Atatürk ve Organik Gıda Konusu / Metin ERDOĞAN Araştırma

Bİ’ MOLA






GENÇ KALEMLER DERNEĞİ
AYLIK TARİH KÜLTÜR ve
EDEBİYAT BÜLTENİ
Nisan 2017 Sayı: 28
Tarihte Bu Ay,
Kitap Tanıtımı,
Türkçesi Varken,
Dilbilgisi,
Atasözü ve Deyimler,
Zeka Bulmacaları
Deneme:
Atatürk ve Organik Gıda Konusu / Metin ERDOĞAN
Araştırma:
Atatürk’ü En İyi Anlatan Kitaplar / Kemal ALBAYRAK
Şiir:
Tutkunun Işığı / Gülfidan TECE
İsimsiz / Nihan ÖZDEMİR
Şaha Sevda / Kemal ALBAYRAK

Öykü:
Yaş Aldıkça Yaklaşır Dünler / Bahire BAYRAKTAR







Geleneksel Meslekler:
Ankara’da Yorgancılık
Yöresel Lezzetler:
Amasya Bakla Dolması
Unutulmaz Şairler ve
Dizeleri: Oktay Rıfat
HOROZCU
Tarihe Damga Vurmuş
Kişiler: Hammurabi
Gezelim Görelim: Giresun
Türkülerimiz: Çanakkale
Türküsü
Tarihe Damga Vurmuş Kişiler/Olaylar
HAMMURABİ (MÖ. 1728 — 2686)
Hammurabi; Birinci Babil Hanedanı’nın altıncı hükümdarıdır (İÖ
1728-1686).
Yaptığı yasalarla ünlüdür ve kurduğu hanedana adını vermiştir. İÖ
1950’den başlayarak gerilemeye başlayan ve bazı bölümlere uğrayan Babil
Krallığı’nı yeniden birleştirmek için yoğun çaba harcadı. Aşağı Babil’de
Larsa Kralı Rimsini ile komşuları olan bazı küçük kent krallıklarını yenilgiye
uğratarak, onları Babil egemenliğine aldı. Daha sonra Mari Hanedanı’nı da
yıkan Hammurabi, bütün Mezopotamya, Suriye ve Elam bölgesini devletine kattı (İÖ 1700). Asurlular üzerine yaptığı seferle de Ninova Kenti’ni ele geçirdi. Böylece, Birinci Babil
Devleti, Akkat Devleti’nin eriştiği sınırlara kadar yayıldı.
Hammurabi, ilkçağ tarihinde yasalarıyla ünlü bir hükümdardır. O, Babil hukukunu ortaya koymakla, Mezopotamya’da Babilliler, Asurlular, Sümerler ve Amurruları, bir yönetim altında tek bir ulus
olarak yaşatmayı amaçladı. Öte yandan yasaların yanı sıra devletçiliği ile de dikkati çeken Hammurabi,
ele geçirdiği kentlere, güvendiği kişileri vali atadı, düzenli bir haberleşme örgütü oluşturdu. Bu düzenlemeler, Babil Devleti’nin uzun süre yaşamasını sağladı.
Hammurabi Yasaları: 1901’de Sus Kenti’nde bulunan ve günümüzde Louvre Müzesi’nde sergilenen 2.25 m yüksekliğinde, dioritten bir sütuna kazılmış yasalar
derlemesi. Taşın üst bölümünde Kral Hammurabi’yi Güneş Tanrı’sı Şamaş’ın
önünde saygı duruşundayken gösteren bir kabartma yer alır. Yasalar, kabartmanın altında, taşın ön ve arka yüzüne olmak üzere yukarıdan aşağı okunan çivi
yazısıyla 292 madde olarak Akkatça yazılmıştır. Hammurabi Yasaları, kendinden
yaklaşık 300 yıl önce Sümer (Ur) Kralı Urnammu’nun çıkardığı ve ancak parçaları
günümüze gelen yasalar derlemesiyle birlikte dünyanın en eski yasalarından biridir. Kısa ve özlü biçimde
kaleme alınmış olan Hammurabi Yasaları, Mezopotamya’nın toplumsal koşulları, aile, ordu, yönetim üzerine dolaylı yoldan da olsa, bilgi verir. Yasaların büyük çoğunluğu olası tüm suçları tanımlar ve bunlara
uygulanacak acımasız cezaları belirtir. Örneğin “Bir adamın karısı, başka bir adamla yatarken görülürse,
ikisi birbirine bağlanıp suya atılmalı. Koca karısını bağışlamak isterse, kral da uyruğunu bağışlamalıdır.”
Başka bir yasaya göre de, “Eğer bir mimar (yapıcı) bir evi sağlam yapmaz da ev yıkılarak sahibinin ölümüne neden olursa, mimar bunu yaşamıyla öder.” Bu ve bunun gibi acımasız hükümlerine karşın
Hammurabi’nin yasalar derlemesi, yasa ve hukukun egemen olduğu ve en aşağılık bireyin bile belirli bir
yasal korunma altına alındığı, genelde sağlam ve iyi örgütlenmiş bir toplumu yansıtır.
2

10 Nisan 1845 – Emniyet Teşkilatı kuruldu.

23 Nisan 1920 – Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.

29 Nisan 1935 – İstanbul – İzmir arasında ilk telefon hattı devreye girdi.

30 Nisan 1945 – Adolf Hitler intihar etti.

4 Nisan 1949 – Norveç ve Portekiz arasında imzalanan bir anlaşmayla Kuzey Atlantik Paktı (NATO) kuruldu.

7 Nisan 1948 – Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kuruldu.

16 Nisan 1972 – Apollo 16 adlı uzay aracı aya gönderildi.

6 Nisan 1973 – Fahri Korutürk cumhurbaşkanlığına seçildi.

7 Nisan 1984 – Türkiye’nin ilk paralı otoyolu hizmete girdi.

26 Nisan 1986 – Dünyanın ilk elektron mikroskobu basına tanıtıldı.

26 Nisan 1986 – Çernobil nükleer santralinde patlama meydana geldi.

17 Nisan 1993 – Türkiye’nin 8. cumhurbaşkanı Turgut Özal vefat etti.
SUDOKU
ZEKA BULMACASI
Yandaki şekilde
gördüğünüz gibi
16 adet kibrit çöpünden yapılan
şeklin 4 adet kibrit çöpünü değiştirerek “H” harfini meydana getirebilir misiniz?
3
ŞİİR
TUTKUNUN IŞIĞI
Sizin yanlışlarınızdır
Dipsiz kuyularımda büyür,
Güçlenir.
Saklarım.
Saklarım.
Fırlatırım yeryüzüne...
Tutku
Bir dönüşüme sevdalıdır.
Ulu izlerle beslenir
Geç görürsünüz...
Geç anlarsınız.
Söylenmeyen sözdür,
Sestir,
Biçimdir
İçimin mevsimlerinde...
Her şeyde izim vardır
Görünmem,
Arkada kalırım.
Korkaklar
Ezmek ister beni,
Ezemezler.
Çünkü
Bütün korkuları bilirim.
Güçlünün yüreğindeki
Dehşeti
Bilirim...
Yüreksizin cesaretini
Bilirim...
Duygularım
Doğruyu
İzler.
Şaşırtmacalar yaşarım,
Geçmişten geleceğe
Önyargılar kurulur.
Önyargılar
Bir sızıdır kalbimde.
Uçurumdur.
Ağlarım...
Gözyaşları
Yeniler beni,
Gümrah bitkiler gibi...
Bütün Kadınlara
Ben kadınım.
Yapıcılığın simgesi...
Âdem'in kaburga kemiğinden
Fırlayan kalbim
Sizin için atıyor.
Ben kadınım,
Doğayım.
Düşlere zenginlik
Bende...
İnsanım.
Mutluluğu
Renklere dönüştürüp
Koynumda taşırım.
Duruluğun büyülü aynasına
Ben yansırım...
Şefkatle dolu kollarım
Aşkla kavrulur.
Doğurganlığın bütün yüzleri
Bendedir.
Sevgili olurum,
Dost olurum,
Anne olurum.
Bana sığınan başları
Bağrıma basarım.
Her şeye aşkla bağlanırım.
Bir katre alev gibi
Düşerim maviliklere
Işığa kesilir her yanım.
Bencilim.
Kıskancım.
Öfkem acımı sabırla sınar.
Bağışladığım yanlışlar
Serin okyanuslar çoğaltır.
Okyanusum
Ninnilerle
Dipsiz kuyulara ulaşır.
Yanlışlar
Orada
Demlenir.
Benim yanlışlarım
4
Ben kadınım.
Sessiz haykırışlarım
Güzelliğim zalimdir,
Duyulmaz...
Bağışlamaz.
Bütün zamanların
Tayfunlar dışarıdadır
Sonsuzluğudur
Sinsi oyunlara gebedir.
İçim.
Umutsuzluk.
Özgürlüktür
Umutsuzluk.
İstediğim.
Umutsuzluğum
Bakışım özveriye
Öç almalarla evlenir.
Işığım sevgiye tutkundur
Zalimliğim
Yoksulluğum
Zulümlerle beslenir...
Yoksunluktur.
Ben kadınım.
Direncim inancımdır.
Ben sevgiliyim.
Beni anlayın.
Yaratıcı düşler çizerim
Beni yargılayan
Düşlerim uçan tüllerdir.
Kendini yargılar.
Düşlerim acıların dansı dır.
Çünkü ben insanım,
Güçlüyüm.
Çünkü ben sizim...
Ayrılıkları yaşarım
Bir gizemdir
Ayakta kalırım.
Ellerimdeki
Ölümleri yaşarım
Okşamaya kilitli...
Ayakta kalırım.
Çözülmemiş çözüm
Horlanmaları yaşarım
Bendedir.
Ayakta kalırım.
Kimse benim kadar sevemez.
Utançları, ihanetleri yaşarım
Kimse sevdasını
Ayakta kalırım.
Benim kadar
Yitirdiklerim
Besleyemez...
Erdemdir
Durgun bir göldür
Döner bana...
Yüreğim.
Bir sevgi çorbasıdır
Kurbandır.
Ocağımdaki.
Kurbanlar yüreğimdedir.
Ondan içen
Suya düşen gölgeler
Dostumdur,
Işık ister.
Sevgilimdir,
Ben kurban olurum
Çocuğumdur.
Tutkunun ışığına
Ben kadınım.
Her şeyi görürüm.
Gülfidan TECE
Her şeyi duyarım.
Fısıltılarla dolu
Dünyamda
5
Yaşayan Geleneksel Mesleklerimiz
ANKARA’DA YORGANCILIK
Yorgan Yapımında Kullanılan Araç Gereçler
Yorgan yapımında kullanılan araçlar yün, pamuk, astar, saten, dikiş makinesi, iğne elyaf, iplik,
kaput bezi, ipek saten kumaş, patiska, dantel, işleme, değnek, tokaç ve kantardır.
Yorgan Yapım Tekniği
Yorgan; astar dikimi, sırıma, yüzleme (kaplama) gibi aşamalardan geçerek oluşturulmaktadır. Yorgan yapımı 3 gün sürmektedir. Ev odalarında, tandırlarda veya balkonlarda temiz
bir ortamda yapılmaktadır. Tek kişilik, çift kişilik, çeyizlik, sünnetlik, kanepelik ve karyolalık gibi
çeşitleri vardır.
Pamuk, yün, astar gibi malzemeler toptancıdan elde edilir. Modeller, istek üzerine seçilir. Öncelikle yorganın yüzü olacak olan
saten serilir, satenin üzerine astar, astarın üzerine yün konulur.
Yünlerin altına elyaf konulur, çünkü elyafın yapışkan özelliği
vardır. Böylelikle yün dışarı taşmaz.
Bu işlemlerden sonra bu yerleştirilen malzemeler ters çevrilir,
yani ters yüz edilir. Yorganın dikilmesine kenardan başlanır.
Yünün kaymaması için aralıklı olarak dikilir. Buna “teyil” denir.
Kenar sırası çekilir, çizimi olur, çizildikten sonra bir köşesinden
başlanır. Kalıplar kenarlara yerleştirilen ve çizilen yerden dikilir.
Müşterinin seçtiği desene göre yorgana desen çizilir. Böylece
yorgana son şekli verilmiş olur. Yorganın başına “yorgan ağzı”
denilen dantel ve işlemelerle bezenmiş bir başlık geçirilir. Ayrıca yorgancılarda yorgan yanında yastık, seccade, iğnelik de yapılmaktadır.
Yorganın uğur getirmesi için (bir nevi nazara karşı), orta noktasına bir kumaş parçası
dikilmesi yaygın bir gelenektir. Bu parça çok küçük olup altıgen şeklindedir. Rengi ise yeşil,
mavi, pembe gibi koyu ve canlı olmalıdır.
Hazırlayan: Hüseyin NERGİZ
6
ÖYKÜ
YAŞ ALDIKÇA YAKLAŞIR DÜNLER
Zaman diyorum zaman, nasıl da su gibi akıp geçiyor. Geçmez gibi görünen yıllarının yaprakları, nasılda dökülüveriyor birbiri ardınca ömür takviminden. Geriye dönüp baktığında bazen
hüzünlü, bazen neşeli bir çok anı perdelenir zihninin sahnesinde...
Yaş aldıkça çocuklaşırmış insanoğlu. Bana akşam ne yediğimi sorsalar hatırlamam ama
yetmiş yıl önce yaptığım muziplikler dün gibi aklımdadır.
O yıllar daha evlerimizde elektrik yoktu. Okula gidebilen şanslı çocuklar arasındaydım.
Okuldan çıkıp eve gelince de ahır işi, tarla işi derken ödevleri yapmak akşama kalıyordu. Mahalleden üç beş arkadaş bir evde toplanır, annelerimizin hamur açtığı ekmek tahtasının etrafına
oturur, gaz lambasının ışığıyla yapardık ödevlerimizi. Gündüz vakti oyun oynayacak zamanımız
olmayınca, akşamki ödev saatlerini kaynatmaya çalışırdık biz de. Yine o günlerden birinde, tüm
günün yorgunluğu çökmüş hepimizin üstüne. Kimimiz esniyor, kimimiz okuduğu yeri tekrar tekrar okuyordu ama nafile. Kimsenin aklı derste değildi bir kere. Baktım ki halamın kızı başını kolları arasına almış neredeyse uykuya teslim olmak üzere. Hem onu uyandırmak, hem de bu sıkıcı
ve kasvetli ders çalışma ortamından kurtulmak için bir yaramazlık düşündüm. Usulca aldım gaz
lambasını duvarda asılı olduğu yerinden, dolandım hala kızımın arkasına. Uzun kıvırcık beline
yetişen saçları vardı onun da. Çocuk aklımla dokunduruverdim el değmeyecek kadar kızgınlaşmış gaz lambasının şişesini saçlarına. Hiç öyle yanacağı aklıma gelmezdi ama, yapmıştım bir kere. Aşağıdan yukarıya doğru çıtır çıtır yanmaya başlamıştı güzelim saçları. İkimiz aynı an da bağırmaya başlayınca herkes fırladı yerinden. Neyse ki çabuk davrandıkta bir elden söndürüverdik
daha kötü bir şey yaşanmadan. Ortalığı saran kötü kokuya rağmen küçük bir kısmı yanmıştı saçlarının.
Hep durduk yere yapmazdım ya bu muziplikleri. Bazen de damarıma basıp hak edenler
olurdu.
Cayır cayır yakan öğlen güneşinin altında koşmuş, oynamış, sıksan suyu çıkacak kadar
tere batmıştım bir keresinde. Tam içimden buz gibi su olsa da içsem diye geçirirken, tuttukları
testinin güzelliğiyle övünerek köy çeşmesinden gelen iki kıza rast geldim. Soluklanmak için oturduğum yerden seslendim, bir yudum su istedim testilerinden. İkisi de bir yudum suyu çok gördüler. Bir ağızdan ‘’Senin şu kirli pasaklı haline, verir miyiz hiç güzelim testimizi.’’ diyerek arkalarına bile bakmadan çekip gittiler. Günlerden bir gün, çeşmenin başında yine karşılaşıvermiştik
bizim testicilerle. Testiye arkalarını dönmüş konuşuyorlar, kikir kikir gülüşüyorlardı. Fırsat bu
fırsat dedim aldım taşı elime, fırlattım testiye. Testi paramparça olmuş içindeki su ortalığa taşmışken, ben oh olsun diyerek kahkahalar atıyor, elimi göğsüme sürüyordum büyük bir keyifle.
Yine uykusuz geçen uzun gecelerde nasıl da aklıma düşmüştü o dünler. Hey gidi günler
hey... Ben olsam ben de vermezdim benim gibi sümüklüye testimi.
Ben hatıraları yâd ederken bir yaprak daha düşmüştü işte ömür takvimimden. Sahi yatsıyı kılmış mıydım ben?
Bahire BAYRAKTAR
7
ŞİİR
İSİMSİZ
Arada boş sayfalar var,
Kapanmadan katlanan sayfalar.
Sahi anları yazamayız,
Onları sinir hücrelerimiz mi saklar?
Sahi anlar bizi kendimize sürükler,
Onların bekleyeni ve terk edeni yoktur.
Sahi, anlar mı erimeyen kar tanesi,
Biriktirdiği çığların ruhuma saplandığını?
Nihan ÖZDEMİR
ŞAHA SEVDA
Bir şahım var/ can fedadır, /gönle candan /taht kurandır.
Can fedadır / halka gülsen / gonca gülsen / gönle derman
Gönle candan/ gonca gülsen/sadık ol sen/ cümle yârden
Taht kurandır/gönle derman/cümle yârden/ ar edendir.
Müfteîlün/ Müfteîlün/ Müfteîlün/ Müfteîlün/
Kemal ALBAYRAK
ŞİİR
8
Çanakkale Türküsü
Çanakkale türküsünün hikayesi bir mektuptan
kaynak almaktadır. Bu mektuptan Emrullah
Nutku’nun “Çanakkale Şanlı Tarihine Bir Bakış”
adlı kitabında bahsedilmektedir. Mektubun
sahibi, kitabın yazarı Emrullah Nutku’nun kardeşi
Seyfullah’tır. 1903 yılında doğan Seyfullah
savaştan önceki dönemde Çanakkale Sultanisi adı
verilen o dönemin lisesinde 1. sınıf öğrencisidir.
Seyfullah’ın mektubu üzerinde 29 Eylül 1914
tarihi bulunmaktadır ve Çanakkale’den
gönderdiği mektupta annesine seslenir.
“Sevgili Anneciğim,
İki yıldır ayrı yaşadığımız bu hayat artık bitiyor.
Sana ve aileme kavuşacağım için çok mutluyum.
Okulumuz artık hastane olacağı için bizi
İstanbul’daki okullara göndereceklermiş.
Öğretmenlerimizin büyük kısmı da askere gidiyor,
üst dönemlerdeki ağabeylerimiz ise gönüllü
olarak askere gideceklermiş. Türkçe
öğretmenimiz bugün sınıfa geldi ancak çok
durmadı, o da bize veda etti. Giderken bize vakti
geldiğinde vatana yapılan hizmetin okulda verilen
hizmetten daha kutsal olduğunu söyledi.
Kısa zaman önce sokaklardan askerler geçmeye
başladı. “Çanakkale içinde Aynalı Çarşı, Anne ben
gidiyom düşmana karşı” türküsünü söyleyerek
yürüyorlar. Kimileri at sırtında kimileri develerle
yol alıyorlar. Top arabaları ve mekkareler de
onlara eşlik ediyor. Savaş çıkacağını söylediler.
İngiliz ve Fransız gemilerinin boğazda dolaştığını
duyduk. Gemiler buraları vuracakmış, ancak
yakında İstanbul’a gideceğimiz için ben bunları
göremeyeceğim. Oysa görmek isterdim. Sonunda
size kavuşacağımı biliyorum.
Babamın ve siz anneciğimin ellerinden öperim,
kardeşlerime selam ederim. Oğlunuz Seyfullah.”
Hazırlayan: Hanım FİDAN
9
Sözleri:
Çanakkale içinde vurdular beni
ölmeden mezara koydular beni
of gençliğim eyvah
Çanakkale köprüsü dardır geçilmez
al kan olmuş suları bir tas içilmez
of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde aynalı çarşı
anne ben gidiyorum düşmana karşı
of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde bir dolu testi
anneler babalar ümidi kesti
of gençliğim eyvah
Çanakkale'den çıktım yan basa basa
ciğerlerim çürüdü kan kusa kusa
of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde sıra söğütler
altında yatıyor aslan yiğitler
of gençliğim eyvah
Çanakkale'den çıktım başım selamet
Anafarta'ya varmadan koptu kıyamet
of gençliğim eyvah
Çanakkale içinde bir uzun selvi,
kimimiz nişanlı kimimiz evli,
of gençliğim eyvah
Çanakkale üstünü duman bürüdü,
on üçüncü fırka yürüdü,
of gençliğim eyvah
ARAŞTIRMA
ATATÜRK’Ü EN İYİ ANLATAN KİTAPLAR — 3
Arkadaşıma Veda / Zülfü LİVANELİ
Büyük usta Zülfü LİVANELİ bir ülkenin kurtuluş destanını anlatıyor...
Yardımcısı Salih BOZOK’un dilinden dâhi lider Mustafa Kemal Atatürk’ün hayat hikâyesi.
Yüreği daima vatan sevgisiyle dolu iki arkadaşın, hayallerini gerçekleştirme masalı.
“Canım yavrum, Ben hayatım boyunca Mustafa Kemal Atatürk’e
sonsuz bir hayranlık duydum ve daima onun izinden yürüdüm. Ne
mutlu bana ki halkın, dâhi liderine duyduğu derin sevgiye tanık oldum. Bu kitap, onu henüz altı
yasındayken Selanik’te tanıdığım ilk günden, İstanbul’da öldüğü o acı güne kadar süren essiz
dostluğumuzun hikâyesidir. Yüreği daima vatan sevgisiyle dolu iki arkadasın, hayallerini gerçekleştirme hikâyesidir. Bu satırları bir ülkenin kurtuluş destanı olarak da okumanı dilerim. Senden
tek isteğim, onun ilkelerini iyi anlaman ve yurduna yaraşır, çalışkan bir insan olup siz gençlere
emanet ettiği cumhuriyeti korumandır. Sevgilerimle, Baban Salih BOZOK”
Atatürk’ün İzinde / Zülfü LİVANELİ
Şimdi unutamayacağın bir yolculuğa çıkacaksın, yanında da
Atatürk olacak; onun hayatı ve fikirleri sana yol gösterecek.
Atatürk’ün çok yakın arkadaşın olduğunu ve onun yaşamına
tanıklık ettiğini hayal et. Bu yaşadıkların sana neler katardı, neler yazardın onun hakkında?
Atatürk’ün İzinde, hayalindeki Atatürk hikâyesini yazman için
tasarlandı. Atatürk’e eşlik etmen, onu anlaman, yazman ve
onun verdiği ilhamla yeni düşünceler geliştirmen için...
Bunları yaparken, olumlu düşünme teknikleri, yaratıcı yazma
etkinlikleri, pek çok edebi tür ve eğlenceli oyunlar sana yardımcı olacak.
10
ARAŞTIRMA
20. Yüzyılın En Büyük Lideri Atatürk (1923’ten 1938’e) / İlker BAŞBUĞ
Aylarca çok satanlar listesinden kalan 20. Yüzyılın En Büyük Lideri Mustafa Kemal’in devamı niteliğinde olan İlker Başbuğ’un hazırladığı bu
kitapta Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhuriyet’in ilanından ölümüne
kadarki yaşamına yansıyan liderlik dersleri yer alıyor. Atatürk ise bu
konuda şöyle diyor: “Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve
başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve ilmin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.”
Atatürk / Klaus KREISER
Mustafa Kemal Atatürk’ün hayatı bugüne kadar yerli ve yabancı birçok yazar
tarafından anlatıldı bize. Osmanlı ve Türkiye tarihinin uluslararası düzeyde
önemli uzmanlarından Klaus Kreiser’in çalışması, bu yığın içinde, öncelikle
malzemesinin zenginliği, konuya hâkimiyeti, onlardan da önce soğukkanlılığıyla bunlar arasında ayırt edilecektir. Hamasi övgücülükten de, muhalif anlatıların keskinliğinden de uzak bir biyografi, elinizdeki. Büyük hükümler vermekten
ziyade alçak sesle ve sakin konuşan, zamana ve insana dürüst bir ilgiyle bakan,
nükteli, ferah bir anlatı. Yazarın deyişiyle asıl amacı, Mustafa Kemal’i tarihsel
bağlamı içinde anlatmaktır. Klaus Kreiser, Atatürk’ün yaşam çizgisini “önceleri
asker ve kendisini ulusal iradenin cisimleşmiş hali olarak gören bir siyaset adamı… daha sonraları
ise dini ve dili, hukuku ve tarih anlayışını, kılık kıyafeti ve müziği derinden değiştirmek isteyen bir
kültür devrimcisi…” olarak ele alıyor. “Atatürk’ün rejimi”ni, ağır bir “talim-terbiye diktatörlüğü”
olarak tanımlıyor – yine de, iki dünya savaşı arasının diktatörlük rejimlerinden farklı bir rejim
olarak tasnif ediyor. “Başöğretmen”in otoriter-karizmatik söyleminin, dinleyicilerinin “aklını başından almayı” hedefleyen bir hitabet olmadığını not ederken de benzer bir ayrım yapıyor
Kreiser.
Almanya’da kısa sürede ikinci baskısı yapılan kitap, öğrenciler için de araştırmacılar için
de başvuru kaynağı niteliğindedir. Bu titiz biyografi, bize modern Türkiye’nin tarihini ve Atatürk
kültünü yeniden düşünme fırsatı veriyor.
Hazırlayan: Kemal ALBAYRAK
Bunları Biliyor musunuz? - Dil Bilgisi Kuralları!
Mastarlara Gelen Eklerin Yazılışı
-ma / -me ile biten mastarlardan sonra -a / -e, -ı / -i eklerinden biri geldiğinde araya y koruyucu
ünsüzü girer: çalışma-y-a, darılma-y-ı, kalaylama-y-a, okuma-y-a; görme-y-i, gülme-y-i, sevme-ye, silme-y-i vb.
11
Oktay Rıfat HOROZCU
Oktay Rifat (Ali Oktay Rifat) (d. 10 Haziran 1914, Trabzon –
ö. 18 Nisan 1988, İstanbul), Türk şair, oyun yazarı ve romancı.
Türk şiirinin en büyük isimlerinden birisi kabul edilir. Orhan
Veli ve Melih Cevdet'le birlikte Garip Akımı'nın kurucularındandır.
1955 yılından itibaren İkinci Yeni adlı şiir akımına yönlenmiştir. Şiir dışında roman ve oyun türlerinde de çok başarılı eserler vermiştir. Şair Nazım Hikmet'in kuzenidir.
Hayatı:
10 Haziran 1914'de Trabzon'da doğdu. Babası, o doğduğu sırada Trabzon valisi olan şair
ve dilbilimci Samih Rıfat, annesi Hasan Enver Paşa’nın kızı Münevver Hanım’dır. Pek çok sanatçı
ve yazar içeren bir ailede yetişti. Büyük dedesi Macar Hurşid Bey, hem Türk hem batı müziği
konusunda donanımlı bestekardı; dedesi Albay Hasan Rıfat Bey şiir ile ilgilenirdi amcası Ali Rıfat
Bey değerli bir udî ve besteci, annesinin teyzesinin oğlu Ali Fuat Bey cumhuriyet devrinin ünlü
asker ve siyaset adamı, teyzesi Celile Hanım bir ressam, teyzesi Celile Hanım’ın oğlu Nazım
Hikmet ünlü bir şairdir. Soyadı bazı kaynaklarda "Horozcu" olarak geçer. Ancak hiçbir resmi evrakında böyle bir kaydın bulunmadığı, böyle bir takma isimle yazı yayımlamadığı belirlenmiştir.
Ortaöğrenimini 1925-1932 yıllarında Ankara Erkek Lisesi'nde yaptı. Bu okulda ünlü şair Ahmet Hamdi Tanpınar’ın öğrencisi oldu, ilk şiirlerini kaleme aldı ve ileride birlikte Garip Akımını kuracağı arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile tanıştı. Üç arkadaş, okul bünyesinde
“Sesimiz” adlı dergiyi çıkararak şiirlerini yayımladılar.
1932-1936 yılları arasında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne yüksek öğrenim gördü. Edebiyata olan ilgisi ve yazma tutkusu yükseköğrenimi sırasında da devam etti. Mezun olduğu yıl, arkadaşları Melih Cevdet ve Orhan Veli ile birlikte geliştirdikleri yeni bir yazın tekniği
ile kaleme aldığı şiirleri Varlık Dergisi’nde yayımlanmaya başladı.
1937 yılında Devlet sınavını kazanarak Maliye Bakanlığı hesabına Siyasal Bilgiler öğrenimi görmek üzere Paris'e gönderildi. Paris’te bulunduğu dönemde yalım bir söylemi ve bağımsız
düşünceleri savunan Fransız şiirini kendisine yakın buldu ve ondan ilham aldı. Üç yıl sonra II.
Dünya Savaşı nedeniyle, orada yaptığı doktora çalışmasını tamamlayamadan 1940 yılında Türkiye'ye döndü.
Paris’ten döndükten sonra bir süre Maliye Bakanlığı'nda , daha sonra Matbuat Umum
Müdürlüğü (Basın Yayın Genel Müdürlüğü)'nde çalıştı. Ardından Ankara’da serbest avukatlık
yaparak yaptı. Bu arada 1941 yılında Orhan Veli ve Melih Cevdet ile edebiyat dünyasında büyük tartışmalara sebep veren “Garip” adlı şiir kitabını yayımladı. Şiirlerini "Yaşayıp Ölmek, Aşk
ve Avarelik Üstüne Şiirler"(1945), "Güzelleme"(1945) ve "Aşağı Yukarı"(1952) adlı şiir kitaplarının yanı sıra "Aile" (1947), Orhan Veli tarafından çıkarılan "Yaprak (1949-1950) ve
"Yeditepe" (1951-1957) gibi dergilerde yayımlamayı sürdürdü. 1954 yılında yayımladığı “Karga
ve Tilki" adlı şiir kitabıyla, Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı.
12
1955 yılında İstanbul'a yerleşerek avukatlığını sürdürdü. Aynı yıl yayımladığı “Perçemli
Sokak” adlı şiir kitabının önsözü tartışmalara neden oldu. Bu kitap ile İkinci Yeni adı verilen şiir
anlayışına yöneldi. 1958 yılında “Aşk Merdiveni" adlı şiir kitabını yayımladı. 1961 yılından itibaren avukatlık mesleğini Devlet Demir Yolları'nda sürdürdü ve 1973 yılında emekli olana dek bu
kurumda çalıştı.
1960’lı yılların başında Latin ve Yunan ozanların mitoloji kitaplarının Türkçe çevirilerini
yaptı. 1969 yılında yayımladığı “Şiirler” adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü’nü aldı. Bu tarihten sonra tiyatro ve roman çalışmalarına ağırlık verdi. "Oyun İçinde Oyun", "Zabit Fatma'nın
Kuzusu", "Atlar ve Filler", "Yağmur Sıkıntısı","Kadınlar Arasında", "Birtakım İnsanlar" ve "Çil
Horoz” adlı oyunları kaleme aldı ve her biri sahnelendi . Arkadaşı Melih Cevdet ile “Kıskançlar”
adlı oyunu kaleme aldı. 1976’da ilk romanın “Bir Kadının Penceresi’nden” yayımlandı. 1980’de
“Danaburnu” kitabıyla Madaralı Roman Ödülü’nü kazandı. Aynı yıl “Bir Cigara İçimi” adlı şiiri Sedat Simavi Vakfı Ödülü’nü, 1984 yılında "Dilsiz ve Çıplak” kitabıyla Behçet Necatigil Şiir
Ödülü’nü aldı.
Fransızca çevirmeni Sabiha Rıfat ile evli olan Oktay Rıfat, yazar, çevirmen ve şair Samih
Rıfat’ın oğludur. Son günlerine dek eser vermeyi sürdüren sanatçı, “Yağmur Sıkıntısı” adlı oyununu tamamladıktan sonra 1988 yılında İstanbul’da hayatını kaybetti. Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.
Sanatı:
Ankara Erkek Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarında şiir yazmaya başlayan Oktay Rıfat, şiirde biçim ve kural anlayışını tam anlamıyla yansıtan ilk şiirlerini 1936- 1944 yılları arasında Varlık Dergisi’nde yayımlamıştı. İlk şiirlerinde hece veznini kullanmaktaydı, daha sonra serbest vezne geçti. 1941 yılında Orhan Veli Kanık ve Melih Cevdet Anday ile birlikte Garip adlı
şiir kitabını yayımlayarak Garip şiir akımının öncülerinden oldu. Garip dönemi şiirlerinde
kentte yaşayan sıradan insanların günlük yaşamlarına şaşırtıcı, alaycı bir söyleyişle yaklaşmıştı.
"Perçemli Sokak" adlı kitabıyla Türk şiirinde İkinci Yeni denilen anlayışa, anlamca kapalı bir şiire yöneldi. Türkçenin ses zenginliğini, geniş bir sözcük dağarcığıyla ustalıkla kullanan unutulmaz şiirler yazdı. Kitaptan kitaba değişen şiiri ile Türk şiirinin genel akışını en çok
etkileyen şairlerden sayılmaktadır.
1960’lı yıllarda genellikle sosyal sorunlar,
emekçilerin hakları ve sistemsel karmaşalar ile ilgili
AĞZIMIN TADI
düşüncelerini satırlara döktü. Özellikle, 1966'da çıkan
"Elleri Var Özgürlüğün" adlı şiir kitabında bu düşünAğzımın tadı yoksa, hasta gibiysem,
celerinin oldukça fazla etkisi görüldü. 1969 yılında
Boğazımda düğümleniyorsa lokma,
yayımladığı, "Şiirler" adlı kitabıyla, edebiyat hayatında üçüncü ve son dönemine girdi. Tarzını, biçimini ve Buluttan nem kapıyorsam, vara yoğa
Alınıyorsam, geçimsiz ve işkilli,
yazın anlayışını iyice belirginleştirdiği, dili ve kelimeYüzüm öfkeden karaya çalıyorsa,
leri kullanmada ustalaştığı bu dönemde şiirin kuramsal
karakteri üzerine de kitaplar yazdı
Denize bile iştahsız bakıyorsam,
Tiyatro oyunu ve roman türünde de eserler veren
Oktay Rıfat, her biri toplumun değişik kesimlerini
sembolize eden oyun ve roman kahramanları yarattı.
13
Hep bu boyu devrilesi bozuk düzen,
Bu darağacı suratlı toplum!
Kitap
Esir Şehrin İnsanları / Kemal TAHİR
"Esir Şehir Üçlemesi" edebiyatımızın güçlü ve klasikleşmiş ismi Kemal Tahir'in başyapıtlarındandır.
Mütareke Dönemi Osmanlı aydınının ve İstanbul'unun destansı direnişinin ve mücadelesinin benzersiz bir
fotoğrafını çekmektedir.
Kurtuluş Savaşı’nı anlamak ve anlamlandırmak, Kemal Tahir olmaksızın
gerçekleştirilebilecek bir eylem değildir. Milli Mücadele’nin en engin
eserlerinden biri olan Esir Şehrin İnsanları, işgal altındaki İstanbul’un
portresini çizen en başarılı romanlar arasında yer almaktadır. İyi eğitim
almış bir paşa oğlu olan Kamil Bey, Birinci Dünya Savaşı neticesinde işgal
edilen İstanbul’a döner. Adından da anlaşılacağı üzere İstanbul, esir alınmış
bir şehirdir ve düşman pençesi altında inlemektedir. İşgal kuvvetlerinin en
küçük rütbeli askerleri dahi bir paşa nidasında gezmektedir. Halkın
çoğunluğu açlık ve fakirlik mücadelesi vermektedir. Osmanlı aydınlarının
ciddi bir kısmı ise ülkeyi kurtarmanın çarelerini düşünmekte ve gizli bir
mücadele içerisine girmektedir.
Pek çok otorite tarafından en önemli işgal eserleri arasında gösterilen Esir
Şehrin İnsanları, Kemal Tahir’in ‘Esir Şehir Üçlemesi’ nehir romanının ilk
kitabı olarak karşımıza çıkmaktadır. Esir Şehrin İnsanları, Emperyalizme
karşı verilen mücadelenin anlaşılabilmesi için başucu kitaplardan biridir.
Kemal TAHİR: (1910—1970) Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının Toplumcu Gerçekçi yazarları arasında yer alan Kemal Tahir,
1910 yılında doğmuş 60 yıllık bir yaşamın ardından 1970 yılında hayata ve edebiyat dünyasına gözlerini yummuştur.
İlk kitabı, 1936’da yayımladığı “Namık Kemal için Diyorlar ki” adlı kitapçık oldu. 1937’de ikinci kitabı olan “Bir Çalgıcının Seyehati”
adlı romanı yayınlandı.Mütareke dönemi İstanbul’unu konu alan Esir Şehrin İnsanları’ndan (1956) sonra yayımlanmış
olan Körduman'ı; eşkiyalık olgusuna eğildiği Rahmet Yolları Kesti (1957), Çorum bölgesi insanlarını anlatan roman üçlemesinin ilk
iki kitabı Yediçınar Yaylası (1958) ve Köyün Kamburu (1959) izledi (Üçlemenin son kitabı, 1970'de yayınlanan Büyük Mal adlı
romandır ).
1970'de akciğer ameliyatı geçiren Tahir, 21 Nisan 1973’te geçirdiği bir kalp krizi sonucu İstanbul’da yaşamını yitirdi. Cenazesi,
Sahrayıcedit Mezarlığı’na defnedildi.
kaos >> >> kargaşa
hümanist >> >> insancıl
marjinal >> >> sıra dışı
konsensüs >> >> uzlaşma
üveye etme, özünde bulursun; geline etme, kızında bulursun: öz evladı bir gün öksüz
kalırsa başkalarının ona kötü davranmasını istemeyen, üvey evladına kötü
davranmamalıdır; kızına ileride gelin olarak gideceği yerde kötü davranılmasını
istemeyen, kendi gelinine kötü davranmamalıdır.
14
DENEME
ATATÜRK ve “ORGANİK GIDA” KONUSU
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün iyi bir asker, devlet adamı, devrimci ve diplomat olduğunu hepimiz
biliriz. Ama O’nun çok iyi bir çevreci ve ağaç dostu olduğunu bilenimiz azdır. Doğaya ve çevreciliğe dair
1920-30’lu yıllardaki söylemleri bugün dünya gündemindedir.
Bazı örnekler: “Ağaçsız toprak vatan değildir!”, “Köylü Milletin efendisidir!”, “Doğal zenginlikler
ortak değerlerdir, bencilce kullanılamaz” vs.
Atatürk’ün doğa sevgisi, çevrecilik anlayışı ve Yalova’daki Millet Köşkü (Yürüyen Köşk) konusunda yurtiçinde ve yurtdışında sunumlar yapmaktayım. Her gittiğim yerde, sunum öncesi Atatürk’ün doğa
sevgisini ve çevrecilik anlayışını bilenlerin sayısını saptamak için, hazır bulunan katılımcılar arasında minik
yoklamalar yapıyorum ve her defasında Ata’nın bu özelliğinin çok az bilindiğini saptıyorum. Bu da beni
çok düşündürmektedir. Nasıl olur, bir devlet adamının doğa sevgisine ilişkin bu önemli özelliği halkından
gizlenir?
Biliyoruz ki; doğa başta insanlar olmak üzere tüm canlılar için çok önemlidir. Doğa canlılar
(insanlar) olmasa da yaşayabilir, ancak insanlar doğasız yaşayamazlar. Bu gerçeğe rağmen insanlar doğanın kıymetini uzun yıllar bilemediler ve doğayı tahrip ettiler. Hızla artan insan nüfusu ve oluşan tüketim
toplumları çevreyi hızla kirlettiler. Küresel ısınma buzulların erimesine ve doğadaki dengenin bozulmasına neden oldu. Kesilen ağaçların küresel ısınmada etkili olduğu saptandı. Bu olumsuz durum 70’li yıllarda
fark edildi ve çevreci partilerin ortaya çıkmasına neden oldu. Arkasından Birleşmiş Milletler bu konuya ilk
kez resmen 1972 yılında el attı.
Oysa, M. Kemal Atatürk, 20’li yıllarda doğa sevgisine ve çevre konusuna vurgular yapmış ve bu
konularda somut Projeler (Yeşil Cennet Projesi) uygulamıştır. Kurduğu çiftliklerde modern tarımı ve hayvancılığı özendirmiştir. Toprağın ve ağacın önemini hep vurgulamıştır, koruyucu yasalar çıkarmıştır. İş
makinelerinde çevre dostu biyoyakıt kullanmıştır. Ata’nın bu önemli özelliğinin halktan neden gizlendiğini henüz anlamış değilim.
Dış otoritelerce yüz yılın devlet adamı ilan edilen Atatürk’ün doğa sevgisini ve çevrecilik anlayışını inceledikçe, inanılmaz etkileyici sonuçlara varmaktayız. Bunlardan birini aşağıda kısaca paylaşmak istiyorum:
Bilindiği gibi, Atatürk kendi parasıyla kurduğu ve biradan süte her türlü sağlıklı gıda maddeleri
ürettiği tüm çiftliklerini üzerindeki diğer varlıklarla birlikte 1937 yılında hazineye bağışlamıştır. Bu bağışa
ilişkin vasiyetnameyi incelediğimde Atatürk’ün şu cümlesi çok dikkat çekicidir:
“..Halka bu çiftliklerde hiylesiz ve nefis gıda maddeleri temin edilecektir..”
“Hilesiz ve nefis gıda maddesi” sözü benim aklıma bir ölçüde bugün çok moda olan “organik”
gıda maddeleri arayışını getirmektedir. “Organik” kelimesinin ülkemizde ilk olarak bundan 10-15 yıl önce
kullanılmakta olduğunu biliyoruz. Basit anlatımıyla; organik ürün; basit anlatımıyla, sağlıklı üründür, yani
hiç bir kimyasal madde kullanılmadan yetiştirilen tarım ürünü anlamına gelmektedir. Ürünün genetiğinin
15
DENEME
değiştirilmemesi ve hormonsuz olması önemlidir. Bu yabancı kavram dünyada ilk kez İsviçreli Berzelius
ve Alman F.Wöhler tarafından 19. yy da kullanmış olup, organik tarım ise, dünyada 1980’li yıllarında başlamıştır.
Atatürk’ün vasiyetinde direkt “organik” sözcüğünü kullanmıyor, ancak yaklaşık 80 yıl önce sözünü ettiği “hilesiz ve nefis gıda maddelerinin günümüzdeki sağlıklı (organik) gıda ile biraz örtüştüğünü söyleyebiliriz.
Siyasetten-eğitime, sağlıktan-uzay bilimine her konuda güçlü bilgisi ve ön sezgisi olan büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ün bu konuda da kayıtlara geçen bir ifadesinin bulunması beni çok şaşırtmadı, çünkü O’na dünya boşuna yüzyılın devlet adamı payesini vermedi.
Herkese hilesiz (hiylesiz) ve nefis gıda maddeleri bulabilecekleri yıllar dilerim.
Metin ERDOĞAN
Yürüyen Köşk Gönüllüsü
Araştırmacı-Yazar
EK-Atatürk'ün Vasiyeti (1937)
16
AMASYA – BAKLA DOLMASI
Ülkemizin her yöresi birbirinden güzel, hiç tatmadığımız, adını bile duymadığımız binlerce
lezzetle dolu. Bu sayımızda İç Anadolu Bölgemizde yer alan Amasya ilimize ait, bakla dolması yemeğinin tarifini sizlere sunuyoruz. Buyurun tarifi...
Malzemeler:
Asma yaprağı
Dana kaburga
1 adet kuru soğan
200 gram kuru bakla
2 su bardağı kırık yarma
Yarım çay bardağı bulgur
Yarım kilo yağlı kıyma ( koyun kuyruğu katılmış)
1 yemek kaşığı domates salçası
Yarım yemek kaşığı biber salçası
1 adet yeşil biber
Bir tutam maydanoz
Pul biberi
Karabiber
1 çay bardağı sıvı yağ
Yapılışı:
Kuru baklalar bir gün öncesinden suda bekletilir. Yeterince ıslanmadığında baklaları soymak zor olacağından soyulana kadar suda bekletmeniz gerekir. Kabukları yumuşadığında ortadan
bıçakla ikiye kesilir ve kabukları soyulur. Her yarım bakla da iki parçaya ayrılır. Böylelikle bir bakla
4’e bölünmüş olur. Bu şekilde tüm baklalar ayıklanır ve tekrar yıkanır.
Soğan, biber ve maydanoz yemeklik doğranır. Daha sonra tüm iç malzemeleri karıştırılır.
Dolmanın pişeceği tencerenin dibine kemik konur. Yaprağın içerisine hazırlanan iç malzemesi konarak bohça şeklinde sarılır, kemiklerin üzerine özenle (dağıtmadan) döşenir. İki su bardağı su
konarak kaynatılır. Kuru soğan eşliğinde servis edilir.
Yörede dolmalar sarılırken birinin içerisine nişan (zeytin tanesi, kiraz, çeyrek altın gibi)
konur. Bu nişan yerken kimin ağzına gelirse onun niyetinin olacağı inanılır.
Hazırlayan: Serpil FİDAN NERGİZ
17
Gezelim-Görelim
Nüfusu: 96.948
Yüzölçümü: 317 km²
Plaka kodu: 28
Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde, kuzeyinde Karadeniz sahili ile güneyinde Kuzey Anadolu dağlarının ikinci sırası arasında yer almakta olup, batısında Ordu, güneybatısında Sivas, güneydoğusunda Erzincan,
doğusunda Gümüşhane ve kuzeydoğusunda da Trabzon ile çevrilidir.
Tarihi:
Antik Çağ: Yunan kolonizasyonu öncesinde bölgede Karadeniz'in yerli kabilelerinin varlığı bilinmekte olup Hitit kaynaklarında "Kaşka" adıyla geçen kendir ziraati yapan savaşçı bir halkın bahsi geçmektedir. MÖ 7. yüzyılda Kolkhis ülkesinde Miletli koloniciler tarafından kurulan kent merkezinin çevresinde
Kolh (Tzan/Laz) halkına ait köyler bulunmaktaydı. MÖ 6. yüzyılda Pers İmparatorluğu'nun eline geçen
bölge, Büyük İskender'in Pers İmparatorluğu'nu yıkmasının ardından özgürlüğüne kavuşmuştur. Sonrasında Pontus Krallığı tarafından ilhak edilen yöre, Zela Savaşı'nın ardından diğer Doğu Karadeniz şehirleri
gibi Roma İmparatorluğu tarafından işgal edilmiş 1300 yıl sürecek Romalılaşma (Rumlaşma) sürecine girmiştir.
Roma: Roma ve Bizans yönetiminde "Kerasous" veya "Cerasus" olarak değiştirilmiştir. Kerasus,
Yunanca "boynuz" demektir ve yarımadayı tasvir etmek için kullanılmıştır, "ounta" son eki ile birlikte
Kerasous olan şehrin adı zamanla "Kerasunt" olarak söylenilmiştir. Pontus Devleti'nin yıkılıp Roma hakimiyetinin başlamasından sonra Giresun yöresinin yerli kabileleri süratle asimile olarak tarih sahnesinden
çekilmiştir. Bununla birlikte Roma ve Bizans kaynaklarında bölge halkı Can (Tzan) olarak adlandırılmaya
devam etmiştir. Roma döneminde Giresun Karadeniz'in oldukça önemli bir şehri durumundaydı. Bu dönemde şehir kendi adına para basma yetkisine sahip olacak kadar gelişmiştir.
Beylikler ve Osmanlı: Giresun 1397 yılında Türkmen Beyi Emir oğlu Süleymen Bey tarafından
fethedilmiş olup o zamandan bu yana işgal görmemiştir. Daha sonraki yıllarda Osmanlıların Trabzon İmparatorluğu'nu 1461 yılında fethi ile Giresun da Osmanlı Devleti'nin hakimiyetine geçmiştir. 1500'li yıllardaki tahrir defterlerinde Giresun ve civarının (Koyulhisar/Büyükliman/Vakfıkebir) arası Vilayeti Çepni olarak görünüyor ve özel bir yönetimle idare ediliyordu. Beylikler döneminden sonra (1461) Osmanlı İmparatorluğu'nun Trabzon Vilayeti'ne bağlanmış olan Giresun, 1920'de Ordu, Tirebolu ve Görele kazalarıyla
birleştirilerek Giresun Sancağı kurulmuştur. 1923'te il olmuştur.
Cumhuriyet: 1923 mübadelesi ile Hristiyan nüfusunu kaybeden kentte ticari hayat tamamen Müslüman nüfusun eline geçmiştir. Yörenin temel ekonomik etkinliği olan fındık üretimi ekim alanları bu dönemde arttırılmıştır. 1926 yılında Giresun Ticaret Borsası ve Kızılay Giresun Şubesi açılmış, 26
Temmuz 1938 tarihinde Fındık Tarım Satış Kooperatifleri Birliği (FİSKOBİRLİK) kurulmuş, 1944’te Şebinkarahisar Devlet Hastanesi, 1959'da Tirebolu Çay fabrikası, 1962'de Giresun Göğüs Hastalıkları Hastanesi, 1970'te Giresun Fındık İşleme Tesisleri ve SEKA Aksu Kağıt Fabrikası, 1971'de Doğankent Hidroelektrik
Santrali, 1976'da Giresun Meslek Yüksek Okulu hizmete başlamıştır. 2007'de Giresun Üniversitesi Tıp
Fakültesi kurulmuştur.
Coğrafya: İl merkezi, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuş olup, bu yarımadanın doğusunda ve 2 km açığında Doğu Karadeniz’in tek adası olan Giresun Adası bulunmaktadır.
Dağlar: Doğu Karadeniz Dağları'nın orta kesimleri il sınırları içerisinde yer almakta olup Giresun Dağları adıyla bilinir ve Zirvesi olan Abdal Musa Tepesi 3.331 m'dir. Denizden itibaren yükseklikler hızla yer yer
2.000 metre yüksekliğe ulaşırlar. Derin vadilerle parçalanmış Giresun Dağları üzerinde eski buzulların
açığı topoğrafik formların yanı sıra, buzul göllerine de rastlanmaktadır. İl sınırlarında yer alan önemli yükseltiler şunlardır: Abbal Musa Dağı (3.331 m), Gâvur Dağı (3.248 m), Küçükkor Dağı(3.044),
18
Cankurtaran Dağı(3. 278 m), Akıl Baba Dağı (2.561 m)
Akarsular: Kuzey Anadolu Dağları’nda kaynak bulan pek çok akarsu, ili güneyden kuzeye geçerek Karadeniz'e dökülmektedir. Aksu Deresi, Batlama Deresi, Yağlıdere Deresi, Gelevera Deresi ve Harşit
(Doğankent) Çayı ile Pazarsuyu bu akarsuların önemlileridir. Ayrıca ilin güney kesiminden doğu-batı doğrultusunda geçen Kelkit Çayı da bu tür bir vadide akmaktadır.
Göller: İl sınırları içerisinde önemli bir göl olmamakla birlikte Karagöl Dağı ve Sağrakgöl üzerinde küçük
buzul göllerine rastlanmaktadır.
Yaylalar: Genellikle Karagöl Dağları'nın batısında yer alan önemli yaylalar şunlardır: Kulakkaya, Tamdere,
Karagöl, Sağrak, Kümbet, Bektaş, Sisdağı , Paşakonağı
Gezilecek Yerler:
Giresun Kalesi: Giresun'un gezilebilecek tarihi mekânlarındandır. Kalede
çeşitli etkinlikler de düzenlenmektedir. Giresun Kalesi kentin kuzeyindeki
yarım adanın kente hakim tepesi üzerinde yer almaktadır. Kalenin günümüze kadar gelebilen kalıntıları merkez kule ve ona bağlı güneydeki sur
duvarlarıdır. Sur duvarlarının tabanındaki dikdörtgen büyük blok taşlardan yapılmış bölümü, surların ve kalenin Helenistik ve Roma Dönemi'ne
kadar gittiği izlenimini vermektedir. Antik kaynaklarda "Bronz Duvarlı
Kale" olarak anlatılan Giresun kalesi, muhtemelen Pontus Kralı Pharna kes-1 zamanında yapılmıştır. Trabzon Rum İmparatorluğu'nun 1300'lü yıllarda Türklere karşı en son sınır kalelerinden birisidir. Bu
nedenle 1301 yıllarında Trabzon Rum İmparatoru Alexius-II tarafından tamir ettirilmiştir. Kalenin denize
hakim oluşu ve ticaret yollarının birleştiği noktada bulunuşu kıyı kontrollü amaçlı askeri bir yapı olduğunu göstermektedir. Kalenin en yüksek mevkisinde Atatürk'ün kişisel muhafızı Topal Osmanağa'nın mezarı, Denize bakan kuzey yamacında ise Şehitlik ve Hacı Bektaşi Veli hazretlerinin müridi Kurbande'nin türbesi bulunmaktadır.
Giresun Adası: Kefken Adası ile birlikte Karadeniz'de bulunan iki adadan
biridir. Giresun Adası kıyıdan 1.6 km açıkta olup, 40.000 metrekare alana
sahiptir. Adada özellikle Akdeniz defnesi ve Yalancı Akasya başta olmak
üzere 71 tür doğal otsu ve odunsu bitki türü bulunmaktadır. Sonradan 10
adet ağaç türü daha ilave edilmiştir. Karadeniz'de Karabatak ve martıların
doğal olarak ürediği ada aynı zamanda göçmen kuşların uğrak ve dinlenme yeridir. Hakkında birçok efsaneler anlatılan, Amazonların ve birçok kavmin yaşadığı adada mitolojik
çağlara ait birçok kalıntı bulunmaktadır. İkinci derece sit alanıdır. Yaz mevsiminde yerli ve yabancı turistlerin ilgi odağı olan ada günübirlik ziyaret edilerek piknik yapılmaktadır.
Giresun Müzesi: Giresun İli, Merkez, Sokakbaşı Caddesi, No: 57 ve 62'de
bulunan müze binası, 18. yüzyıldan kalma tarihi bir yapıdır. 18. yüzyılın
ortalarında, Giresun'da yaşamış yerli Rumlarca Ortodoks Kilisesi olarak
yapılmış olan bina, 1923 yılına kadar kilise olarak kullanılmıştır. 1923 yılından 1948 yılına kadar bina boş kalmıştır. 1948 yılından 1967 yılına kadar
da cezaevi olarak kullanılmış olan bina, 1967'den 1982 yılına kadar tekrar
boş bırakılmıştır. Boş kaldığı bu yıllarda yıkılmayla karşı karşıya kalan yapı,
1982 yılında Kültür Bakanlığı'nca restore edilerek 1988 yılında müze olarak
açılmıştır.
Kulakkaya Yaylası: Giresun’a 45 km. mesafede bulunan yayla, 1500 rakımında ve ilginç doğa güzelliklerine sahip, Giresun’un eskiden beri en çok
bilinen ve gidilen yaylasıdır. Yol üzerinde bulunan Despot Kayası ve Suyu,
doğal güzelliklere sahip Erimez mevkii, Gelin Kayası ayrı birer ilgi odağıdır.
Alçakbel Ormaniçi piknik alanında günübirlik dinlence, eğlence imkanı, bulunmaktadır.
19
NEVRUZ YEMEĞİ VE
PROF. DR. ÖZKUL ÇOBANOĞLU İLE “TÜRK DÜNYASINDA NEVRUZ” SÖYLEŞİSİ GERÇEKLEŞTİRDİK!
(21.03.2017)
Genç Kalemler Derneği olarak her yıl olduğu
gibi bu yıl da bir araya gelerek dünyanın birçok
yerinde birbirinden farklı anlamlar katılarak;
Türklerde Ergenekon'dan çıkış ve baharın gelişi
olarak kutlanan, eski ve köklü bir bayram olan
Nevruz Bayramı'nı hatırlamaya ve hatırlatmaya
devam ediyoruz. Bu yıl Nevruz'u (Yeni Gün'ü)
Gaziler Evi'nde (Hamamönü) bize katılan misafirlerimizle beraber Hacettepe Üniversitesi Türk
Halk Bilimi Bölümü başkanı Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu ile Türk Dünyası'nda Nevruz'un çıkışı,
önemi ve günümüzde daha anlamlı nasıl kutlanabileceği konularındaki söyleşinin ardından Nevruz Aşımızı yiyerek kutladık.
TWİTTER ADRESİMİZİ YENİLEDİK!!
10. yılımızda Twitter hesabımızı da yeniledik!! Artık Twitter'dan bizi takip edebilmek için: @_GencKalemler
10. YILINDA GENÇ KALEMLER KİMDİR?




10 yıl önce Atatürk ilke ve inkılapların ışığında; onun cesaretinin, azminin ve kararlılığının ilhamıyla bugünlere gelen gençleriz biz!!
Ses bayrağımız Türkçemizi, kahramanlıklarla dolu, yedi düvele boyun eğmemiş şanlı tarihimizi ve Atalarımızın bizlere bıraktığı kültürel mirasımızı var olduğumuz sürece ilerleyen nesillere
aktarmayı amaçlayan gençleriz biz!!
Her durumda ve koşulda, istiklâlimize ve Cumhuriyetimize kastedecek düşmanlar bütün dünyada büyük galibiyetler elde etmiş olsalar, bütün kalelerimiz zapt edilmiş, bütün tersanelerimize girilmiş, bütün ordularımız dağıtılmış ve memleketimizin her köşesi bilfiil işgal edilmiş
olsa dahi; Türk İstiklal ve Cumhuriyeti'ni kurtarmak için canı pahasına savaşacak gençleriz
biz!!
Türkiye'nin bağımsızlığına, kendi benliğine ve milli yapısına düşman bütün dahili ve harici unsurlarla yürütülecek fikri, ilmi ve dahi her türlü mücadeleyi durmadan ve yorulmadan devam
ettirecek gençleriz biz!!
Künye
Yayın Adı: Bi’ Mola Yayın Türü: Süreli (Aylık)
Tarih - Sayı: Mart 2017-27 Yayıncı: Genç Kalemler Derneği.
Yayın Ekibi: Bahire Bayraktar, Gülfidan Tece, Hanım Fidan, Hüseyin Nergiz, Kemal
Albayrak, Metin Erdoğan, Nihan Özdemir, Serpil Fidan Nergiz, Ümit Zafer Nekiş,
İletişim: [email protected]
20