.tr
www.foreigntrade.gov.tr/sb.htm
www.tigem.gov.tr
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
ULUSLAR ARASI KURULUŞLAR, ORGANİZASYONLAR
TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ
EMEKLİ SANDIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE DEMİR VE ÇELİK İŞLETMELERİ
TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIMI A.Ş.
TÜRKİYE ELEKTRİK ÜRETİM VE İLETİM A.Ş.
TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI
TÜRKİYE TARIM KREDİ KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİ
DERNEKLER
ADANA GENÇ İŞADAMLARI DERNEĞİ
AMBALAJ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
ANTALYA SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ
ASANSÖR VE YÜRÜYEN MERDİVEN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
AYAKKABI YAN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
BURSA SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ
EGE GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
EGE GİYİM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
EV TEKSTİLCİLERİ DERNEĞİ
FAKTORİNG DERNEĞİ
FİNANSAL KİRALAMA DERNEĞİ
FRANCHISING DERNEĞİ
FUAR YAPIMCILARI DERNEĞİ
GAZİANTEP GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
GEMLİK SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ
GENÇ YÖNETİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
GÜMRÜK KONTROLÖRLERİ DERNEĞİ
İNŞAAT MALZEMESİ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
İSTANBUL GÜMRÜK KOMİSYONCULARI DERNEĞİ
İSTANBUL NAKIŞ SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
İŞ HAYATI DAYANIŞMA DERNEĞİ
İZMİT GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
KALDER KALİTE DERNEĞİ
KONFEKSİYON YAN SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
KOZMETİK ARAŞTIRMACILARI DERNEĞİ
MALİYE GELİRLER KONTROLÖRLERİ DERNEĞİ
MALİYE HESAP UZMANLARI DERNEĞİ
MÜSTAKİL SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
OFİS MOBİLYALARI SANAYİCİ VE İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
OLUKLU MUKAVVA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
OTOMOTİV SANAYİ DERNEĞİ
OTOMOTİV YETKİLİ SATICILARI DERNEĞİ
ÖZEL OKULLAR DERNEĞİ
PAZARLAMA VE KAMUOYU ARAŞTIRMACILARI DERNEĞİ
PERSONEL YÖNETİMİ DERNEĞİ
PROMOSYON ÜR. İMALATÇILARI VE SATICILARI DERNEĞİ
REKLAMCILAR DERNEĞİ
SAVUNMA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TAKIM TEZGAHLARI İŞ ADAMLARI DAYANIŞMA DERNEĞİ
TAŞIT ARAÇLARI PARÇA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TESCİLLİ MARKALAR DERNEĞİ
TRİKO SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
408
WEB ADRESİ
www.tmo.gov.tr
www.emekli.gov.tr
www.tdci.gov.tr
www.tedas.gov.tr
www.teas.gov.tr
www.tki.gov.tr
www.tpao.gov.tr
www.tarimkredi.org.tr
www.agiad.org
www.ambalaj.org.tr
www.ansiad.org.tr
www.aysad.org.tr
www.aysad.com
www.busiad.org.tr
www.egiad.org.tr
www.egsd.org.tr
www.turkiyeevteksder.com
www.faktoringdernegi.org.tr
www.fider.org.tr
www.ufrad.org.tr
www.fydfair.org
www.gagiad.org.tr
www.gemsiad.org.tr
www.gyiad.org
www.gumrukkontrolor.org.tr
www.yem.net/imsad
www.igmd.org
www.insad.org.tr
www.ishat.org.tr
www.izgiad.org
www.kalder.org
www.kysd.org.tr
www.tukad.com
www.gkd.org.tr
www.hud.org.tr
www.musiad.org.tr
www.omsiad.org.tr
www.omud.org.tr
www.osd.org.tr
www.oyder-tr.com
www.ozelokullardernegi.org.tr
www.arastirmacilar.org
www.peryon.cjb.net
www.promoturk.org
www.rd.org.tr
www.sasad.org.tr
www.tiad.org
www.taysad.org.tr
www.tmd-tr.com
www.trisad.org
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
TÜKETİCİLER DERNEĞİ
TÜKETİCİYİ KORUMA DERNEĞİ
TÜM TÜKETİCİ KORUMAVE DAYANIŞMATÜKETİM KOOPERATİFİ
TÜRK AMERİKAN İŞADAMLARI DERNEĞİ
TÜRK ELEKTRONİK SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRK KÜTÜPHANECİLERİ DERNEĞİ
TÜRK TESİSAT MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE ALÜMİNYUM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE BİLİŞİM DERNEĞİ
TÜRKİYE DERİ KONFEKSİYONCULARI DERNEĞİ
TÜRKİYE DÖKÜM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE GENÇ İŞ ADAMLARI DERNEĞİ
TÜRKİYE GİYİM SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE KİMYA SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE TEKSTİL TERBİYE SANAYİCİLERİ DERNEĞİ
TÜRKİYE TURİZM YATIRIMCILARI DERNEĞİ
TÜRKİYE YEM SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ DERNEĞİ
ULUSAL SANAYİCİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ
ULUSLAR ARASI NAKLİYECİLER DERNEĞİ
ÜNİVERSİTE VE ARAŞTIRMA KÜTÜPHANECİLERİ DERNEĞİ
YABANCI SERMAYE DERNEĞİ
VAKIFLAR
WEB ADRESİ
www.tuder.net
www.tuketicikoruma.org
www.ttkd.org.tr
www.amcham.org.tr
www.tesid.org.tr
www.kutuphaneci.org.tr
www.ttmd.org.tr
www.talsad.org
www.tbd.org.tr
www.come.to/dericonder
www.tudoksad.org.tr
www.tugiad.org.tr
www.tgsd.org.tr
www.tksd.org.tr
www.medyatext.com/ttsd
www.ttyd.org.tr
www.turkiyeyembir.org.tr
www.usiad.org.tr
www.und.org.tr
www.unak.org.tr
www.yased.org.tr
AVRUPAASYATÜRKEKONOMİKSOSYALVEKÜLTÜRELARAŞTIRMALARVAKFI
www.avsam.org
www.ege.org
www.ikv.org.tr
www.iso.org.tr
www.marmaragrubuvkf.com
www.meksa.org.tr
www.messegitim.com.tr
www.tesav.org.tr
www.tdv.org.tr
www.pagev.org.tr
www.tutav.org.tr
www.tesev.org.tr
EGE EKONOMİ GELİŞTİRME VAKFI
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
İSTANBUL SANAYİ ODASI VAKFI
MARMARAGRUBU STRATEJİK VE SOSYALARAŞTIRMALAR VAKFI
MESLEKİ EĞİTİM VE KÜÇÜK SANAYİ DESTEKLEME VAKFI
MESS EĞİTİM VAKFI
TOPLUMSAL EKONOMİK SİYASALARAŞTIRMALAR VAKFI
TÜRK DIŞ TİCARET VAKFI
TÜRK PLASTİK SANAYİCİLERİ ARAŞTIRMA, GELİŞTİRME VE EĞİTİM VAKFI
TÜRK TANITMA VAKFI
TÜRKİYE EKONOMİK VE SOSYAL ETÜDLER VAKFI
TÜRKİYE KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ İŞLETMELER, SERBEST
MESLEK MENSUPLARI VE YÖN. VAKFI
TÜRKİYE TEKNOLOJİ GELİŞTİRME VAKFI
YURT MADENCİLİĞİNİ GELİŞTİRME VAKFI
BİRLİKLER
AKDENİZ İHRACATÇI BİRLİKLERİ
ANKARA ESNAF VE SANATKAR ODALARI BİRLİĞİ
ANTALYA ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ
ANTALYA İHRACATÇI BİRLİKLERİ
BEYAZ ET SANAYİCİLERİ VE DAMIZLIKÇILAR BİRLİĞİ
DOĞU ANADOLU İHRACATÇILARI BİRLİĞİ
EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ
GEMİ İNŞA SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ
GÜNEYDOĞU ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İSTANBUL ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ
İSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İSTANBUL MADEN VE METALLER İHRACATÇI BİRLİKLERİ
ANTALYA İHRACATÇI BİRLİKLERİ
409
www.tosyov.org.tr
www.ttgv.org.tr
www.ymgv.org.tr
www.akib.org.tr
www.ankesob.org.tr
www.aesob.org.tr
www.aib.org.tr
www.besd-bir.org.tr
www.daib.org.tr
www.egebirlik.org.tr
www.gisb.com
www.gaib.org.tr
www.istesob.org.tr
www.iib.org.tr
www.immib.org.tr
www.aib.org.tr
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
BEYAZ ET SANAYİCİLERİ VE DAMIZLIKÇILAR BİRLİĞİ
DOĞU ANADOLU İHRACATÇILARI BİRLİĞİ
EGE İHRACATÇI BİRLİKLERİ
GEMİ İNŞA SANAYİCİLERİ BİRLİĞİ
GÜNEYDOĞU ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İSTANBUL ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ
İSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İSTANBUL MADEN VE METALLER İHRACATÇI BİRLİKLERİ
İSTANBULTEKSTİLVE KONFEKSİYON İHRACATÇILARI BİRLİĞİ
İZMİR ESNAF VE SANATKARLAR ODALARI BİRLİĞİ
KARADENİZ İHRACATÇI BİRLİĞİ
MAKİNE İMALATÇILARI BİRLİĞİ
ORTA ANADOLU İHRACATÇI BİRLİKLERİ
TARİŞ İNCİR, ÜZÜM,PAMUK,ZEYTİN VE ZEYTİNYAĞI
TARIM SATIŞ KOOP.BİRLİĞİ
TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ
TÜRK MÜŞAVİR MÜHENDİSLER VE MİMARLAR BİRLİĞİ
TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ
TÜRKİYE BANKLAR BİRLİĞİ
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ
TÜRKİYE ÇİMENTO MÜSTAHSİLLERİ BİRLİĞİ
TÜRKİYE HAZIR BETON BİRLİĞİ
TÜRKİYE KENT KOOPERATİFLERİ MERKEZ BİRLİĞİ
TÜRKİYE MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ
TÜRKİYE PREFABRİK BİRLİĞİ
TÜRKİYE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER
VE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ODALARI BİRLİĞİ
TÜRKİYE SEYAHAT ACENTALARI BİRLİĞİ
TÜRKİYE SİGORTA VE REASÜRANS ŞİRKETLERİ BİRLİĞİ
TÜRKİYE VE ORTA DOĞU AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ
TÜRKİYE YAYINCILAR BİRLİĞİ
ULUDAĞ İHRACATÇILAR BİRLİKLERİ
ULUSLAR ARASI MÜTEAHHİTLER BİRLİĞİ
TİCARETVE SANAYİ ODALARI
ADAPAZARI TİCARET VE SANAYİ ODASI
AFYON TİCARET VE SANAYİ ODASI
ALANYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
ANTAKYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
ANTALYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
BOLU TİCARET VE SANAYİ ODASI
BOZÜYÜK TİCARET VE SANAYİ ODASI
BURSA TİCARET VE SANAYİ ODASI
ÇAYCUMA TİCARET VE SANAYİ ODASI
ÇORLU TİCARET VE SANAYİ ODASI
ERZURUM TİCARET VE SANAYİ ODASI
FATSA TİCARET VE SANAYİ ODASI
ISPARTA TİCARET VE SANAYİ ODASI
İSKENDERUN TİCARET VE SANAYİ ODASI
KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI
KARABÜK TİCARET VE SANAYİ ODASI
KARAMAN TİCARET VE SANAYİ ODASI
KARAPINAR TİCARET VE SANAYİ ODASI
410
WEB ADRESİ
www.besd-bir.org.tr
www.daib.org.tr
www.egebirlik.org.tr
www.gisb.com
www.gaib.org.tr
www.istesob.org.tr
www.iib.org.tr
www.immib.org.tr
www.itkib.org.tr
www.iesob.org.tr
www.hnutexparis.org
www.mib.org.tr
www.oaib.gov.tr
www.taris.com.tr
www.tmmob.org.tr
www.tmmmb.org.tr
www.ttb.org.tr
www.tbb.org.tr
www.barobirlik.org.tr
www.tcma.org.tr
www.thbb.org.tr
www.turkkent.org.tr
www.tca-uic.org.tr
www.prefab.org.tr
www.turmob.org.tr
www.tursab.org.tr
www.tsrsb.org.tr
www.todaie.gov.tr
www.turkaybir.org.tr
www.uib.org.tr
www.tca-uic.org.tr
www.adptso.org.tr
www.afyontso.org
www.altso.org.tr
www.antakyatso.org.tr
www.atso.org.tr
www.bolutso.org.tr
www.bozuyuk.tso.org.tr
www.btso.org.tr
www.caycumatso.org.tr
www.corlu-tso.org.tr
www.erzurumtso.org.tr
www.fatsatso.org.tr
www.ispartatso.org.tr
http://abone.turk.net/itso
www.kmtso.org.tr
www.karabuktso.com
www.ktso.org.tr
www.katso.org.tr
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
MALATYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
MALKARA TİCARET VE SANAYİ ODASI
MANİSA TİCARET VE SANAYİ ODASI
MERSİN TİCARET VE SANAYİ ODASI
MUSTAFA KEMAL PAŞA TİCARET VE SANAYİ ODASI
NEVŞEHİR TİCARET VE SANAYİ ODASI
RİZE TİCARET VE SANAYİ ODASI
SAMSUN TİCARET VE SANAYİ ODASI
SİVAS TİCARET VE SANAYİ ODASI
ŞIRNAK TİCARET VE SANAYİ ODASI
TEKİRDAĞ TİCARET VE SANAYİ ODASI
TOSYA TİCARET VE SANAYİ ODASI
TRABZON TİCARET VE SANAYİ ODASI
UŞAK TİCARET VE SANAYİ ODASI
TİCARET ODALARI
ADANA TİCARET ODASI
ANKARA TİCARET ODASI
AYDIN TİCARET ODASI
BEYŞEHİR TİCARET ODASI
DENİZLİ TİCARET ODASI
EDREMİT TİCARET ODASI
ESKİŞEHİR TİCARET ODASI
GAZİANTEP TİCARET ODASI
İSTANBUL TİCARET ODASI
İZMİR TİCARET ODASI
KAYSERİ TİCARET ODASI
KONYA TİCARET ODASI
KUŞADASI TİCARET ODASI
MARMARİS TİCARET ODASI
NAZİLLİ TİCARET ODASI
SANAYİ ODALARI
ADANA SANAYİ ODASI
ANKARA SANAYİ ODASI
DENİZLİ SANAYİ ODASI
EGE BÖLGESİ SANAYİ ODASI
ESKİŞEHİR SANAYİ ODASI
GAZİANTEP SANAYİ ODASI
İSTANBUL SANAYİ ODASI
KAYSERİ SANAYİ ODASI
KOCAELİ SANAYİ ODASI
KONYA SANAYİ ODASI
İSTANBUL VE MARMARA, EGE,AKDENİZ,KARADENİZ
BÖLGELERİ DENİZ TİCARET ODASI
MERSİN DENİZ TİCARET ODASI
BORSALAR
ADANA TİCARET BORSASI
AFYON TİCARET BORSASI
ANKARA TİCARET BORSASI
ANKARA TİCARET BORSASI
BALIKESİR TİCARET BORSASI
BANDIRMA TİCARET BORSASI
CEYHAN TİCARET BORSASI
411
WEB ADRESİ
www.malatyaso.org.tr
www.malkaratso.com
www.mtso.org
www.mtso.org.tr
www.mkptso.org.tr
www.cappadocia50.com
www.rizetso.org
www.samsuntso.org.tr
www.sivtso.org.tr
www.dominet.com.tr/sirnak
www.tekirdag-tso.org.tr
www.tosyatso.org.tr
www.ttso.org.tr
www.usaktso.org
www.adana-to.org.tr
www.atonet.com
www.atob.org.tr
www.beysehir-to8k.com
www.dto.org.tr
www.edremit-to.org.tr
www.esk-to.org.tr
www.gto.org.tr
www.tr-ito.com
www.isto.org.tr
www.kayserito.org.tr
www.kto.org.tr
www.ktonet.org
www.mto.org.tr
www.nastic.org.tr
www.adaso.org.tr
www.aso.org.tr
www.dso.org.tr
www.ebso.org.tr
www.eso.org.tr
www.gso.org.tr
www.iso.org.tr
www.kayso.org.tr
www.kosano.org.tr
www.kso.org.tr
www.chamber-ofshipping.org.tr
www.mdto.org
www.adanatb.org.tr
www.afyontb.org
www.atb.gov.tr
www.atb.gov.tr
www.web.ttnet.net.tr/users/balborsa
www.badirmaticaretborsasi.org.tr
www.ctb.org.tr
KURUM, KURULUŞ, ORGANİZASYON ADI
WEB ADRESİ
EDİRNE TİCARET BORSASI
www.etb.org.tr
ERZURUM TİCARET BORSASI
www.erzurumtb.org.tr
GAZİANTEP TİCARET BORSASI
www.gtb.org.tr
GEMLİK TİCARET BORSASI
www.gemticbor.org.tr
ISPARTA TİCARET BORSASI
www.ispartatb.org.tr
İSTANBUL ALTIN BORSASI
www.iab.gov.tr
İSTANBUL TİCARET BORSASI
www.istanbulticaretborsasi.org.tr
İZMİR TİCARET BORSASI
www.itb.org.tr
KARAMAN TİCARET BORSASI
www.karamantb.org.tr
KIRKLARELİ TİCARET BORSASI
www.kirklarelitb.org.tr
KONYA TİCARET BORSASI
www.ktb.org.tr
MERSİN TİCARET BORSASI
www.mersinticaretborsasi.org.tr
POLATLI TİCARET BORSASI
www.polatliborsa.org.tr
SÖKE TİCARET BORSASI
www.soketicaretborsasi.org.tr
TEKİRDAĞ TİCARET BORSASI
www.tdag-ticbor.org.tr
SERBEST BÖLGELER
ANTALYA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
www.ant-free-zone.org.tr
DOĞU ANADOLU SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
www.esbm.com.tr
İSTANBUL TRAKYA SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
www.isbas.com.tr
MARDİN SERBEST BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
www.masbas.com
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
ADANA HACI SABANCI ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.adanaorganize.org
AFYON ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.afyontsocci.org/aosb.html
ANKARA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.aosb.org.tr
ANTALYA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.antalyaosb.org.tr
BURSA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.bosb.org.tr
ÇERKEZKÖY ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.osb.cerkezkoy.com
DENİZLİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.dosb.org.tr
ESKİŞEHİR ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.eosb.org.tr
GEBZE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.gosb.com.tr
İNEGÖL ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.inegolosb.org.tr
İSTANBUL ORGANİZE DERİ SANAYİ BÖLGESİ
www.turkderi.org.tr
İZMİR ATATÜRK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.iaosb.org.tr
KAYSERİ 1. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.kayseriorganize.org.tr
KOCAELİ – GEBZE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.gosb.com.tr
KONYA II. ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.konya-orgmd.gov.tr
MANİSA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.mosb.org.tr
NİĞDE ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.nigdeorganize.cjb.net
TRABZON ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.tosbol.org.tr
UŞAK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
www.uosb.org.tr
HUKUK SİTELERİ
TÜRK HUKUK SİTESİ
http://www.turkhukuksitesi.com
HUKUKÇU
http://hukukcu.com
İDEAL HUKUK
http://www.idealhukuk.com
HUKUK
http://www.hukuk.gen.tr
HUKUK REHBERİ
http://www.hukukrehberi.net
HUKUK 2000
http://hukuk2000.8k.com
412
GÜNLÜK YAŞAMDA GEREKLİ OLABİLECEK WEB ADRESLERİ
WEB SAYFASI İÇERİĞİ
WEB ADRESİ
Başbakanlık bilgi sistemi
Telefon faturanızı öğrenin
Resim arama motoru
Dünya haritası
T.C. Kimlik numaranızı öğrenin
İnternette dijital imzanız olsun
Çeşitli clipart resimler
Tüm yasal mevzuat
Askerlik yoklaması
İllerde önemli telefonlar
Dünya haritasında tıklayın bir yere ve orayı tanıyın,
haritasını çıkarın
İnternette hard disk alanı
Sağlık sitesi
İnternetten program indirme
Kanuni haklarınızı öğrenin
Sürücü ceza puanınızı öğrenin
Emekli Sandığı
http://www.bybs.gov.tr
http://b1b.156.b.45/fatura/fat/fat.asp
http://ipix.yahoo.com
http://plasma.nationalgeographic.com
http://tckimlik.nvi.gov.tr
http://verisign.com
http://www.123clip-art.com
http://www.ajanstuba.com.tr
http://www.asal.msb.gov.tr/telfax.htm
http://www.bybs.gov.tr
http://www.city.net
http://www.click2send.com
http://www.doktornet.com
http://www.download.com
http://www.egm.gov.tr/iletisim.htm
http://www.egm.gov.tr/surucuceza.asp
http://www.emekli.gov.tr
http://www.englishpractice.com
http://www.fires.com.tr
http://www.freetranslation.com
http://www.gelirler.gov.tr/
İnternette ingilizce öğrenmek isteyenler
Yangına ve depreme karşı korunma
Çeşitli dillerde tercüme yapın
İnternet vergi dairesinden otomobilinizin vergi
borcunu öğrenin
İstanbul yol durumunu internette kamera ile izle
Alfabetik sıra ile ücretsiz tüm kanunlar
Online pasaport müracaatı yapabilirsiniz
Son çıkan mevzuatı öğrenin
Milli piyango sonuçları
Türkçe ekran koruyucu
Tüketici şikayetleri
Bilgisayar programları hakkında soru/cevp
Tren saatleri ve ücretleri
Turizm, gezi, oteller, turistik yerler
Türkiye genelinde telefon rehberi
Uçak saatleri ve ücretleri
Günlük TV programları
http://www.ibb.gov.tr/kamera/
http://www.idealhukuk.com/mevzuat/kanun/kanun_alfabetik.htm_
http://www.iem.gov.tr/ilksayfa.htm
http://www.mevzuat.net
http://www.millipiyango.gov.tr
http://www.screensaver.gen.tr
http://www.sikayet.com
http://www.sorucevap.com
http://www.tcdd.gov.tr/trensaatleri.html
http://www.travellingturkey.com
http://www.ttrehber.gov.tr
http://www.turizm.gov.tr/ulasim/havayollari.html
http://www.tv7.gen.tr
413
414