İktisat Politikası ve Toplam Talep – Toplam Arz

İktisatPolitikası
ve
ToplamTalep–ToplamArzAnalizi
BilginBari
İktisatPolitikası
1
Amaçlar…
• İktisatpolitikasınınamaçlarınıanlamak
• Enflasyonveçıktı’daistikrararasındakiilişkiyianlamak
• ParapolitikasınınyürütülmesindeTaylorkuralınıanlamak
• Enflasyon ve çıktı’da istikrarı sağlamak için politika
yapıcılarıniktisatpolitikasınınasılyürüttüklerinianlamak
BilginBari
İktisatPolitikası
2
İktisatPolitikasınınAmaçları
İkitemelamaçvar:
• Ekonomikfaaliyetlerdeistikrarısağlamak
• Fiyatistikrarınısağlamak
BilginBari
İktisatPolitikası
3
EkonomikFaaliyetlerdeİstikrarıSağlamak
• Ekonomikfaaliyetlerişsizlikoranıileölçülür.
• Politikayapıcılarınhedefi,doğalişsizlikoranını
yakalamaktır.
• Buoranmaksimumsürdürülebiliristihdam
ileuyumludur.
• Enflasyondaartışyönündebir
baskıyaratmamaktadır.
BilginBari
İktisatPolitikası
4
EkonomikFaaliyetlerdeİstikrarıSağlamak
• Doğal işsizlik oranı, friksiyonel ve yapısal işsizliğin
toplamıdır.
• Friksiyonel işsizlik, firmalar ve işçilerin uygun eşleşmeler
yapamadıklarıdurumdaortayaçıkar.
• Yapısal işsizlik, mevcut işler için uygun işgücünün bulunmadığı
durumlardaortayaçıkar.
• Doğal işsizlik oranında, çıktı potansiyeline doğru hareket
eder.Çıktıaçığı(𝑌 − 𝑌 $ )sıfıraeşitlenir.
• Doğal işsizlik oranı uygulamada %5’ler civarında kabul
edilir.
BilginBari
İktisatPolitikası
5
EnflasyondaİstikrarıSağlamak
• Yüksek enflasyon beraberinde enflasyonda yüksek
değişkenlikgetirir.Budurumbüyümeyiolumsuzetkiler.
• Merkez bankasının amacı fiyat istikrarıdır. Fiyat istikrarı,
ekonomide düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranının
sağlanmasıdır.
• Fiyat istikrarı, insanların yatırım, tüketim ve tasarrufa
yönelik kararlarında dikkate almaya gerek duymadıkları
ölçüdedüşükbirenflasyonoranınıifadeeder.
BilginBari
İktisatPolitikası
6
• %1 - %3 arasındaki enflasyon oranları kabul edilebilir
enflasyonoranlarıdır.
• Parapolitikası,mevcutenflasyonu,𝜋,enflasyonhedefine,
𝜋 & , yakınlaştırmayı dönük olarak yürütülür. Bu durumda
enflasyon açığı (𝜋 − 𝜋 & ) minimum şekilde sağlanmaya
çalışılır.
BilginBari
İktisatPolitikası
7
ParaPolitikasınınYürütülmesi
• Hiyerarşikyetki:Diğeramaçlarısağlamakiçinkoşulolarak
fiyatistikrarınınsağlamayıgerektirir.
- TheEuropeanCentralBank(throughtheMasstrichtTreaty),the
BankofEngland,theBankofCanada,andtheReserveBankof
NewZealand
• İkiliyetki:Fiyatistikrarıvediğeramaçlareşitağırlıktadır.
- TheFEDpolitikasınıikiliyetkiileyürütür.Bunlar,istikrarlıfiyatlar
vemaksimumsürdürülebiliristihdam’dır.
BilginBari
İktisatPolitikası
8
Enflasyonda ve Ekonomik Faaliyetlerde İstikrarı
SağlamakArasındakiİlişki
• Birekonomikşokamerkezbankasınınuygunpolitikatepkisi
neolmalıdır?
• Talep şoku veya geçici arz şoku durumunda, merkez
bankası eşzamanlı olarak hem fiyat düzeyinde hem de
çıktı’daistikrarısağlayabilir.
• Kalıcı arz şoku durumunda, politika yapıcılar ya fiyat
düzeyindeistikrarıyadaçıktı’daistikrarısağlayabilirler.
BilginBari
İktisatPolitikası
9
ParaPolitikasıveDengeReelFaizOranı
• Uzun dönem dengesinde, reel faiz oranı denge reel faiz
oranıdır,𝑟 ∗ .
• Bufaizoranı,talepedilentoplamçıktımiktarınıpotansiyel
çıktı’yaeşitlemektedir: 𝑌 − 𝑌 $ = 0
• Enflasyonoranıfiyatistikrarıileuyumludur:𝜋 = 𝜋 & • Bu faiz oranı ayrıca ekonomi için uzun dönem reel faiz
oranıdır.
BilginBari
İktisatPolitikası
10
ParaPolitikasıEğrisiveDengeReelFaizOranı
BilginBari
İktisatPolitikası
11
PolitikaveUygulama:
MerkezBankasınınFaizOranınıBelirlemesi
• Günümüzmodernmerkezbankacılığı,fiyatistikrarıanahedefi
çerçevesinde, kısa vadeli faiz oranlarını belirleyebilme ve
parasal aktarım mekanizması yolu ile istenilen enflasyon
hedefineulaşmaçerçevesindeyürütülür.
• Kısavadelifaizoranı=Politikafaizi
• Merkezbankasının‘duruşunu’yansıtır.
• Çağdaşmerkerzbankalarınınenönemliaracıdır.
BilginBari
İktisatPolitikası
12
• İmkansızÜçlü(ImpossibleTrinity):
Sermayehareketlerininserbestolduğuortamlarda,
MerkezBankaları;
- FaizOranı
- Kur
seçeneklerindensadecebirinidoğrudankontroledebilir.
Bunlardanikisiaynıandadoğrudankontroledilemez.
• Merkezbankalarınınetkinbirparapolitikasıuygulayabilmeleri,
parapolitikasınadairkararlarınekonomiüzerindekietkilerine
ve bu etkilerin hangi sürede ve ne kadar büyüklükte
gerçekleşeceğinedairbiröngörününoluşumunabağlıdır.
BilginBari
İktisatPolitikası
13
• Merkez Bankası, kısa vadeli faiz oranları ile ilgili kararlarını
enflasyonun gelecekteki izleyeceği seyrin enflasyon hedefi ile
uyumunugözeterekvermektedir.
• Gelecektekienflasyonuöngörebilmekiçinnelerebakılır?
-
EnflasyonbekleyişanketleriveMerkezBankası’nıniçselenflasyontahminleri,
Kamuveözelsektörünfiyatlamadavranışları,
Dövizkurlarıveödemelerdengesi,
Ücretler,istihdamveişgücübirimmaliyetleri,
Toplamarzvetalep;maliyepolitikasıgöstergeleri,parasalgöstergelerve
kredibüyüklükleri,
- Dışekonomikgelişmeler;örneğinpetrolvediğerhammaddefiyatları.
BilginBari
İktisatPolitikası
14
• Bankalararasıparapiyasasındaoluşangecelikfaizoranıtercih
edilir.
𝑖, = 𝑖,- + 𝜙0 𝜋, -𝜋 & + 𝜙2 𝑌, -𝑌 $ • Taylor kuralı, reel faiz oranının çıktı’nın ve enflasyon’un
sapmalarına verdiği tepkiyi tanımlar. Para politikasının her
durumdanasılyürütüldüğününeksiksiztanımlamasıdır.
• Taylor prensibi, reel faiz oranının enflasyona olan tepkisini
tanımlar ve çıktı düzeyini ihmal eder. Para politikasının nasıl
yürütüldüğününkısmitanımlamasıdır.
BilginBari
İktisatPolitikası
15
ParasalAktarımMekanizması
BilginBari
İktisatPolitikası
16
ToplamTalepŞokunaPolitikaTepkisi
Negatiftalepşokudurumunda
• Politikatepkisininolmadığıdurumdaçıktıbirsürepotansiyelin
altındakalacakveenflasyondüşecek
• Politika uygulandığında kısa dönemde çıktı ve enflasyonda
istikrarsağlanacak(ilahitesadüf:divinecoincidence)
BilginBari
- MBgenişlemecipolitikauygulayarakfaizoranınıdüşürecekve
ADeğrisisağakayacak
- Talepşokudurumundafiyatveçıktıistikrarıhedefleriarasında
birdeğiş-tokuşyoktur.
İktisatPolitikası
17
ToplamTalepŞoku:PolitikaTepkisininOlmadığıDurum
BilginBari
İktisatPolitikası
18
ToplamTalepŞoku:PolitikaUygulandığıDurum
BilginBari
İktisatPolitikası
19
KalıcıArzŞokunaTepki
Negatifarzşokudurumunda
• Politikatepkisininolmadığıdurumdaenflasyonvereelfaizoranı
yükselecektir.
• Politikauygulandığındaenflasyondaistikrarsağlanacaktır.
BilginBari
- MB reel faiz oranını artırarak para politikasını sıkılaştıracaktır.
Enflasyon,hedefdüzeyinegelecekvereelfaizoranıdüşecektir.
- “İlahi tesadüf” sağlanmaktadır. Fiyat ve çıktı istikrarı hedefleri
arasındabirdeğiş-tokuşyoktur.
İktisatPolitikası
20
KalıcıArzŞoku:PolitikaTepkisininOlmadığıDurum
BilginBari
İktisatPolitikası
21
KalıcıArzŞoku:PolitikaUygulandığıDurum
BilginBari
İktisatPolitikası
22
GeçiciArzŞokunaTepki
Negatifbirarzşokudurumunda
• Politika tepkisinin olmadığı durumda çıktı ve enflasyon’da
başlangıçdeğerlerinetekrarulaşılır.
• Enflasyonodaklıbirpolitikauygulanmasıdurumunda,MBreel
faiz oranlarını artırarak para politikasını sıkılaştıracaktır. Bu
durumdaçıktıpotansiyeldüzeyinindahadaaltınadüşecektir.
• Büyümeodaklıbirpolitikauygulanmasıdurumunda,MBgevşek
bir para politikası izleyecektir. Bu durumda çıktı potansiyel
düzeyinedönerkenenflasyonyükselecektir.
BilginBari
İktisatPolitikası
23
GeçiciArzŞoku:PolitikaTepkisininOlmadığıDurum
BilginBari
İktisatPolitikası
24
GeçiciArzŞoku:FiyatİstikrarıÖncelikliPolitika
BilginBari
İktisatPolitikası
25
GeçiciArzŞoku:BüyümeÖncelikliPolitika
BilginBari
İktisatPolitikası
26
Sonuç:Fiyatistikrarıveçıktıistikrarıarasındakiilişki
• Ekonomide talep şoku veya kalıcı arz şoku durumunda, fiyat
istikrarısağlayanpolitikaçıktıistikrarıdasağlamaktadır.
• Geçici arz şoku durumunda, kısa dönemde MB fiyat ve çıktı
istikrarıarasındatercihyapmalıdır.
• Geçiciarzşokudurumunda,uzundönemdeikiamaçarasında
birdeğiş-tokuşbulunmamaktadır.
BilginBari
İktisatPolitikası
27
AktivistveAktivistOlmayanPolitikaGörüşleri
• Aktivistolmayangörüşegöre,ekonomideistikrarısağlamakiçin
politika uygulanması gereksizdir. Çünkü fiyat ve ücretler
esnektir.Budurumdaekonomikendinidüzeltmemekanizması
sayesindetamistihdamdüzeyinegeridönecektir.
• Aktivistlere göre, ekonomide istikrarı sağlamak için aktif bir
şekilde politia uygulanmalıdır. Çünkü ücret ve fiyatlar
yapışkandır. Bu durumda ekonominin kendini düzeltme
mekanizması ile uzun dönem dengesine ulaşması çok uzun
sürecektir.
BilginBari
İktisatPolitikası
28
GecikmelervePolitikaUygulaması
1.
2.
Verigecikmesi
3.
Yasamagecikmesi
4.
Uygulamagecikmesi
5.
Etkililikgecikmesi
Tanımlamagecikmesi
BilginBari
İktisatPolitikası
29
Enflasyon:HerZamanveHerYerdeParasalBirOlgudur.
• AD–ASanaliziuzundönemdeM.Friedman’ıdestekliyor.
• MB gevşek bir politika izleyerek faiz oranlarını düşürdüğünde
uzundönemdebununsonucuenflasyonoluyor.
• Ekonomiuzundönemdepotansiyelçıktıdüzeyinevedengereel
faizdüzeyinegeridönüyor.
BilginBari
İktisatPolitikası
30
EnflasyonHedefindeBirArtışınEtkileri
BilginBari
İktisatPolitikası
31
EnflasyonistParaPolitikasınınSonuçları
• Hükümetlerin öncelikli amacı ekonominin istihdam düzeyini
artırmaktır.Fakatbuamaçyüksekenflasyonudaberaberinde
getirmektedir.
• Bu tarz bir politika uygulaması iki tür enflasyonla
sonuçlanmaktadır:
- Maliyet-İtişli Enflasyon : geçici arz şokları veya verimlilikten
dahayüksekartışlarısonucuortayaçıkar.
- Talep-ÇekişliEnflasyon:toplamtalebiartırıcıpolitikalarsonucu
ortayaçıkar.
BilginBari
İktisatPolitikası
32
MaliyetİtişliEnflasyon
BilginBari
İktisatPolitikası
33
TalepÇekişliEnflasyon
BilginBari
İktisatPolitikası
34
BilginBari
İktisatPolitikası
35
BilginBari
İktisatPolitikası
36
BilginBari
İktisatPolitikası
37
SıfırAltıSınırındaParaPolitikası
• Sıfıraltısınırı=Zerolowerbound
• MBherzamanfaizoranlarınıdüşürebilirmi?
• Faizler0(sıfır)düzeyinegelincepolitikanasılyürütülecek?
• BudurumdaMPeğrisiiçinikifarklıdurumortayaçıkıyor.
• Sıfıraltısınırıdurumunda,ekonomininkendinidüzeltmemekanizmasıda
işe yaramıyor. Çıktı, potansiyelin altına düştüğünde ve eğer politika
uygulanmadığındaekonomigiderekdahadüşükbirçıktıdüzeyineulaşacak.
𝑌 < 𝑌 $ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓⟹ 𝑌 ≪ 𝑌 $ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓
BilginBari
İktisatPolitikası
38
BilginBari
İktisatPolitikası
39
𝑌 < 𝑌 $ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓⟹ 𝑌 ≪ 𝑌 $ ⟹ 𝜋 ↓⟹ 𝑟 ↑⟹ 𝑌 ↓
BilginBari
İktisatPolitikası
40
GelenekselOlmayanParaPolitikasıveMiktarsalGevşeme
• Sıfır altı sınırında, geleneksel genişlemeci para politikası işe
yaramamaktadır.
• Politika uygulayıcıları geleneksel olmayan para politikası kullanmaya
yönelmektedir. Bu politikalar : likidite sağlama, varlık alımları ve
beklentilerinyönetilmesi
BilginBari
• Bupolitikalarfinansaluyuşmazlıkları,𝑓,vedolayısıylayatırımlariçin
reelfaizoranını,𝑟9 ,düşürerekçıktıveenflasyonartışısağlamaktadır.
𝑟9 = 𝑟 + 𝑓
İktisatPolitikası
41
GelenekselOlmayanParaPolitikası:
LikiditeSağlamaveVarlıkAlımlarıveBeklentiler
BilginBari
İktisatPolitikası
42
GelenekselOlmayanParaPolitikası:
Beklentiler
BilginBari
İktisatPolitikası
43
PolitikaveUygulama:JaponyaÖrneği
• 2012 yılına gelindiğinde Japonya ekonomisi, 10 yıldan beri
devam eden düşük büyüme, deflasyon ve sıfır altı sınırındaki
politikafaizinesahipti.
• 2013yılındaJMBparapolitikasındaikideğişiklikgerçekleştirdi:
- enflasyonhedefini%1’den%2’yeyükseltti.
- varlıkalımlarıileikiyıliçinbuamacabağlıkaldı.
• TheAbenomicsprogram
- FinansaluyuşmazlıklarıdüşürerekADeğrisinisağakaydırdı.
- EnflasyonbeklentileriniyükselterekASeğrisiniyukarıkaydırdı.
BilginBari
İktisatPolitikası
44
BilginBari
İktisatPolitikası
45