Adolesan Dönem Kanserleri Epitelial Tümörler Dr. Serap AKSOYLAR EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PEDİATRİK ONKOLOJİ BD UKK 19-23 Nisan 2007 Karsinomlar-epitelial Tm ERİŞKİN YAŞ Meme Akciğer Prostat Kolon Epitelial kanserler aerodigestive, gastrointestinal, genitouriner, baş-boyun ve cilt (non-melanoma) Pentheroudakis, G. et al. Ann Oncol 2005 16:181-188; Tüm kanserler-sıklık, SEER 1975-2000 Yıllık kanser insidansı 0-14 yaş : 141/1 milyon 15-19 yaş : 203/1milyon Bleyer, A. et al. Oncologist 2006;11:590-601 Ebriyoner tümörler az Erişkin tip epitelial tümörler az Karsinom ABD’de her yıl karsinom tanısı alan çocuk sayısı : 1050 Tiroid ca: 350 Melanom : 300-350 15-19 yaş arası sık görülen kanserler SEER 1973-1998 Pentheroudakis, G. et al. Ann Oncol 2005 16:181-188 ICCC: Histolojiye dayanan sınıflama ICCC-XI:Karsinomlar Adrenokortikal ca Tiroid ca Nasofarinks ca M. Melanom Diğer cilt karsinomları Diğer karsinomlar Tükrük bezleri (parotis) Kolon Apendiks Akciğer ve bronş Meme Serviks <20 yaş- 2725 epitelial ca (SEER 1975-1995) %27.2 %1.3 %35.5 %4.5 %30.9 %9.2 15-19 yaşda % kaçı görülüyor? Tüm karsinomlar : %75 (2,047) Tiroid ca : %75 Melanoma: %80 Nasofarink ca: %63 Diğer: %74 Yaşa göre kanser sıklığı (/1 milyon/yıl) Epitelial tümörler (SEER 1975-2002) 15-19 %21.5 %7.9 %0.7 %7.2 %5.6 Epitelial kanserler -sıklık 75 35 Türk Pediatrik Kanser Kayıtları 2002-2006 YAŞ 0-4 5-9 10 - 14 15 - 19 0 - 14 0 - 19 EPİTELİAL TÜMÖRLER 28 41 123 35 192 227 490 6953 7443 %7.14 %2.76 %3.04 TOPLAM ??? Kaynak: T.Kutluk & A.Yeşilipek. TPOG ve TPHD adına Epidemiyoloji-Coğrafi farklılık HCC: Güneydoğu Asya (HBV) NF ca: Uzak doğu Asya- Çin Over ca: Çin, ABD-zenci Testis ca: Endüstrileşmiş batı ülkeleri Maliyn melanom: Avustralya (NSW)(UV) Tiroid karsinomu: Doğu Avrupa Adrenokortikal ca: Güney Brezilya (p53) Risk Faktörleri Genetik Çevresel Genetik Faktörler Ailevi kanserler-OD geçiş Li-Fraumeni Send (meme ca, adrenokortikal ca, larinks ve akciğer, mide, kolorektal ca) MEN (2A-2B) (tiroid meduller ca-feokromasitomaparatiroid adenom) Von-Hippel-Lindau Hast. (Renal cell ca) Nevus basal cell carcinoma sendromu (basal-cell ca, MBL) Herediter Displastik Nevüs Send (melanom) Genetik Faktörler Familial kolon kanserleri F. Adenomatöz polipozis Herediter non-polipozis kolon ca Turcot Send Xeroderma pigmentosum : (Basal cell ca-melanoma) Turner Send: (meme ca, GHT) Herediter meme ca: (BRCA1 ve 2 mutasyonu) Risk Faktörleri Genetik Çevresel Ancak <%10 hastada var Çevresel (eksojen) faktörler Kemo-radyoterapiye sekonder kanserler Annenin DESB alımı: serviks-vagina clear-cell adeno ca HCC: HBV-HCV NF ca : EBV Serviks ca: HPV infeksiyonu (genç adult ??) Melanoma-cilt kanserleri : UV radyasyon-güneş Tiroid ca : İyonize radyasyon Güneş-Sigara-Diet-kimyasallar Kanser 20’li yaşlardan sonra ortaya çıkıyor Adolesanda kanser sıklığını arttırdığı gösterilmedi Neden ERKEN ? Çevresel karsinojenik etki-predispozan genotip Risk Faktörleri Genetik Ancak <%10 hastada var Çevresel Adolesanda önemli bir risk faktörü değil BÜYÜK ÇOĞUNLUĞUNDA ETYOLOJİ BELLİ DEĞİL Yıllara göre Avrupa’da (Belarus hariç) çocuk ve adolesanlarda tiroid kanser sıklığı (1978-1997) APC= 3.0 % Tiroid ca Tiroid ca Kızlarda sık Histopatoloji Papiller (%70) Folliküler (%20) Meduller (%5-10) Andiferansiye Tiroid nodülü zemininde gelişim sık Adult nodüllerin %5’i Çocuk-adolesanda %40’ı maliyn Etyoloji İonize radyasyon RT Genetik predispozisyon -ailevi olgular Meduller ca (%5’i) – MEN IIA ve IIB (RET) Ailesel papiller ca FAP Çernobil 26.Nisan.1986 Tiroid ca (ışına maruz kalan çocuklarda) ilk 5 yıl sıklık değişmedi 1991 sonrası 10 kat arttı 1987-89 arası doğanlarda sıklık da artış yok Avrupa’da tiroid ca sıklığındaki artışı Çernobil’le ilişkilendiren epidemiyolojik kanıt yok (Belarus, Ukrayna ve Rusya dışında). Tiroid ca sıklığındaki artış NEDEN? 1980-2000 arası Boyun US arttı (%3-84) İİAB sıklığı arttı (%8-36) Beniğn nedenlerle tireidektomi sıklığı arttı Sıklığı arttıran mikrokarsinomlar (Screening- etkisi) Tiroid ca-Prognoz Deri kanserleri UV Radyasyon (GÜNEŞ) Kronik-kümülatif etki : Skuamöz ve basal cell ca Çocuklukta güçlü- intermittant etki (güneş yanıkları): Melanoma Oksidatif DNA hasarı-immunsupresyon Deri kanserleri-Melanom Tüm melanomların %1’i <20 yaş Doğumsal-infantil melanoma Predispozan faktörler Transplesental Dev melanositik nevüs Güneş UV radyasyon Radyoterapi İmmunsupresyon Genetik predispozisyon Xeroderma pigmentosum Displastik nevüs zemini (ABD’de %5) CDKN2A mut(p16): Ailevi melanomada %40 Sporodik olgularda %1.6 M.Melanom Irk Seks Güneş Genetik Benlerin sayısı Cilt rengi M.Melanom Klinik semptomlar, yayılım, prognoz erişkinlere benzer Daha geç tanı alıyorlar Atipik bulgular daha sık Amelanotik, verrüköz lezyonlar, piyojenik granulomaya benzer Tanıda tm kalınlığı daha fazla Lokalize hastalık daha sık Erken yaşta prognoz daha iyi Aynı tedavi öneriliyor. Ferrari, A. et al. Pediatrics 2005;115:649-654 M.Melanom A B C D M. Melanom-prognoz Nasofarinks ca Tüm NF ca’ların <%3’ü 20 yaş altında Histolojik tip III: undiferansiye tip EBV Lokal ileri evre Farklı tümör biyolojisi Ayan İ, Kaytan E, Ayan N. Lancet Oncol. 2003 Jan;4(1):13-21. Kolorektal ca Akciğer Salgı bezleri Meme Çocuk ve adolesanda-”adult tip” epitelial ca Sayı çok çok az Özellikleri-yaşam oranları ??? Epidemiyolojik data yok Germline genetik mutasyon ?? Over Tm 15-19 yaş : %60 GHT 20-24 yaş : %70 over ca Ovarian epitelial tümörler: Adenocarcinoma Scyst-adenocarcinoma, endometrioid tumor, clear cell tumor undifferentiated carcinoma 25 yaş altında % 60 lokal hastalık 19 hasta < 21 yaş (ort yaş 19.7). Dismenore ve karın ağrısı en sık semptom 79% hasta stage I hastalık ve survival 100% Tsai JY, Saigo PE, Brown C, et al.: Cancer 91 (11): 2065-70, 2001. Meme ca : Tüm olguların %0.2’i <20 yaş Sekonder tümör ( RT sonrası) <35 yaş : prognoz daha kötü Hormon res (-) Agresif maliyn fenotip Germline BRCA1 ve 2 mutasyonu (+) Kolorektal ca 1/1milyon çocuk/yıl ABD’de 150000/yıl hasta 80 tanesi <20 yaş %40-60 sağ taraf (adult sol) Ailevi kanser sendromları ile ilişkili (%20-30) Aile öyküsü genellikle yok <21 yaş kolorektal ca Akrabalarda kolorektal ca riski normal popülasyona göre 6 kat fazla Çoğunda ailede kolon-uterus-serviks ca öyküsü var. Med Pediatr Oncol. 1999 Nov;33(5):470-5 Ailevi kolon kanserleri Ailevi polipozis FAP (APC): Ort ca yaşı 39 Üst GIS,Tiroid, MBL, HBL riski HBL’li çocuklarda ailede kolon ca sor Juvenil polipozis Herediter nonpolipozis kolon ca (HNPCC) Genomik instabilite Üst-GIS, uterus ve over ca sıklığı fazla Normal ve FAP kolon Mount Sinai Hospital, Toronto <24 yaş kolon ca : Pedigri ve microsatellite instability ( HNPCC için) çalışıldı. 1382 kolorektal ca: 16 (1%) < 24 yaş Microsatellite instability 8/11 (73%), “mm repair gen” germline mutasyon 6/12 hastada var. Erken başlangıçlı kolon ca’larda kalıtsal predispozisyon sık Microsatellite instabilite ve germline “mismatch repair genes” mutasyonları sık. (Aile öyküsü ve HNPCC kriterleri olmasa bile) Bu hastalarda ikincil gastrointestinal and extraintestinal maliynite sıklığı da fazla. Primer akciğer ca Bronkojenik ca (adeno ca) Bronşial gland tm (Endobronşial): Lokal hastalık iyi prognoz Karsinoid tm (%80-85) Mukoepidermoid ca (%10) Adenoid kistik ca Primary epithelial akc. ca Memorial Sloan-Kettering Cancer Center 1980 and 2001. <21 yaş 21 hasta Adenocarcinoma (4), carcinoid tumor (4), basaloid carcinoma (2), and mucoepidermoid carcinoma (1). İleri evre hastalık Erişkinlerdeki gibi, prognoz histoloji ve evreye bağlı. Epitelial Tümörler Çocukluk çağında çok nadir. Yaşla sıklığı artıyor. Tiroid ca ve melanom 2/3’ünü oluşturuyor. Farklı tümör biyolojisi ve epidemiyolojisi Etyoloji : genetik- çevresel faktör etkileşimi Özellikle erişkin tip epitelial tümörler :Epidemiyolojik data yok Tanıda gecikmeler var Pediatrik onkolojinin bu konuda deneyim eksikliği Klinik çalışmaların eksikliği Adolesan döneme ait özellikler :yoğun psikososyaldestek bakım gereksinimi MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM TEŞEKKÜR EDERİM