1.2. Alt İşverenlik İlişkisinin Unsurları (Koşulları)

asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut
tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları” (AİY m.3/ç),
- Alt işveren; “Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu
işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum
ve kuruluşları” (AİY m.3/a),
- Asıl iş; “Mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan işi (AİY m.3/c),
- Yardımcı iş; “İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan
ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi (AİY m.3/ğ)
İfade etmektedir.
Uygulamada sıklıkla alt işveren yerine “taşeron” kavramı kullanılmakta ise de, taşeron
kavramı daha geniş bir kavram olup, her taşeron alt işveren tanımına uymamaktadır. Bu
nedenle, alt işverenlik ilişkisinin hukuki sonuçları ve özellikle asıl işverenin sorumluluğu
bakımından, yalnızca İş Kanunu ve ilgili Yönetmelikteki tanım ve kriterlere uygun olan
taşeronlar “alt işveren” olarak kabul edilmektedir.
1.2. Alt İşverenlik İlişkisinin Unsurları (Koşulları)
Alt işverenlik ilişkisi her şeyden önce, bir işverene ait işyerindeki yardımcı işlerde veya
belirli koşullara bağlı olarak asıl işin bir bölümünde iş alan diğer bir işverenin varlığını
gerektirir. Böyle bir durumda, işin niteliğine ve yerine getirilmesine ilişkin diğer koşulların
da mevcut olması halinde, o işyerindeki işverene asıl işveren, asıl işverenden iş alan diğer
işverene alt işveren ve bu iki işveren arasındaki ilişkiye de alt işverenlik ilişkisi (asıl işveren-alt işveren ilişkisi) denilmektedir.
1.2.1. Asıl İşverenin Varlığı
Yönetmeliğe göre işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işleri
veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık
gerektiren işleri diğer işverene veren ve asıl işte kendisi de işçi çalıştıran işverenler asıl
işveren sayılmaktadır (AİY m.3/ç).
Alt işverenlik ilişkisinden söz edilebilmesi için öncelikle, bir işyerinde faaliyet gösteren bir
işverenin varlığı zorunludur. Diğer koşulların da varlığı halinde bu işveren, “asıl işveren”
sıfatını kazanır. Kendisi “işveren” sıfatını taşımayan bir gerçek yada tüzel kişinin, kaç işverene iş verirse versin, “asıl işveren” sıfatını kazanması mümkün değildir.
Öte yandan, asıl işverenin “işveren” niteliğinin, alt işverene verilen iş ile ilgili olması ge64