Full Text
advertisement
16 DOI: 10.4274/npa.y6077 Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› Axis 1 Psychiatric Comorbidity in Heterosexual Men Suffering from Premature Ejaculation Ejder Akgün YILDIRIM, fiengül ÇAVAfi*, Münevver HACIO⁄LU, Medaim YANIK** Bak›rköy Ruh Sa¤l›¤› ve Sinir Hastal›klar› E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹stanbul, Türkiye *‹stanbul E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹stanbul, Türkiye **‹stanbul fiehir Üniversitesi, ‹stanbul, Türkiye ÖZET Erken boflalma (EB) eriflkin erkeklerde en s›k görülen cinsel ifllev bozuklu¤udur. Bununla birlikte EB’de psikiyatrik efltan› ile ilgili veriler s›n›rl›d›r. Çal›flmada EB tan›s› ile izlenen olgularda Eksen 1 psikiyatrik efltan› oranlar› ve efltan›n›n klinik bulgulara etkisinin araflt›r›lmas› amaçlanm›flt›r. Çal›flmaya Bak›rköy Ruh Sinir Hastal›klar› Hastanesi Cinsel ‹fllev Bozukluklar› Poliklini¤ine baflvuran ve EB tan›s› alan 63 erkek olgu al›nd›. Tüm hastalara Cinsel ‹fllev Bozuklu¤u Poliklini¤i Olgu De¤erlendirme Formu, DSM IV Eksen I Bozukluklar› ‹çin Yap›land›r›lm›fl Klinik Görüflme Formu (SCID-I), Golombok-Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i (GRCDÖ), Hamilton Anksiyete Ölçe¤i, Beck Depresyon Ölçe¤i, Liebowitz Sosyal Fobi Ölçe¤i uygulanm›flt›r. Sonuçlar istatistiksel olarak %95 güven aral›¤›nda de¤erlendirilmifltir. EB’s› olan erkeklerin 31’inde (%49.2) majör depresyon ve/veya bir anksiyete bozuklu¤u efltan›s› saptanm›flt›r. EB’de eksen 1 bozukluklar s›ras› ile depresyon (%30.2) ve sosyal fobi (%27.0) panik bozukluk %4.8, obsesif kompulsif bozukluk %3.2, özgül fobi %3.2, travma sonras› stres bozuklu¤u %1.6 oran›nda saptanm›flt›r. Majör depresyon tan›s› alan olgular›n %58’i ayn› zamanda bir anksiyete bozuklu¤u tan›s› alm›flt›r. Eksen 1 psikiyatrik tan›s› olan olgularda efltan›s› olmayanlara göre sosyodemografik özelliklerde anlaml› farkl›l›k gözlenmezken, klinik bulgularda cinsel iliflkide vajene girifl öncesi boflalma oran› ve GRCDÖ EB alt ölçek puan› daha yüksek bulunmufltur. Çal›flmam›za göre EB’de psikiyatrik efltan›larda depresyon ve sosyal fobi öne ç›kmaktad›r. Bu bulgular daha önce yap›lan çal›flmalardaki bulgulara uyumludur. EB’da komorbid psikiyatrik bozuklu¤un yüksek oranda olmas› EB tedavisinde psikiyatrik yaklafl›m›n önemini art›rmaktad›r. (Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23) Anahtar kelimeler: Cinsel ifllev bozuklu¤u, erken boflalma, psikiyatrik efltan› Girifl Efltan›, belli bir zaman döneminde kiflide, birden fazla hastal›¤›n birlikte bulunmas›d›r (1) Psikiyatrik bozukluklarda efltan› oranlar› yüksektir (2). Epidemiyolojik Alan Çal›flmas›nda ABSTRACT Although premature ejaculation (PE) is the most common sexual dysfunction in men, data concerning psychiatric comorbidity of PE are limited. In this study, we aimed to investigate the possible axis I psychiatric comorbidity and the impact of this comorbidity on the clinical findings of PE. 63 males diagnosed with premature ejaculation at Bak›rköy Research and Training Hospital for Psychiatry, Neurology and Neurosurgery - Sexual Dysfunctions Clinic were included in the present study. Sexual Dysfunction Assessment Form, the Structured Clinical Interview for the DSM-IV Axis I Disorders (SCID-I), the Golombok-Rust Inventory of Sexual Satisfaction (GRISS), the Hamilton Anxiety Scale, the Beck Depression Inverntory, and the Liebowitz Social Anxiety Scale were applied to all participants. Findings were evaluated statistically in 95% confidence interval. Major depression and/or an anxiety disorder comorbidity were detected in 49.2% of males with PE. Comorbid axis I disorder rates were 30.2% for depression, 27.0% for social phobia, 4.8% for panic disorder, 3.2% for obssessive-compulsive disorder, 3.2 for spesific phobia, and 1.6% for post-traumatic stress disorder. 58% of patients with major depression had a comorbid anxiety disorder too. Patients with comorbid axis I disorders did not differ from others regarding the sociodemographic variables, but precoital ejacultion was more frequent and their GRISS - PE subscale scores were higher. According to the results of our study, depression and social phobia were the two most frequent comorbidities in PE. These findings were in line with the previous studies. High comorbity of PE indicates the importance of psychiatric evaluation of the condition. (Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23) Key words: Sexual dysfunction, premature ejaculation, psychiatric comorbidity bir psikiyatrik bozukluk tan›s› alanlar›n %54’ünde baflka bir psikiyatrik bozukluk saptanm›flt›r (3). Di¤er epidemiyolojik çal›flmalarda da oranlar benzerdir (2). Cinsel ifllev bozukluklar›nda psikiyatrik komorbiditenin yüksek oranlarda oldu¤u bildirilmesine ra¤men (4,5,6) her bir ifllev bozuklu¤u için psikiy- Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence: Dr. Ejder Akgün Y›ld›r›m, Bak›rköy Ruh Sa¤l›¤› ve Sinir Hastal›klar› E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹stanbul, Türkiye Gsm: +90 532 461 85 06 E-posta: [email protected] © Nöropsikiyatri Arflivi Dergisi, Galenos Yay›nevi taraf›ndan bas›lm›flt›r. Her hakk› sakl›d›r. / © Archives of Neuropsychiatry, published by Galenos Publishing. All rights reserved. Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 atrik bozukluklar›n oran› ve klinik bulgulara etkisi ile ilgili veriler s›n›rl›d›r. Bununla birlikte efllik eden psikiyatrik bozukluklar›n prognozu olumsuz etkiledi¤i bilinmektedir (7,8,9). Erken boflalma (EB), halen penisin vajene girmesinden önce ya da hemen sonra, minimal bir cinsel uyar›yla kiflinin istemi olmaks›z›n kontrolü d›fl›nda boflalmas› ve bu olay›n kifli ve partnerinde cinsel ve cinsellik d›fl› yaflam› olumsuz yönde etkilemesi olarak tan›mlanmaktad›r (10,11). Klinik ve klinik olmayan popülasyonlarda yap›lan çal›flmalarda en s›k rastlanan cinsel ifllev bozukluklar›ndan biri oldu¤u (11,12,13) ve hemen her kültürde yaklafl›k %30 yayg›nl›¤› oldu¤u bildirmifltir (14). Rosen ve Althof mevcut on bir çal›flmay› de¤erlendirerek EB’n›n etkilerini inceledikleri gözdengeçirme yaz›s›nda EB’n›n olumsuz psikolojik etkileri oldu¤u ve yaflam kalitesi ve cinsel partner iliflkilerini bozdu¤unu bildirmifllerdir. Bununla birlikte gözden geçirdikleri çal›flmalardaki verilerin ço¤unlu¤unun geçerli tan›sal ölçütlerle ve yap›land›r›lm›fl klinik görüflmeler ile yap›lmad›¤›na dikkat çekmifllerdir (15). Psikiyatrik efltan› ile ilgili en kapsaml› çal›flmalardan biri Derogatis ve arkadafllar› taraf›ndan 1981 y›l›nda yay›nlanan cinsel sorunu olan 199 erkek ve 126 kad›n olguda SCL-90-R kullan›larak yap›lan çal›flmad›r. Bu çal›flma örnekleminin 62’si EB olgular›ndan oluflmufltur ve EB’s› olan erkeklerin %34’ü ek tan› alm›flt›r. Bunlar›n %18’i eksen I tan›s›d›r (5). DSM III öncesi yap›lm›fl olmas› nedeniyle olgular›n eksen I tan›lar› günümüz için yeterli bilgi vermemektedir. Van Lankveld ve Grotjohann ise heteroseksüel çiftlerde psikiyatrik efltan›y› arafl›rd›klar› çal›flmalar›nda 31 EB olgusunda mevcut anksiyete bozuklu¤u oran› %13 yaflam boyu ise %29 olarak bildirilmifllerdir (16). Dunn ve arkadafllar› mektup ile ulaflt›klar› gönüllülerde yapt›klar› çal›flmada EB’s› olanlarda 3.1 kat daha fazla anksiyete oldu¤unu bildirmifllerdir (17). Porst ve arkadafllar›n›n internet üzerinden yapt›klar› bir çal›flmada EB oldu¤unu beyan eden erkeklerde komorbid anksiyete ve depresyon anlaml› olarak yüksek oldu¤unu bildirmifllerdir (18). Her iki çal›flmada da gerek EB tan›s› gerek efllik eden ruhsal sorunlar do¤rudan de¤erlendirme ile saptanmam›flt›r. EB’si olan erkeklerin kendine güvenlerin düflük oldu¤u (19,20) ve anksiyete düzeylerinin yüksek oldu¤u bildirilmifltir (21). Anksiyete ve EB iliflkisi daha çok sosyal fobi üzerine odaklanm›flt›r. EB’n›n, sosyal fobinin spesifik bir alt boyutunu gösteriyor olabilece¤i öne sürülmüfltür (22). Figueira ve arkadafllar› sosyal fobisi olan 19 hastada EB s›kl›¤›n› 9 kifli (%47) olarak bulmufllard›r (23). Tignol ve arkadafllar› EB’si olan 85 olguda %47 oran›nda, kontrollerde ise %9 oran›nda sosyal fobi tespit etmifllerdir (24). Corretti ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda sosyal fobi %25.5 olarak bildirilmifltir (25). Bununla birlikte Bodinger ve arkadafllar› 21 kiflilik bir sosyal fobik grup ile 22 kiflilik bir kontrol grubu alarak yapt›klar› çal›flmalar›n EB görülme oranlar› aç›s›ndan bir fark olmad›¤›n› bildirmilerdir (26). Di¤er ruhsal bozukluklar ve EB iliflkisi ile ilgili ise yeterli bilgi yoktur. EB s›k rastlanan bir cinsel sorun olmas›na ra¤men eksen I psikiyatrik efltan› ile ilgili veriler s›n›rl›d›r. Bu hasta grubunda do¤rudan ayr›nt›l› psikiyatrik de¤erlendirmelerin yap›ld›¤› çal›flmalar ise çok azd›r. EB olgular› için yap›land›r›lm›fl görüflme ve ölçeklerle de¤erlendirilmenin yap›ld›¤› çal›flmalara ihtiyaç oldu¤u bildirilmifltir (15). Bu çal›flmada erken boflalmas› Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› 17 olan hastalarda gerek etyoloji gerek tedavi süreci aç›s›ndan önemli oldu¤u düflünülen eksen 1 psikiyatrik bozukluklar›n oran› ve klinik bulgularla iliflkisi araflt›r›lm›flt›r. Yöntem Gruplar›n Seçimi ve Oluflturulmas› Çal›flmaya Bak›rköy Ruh Sa¤l›¤› ve Hastal›klar› Hastanesi (BRSHH) Cinsel ‹fllev Bozuklu¤u (C‹B) poliklini¤ine Ocak 2008May›s 2008 tarihleri aras›nda baflvuran, DSM IV-TR tan› ölçütlerine göre yap›lan klinik de¤erlendirme, ayr›nt›l› cinsel öykü ve partner görüflmeleri sonras› primer, yaflam boyu erken boflalma tan›s› alan heteroseksüel erkek hastalardan, 18-60 yafl aral›¤›nda, düzenli cinsel efli olan, çal›flmaya kat›lmay› kabul eden ve çal›flma ile ilgili bilgilendirme metni okutulmufl, bilgilendirilmifl onay› al›nm›fl hastalar al›nm›flt›r. Klinik örneklem olarak yukar›daki tan› grubunda olan ard›fl›k tüm hastalar çal›flmaya davet edilmifltir. Kabul ölçütlerini karfl›layan 63 hasta çal›flmaya al›nm›flt›r. Tüm hastalara Cinsel ‹fllev Bozuklu¤u Poliklini¤i Olgu De¤erlendirme Formu, DSM IV Eksen I Bozukluklar› ‹çin Yap›land›r›lm›fl Klinik Görüflme Formu (SCID-I), Golombok-Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i (GRCDÖ), Hamilton Anksiyete Ölçe¤i, Beck Depresyon Ölçe¤i, Liebowitz Sosyal Fobi ölçe¤i uygulanm›flt›r. Çal›flmaya al›nan olgular baflvurunun ilk dört haftas›nda de¤erlendirilmifltir. D›fllama Ölçütleri Cinsel ifllev bozuklu¤unun organik bir nedene ya da ilaç yan etkisine ikincil geliflti¤i durumlar d›fllama ölçütü olarak belirlenmifltir. Kardiyovasküler, renal, ürolojik, hepatik, pulmoner, genetik, endokrin ve nörolojik hastal›klar ile nutrisyonel bozukluklar, entoksikasyonlar, yeni geçirilmifl cerrahi operasyonlar ve di¤er organik bozukluklar gibi cinsel yaflam› olumsuz etkiledi¤i bilinen t›bbi durum varl›¤›, EB d›fl›nda sertleflme bozuklu¤u, a¤›r istek bozuklu¤u gibi primer cinsel ifllev bozuklu¤u varl›¤›, ileri derecede görme bozuklu¤u, okuma-yazma bilmeme klinik olarak saptanm›fl mental retardasyon saptanan olgular çal›flmaya al›nmam›flt›r. Kullan›lan Gereçler Cinsel ‹fllev Bozuklu¤u Poliklini¤i Olgu De¤erlendirme Formu: Çal›flman›n amac›na dönük olarak araflt›rmac›lar taraf›ndan haz›rlanm›fl hastalar›n klinik durum, cinsel sorun ile iliflkili sosyodemografik özellikleri, yaflam öykülerine iliflkin sorular› içeren cinsel geliflimi, cinsel durum ile cinsel efle ait bilgileri, muayene bilgilerini, klinik tan› sürecini de¤erlendiren ayr›nt›l› görüflme formudur. DSM IV Eksen I Bozukluklar› ‹çin Yap›land›r›lm›fl Klinik Görüflme Formu (SCID-I): SCID-I, karfl›l›kl› görüflme ile DSM tan› ölçütlerine göre herhangi bir birinci eksen tan›s›n›n geçmiflte ve/veya son 1 ay içinde olup olmad›¤›n›n araflt›r›lmas›n› sa¤lar. Çal›flmada, formun First ve arkadafllar› taraf›ndan DSM-IV’e uyarlanm›fl versiyonunun (27), geçerlilik ve güvenirlik çal›flmas› yap›lan Türkçe formu kullan›lm›flt›r (28). GRCDÖ (Golombok Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i): Rust ve Golombok taraf›ndan gelifltirilmifltir (29). Cinsel iliflkinin niteli¤ini ve cinsel ifllev bozukluklar›n› de¤erlendirmeye yönelik bir ölçme arac›d›r. Her biri 28 sorudan oluflan, kad›n ve erkek 18 Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› için ayr› formu vard›r. Ölçe¤in de¤erlendirilmesinde hem toplum hem de alt boyutlardan elde edilen puanlar kullan›labilmektedir.Yüksek puanlar cinsel ifllevlerdeki ve iliflkinin niteli¤indeki bozulmaya iflaret etmektedir. Elde edilen ham puanlar daha sonra 1 ile 9 aras›nda de¤iflen standart puanlara dönüfltürülebilmekte, kad›n ve erkekler için ayr› ayr› ya da çiftler için ortak profil çizilebilmektedir. Befl ve üzerindeki puanlar o alt boyutta problem oldu¤una iflaret etmektedir. Tu¤rul ve arkadafllar› Golombok-Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i’nin ülkemizde de geçerli ve güvenilir oldu¤unu bildirmifllerdir (30). Hamilton Anksiyete De¤erlendirme Ölçe¤i (HAÖ): Anksiyete düzeyini ve belirti da¤›l›m›n› belirlemek amac›yla uygulanan ölçek hem somatik hem de psiflik belirtileri sorgulayan altboyutlar› da kapsayan toplam 14 soru içermektedir. Beflli Likert tipi ölçüm sa¤lamaktad›r. Her maddeden elde edilen puanlar›n toplam› ile toplam puan elde edilir. Hamilton taraf›ndan gelifltirilmifl (31), Türkçe’ye uyarlanm›flt›r (32). Beck Depresyon Ölçe¤i (BDÖ): Beck ve arkadafllar› taraf›ndan gelifltirilen bu ölçek depresyonda görülen bedensel, duygusal, biliflsel belirtileri ölçmektedir (33). 21 belirti kategorisini içeren kendini de¤erlendirme ölçe¤idir. Toplam puan›n yüksekli¤i depresyonun fliddetini göstermekte olup Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çal›flmas› yap›lm›flt›r (34). Liebowitz Sosyal Fobi Ölçe¤i (LSFÖ): Liebowitz taraf›ndan sosyal ortamlarda ve performans gerektiren durumlarda yaflanan korku ve kaç›nman›n fliddetini de¤erlendirmek amac›yla gelifltirilmifl bir ölçektir (35). Sosyal durumlar› de¤erlendiren 11, performans gerektiren durumlar› de¤erlendiren 13 soru olmak üzere toplam 24 sorudan oluflmaktad›r. LSFÖ Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirli¤i bulunmaktad›r (36). De¤erlendirme ve ‹statistiksel Analiz Bu çal›flmada istatistiksel analizler SPSS 13.0 paket program› ile yap›lm›flt›r. Verilerin de¤erlendirilmesinde tan›mlay›c› istatistiksel yöntemlerin (ortalama, standart sapma) yan› s›ra gruplar aras› karfl›laflt›rmalarda; çal›flma verileri de¤erlendirilirken tan›mlay›c› istatistiksel yöntemlerin (ortalama, standart sapma) yan› s›ra niceliksel verilerin karfl›laflt›r›lmas›nda normal da¤›l›ma uygunluklar›nda Kolmogorov-Smirnov testi kullan›lm›flt›r. Test sonuçlar› normal da¤›l›m göstermedi¤inden gruplar aras› karfl›laflt›rmalar›nda Mann Whitney U test kullan›lm›fl, nitel verilerin karfl›laflt›rmalar›nda ise ki-kare testi kullan›lm›flt›r. Sonuçlar, anlaml›l›k p<0.05 düzeyinde de¤erlendirilmifltir. Bulgular Çal›flmam›zda olgular›n yafl ortalamas› 35.19±8.2 idi. Ö¤renim durumu, 38 kifli (%60.3) ilkö¤retim, 13 kifli (%20.6) lise, 12 kifli ise (%19) üniversite mezunuydu. Çal›flma durumuna göre, 28 kifli (%44.4) iflçi, 9 kifli %14.3 memur, 12 kifli (%19) esnaf, 7 kifli (%11.1) serbest meslek sahibi, 4 kifli (%6.3) emekli idi. 4 kifli (%6.3) bekar, 59 kifli (%93,7) evli idi. 33 kifli (%52.4) görücü usulü, 30 kifli (%47.6) ise anlaflarak evlendi¤ini belirtti. Evlilik süresi ortalama 8.48±8.69 (1-37 y›l) idi. 3 kifli (%4.8) tek bafl›na yaflad›¤›n›, 52 kifli (%82.5) çekirdek aile, 8 kifli (%12.7) genifl aile fleklinde yaflad›¤›n› beyan etti. Cinsel bilgilenme yafl› ortalamas› 14.0±2.9 (8-26), mastürbasyon yafl› ortalamas›13.39±2.06 (8-18) olarak saptand›. 52 kifli Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 cinsel bilgilenmeyi (%82.5) arkadafllar›ndan, 11 kifli (%17.5) medyadan edindiklerini söyledi. Mastürbasyon s›kl›¤›na bak›ld›¤›nda 4 kifli (%6.3) ergenlik döneminde hiç mastürbasyon yapmad›¤›n›, 13 kifli (%20.6) her gün, 15 kifli (%23.8) haftada 1-2 defa mastürbasyon yapt›¤›n› beyan etti. 7 kifli ilk cinsel deneyimini (%11.1) arkadafl› ile, 20 kifli (%31.7) efli ile, 36 kifli (%57.1) paral› iliflki fleklinde yaflad›¤›n› belirtti. ‹lk cinsel deneyim yafl› ortalama 21.61±4.47 idi. SCID I tan› da¤›l›mlar›na göre olgular›n %49.2’sinde bir efltan› varken 32’si (%50.2) herhangi bir efltan› almad›. Eksen 1 efltan›lar› majör depresyon ve/veya bir anksiyete bozuklu¤u olarak saptand›. Olgular›n 19’u (%30.2) majör depresyon, 17’si (%27.0) sosyal fobi tan›s›, 3’ü (%4.8) panik bozukluk, 2’si (%3.2) obsesif kompulsif bozukluk, 2’si (%3.2) özgül fobi ve 1 olgu da (%1.6) travma sonras› stres bozuklu¤u tan›s› ald› (Tablo 1). 63 olgudaki tek olan ve çoklu tan› da¤›l›mlar›na göre 9 olguda yaln›zca sosyal fobi (%14.3), 8 olguda majör depresyon (%12.7), 1 olguda saece panik bozukluk (%1.6), 1 olguda özgül fobi (%1.6), 6 olguda majör depresyon + sosyal fobi (%9.5), 1 olguda majör depresyon + panik bozukluk (%1.6), 1 olguda majör depresyon + obsesif kompulsif bozukluk (%1.6), 1 olguda majör depresyon + özgül fobi (%1.6), 1 olguda majör depresyon + travma sonras› stres bozuklu¤u (%1.6), 1 olguda majör depresyon + sosyal fobi + panik bozukluk (%1.6), 1 olguda sosyal fobi + obsesif kompulsif bozukluk (%1.6) saptand› (Tablo 2). SCID I efltan›s› olan grubunun HAO, BDÖ ve Liebowitz SFÖ ölçek puanlar› efltan›s› olmayan gruba göre anlaml› olarak daha yüksekti (p<0.001). GRCDÖ erken boflalma alt ölçe¤i ham puan› anlaml› olarak daha yüksek bulundu (p=0.011). GRCDÖ s›kl›k, iletiflim, doyum, kaç›nma, dokunma, sertleflme ve GRCDÖ toplam puan ortalamalar› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi (Tablo 3). SCID I efltan›s› olan grubunun girmeye çal›fl›rken boflalma olup olmad›¤› sorusu yan›t da¤›l›mlar›nda genellikle olur yan›t› oran› efltan›s› olmayan gruptan istatistiksel olarak anlaml› derecede yüksek bulundu (p=0.002) (Tablo 4). Cinsel bilgilenme yafl›, mastürbasyon yafl›, mastürbasyon s›kl›¤›, ilk cinsel deneyim yafl› ortalamalar› ile cinsel bilgilenme kayna¤›, ilk cinsel deneyimin kiminle oldu¤u, evlilik biçimi, kaç y›ldan beri efliyle birlikte oldu¤u, ön seviflmeye ay›rd›¤› zaman, cinsel iliflkide uyar›lma, cinsel doyum, cinsel organ›n sertleflmesinde zorlanma sorular› yan›t da¤›l›mlar› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi (Tablo 4). Majör depresyon efltan›s› olan olgularda grubun HAÖ (p<0.001), BDÖ puan ortalamalar› (p<0.001) majör depresyon efltan›s› olmayan olgulardan istatistiksel olarak anlaml› derecede yüksek bulundu (Tablo 5). Majör depresyonu olan ve Tablo 1. EB olgular›nda Eksen 1 psikiyatrik efltan› oranlar› da¤›l›m› SCID-I De¤erlendirme sonuçlar› M. Depresyon Sosyal fobi Panik bozukluk Özgül fobi Obsesif Kompulsif Bozukluk Travma Sonras› Stres Bozuklu¤u Tan› almayan N % 19 17 3 2 2 1 32 30.2 27.0 4.8 3.2 3.2 1.6 50.8 Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› olmayan olgular›n Liebowitz SFÖ ile GRCDÖ s›kl›k, iletiflim, doyum, kaç›nma, dokunma, erken boflalma, sertleflme ve GRCDÖ toplam puan ortalamalar› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi (p>0.05) (Tablo 5). Majör depresyonu olanlarda cinsel yaflam ile ilgili sorularda cinsel bilgilenme yafl›, mastürbasyon yafl›, mastürbasyon s›kl›¤›, ilk cinsel deneyim yafl› ortalamalar› ile cinsel bilgilenme kayna¤›, ilk cinsel deneyimin kiminle oldu¤u, evlilik biçimi, kaç y›ldan beri efliyle birlikte oldu¤u, ön seviflmeye ay›rd›¤› zaman, girmeye çal›fl›rken boflalma olup olmad›¤›, cinsel iliflkide uyar›lma, cinsel doyum, cinsel organ›n sertleflmesinde zorlanma sorular› yan›t da¤›l›mlar›nda majör depresyonu olmayan gruba göre istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi (p>0.05). Sosyal fobi efltan›s› olan olgularda HAÖ (p=0.003), Liebowitz SFÖ puanlar› (p<0.001) sosyal fobisi olmayan olgulardan istatis- tiksel olarak anlaml› derecede yüksek bulundu. BDÖ puanlar› aras›nda ise anlaml› fark gözlenmedi (p=0.480). Sosyal fobisi olan ve olmayan olgular›n sosyal fobi ölçe¤i ile GRCDÖ s›kl›k, iletiflim, doyum, kaç›nma, dokunma, erken boflalma, sertleflme ve GRCDÖ toplam puan ortalamalar› aras›nda istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi. (p>0.05) (Tablo 6). Cinsel yaflam ile ilgili sorularda cinsel bilgilenme yafl›, mastürbasyon yafl›, mastürbasyon s›kl›¤›, ilk cinsel deneyim yafl› ortalamalar› ile cinsel bilgilenme kayna¤›, ‹lk cinsel deneyimin kiminle oldu¤u, evlilik biçimi, kaç y›ldan beri efliyle birlikte oldu¤u, ön seviflmeye ay›rd›¤› zaman, girmeye çal›fl›rken boflalma olup olmad›¤›, cinsel iliflkide uyar›lma, cinsel doyum, cinsel organ›n sertleflmesinde zorlanma sorular› yan›t da¤›l›mlar›nda sosyal fobisi olmayan gruba göre istatistiksel olarak anlaml› farkl›l›k gözlenmedi (p>0.05). Tart›flma Tablo 2. EB olgular›n›n ald›¤› eksen 1 psikiyatrik efltan›lar›n oranlar› SCID-I Çoklu tan›lar 19 N % Sosyal fobi 9 14.3 Majör Depresyon 8 12.7 Panik bozukluk 1 1.6 Özgül fobi 1 1.6 Majör Depresyon+Sosyal Fobi 6 9.5 Majör Depresyon+ Panik bozukluk 1 1.6 Majör Depresyon+ Obsesif Kompulsif Bozukluk 1 1.6 Majör Depresyon+ Özgül fobi 1 1.6 Majör Depresyon+ Travma Sonras› Stres Bozuklu¤u 1 1.6 Major Depresyon+Sosyal Fobi+ Panik bozukluk 1 1.6 Sosyal Fobi+Obsesif Kompulsif Bozukluk 1 1.6 Toplam 31 49.2 SCID I kullan›larak yap›lan çal›flmam›zda EB’si olan erkeklerin %49.2’sinde majör depresyon ve/veya bir anksiyete bozuklu¤u efltan›s› saptanm›flt›r. 63 EB tan›s› alan olguda tan› da¤›l›mlar›na gore majör depresyon (%30.2) ve sosyal fobi (%27.0) en s›k görülen bozukluklar olup, olgular›n 3’ü (%4.8) panik bozukluk, 2’si (%3.2) obsesif kompulsif bozukluk, 2’si (%3.2) özgül fobi ve 1 olgu da (%1.6) travma sonras› stres bozuklu¤u tan›s› alm›flt›r. Epidemiyolojik çal›flmalarda bir psikiyatrik bozuklu¤a ait ölçütleri karfl›layan bireylerin yar›s›n›n ayn› zamanda farkl› bir ya da daha fazla ek bozuklu¤a ait ölçütleri de karfl›lad›¤› gösterilmifltir (2). Çal›flmam›z›n sonuçlar›na göre bir psikiyatrik bozukluk olan organik olmayan EB’da olgular›n yar›s› bir ya da daha fazla psikiyatrik efltan› alm›fllard›r. Cinsel ifllev bozuklu¤u olan olgularda depresyon ve anksiyete oranlar›n›n yüksek oldu¤u bildirilmifltir. Erifltiren ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda cinsel ifllev bozuklu¤u olan kad›nlar›n yar›s›nda anksiyete ve majör depresyon gözlendi¤i vurgulanm›flt›r (37). Ernst ve arkadafllar› genç eriflkinlerdeki cinsel sorunlar›n anksiyete, depresyon ve kad›nlarda sosyal fobi ve yeme bozuklu¤u ile iliflkili oldu¤unu öne sürmüfllerdir Tablo 3. Tüm olgular›n ölçek ortalamalar› ile Eksen 1 efltan›s› olan ve olmayan olgular›n HAÖ, (Hamilton Anksiyete Ölçe¤i) BDÖ (Beck Depresyon Ölçe¤i), LSFÖ (Liebowitz Sosyal Fobi Ölçe¤i) ve GRCDÖ (Golombok Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i) alt ölçekleri ham skorlar›n›n karfl›laflt›r›lmas› TOPLAM n=63 SCID I Efltan›s› Efltan› var n=31 Efltan› yok n=32 Mann Withney u Ortalama±SD Min Max Ortalama± SD Ortalama± SD z HAÖ 8,38±7.28 .0 31.0 3.71±1.27 13.19±7.79 -5.81 0.000** BDÖ 6,39±7.70 .0 20.0 1.31±.64 11.64±8.14 -4.55 0.000** LSFÖ 33.98±16.83 24.0 96.0 25.18±4.60 43.06±19.90 -4.89 0.000** GRCDÖ s›kl›k 4.03±1.82 1.0 8.0 4.62±2.04 3.41±1.33 -1.09 0.942 GRCDÖ iletiflim 1.98±1.71 .0 7.0 2.00±1.66 1.96±1.79 -.352 0.725 P GRCDÖ doyum 6.00±2.34 2.0 12.0 6.15±2.41 5.83±2.31 -.695 0.487 GRCDÖ kaç›nma 3.31±2.61 .0 9.0 3.50±2.75 3.12±2.48 -.342 0.733 GRCDÖ dokunma 3.25±2.44 .0 12.0 3.18±2.30 3.32±2.61 -.105 0.917 GRCDÖ erken boflalma 13.58±6.065 .0 52.0 11.78±4.03 15.45±7.22 -2.550 0.011* GRCDÖ Sertleflme 5.63±2.68 .0 13.0 5.34±2.73 5.93±2.64 -.007 0.994 GRCDÖ toplam 42.26±10.27 21.0 74.0 41.37±10.52 43.19±10.09 -.358 0.720 20 Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› (38). Porst ve arkadafllar› EB’s› olan erkeklerle olmayanlar› karfl›laflt›rd›klar› çal›flmalar›nda, EB’si olan hastalarda anksiyete ve depresyon birlikteli¤i anlaml› olarak yüksek bulunmufllard›r (18). Di¤er taraftan bu çal›flmalarda yap›land›r›lm›fl psikiyatrik görüflme skalalar› kullan›lmam›flt›r. Derogatis ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda EB olgular›nda ek psikiyatrik tan› alanlar›n oran› %34 olarak bildirilmifltir (5). Corretti ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda ise Eksen 1 psikiyatrik efltan› oran› %64.4’tür (25). Di¤er taraftan DSM III öncesi yap›lan Derogatis ve arkadafllar›n›n çal›flmalar›nda eksen 1 tan›s› alan hasta say›s› sadece %18’dir (%8 afektif bozukluk, %3 uyum bozuklu¤u ve %7 anksiyete bozuklu¤u). Çal›flmam›za benzer bir de¤erlendirme skalas›n›n kullan›ld›¤› Corretti ve arkadafllar›n› çal›flmalar›nda ise oranlar: majör depresyon %23.1, sosyal fobi %25.5, panik bozukluk %17.3, obsesif kompulsif bozukluk %13.7, bipolar tip II %11.8, bipolar tip I %3.8, madde kötüye kullan›m› ise 7.8 olarak saptanm›flt›r (25). Bu oranlar di¤er cinsel ifllev bozukluklar› ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda yaln›zca sosyal fobi anlaml› olarak daha fazla saptanm›flt›r. Di¤er taraftan van Lankveld ve arkadafllar›n›n çal›flmas›nda kesitsel de¤erlendirmede sosyal fobi %10, özgül fobi oran› %10 oran›nda gözlenirken depresyon saptanmam›flt›r (16). Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 Olgular Eksen 1 efltan›s› olan ve olmayanlar olarak klinik bulgular aç›s›ndan de¤erlendirildi¤inde GRCDÖ alt ölçeklerinde erken boflalma puan› efltan› grubunda, s›kl›k puan› ise efltan› almayan grupta yüksek saptanm›flt›r. Ayr›ca olgu de¤erlendirme formundaki vajene girmeye çal›fl›rken boflalma olup olmad›¤› sorusuna efltan› grubu daha yüksek oranda boflalma oldu¤u yan›t› vermifltir. Girifl öncesi boflalma durumu cinsel sorunu farkl› bir noktaya tafl›makta, birleflemeyen çift durumuna sebep olmaktad›r. Efltan›n›n olmas›n›n boflanma, toplumsal izolasyon, kiflileraras› iliflkilerde sorun yaflama, düflük e¤itim düzeyi, iflsizlik gibi sorunlara yol açarak yeti yitimine sebep olduklar› bildirilmifltir (2,3). Erkek nedenli birleflememe durumu EB’n›n di¤er formlar›na göre daha fazla stresör bir durum yaflat›yor olabilir. Bununla birlikte emosyonel stresin do¤rudan intravajinal latans süresinden çok kiflinin kontrol alg›s› iliflkili oldu¤unu belirten çal›flmalar oldu¤u gibi, latans süresinin etkili oldu¤unu bildiren çal›flmalar da vard›r (39). GRCDÖ erken boflalma alt ölçek puan›n yüksek olmas› da efltan› grubunda EB’nin fliddetinin daha fazla oldu¤unu göstermektedir. Sonuç olarak do¤rudan ya da dolayl› birleflme eyleminin niteli¤i EB’nin ruhsal yaflam üzerindeki etkisi aç›s›ndan önemli bir de¤iflkendir. Eksen 1 tan›s› olanlarda prekoital boflalman›n fazla olmas› ve GRCDÖ sonuçlar› EB’nin fliddeti ile psikiyatrik efltan› aras›nda iliflkiyi göstermektedir. Tablo 4. Eksen 1 efltan›s› olan ve olmayan gruplar›n›n cinsel yaflam› özellikleri aç›s›ndan da¤›l›m› SCID tan›s› (+) n= 31 SCID tan›s› (-) n= 32 <5 y›l >5 y›l Arkadafl› Efli 12 19 2 12 %38.7 %61.3 %6.5 %38.7 19 13 5 8 %59.4 %40.6 %15.6 %25.0 χ2:2.69 p=0.082 χ2:2.182 p=0.336 Evlilik flekli Paral› Görücü Usulü 17 16 %54.8 %51.6 19 17 59.4 %53.1 χ2:.014 p=0.904 Anlaflarak 15 %48.4 Cinsel iliflkide Bulunma s›kl›¤› Ayda0-5 aras› 5-10 aras› 22 5 %71.0 %16.1 Partneri ile birliktelik süresi ‹lk cinsellikte partner Cinselli¤i kim bafllat›yor 11 11 15 %46.9 %34.4 %34.4 χ2:8.82 p=0.032* 10-20 aras› 4 %12.9 9 %28.1 20 ve üstü 0 %0 1 %3.1 kendisi 19 %61.3 20 %62.5 χ2:0.39 p=0.822 efli 1 %3.2 2 %3.2 Her ikisi 11 %35.5 10 %35.5 Önseviflme süresi <10dakika >10 dakika 19 12 %61.3 %38.7 25 7 %78.1 %21.9 χ2:2.11 p=0.822 Girmeye çal›fl›rken hiç 0 %0 7 %21.9 χ2:14.76 boflalma olup olmad›¤› Seyrek Bazen Genellikle 1 2 28 %3.2 %6.5 %90.3 7 2 16 %21.9 %6.3 %50.0 p=0.002** Cinsel iliflkide doyum Hafif 9 %29.0 6 %18.8 χ2:2.10 Orta 18 %58.1 24 %75.0 p=0.348 ‹leri 4 %12.9 2 %6.3 Bazen 6 %19.4 2 %6.3 χ2:2.43 Genellikle 25 %80.6 30 %93.8 p=0.148 Sertleflmesinde güçlük Hiç bir zaman 7 %22.6 16 %50.0 χ2:5.16 olur mu Seyrek 2 %6.5 1 %3.1 p=0.076 Bazen 22 %71.0 15 %46.9 Cinsel uyar›lma Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› 21 Çal›flmam›za kat›lan hastalar›n sosyodemografik verileri de¤erlendirildi¤inde olgular›n yafl ortalamas› 35.19±8.2 olarak bulundu. Bu sonuçlar di¤er çal›flmalarla benzerdir. Derogatis ve arkadafllar› yapt›klar› çal›flmada cinsel ifllev bozuklu¤u yaflayan erkeklerde yafl ortalamas›n› 36.1±12, Tignol ve arkadafllar›nda yafl ortalamas› 34.1±8.6, Corretti ve arkadafllar›nda ise 43.25±13.11 olarak bildirilmifltir (5,24,25). GRCDÖ erken boflalma alt ölçe¤ine gore tüm olgular›n ham puanlar› 5 ve üzeridir. Sosyodemografik özellikler ve mastürbasyon yafl›, cinsel bilgilenme yafl› ve ilk cinsel deneyimler gibi cinsel geliflim süreçleri aç›s›ndan de¤erlendirildi¤inde efltan› grubu ve efltan› alamayan grup aras›nda istatistiksel aç›dan fark saptanmam›flt›r. Yapm›fl oldu¤umuz çal›flmada psikiyatrik efltan›lara bak›ld›¤›nda ise depresyon ve sosyal fobi öne ç›kmaktad›r. Di¤er anksiyete bozukluklar› oranlar› ise görece yüksek olmakla birlikte genel toplumda gözlenen yayg›nl›k verileri ile benzer oranlarda saptanm›flt›r (40). Türkiye Ruh Sa¤l›¤› Profili Çal›flmas›’nda erkeklerde depresyon görülme oran› %5.8 olarak anksiyete bozuklu¤u oran› ise %3.1 saptanm›flt›r (41). Ayn› çal›flmada bir ruhsal bozukluk oran› ise erkeklerde %10.9 olarak bildirilmifltir. Di¤er taraftan çal›flmam›zda yaln›zca majör depresyon tan›s› alanlar›n oran› ise %.12.7’dir. Majör depresyon tan›s› alanlar›n üçte ikisi ayn› zamanda bir ya da daha fazla anksiyete bozuklu¤u tan›s› alm›flt›r. Anksiyete bozukluklar›nda depresyon efltan›s› oranlar›n›n yüksek oldu¤u bilinmektedir (40). Bununla birlikte kesitsel bir de¤erlendirmede tek bafl›na %12.7 oran›nda majör depresyon saptanmas› normal popülasyon ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda (41,42) yüksek bir de¤erdir. Çal›flmam›zda saptanan depresyonlar BDÖ ölçe¤ine göre hafif orta derecededir. Cinsel ifllev bozukluklar›nda yaflanan cinsel sorunun bireyde depresif duyguduruma neden olabilece¤i bildirilmifltir (6,9). Maurice ve Guze’un çal›flmalar›nda hafif fliddette depresif ata¤›n s›k olarak yafland›¤›, di¤er taraftan depresyonun evlilik ve cinsel sorunlar ile birlikte oldu¤u gösterilmifltir (6). EB’s› olan erkeklerde genel olarak kendine güvensizlik, anksiyete, utanç ve afla¤›l›k duygusunun belirgin oldu¤u bildirilmifltir (20). Revicki ve arkadafllar› EB’n›n etkilerini araflt›rd›klar› çal›flmada EB’s› olan erkeklerde emosyonel stresin artt›¤›n›, cinsel doyumun azald›¤›n› ve efl iliflkisinin olumsuz etkilendi¤ini bildirmifltir (43). Her üç çal›flmada da belirtilen kendine güvensizlik, afla¤›l›k duygusu, artm›fl emosyonel stres gibi belirtiler depresif duygudurumu yans›tmaktad›r. Gerek çal›flmam›z›n verileri gerek literatürdeki veriler birlikte de¤erlendirildi¤inde EB’s› olan erkeklerin önemli bir k›sm›nda hafif derecede bir depresyonun yaflanabilece¤i öne sürülebilir. Çal›flmam›zda EB olgular›nda %27.0 oran›nda sosyal fobi tespit edilmifltir. SCID I ile saptanan durum LSFÖ ile do¤rulanm›flt›r. Sosyal fobisi olanlarda HAÖ puanlar› daha yüksek bulunmufl ancak BDÖ’de fark saptanmam›flt›r. Sosyal fobi ile EB aras›nda iliflki literatürde bildirilmifltir. Tignol ve arkadafllar› EB tan›s› alan olgularda %47 oran›nda, kontrollerde ise %9 oran›nda sosyal fobi tespit etmifller ve her iki sorunun da tedavisinde seçici serotonin gerial›m inhibitörlerinin kullan›lmas›n› etiyolojik iliflki lehine yorumlam›fllard›r (24). Corretti ve arkadafllar› di¤er cinsel ifllev bozukluklar›na göre sosyal fobinin EB’de daha fazla gözlendi¤ini bildirmifllerdir (25). Çal›flmam›zda sosyal fobi oran› Corretti ve arkadafllar›n›n bildirdi¤i oran ile uyumludur. Tignol ve arkadafllar›n›n bulduklar› sosyal fobi oran› EB’s› olan erkeklerde oldukça yüksektir. Bu çal›flmada kontrol grubunda saptanan %9 sosyal fobi oran› da genel epidemiyolojik verilerle karfl›laflt›r›ld›¤›nda yüksektir (24). Figueira ve arkadafllar›n›n çal›flmas› ise panik bozuklu¤u ve sosyal fobi tan›s› alm›fl olgularda cinsel ifllev bozuklu¤u efltan›s› çal›flmas›d›r. Gerek kurgu gerek örneklem aç›s›ndan farkl›l›k ve k›s›tl›l›klar içermektedir. Bu çal›flmada sosyal fobisi olan olgular›n cinsel aktivitelerinin s›n›rl› olup bir k›sm›n›n partneri yoktur (23). Tablo 5. Major Depresyon efltan›s› olan ve olmayan olgular›n HAÖ,(Hamilton Anksiyete Ölçe¤i) BDÖ (Beck Depresyon Ölçe¤i), LSFÖ (Liebowitz Sosyal Fobi Ölçe¤i) ve GRCDÖ (Golombok Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i) alt ölçekleri ham skorlar›n›n karfl›laflt›r›lmas› Tablo 6. Sosyal fobi efltan›s› olan ve olmayan olgular›n HAÖ, (Hamilton Anksiyete Ölçe¤i) BDÖ (Beck Depresyon Ölçe¤i), LSFÖ (Liebowitz Sosyal Fobi Ölçe¤i) ve GRCDÖ (Golombok Rust Cinsel Doyum Ölçe¤i) alt ölçekleri ham skorlar›n›n karfl›laflt›r›lmas› Major Depresyon Efltan›s› Efltan› var Efltan› yok n=19 n= 44 HAÖ Mann Withney u Sosyal Fobi Efltan›s› Efltan› var Efltan› yok n=17 n= 46 Mann Withney u Ortalama±SD z Ortalama±SD P Ortalama±SD Ortalama±SD z p 15.89±5.60 5.13±5.25 0.000** HAÖ 12.64±9.22 6.80±5.77 -3.003 0.003** 8.23±8.28 5.71±7.46 -0,704 0.481 55.00±19.01 26.21±5.78 -5.992 0.000** -5.69 BDÖ 17.94±,97 1.40±,94 -6.69 0.000** BDÖ LSFÖ 35.26±15.59 33.43±17.48 -1.34 0.180 LSFÖ GRCDÖ s›kl›k 3.42±1.46 4.29±1.91 -1.569 0.117 GRCDÖ s›kl›k 3.47±1.23 4.23±1.96 -1.100 0.271 2.17±1.81 1.91±1.69 -.491 0.623 GRCDÖ iletiflim 1.52±1.46 2.18±1.79 -1.509 0.131 GRCDÖ iletiflim GRCDÖ doyum 6.36±2.67 5.84±2.20 -.538 0.591 GRCDÖ doyum 5.52±1.73 6.17±2.53 .728 0.466 GRCDÖ kaç›nma 3.15±2.31 3.38±2.75 -.015 0.988 GRCDÖ kaç›nma 3.29±2.56 3.32±2.65 -.094 0.925 GRCDÖ dokunma 3.31±2.13 3.22±2.58 -.410 0.682 GRCDÖ dokunma 3.47±2.71 3.17±2.35 -.581 0.561 GRCDÖ erken boflalma 16.64±9.25 12.45±3.93 -1.577 0.115 GRCDÖ Sertleflme 6.47±3.28 5.32±2.39 -.806 0.421 GRCDÖ toplam 45.17±11.74 41.19±9.59 -1.117 0.264 GRCDÖ erken boflalma 14.00±2.86 13.40±7.03 -1.229 0.219 GRCDÖ Sertleflme 6.31±2.31 5.34±2.80 -.628 0.530 GRCDÖ toplam 42.57±7.59 42.13±11.31 -.105 0.916 22 Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› Anksiyete cinsel yaflam› bozmaktad›r (44). Sosyal fobinin de cinsel yaflam üzerine olumsuz etkileri bilinmektedir (45). Özellikle cinsel eylemin daha az oldu¤u, cinsel efl seçiminde ve cinsel eylem s›ras›nda yüksek anksiyete yaflad›klar› bildirilmifltir. Yüksek anksiyete seviyesi cinsel eylem sürecinde boflalma faz›n›n h›zlanmas›na neden olabilir. Cinsel yan›t döngüsünde orgazm evresi uyar›lmadan farkl› olarak sempatik sistem taraf›ndan bafllat›lmaktad›r (46). EB’n›n fizyopatalojisinde penil hipersensitivite ya da cinsel afl›r› uyar›lm›fll›k (hiperarousal) kavramlar› tart›fl›lsa da EB’s› olan erkeklerde artm›fl sempatik aktivite ve anksiyete ile ilgili veriler öne ç›kmaktad›r (47). EB’si olan erkeklerde olaya iliflkin potansiyel ölçümlerinde uzam›fl p300 latans düzeyi saptanm›fl ve bu durum uyaran ayr›m›n›n yeterli olmad›¤› fleklinde yorumlanm›flt›r (48). Sosyal fobisi olanlarda da kontrollere göre p300 latans›n›n uzad›¤› bildirilmifltir (49). Yüksek anksiyetenin EB’da uyaran ayr›m›n› bozarak orgazm›n emisyon ve ejeksiyon fazlar› ile ilgili somatik sinyallerin okunmas›n› güçlefltirdi¤i öne sürülebilir. Bununla birlikte Strassberg ve arkadafllar› EB’da durumsal anksiyetenin düflük oldu¤unu bildirmifltir (50). Bodinger ve arkadafllar› ise 21 sosyal fobi hastas›nda EB oran›n›n kontrol grubundan farkl› olmad›¤›n› bildirmifllerdir (52). EB ile sosyal fobi aras›nda etiyolojik bir iliflki olabilece¤i öne sürülmüfltür (24). Sosyal fobinin bafllang›c› genellikle öncedir (35). EB’nin aktif cinsel yaflam›n bafllamas› ile, sosyal fobinin ise 10-20 yafl aras› bafllad›¤› düflünülmektedir. Sosyal fobisi olanlar ile EB’s› olan erkeklerin ayn› tedaviye verdikleri pozitif yan›t bu varsay›m› desteklemektedir. Di¤er taraftan farmakolojik yan›tlar farkl› nörobiyolojik süreçlerle ilgili de olabilir. Serotonin tafl›y›c› promotor gen polimorfizminin (5 HTTLPR) EB’nin fliddeti ile iliflkili oldu¤u gösterilmifltir (51,52). Bu gen poliformizmi ile ilgili bulgular a¤›r sosyal fobik hastalarda da bildirilmifltir (53). Di¤er taraftan EB’da gen polimorfizminin araflt›r›ld›¤› çal›flmalarda sosyal fobi tan›s›n›n bir de¤iflken olarak ele al›nmam›fl olmas› ortak biyolojik verilerin yorumlanmas›n› güçlefltirmektedir. EB’da psikiyatrik efltan› ile ilgili yap›lan çal›flmalarda genellikle olgu say›lar› düflüktür. Psikiyatrik de¤erlendirme skalalar›n›n kullan›ld›¤› çal›flmalar ise son derece azd›r (15). Bununla birlikte birkaç çal›flma d›fl›nda (17,26,50) depresyon ve sosyal fobi efltan›s› yüksek oranlarda gözlenmektedir. Sonuç olarak EB’si olan erkeklerin %49.2’sinde majör depresyon ve/veya bir anksiyete bozuklu¤u efltan›s› saptanm›flt›r, Sosyal fobi ve depresyon ve en s›k saptanan psikiyatrik bozukluklard›r. Di¤er taraftan çal›flmam›zda bipolar bozukluk, psikotik bozukluklar gibi di¤er ruhsal hastal›klar›n gözlenmemesi bu rahats›zl›klar›n az görülmesi kadar hastalar›n baflvurduklar› kurum ile de iliflkili olabilir. Randevulu baflvurma ve bekleme süreci nedeniyle bu hasta grubunun baflvurular› s›n›rl› kalm›fl olabilir. Çal›flmada kontrol grubu olmamas› ve kesitsel de¤erlendirme yap›l›yor oluflu k›s›tl›l›k olarak de¤erlendirilmifltir. Psikiyatrik efl tan› cinsel sorunun bir sonucu oldu¤u kadar cinsel soruna neden teflkil edebilecek bir etiyolojik faktör de olabilir. Bu alanda daha genifl hasta gruplar› ile kontrollü çal›flmalar›n yap›lmas›na ihtiyaç vard›r. EB’da psikiyatrik efl tan› oran›n›n yüksek olmas› gerek tan› gerek tedavi sürecinde klinisyenler taraf›ndan ele al›nmas› gereken bir durumdur ve EB’n›n tedavisinde psikiyatrik yaklafl›m›n önemini göstermektedir. Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 Kaynaklar 1. 2. 3. Desai NG. Comorbidity in psychiatry: Way forward or a conundrum? Indian J Psychiatry 2006; 48:75-7. [Abstract] Andrews G, Slade T, Issakidis C. Deconstructing current comorbidity: data from the Australian National Survey of Mental Health and WellBeing. Br J Psychiatry 2002; 181:306-14. [Abstract] / [PDF] Regier DA, Myers JK, Kramer M et al. The NIMH Epidemiologic Catchment Area program. Historical context, major objectives, and study population characteristics. Arch Gen Psychiatry 1984;41:934-41. [Abstract] / [PDF] 4. Fagan PJ, Schmidt CW, Wise TN et al. Sexual dysfunction and dual psychiatric diagnoses. Compr Psychiatry 1988;29:278-84. [Abstract] / [PDF] 5. Derogatis LR, Meyer JK, King KM. Psychopathology in individuals with sexual dysfunction. Am J Psychiatry 1981; 138:757-63. [Abstract] / [PDF] 6. Maurice W, Guze SB. Sexual Dysfunction and Associated Psychiatric Disorders. Compr Psychiatry 1970; 11:539-43. [Abstract] / [PDF] 7. Sungur M. Evaluation of couples referred to a sexual dysfunction unit and prognostic factors in sexual and marital therapy. Sexual and Marital Therapy 1994; 9:251-65. [Abstract] 8. Hawton K, Catalan J. Prognostic factors in sex therapy. Behav Res Ther 1986; 24:377-85. [Abstract] / [PDF] 9. Munjack D, Stables F. Psychological Characteristics of Women with Sexual Inhibition (Frigidity) in Sex Clinics. J Nerv Ment Dis 1976; 163(Suppl 2):117-21. [Abstract] 10. Amerikan Psikiyatri Birli¤i. Ruhsal Bozukluklar›n Tan›msal ve Say›msal El Kitab›. 4. Bask›. Yeniden Gözden geçirilmifl Tam Metin (DSM IV-TR), Amerikan Psikiyatri Birli¤i, Washington DC, 2000, Köro¤lu E, çev. Ankara: Hekimler Yay›n Birli¤i; 2007. 11. Carson C, Gunn K. Premature ejaculation: definition and prevalence. Int J Impot Res 2006; 18(Suppl 1):5-13. [Full Text] / [PDF] 12. Rowland D, McMahon CG, Abdo C et al. Disorders of orgasm and ejaculation in men. J Sex Med 2010; 7:1668-86. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 13. Liang CZ, Hao ZY, Li HJ et al. Prevalence of premature ejaculation and its correlation with chronic prostatitis in Chinese men. Urology 2010; 76:962-6. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 14. Montorsi F. Prevalence of premature ejaculation: a global and regional perspective. J Sex Med 2005; 2(Suppl 2):96-102. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 15. Rosen RC, Althof S. Impact of premature ejaculation: the psychological, quality of life, and sexual relationship consequences. J Sex Med 2008; 5:1296-307. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 16. van Lankveld JJ, Grotjohann Y. Psychiatric comorbidity in heterosexual couples with sexual dysfunction assessed with the composite international diagnostic interview. Arch Sex Behav 2000; 29:479-98. [Abstract] / [PDF] 17. Dunn KM, Croft PR, Hackett GI. Association of sexual problems with social, psychological, and physical problems in men and women: a cross sectional population survey. J Epidemiol Community Health 1999; 53:144-8. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 18. Porst H, Montorsi F, Rosen RC et al. The Premature Ejaculation Prevalence and Attitudes (PEPA) survey: prevalence, comorbidities, and professional help-seeking. Eur Urol 2007 ;51(Suppl 3):816-23. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 19. Symonds T, Roblin D, Hart K et al. How does premature ejaculation impact a man s life? J Sex Marital Ther 2003; 29:361-70. [Abstract] / [PDF] 20. Sotomayor M. The burden of premature ejaculation: the patient's perspective. J Sex Med 2005; 2(Suppl 2):110-4. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 21. Corona G, Mannucci E, Petrone L et al. Psycho-biological correlates of free-floating anxiety symptoms in male patients with sexual dysfunctions. J Androl 2006; 27:86-93. [Abstract] / [PDF] 22. Davidson JR,Hughes DL,George LK et al. The epidomiology of social phobia:finding from Duke Epidemiyolojical Catchment Area Study. Psychol Med 1993; 23:709-18. [Abstract] Nöropsikiyatri Arflivi 2011; 48 Özel Say› 1: 16-23 Archives of Neuropsychiatry 2011; 48 Supplement 1: 16-23 23. Figueira I, Possidente E, Marques C et al. Sexual dysfunction: a neglected complication of panic disorder and social phobia. Arch Sex Behav 2001; 30:369-77. [Abstract] / [PDF] 24. Tignol J, Martin-Guehl C, Aouizerate B et al. Social phobia and premature ejaculation: a case-control study. Depress Anxiety 2006; 23:153-7. [Abstract] / [PDF] 25. Corretti G, Pierucci S, De Scisciolo M et al. Comorbidity between social phobia and premature ejaculation: study on 242 males affected by sexual disorders. J Sex Marital Ther 2006; 32:183-7. [Full Text] / [PDF] 26. Bodinger L, Hermesh H, Aizenberg D et al. Sexual function and behavior in social phobia. J Clin Psychiatry 63: 874-9. [Abstract] 27. First MB, Spitzer RL, Gibbon M et al. Structured Clinical Interview for DSM-IV Clinical Version (SCID-I/CV). Washington DC: American Psychiatric Press; 1997. 28. Özkürkçügil A, Aydemir Ö, Y›ld›z M et al. DSM-IV Eksen I Bozukluklar› için Yap›land›r›lm›fl Klinik Görüflmenin Türkçe’ye uyarlanmas› ve güvenilirlik çal›flmas›. ‹laç ve Tedavi Dergisi 1999; 12:233-6. 29. Rust J, Golombok S. The GRISS: a psychometric instrument for the assessment of sexual dysfunction. Arch Sex Behav 1986; 15:157-65. [Abstract] 30. Tu¤rul C, Öztan N, Kabakç› E. Golombok-rust cinsel doyum ölçe¤i'nin standardizasyon çal›flmas›. Türk Psikiyatri Dergisi 1993; 4:83-8. [Abstract] 31. Hamilton M. The assessment of anxiety states by rating. Br J Med Psychol 1959; 32:50-5. [Abstract] 32. Yaz›c› MK, Demir B, Tanr›verdi N et al. Hamilton Anksiyete De¤erlendirme Ölçe¤i, de¤erlendiriciler aras› güvenirlik ve geçerlik çal›flmas›. Turk Psikiyatri Derg 1998; 9:114-7. [Abstract] 33. Beck AT, Ward CH, Mendelson M et al. An Inventory For Measuring Depression. Arch Gen Psychiatry 1961; 4:561-71. [Abstract] / [PDF] 34. Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite ö¤rencileri için geçerli¤i, güvenirli¤i. Türk Psikoloji Dergisi 1989; 7:3-13. 35. Liebowitz MR. Social phobia. Mod Probl Pharmacopsychiatry 1987; 22:141-73. 36. Soykan C, Ozguven HD, Gencoz T. Liebowitz Social Anxiety Scale: the Turkish version. Psychol Rep 2003; 93:1059-69. [Abstract] 37. 37. Erifltiren P, ‹ncesu C, Yetkin N et al. Cinsel ve evlilik terapilerine baflvuran kad›nlarda psikiyatrik komorbidite ve evlilik iliflkisi. Düflünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi 2001; 14:132-41. 38. Ernst C, Foldenyi M, Angst J. The Zurich Study :XXI Sexual dysfunction and disturbances in young adults.Data of a longitudinal epidemiological study.Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci 1993; 243:179-88. [Abstract] Y›ld›r›m ve ark. Erken Boflalmas› Olan Heteroseksüel Erkeklerde Eksen 1 Psikiyatrik Efltan› Oranlar› 23 39. Patrick DL, Rowland D, Rothman M. Interrelationships among measures of premature ejaculation: the central role of perceived control. J Sex Med 2007; 4:780-8. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 40. Tükel R. Anksiyete bozukluklar›nda antikonvülzanlar›n etkinli¤i ve bir tedavi seçene¤i olarak yeri gözden geçirme. Nöropsikiyatri Arflivi 2009; 46(Suppl 1):19-23. 41. Erol N, K›l›ç C, Ulusoy M ve ark. Türkiye Ruh Sa¤l›¤› Profili Raporu. Ankara: T.C. Sa¤l›k Bakanl›¤› Temel Sa¤l›k Hizmetleri Genel Müdürlü¤ü; 1998. 42. Kaya B, Kaya M. 1960'lardan günümüze depresyonun epidemiyolojisi, tarihsel bir bak›fl. Klinik Psikiyatri 2007; 10(Suppl 6):3-10. 43. Revicki D, Howard K, Hanlon J et al. Characterizing the burden of premature ejaculation from a patient and partner perspective: a multi-country qualitative analysis. Health Qual Life Outcomes 200812;6:33. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 44. Tafltan U, Saatçio¤lu Ö, Özmen E ve ark. Cinsel ‹fllev Bozuklu¤u olan Erkeklerde Anksiyete. Yeni Symposium 2005; 43:38-44. [Abstract] 45. Leary MR, Dobbins SE. Social anxiety, sexual behavior, and contraceptive use. J Pers Soc Psychol 1983; 45:1347-54. [Abstract] 46. ‹ncesu C. Cinsel ‹fllevin Fizyolojisi. Cinsel ifllev Bozukluklar› Monograf Serisi 1998; 1:3-12. [Abstract] 47. Rowland DL. Psychophysiology of ejaculatory function and dysfunction. World J Urol 2005; 23:82-8. [Abstract] / [PDF] 48. Ozcan C, Ozbek E, Soylu A et al. Auditory event-related potentials in patients with premature ejaculation. Urology 2001; 58:1025-9. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 49. Sachs G, Anderer P, Margreiter N et al. P300 event-related potentials and cognitive function in social phobia. Psychiatry Res 2004; 131(Suppl 3):249-61. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 50. Strassberg DS, Mahoney JM, Schaugaard M et al. The role of anxiety in premature ejaculation: a psychophysiological model. Arch Sex Behav 1990; 19:251-7. [Abstract] 51. Janssen PK, Bakker SC, Réthelyi J et al. Serotonin transporter promoter region (5-HTTLPR) polymorphism is associated with the intravaginal ejaculation latency time in Dutch men with lifelong premature ejaculation. J Sex Med 2009; 6:276-84. [Abstract] / [Full Text] / [PDF] 52. Ozbek E, Tasci AI, Tugcu V et al. Possible association of the 5-HTTLPR serotonin transporter promoter gene polymorphism with premature ejaculation in a Turkish population. Asian J Androl 2009; 11:351-5. [Full Text] / [PDF] 53. Furmark T, Tillfors M, Garpenstrand H et al. Serotonin transporter polymorphism related to amygdala excitability and symptom severity in patients with social phobia. Neurosci Lett 2004; 362:189-92. [Abstract] / [Full Text] / [PDF]
