T.B.M.M. B t 116 14 . 5 . 1991 0:1 1. İşveren Cumhuriyet tarihinin hiçbir döneminde rastlanmayan işçi kıyımını yaparken bu gücü nereden almaktadır? 2. tşçi haklarını korumak ve onları işverene ezdirmemek amacıyla kurulmuş Bakanlığı­ nız bu keyfî tutum karşısında işverene karşı şu ana kadar hangi yaptırımları uygulamaya koy­ muştur? 3. tnsan haklarını ve onurunu en üst seviyede korumak istediğimizi tüm dünyaya ilan ettiğimiz şu günlerde işçilerimizin bir eşya gibi kapı önüne atılmasını nasıl izah ediyorsunuz? T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü Sayı : 290-10-04-10-637/7393/015359 10.5.1991 TÜRKİYE BÜYÜK MÎLLET MECLÎSİ BAŞKANLIĞINA İlgi: TBMM Kanunlar ve Kararlar Dairesi Başkanlığının 1.5.1991 tarihli, 7/2036-7546/33088 sayılı yazısı. Kırklareli Milletvekili Gürcan Ersin'in tarafımdan cevaplandırılmasını istediği "Körfez krizi sebebiyle işçilerini çıkaran işverenlere karşı ne gibi yaptırımlar uygulandığı" konusundaki ilgi yazı ekinde alınan tarihsiz yazılı soru önergesi incelenmiştir. Ülkemizde çalışan ve çalıştıranlar arasındaki hukukî münasebetler 1475 sayılı İş Kanunu­ nun öngördüğü çerçevede yürütülmektedir. Söz konusu kanun kapsamına giren bütün işyerlerinde, işçi-işveren münasebetleri ve dola­ yısıyla çalışanların hak ve yükümlülükleri bu Kanun hükümleri doğrultusunda Bakanlığımız­ ca takip edilmekte ve denetlenmektedir. Körfez krizi döneminde ortaya çıkan bir takım ekonomik ve sosyal krizlerin ülkemizde iş hayatını olumsuz yönde etkileyerek ekonomide hissedilir bir durgunluk yarattığı bilinmektedir. Nitekim, bu dönemde üretimin azalması sonucu maliyetlerin yükselmesi karşısında bazı işverenlerin işçi çıkarma yoluna gittikleri Bakanlığıma intikal eden başvurulardan anlaşılmış­ tır. Ancak yapılan değerlendirmelerde işten ayrılan işçilerin büyük bir çoğunluğunun, inşaat işyerlerinde çalışan ve işyerinin kapanması sonucu zorunlu olarak işten çıkarılan işçiler ile mev­ simlik ve kampanya işçileri olmakla birlikte diğer bir kısmını da (kendi isteği ile ayrılma, emek­ lilik, iş bitimi, tensikattı, vefat, naklen tayin, işyeri devri, disiplin kurulu kararı, malulen emek­ lilik, devamsızlık, işe ara verilmesi, askerlik, ücretsiz izin, işyeri kapanması, evlenme, geçici işçi, başka il'e taşınma, 1475 sayılı iş Kanununun 13, 16 ve 17 nci maddelerine göre, deneme süresi içinde işten çıkarma) suretiyle ayrılmaların teşkil ettiği anlaşılmıştır. Bu arada, bazı işyerlerinde insan gücüne duyulan ihtiyacın azalmasına sebep olan, yeni teknolojilerin otomasyonu zorunlu hale getirmesi, bilgisayarların gelişmesi ve ucuzlaması, me­ kanik tezgâhların ve elektronik test setlerinin otomatik hale dönüşmesi gibi gerçeklerin de gözardı edilmemesi gerekmektedir. Diğer taraftan ülkemizde uygulanan çalışma yasalarında hiç bir işverenin çalıştırdığı işçi­ sine bir takım zorunlu sebeplerin ortaya çıkması halinde iş âkitlerini feshederek çıkışlarını ver­ mesini engelleyen düzenlemelere yer vermemiştir. — 399 — •