Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s
advertisement
_____________________________________________________________________________________ Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date 21.11.2016 Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 22.12.2016 Öğrt. Gör. Yahya AKTU Siirt Üniversitesi, Eruh MYO [email protected] THE INVESTIGATION OF “MY NAMES KHAN” FILM IN TERMS OF LEVINSON’S THEORY OF LIFE STRUCTURE Abstract The purpose of this study is to examine the "My Name Khan" film in terms of Levinson's theory of life structure. In this study, a document review approach was chosen qualitative research methods. In this study, analysis of data was analyzed by content analysis method using computer assisted qualitative data analysis program (NVivo). According to the results of the content analysis were found to be important turning points in life course of Rizvan Khan who is the main actor of the film; death of his mother, marriage with Mandira, death of his stepchild and meeting with the president. Khan's life cycle consists of pre-adulthood (0-17 years) and first adulthood (17-45 years). At the center of Khan's life structure was concluded the result of being a family. It was emerged that the first phase of Khan’s adult life fulfilled a task of structure-building during introduction to life structure (22-28 years) which is the first stage of life. On the other hand, it was identified that Khan’s adult life fulfilled a task of structurechanging in the 30 year old transition period (28-33 years). Consequently, this study supports the theoretical knowledge about the Levinson’s theory of life structure and can be a model in teaching the concepts of this approach; so it is considered that the study will become a resource for academicians and students in the training of psychology. Keywords: Levinson's theory of life structure, life structure, life course, life cycle, The film of my name is Khan Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi LEVİNSON'UN YAŞAM YAPISI KURAMI AÇISINDAN "BENİM ADIM KHAN" FİLMİNİN İNCELENMESİ Öz Bu çalışmanın amacı Levinson'un yaşam yapısı kuramı açısından "Benim Adım Khan" filminin incelenmesidir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yaklaşımı tercih edilmiştir. Bu çalışmada verilerin analizinde bilgisayar destekli nitel veri analizi programından (NVivo) yararlanılarak içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Yapılan içerik analizi sonuçlarına göre, filmin esas kahramanı olan Rızvan Khan'ın yaşam akışındaki önemli dönüm noktaları; annesinin ölümü, Mandira ile evlenmesi, üvey oğlunun ölümü ve devlet başkanıyla görüşmesi olduğu görülmüştür. Khan'ın yaşam döngüsü, ön yetişkinlik (0-17 yaş) ve ilk yetişkinlik (17-45 yaş) dönemlerinden oluşmaktadır. Khan'ın yaşam yapısının merkezinde ailenin olduğu sonucuna varılmıştır. Khan’ın yetişkinlik yaşamının ilk evresi olan yaşam yapısına giriş döneminde (22-28 yaş) yapı-kurma görevini yerine getirdiği görülmüştür. Öte yandan, Khan’ın yetişkinlik yaşamının 30 yaş geçişi döneminde (28-33 yaş), yapı-değiştirme görevini gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışmanın Levinson'un yaşam yapısı kuramı ile ilgili kavramları desteklediği ve bu kuramın öğretimine örnek oluşturarak akademisyenlere ve öğrencilere kaynak oluşturacağı düşünülmektedir. Anahtar kelimeler: Levinson'un yaşam yapısı kuramı, Yaşam yapısı, Yaşam akışı, Yaşam döngüsü, Benim Adım Khan filmi GİRİŞ Psikoloji ve sinema tarihsel süreç içerisinde birbirlerinden beslenen disiplinlerdir. Psikoloji biliminde psikolojik öğelerin açıklanmasında ve yorumlanmasında sinema eserleri kullanılabilmektedir. Sinema, insan davranışını ortaya koyarken onu sorgulayan, yorumlayan ve alternatif yollar üreten bir sanat dalıdır (Güçhan, 1992). Psikoloji, kendisini ortaya koyarken somutlaştırma görevi olarak sinemanın görselliğinden faydalanmakta, sinema da öğelerini, senaryolarını ve kişilik tiplerini seçerken psikolojiden yararlanmaktadır (Köse, 2007). Alanyazın incelendiğinde sinema filmlerinin ve dizilerinin psikoloji kavramlarını açıklamaya çalışmakla birlikte bireyin sorunlarını analiz etmede terapötik bir öğe olarak sunulduğu görülmektedir (Acar ve Voltan-Acar, 2013; Canpolat, 2015; Horzum, 2011; Morsünbül, 2015; Niemiec ve Wedding, 2013; Ormanlı, 2011; Shepard ve Brew, 2005; Şenol-Durak ve Fışıloğlu, 2007; Tümlü ve Voltan-Acar, 2014; Türküler-Aka ve Gençöz, 2010; Yiğit, 2009). Shepard ve Brew (2005), yaptıkları çalışmada Hollywood filmlerini kullanarak çift danışmanlığı kavramlarını eşleştirmişlerdir. Şenol-Durak ve Fışıloğlu (2007), Satir Aile Terapisi kuramını örneklendirmek amacıyla “Annem Uğruna" filmini analiz etmişlerdir. Niemiec ve Wedding (2013), altı sinema filmi (örneğin, Courage, Humanity, Transcendence) ile pozitif psikoloji kavramlarını ilişkilendirerek açıklamaya çalışmışlardır. Türküler-Aka ve Gençöz (2010), yaptıkları deneysel çalışmada sinema-terapinin etkisini incelemişlerdir. “Günden Kalanlar” (The Remains of the Day) filminin başlı başına bir terapi olarak kullanıldığı bu çalışmada, bu filmi izlemenin mükemmeliyetçilik ile ilgili düşüncelerde anlamlı bir şekilde azalmayı sağladığı sonucuna varılmıştır. Bir başka araştırmada Yiğit (2009), Anadolu insanının The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 506 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi bilişsel yapısını “Kabadayı” filmindeki öğelerle ilişkilendirerek ortaya konulmuştur. Morsünbül (2015), doküman analizi yöntemini kullanarak Erikson’un (1968) Psikososyal gelişim kuramındaki üç evreyle ilişkisini bulmuştur. Buna göre "Bal" filminin çalışkanlığa karşı aşağılık duygusu, "Süt" filminin kimlik duygusuna karşı rol karmaşıklığı ve "Yumurta" filminin yakınlığa karşı yalıtılmışlık evreleriyle örtüştüğü görülmüştür. Ormanlı (2011), Freud'un psikanaliz kavramlarından biri olan rüya olgusunu “Başlangıç” filmi üzerinden açıklamaya çalışırken; Horzum (2011), Freud'un id, ego, süperego ve savunma mekanizmaları kavramlarını "Dövüş Kulübü" filmindeki öğelerle eşleştirerek ortaya koymuştur. Özetle, birçok psikolojik öğeyi açıklamada sinema eserlerinden yararlanıldığı görülmüştür. Bazen psikoloji bilimindeki çeşitli kuram ve yaklaşımların öğrenilmesinde ve daha iyi açıklanmasında sinema yapıtları kullanılmıştır. Bazen de sinema-terapi gibi bir terapötik teknik olarak sinemadan yararlanılmıştır. Kuramsal bilginin görsel malzemeler kullanılarak daha iyi anlaşıldığı bilinmektedir. Bu çalışmada toplumu etkilemekle birlikte toplumdan etkilendiği düşünülen sinema yapıtlarından "Benim Adım Khan" filminin terapötik bir öğe olarak Yetişkin psikoloji içerisinde gösterilen Levinson’un yaşam yapısı kuramı kavramları ilişkilendirerek açıklanması ve kuramsal bilginin pekiştirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda bu çalışmanın yetişkinlik psikolojisi alanyazınına ve uygulamalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Ayrıca sözü edilen alanlarda çalışma yapan araştırmacılara ve öğrencilere yönelik olarak kavramları öğrenme ve öğretmede yardımcı olacağı düşünülmektedir. Bu amaca bağlı olarak aşağıda Levinson’un yaşam yapısı kuramı kavramlarına değinilmiştir. Levinson, ilk yıllardaki çalışmalarında (1978/1986) orta yetişkinlik dönemindeki erkeklerin bireysel yaşam yapılarını incelerken ilerleyen yıllarda (1987/1996) ise, ilk ve orta yetişkinlik dönemindeki kadınları ekleyerek kuramını şekillendirmiştir. Levinson’a (1978, 1986, 1996) göre, her değişim evresinin kendisine özgü yapısını oluşturan psikolojik özellikler, sosyal grup, kurum özellikleri ve sergiledikleri roller bulunmaktadır. Yetişkin gelişimi, psikoloji, sosyoloji, tarih, biyoloji gibi diğer disiplinler arası önemli bir bağlantı noktasıdır. Levinson yetişkin gelişimini incelerken ortaya koyduğu bireysel yaşam yapısı kuramında yaşam akışı, yaşam döngüsü ve yaşam yapısı kavramlarına vurgu yapmaktadır (Aktu, 2015). Yaşam akışı kavramı, bir insanın yaşamının başlangıcından bitimine kadar olan gelişiminin görülebilir özellikleridir (Levinson, 1986). Yaşam akışı dalgalanmaları, ilerlemeleri ve gerilemeleri içerdiği için anlaşılması basit ve sürekli bir süreç değildir. Yalnızca belirli bir anı veya birbiriyle ilişkili olmayan birkaç evreyi incelemek, yeterli değildir. Birey, yaşam boyunca tüm yönleri ile incelenmelidir. Örneğin, beklentileri, yaşam amaçları, bedensel değişimleri, zor zamanları, toplumsal rolleri gibi anlamlı tüm yönleri ele alınmalıdır. Yaşam akışı incelenirken biyolojik, psikolojik ve sosyal etmenler birlikte değerlendirilmelidir. Dolayısıyla yetişkin birey, ahlak gelişimi, biyolojik yaşlanma, mesleki tercihler, strese uyum sağlama, yetişkin sosyalleşmesi gibi değişik kuramsal yaklaşımları birlikte ele alınarak daha iyi anlaşılabilir (Levinson 1986, 1996, Kittrell 1998, Minter ve Samuels 1998). Bunların ötesinde yaşam akışının niteliksel olarak yaşamdaki kararlılığı ve değişimi içeren farklı evreleri bulunmaktadır. Bireysel farklılıklara ve toplumsal etkenlere göre sözü edilen süreçler niteliksel açıdan farklılaşabilir. Ancak sıralama yaşam akışı içerisinde yaş ile yakın ilişkilidir. Levinson’un kuramında ele alınan ikinci kavram “yaşam döngüsü” dür. Yaşam döngüsü kavramı, mevsimler veya çağlar sıralaması, düzenlemesi olarak belirtilmektedir (Levinson, 1986). Yaşam döngüsü, yaşam akışının belirli bir sıra içerisinde The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 507 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi gelişimini ve değişimini ifade etmektedir. Her insanın yaşamının düzenini sağlayan ve bireysel farklılıkları oluşturan yaşam döngüsünün yapısı, çağların ve geçiş dönemlerinin toplamından oluşmaktadır. Levinson’a (1986, 1996) göre her çağın/mevsimin kendi içinde biyolojik, psikolojik ve sosyal boyutları bulunmaktadır. Bu boyutların her biri yaşam yapısına farklı katkılarda bulunmaktadır. Yaşam döngüsündeki çağlar dört evreden oluşmaktadır. Bu evreler sırasıyla ön yetişkinlik, ilk yetişkinlik, orta yetişkinlik ve ileri yetişkinliktir. Ön yetişkinlik çağı, bireyin doğumundan yaklaşık olarak 22 yaşına kadar sürmektedir. Bu çağda birey, bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemlerinden geçerek bağımlılıktan bağımsızlığa doğru bir yol alır. Bu çağda birey en hızlı biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimi ve değişimi geçirir. Bu çağ, yetişkinliğe hazırlıktır. Birey bu çağda, annesinden, ailesinden ve akran gruplarından ayrı bir birey olduğunu fark ederek benlik yatırımını, kendilik değerini oluşturur. Böylece, birey bireyselleşme için ilk adımı atmış olur (Levinson 1986, 1996). İlk yetişkinlik çağı, ilk yetişkinliğe geçiş dönemiyle başlayan ve orta yaş geçişi ile son bulan yaklaşık 17-45 yaş arasında yer almaktadır. Bu çağ çok büyük bolluğun ve fazla enerjinin, fırsatların ve ödüllerin olduğu zaman dilimidir. Bu çağ biyolojik açıdan 30 yaşa kadar yaşam döngüsünün zirve yıllarıdır (Levinson 1986). Yine bu çağ, psikolojik açıdan cinsellik, aşk, aile yaşamı, meslekte ilerleme, yaratıcılık ve yaşam amaçlarını gerçekleştirme konusunda yaşam doyumunun yüksek olduğu yıllardır. Sosyal açıdan ise bu çağ, toplumsal rollerin yerine getirilmesi, bir aile kurulması, toplumda daha saygınlık kazanılması konusunda zengin ilişkilerin gerçekleştiği yıllardır. Öte yandan, bu çağ en büyük çelişkilerin, streslerin, risklerin, bedellerin ve hayal kırıklıklarının olduğu mevsimdir. Birey, bireysel tutkuların, isteklerin, beklentilerin gerçekleşmediği gördüğünde yaşamdan darbe yemiş gibi olur (Arnett 2000; Levinson 1986, 1996). Orta yetişkinlik çağı, orta yaş ile ileri yaş geçiş dönemleri arasında kalan yaklaşık 40-65 yaş diliminde yer almaktadır. Bu çağda biyolojik açıdan duraksama veya gerileme görülürken, psikolojik açıdan doyum verici ve yeterli ve sosyal açıdan değerli bir yaşamı sürdürme görülebilmektedir. Bu çağda yeni nesilleri yetiştirme ve sonraki kuşaklara deneyimlerini paylaşma görevi yerine getirilerek sosyal açıdan verimli geçirilir. Bu bakımdan orta yetişkinlik döneminde birey, yaşam yapısında bir yapı kurma veya bir yapıyı değiştirme örüntüsünü sergileyebilmektedir (Levinson 1986, 1996). İleri (son/geç) yetişkinlik çağı ise, son yetişkinlik geçiş dönemi ile ileri yetişkinlik sonrası dönem arasında kalan yaklaşık 65 ve üstü yaşları arasında yer almaktadır. Emeklilik ve sağlık sorunlarıyla baş etmesini sağlayacak yeni bir yaşam yapısı kurar. Örneğin, hobi bahçesi, deneyimleriyle ilgili bir kitap yazma bu sorunlarla baş etmek için tercih edilen eğilimler olabilir. Öte yandan gençlik dönemindeki yetişkinler kayıplarla ilgili psikolojik konulara eğilirler (Levinson 1986, 1996). Levinson’un kuramında ele alınan üçüncü ve son kavram “yaşam yapısı” dır. Yaşam yapısı kavramı, bireyin yaşadığı benlik tasarımı (kendilik yatırımı/bireysel) ile sosyal rollerinin (diğerleri ile anlamlı ilişkiler/toplumsal) toplamından oluşur. Benlik tasarımı (bireysel/içsel) süreçleri, bireysel beklentileri, umutları, hedefleri, becerileri, yaşam amaçları, değerleri ve durumlara yüklediği anlamları, yorumlamalarını içerir. Sosyal (dışsal) süreçler ise, toplumsal sorumlulukları, üstlendiği rolleri, üyelikleri, aile ilişkileri, iş yaşamındaki tercihleri, boş zaman etkinlikleri, arkadaşlık ilişkileri, yaşam tarzları, sosyo-ekonomik yaşam tercihlerinin tümünü içermektedir (Levinson 1986, 1996). Sosyal süreçler (anlamlı ilişkiler), karşılıklı bireylerin istek, enerji, değerler, amaçları vb. kendilik değer yatırımlarını, bu yatırımlarını biçimlendiren toplumsal bağlamı içine alır. Bu ilişkiler aracılığıyla birey topluma katılır ve The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 508 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi yaşam akışına biçim verir. Dostlar, eşler, anne babalar ve çocuklar, amirler ve iş arkadaşları, öğretmenler ve öğrenciler, ölmüş bir insan, simgesel bir grup, topluluk, dini cemaat, sendika, kuruluş, doğa, evren, yer ve özel bir nesne anlamlı başkasını ifade etmektedir. Her ilişki yaşam döngüsü içindeki değişimleri ve istikrarları gösterir. Yaşam yapısının değişmesiyle birlikte bireyin yaşamında bu ilişkilerin değişik işlevleri bulunmaktadır. Böylece, yaşam yapısı kavramı yaşam akışı içerisindeki değişimi, benlik tasarımını ve diğerleriyle olan anlamlı ilişkilerini incelemeyi gerekli kılmaktadır (Levinson 1978, 1986, 1996). Levinson’a (1986, 1996) göre yaşam yapısı kavramı, kişilik terimiyle karşılaştırılarak daha iyi anlaşılabilir. Kişilik kuramları somut olarak bireyin nasıl bir insan olduğuyla ilgilenirken, yaşam yapısı kuramı şu anda nasıl bir yaşam olduğuyla ilgilenmektedir. Kişilik kuramları, yetenekler, benlik imgeleri, değer yapıları, düşünce biçimleri gibi özelliklere göre bir çıkarsamada bulunurlar. Yaşam yapısı kuramı ise, yaşama neleri katmak istendiğine, yaşamın önemli evrelerinin nasıl bir bağlantı içerisinde olduğuna, yaşamı daha doyumlu kılmak için hangi ilişkilerinin olduğuna göre bir çıkarsamada bulunur. Sözü edilenlere ek olarak zamanın ve yoğunluğun çoğunlukla nerede ve nasıl geçtiği, şimdi önemsenmeyen ancak yaşamın ilerleyen aşamalarında yapmayı arzuladığı ilişkiler ve ilgi alanlarına göre de çıkarsamada bulunur. Böylelikle, bireyin yaşam yapısının sosyal süreçleri olan en anlamlı yönlerini keşfetmeye başlar. Bu dışsal süreçlerin birbirleriyle ilişkilerini belirler ve bu ilişkilerin örüntüsünü değerlendirir (Levinson 1978, 1986). Levinson’a (1986, 1996) göre bireysel yaşam yapısı, yaşam döngüsü içerisinde ilk, orta ve ileri yetişkinlik yılları süresince yaşa göre değişen yerleşik ve geçiş dönemleriyle görece düzenli bir sıra ve değişmez bir örüntü içinde gelişmektedir. Bu düzenli sıra ve değişmez örüntü benlik, ahlaki ve mesleki gelişimde, aile ve toplumsal yönlerde görülmezken bireysel yaşam yapısında yer alması ilgi çekicidir. İnsan varoluşunun doğasındaki periyodik değişim ile yaşam yapısı sürekli değişmektedir (Levinson 1986). İnsan yaşamında sürekli bir değişimin olduğu ilk, orta ve ileri yetişkinlik dönemlerinde görülen yerleşik ve geçiş evrelerinin dönüşüm sırası bulunmaktadır. Sıra kavramı, genel olarak yetişkin bireyin bir yapı-kurma ve yapı-değiştirme örüntüsünü, dolayısıyla periyodik değişimini ifade etmektedir. Yaşam döngüsündeki yerleşik dönemlerde (building periods) birey bir yapı kurma görevini gerçekleştirir. Bu çağdaki bir yaşam yapısı kurma sıkıntılı ve zorlu bir iştir, dolayısıyla beklenildiği gibi doyum sağlanamayabilir. Yapı kurma evresi, genellikle 5-10 yıl sürer. Yeni bir çağın başlangıcı önceki bir çağın bitimiyle çakışabilir. İki çağ arasında genellikle beş yıl süren bir geçiş dönemi bulunur. Bir çağdan diğerine geçişte yaşamda önemli değişimler olmaktadır (Levinson 1986, 1996). Yapı kurma evresinde bireyin ilk ve temel görevi, bir yaşam yapısı oluşturmasıdır. İkinci görevi ise, amaçları, beklentileri, kendilik değeri vb. benlik yatırımlarını ve arkadaşlık, aile, çocuklar, iş yaşamı, toplumsal roller vb. sosyal yaşamını bu yaşam yapısı içine koyması, temel seçimleri yapmasıdır (Levinson 1996). Yetişkinlik dönemindeki bireyler geçiş dönemlerinde (transitional periods) bir yapıdeğiştirme görevi gerçekleştirilir. Geçiş dönemi, var olan yapıyı değiştirmenin yanı sıra yeni bir yapı için olanak tanır. Bu dönemde yetişkinin birinci görevi, mevcut yapıyı gözden geçirmek, benlik tasarımında ve sosyal ilişkilerinde değişim fırsatlarını araştırmak ve bir sonraki dönemin yaşam yapısına esas olacak tercihlere yönelmektir. Genellikle beş yıl süren geçiş dönemleri, gelişimseldir ve yetişkinlik yaşamının yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bireyin yaşamını şekillendiren yaşam döngüsü çağlarından (Levinson 1986, 1996) herhangi birinin görevlerini The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 509 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi tamamlamadığında, bir sonrakine geçişinde (yapı-değiştirme evresi) zorlanma ve sarsılma yaşayabilmektedir. Sonuç olarak, gelişim psikoloji kapsamında yetişkin gelişiminin bir yaşam yapısı olduğu söylenilebilir. Yetişkinlik döneminde bireylerin bir yapı-kurma ve yapı-değiştirme görevlerini yerine getirdikleri sonucuna ulaşılabilmektedir. Yetişkinlik psikolojisi bağlamında ele alınan Levinson’un yaşam yapısı kuramındaki yaşam akışı, yaşam döngüsü, yetişkin gelişimi ve yaşam yapısı kavramları "Benim Adım Khan" filmiyle ilişkilendirilerek sunulmuştur. YÖNTEM Araştırma Modeli "Benim Adım Khan" filmini Levinson'un yaşam yapısı açısından analiz etmeyi amaçlayan bu araştırma, nitel araştırma yöntem ve tekniklerine dayanmaktadır. Yıldırım ve Şimşek'e (2006) göre nitel araştırma, bireysel algılamaların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir şekilde görme fırsatı sunan görüşme, gözlem ve doküman analizi yöntemlerinin kullanıldığı ve verilerin çözümlenmesinde nitel bir sürecin izlendiği araştırma şeklidir. Bu araştırmanın verileri nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yoluyla toplanmıştır. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu ya da olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsamaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Bu bağlamda sözü edilen "Benim Adım Khan" filmi doküman olarak ele alınmış ve incelenmiştir. Verilerin Çözümlenmesi Bu çalışmada bilgisayar destekli nitel veri analizi programından (NVivo) yararlanılmıştır. NVivo, kodları özel temalar altında toplamaya, değişik örneklem bulgularını birlikte değerlendirmeye, sonuca hızlı bir şekilde ulaşılmasına imkan vermektedir. Bu program, kodlar ile araştırma notları arasında ilişki kurulmasına, verilerin matris, model, rapor ve grafik halinde özetlenmesine olanak tanımaktadır (Cassell, Symon, Buehring ve Johnson, 2006; Baş, Atak, Uludağ ve Güler, 2013). Bu çalışmada elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile çözümlemiştir. Büyüköztürk, Kılıç-Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel'e (2013) göre içerik analizi, belirli kriterlere göre yapılan kodlamalarla bir metnin içindeki kelimelerinin içerik sınıflaması ile özetlendiği, sistematik ve tekrarlanabilir bir yöntemdir. İçerik analizi kategori, tema ve kod şeklinde başlıkları içermeyi gerekli kılmaktadır (Cemaloğlu, Daşçı ve Şahin, 2013). Bu araştırmada kuramın esasını oluşturan yaşam yapısı, yaşam akışı ve yaşam döngüsü temaları her biri ayrı ayrı olarak bu programda hiyerarşik ilişkiye (tree nodes) sahip bir şekilde düzenlenmiştir. Daha sonra bu temalar ile filmin içeriği (sources) ilişkilendirilmiştir. Geçerlik ve Güvenirlik Birçok araştırmacı şüpheyle yaklaşmasına rağmen nitel araştırmalara olan ilginin giderek arttığı görülmektedir. Nitel araştırmada geçerlik, araştırmacının düşündüğü şeyi ölçebilmesi ve araştırmanın sonuçlarının benzer ortam ve durumlara genellenebilmesidir (Sözbilir, 2011; Yıldırım ve Şimşek, 2006). Geçerlik iç ve dış geçerlik olarak sınıflandırılmaktadır. İç geçerlik, inandırıcılığı belirtilirken; dış geçerlik ise, aktarılabilirliği ifade etmektedir. Güvenirlik ise, nitel araştırmalarda teyit edilebilirlik ve tutarlılık anlamında kullanılmaktadır (Sözbilir, 2011). Örneğin, farklı araştırmacıların benzer sonuçlara ulaşması, tekrarlanan çalışmaların benzer gözlemler üretmesi, çoklu araştırmacının aynı veriden benzer yorumlara ulaşması olarak ifade edilmektedir (Morse, Barrett, Mayan, Olson ve Spiers, 2008; Sözbilir, 2011). Bu araştırmada The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 510 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi geçerlik ve güvenirliği sağlamak için "Benim Adım Khan" filmi video kaydı, video izleme sırasında alınan yazılı alan notları (transkriptler) gibi veri kaynaklarından yararlanılmıştır. Bu aşamadan sonra iki hafta arayla yazılı alan notlarıyla kuramsal çerçeveyi oluşturan Levinson’un yaşam yapısı kuramı kavramları karşılaştırılmıştır. Bu bağlamda araştırmacı hiçbir yorum katmamaya, tamamen kuramsal yapıya bağlı kalmaya özen göstermiştir. Bunun yanı sıra bu çalışmada araştırma süreci ayrıntılı bir şekilde aktarılarak güvenirliğin yüksek olması sağlanmaya çalışılmıştır. BULGULAR Benim Adım Khan (My Name Is Khan), gösterime girdiği 2010 yılından bu yana Bollywood sinemasının çektiği en önemli filmlerden biri olarak gösterilmektedir. Yeryüzündeki tüm ülkelerin ve tüm dönemlerin sinema ve televizyon filmleri, film yıldızları ve dizileri hakkında bilgiler barındıran çevrimiçi bir veri tabanı olan İnternet Film Veri Tabanı’na (Internet Movie Database [IMDb]) göre, “Benim Adım Khan” filmi ortalamanın çok üzerinde olan 8.0 puanı almıştır (http://www.imdb.com/title/tt1188996/?ref_=nv_sr_3). Filmin yapımcılarından biri olan Shahrukh Khan, filmde hasta bir adamın güçsüzlüğe karşı yaptığı savaşı değil, tüm dünyada olan terör, nefret ve düşmanlığa karşı yaptığı savaşı anlatıldığını ifade etmektedir. İslam'ı ele alan bu film, dünyanın İslam'a bakış açısını taraf tutmaksızın inceleme fırsatı sunmaktadır. Filmde dinlerin değil insanların iyi veya kötü olduğu vurgulanmaktadır. Bu filmin oyuncuların sergiledikleri roller, filmin konusu, sosyal mesajları ile klasik bir Hint filminin ötesinde durduğu söylenebilir (https://tr.wikipedia.org/wiki/Benim_Ad%C4%B1m_Khan). Bu bakımdan toplumu yansıtıp aynı zamanda toplumu etkilediği düşünülerek ele alınan “Benim Adım Khan” filminin bazı demografik özelliklerine aşağıda yer verilmiştir. Tablo 1.“Benim Adım Khan” Filminin Demografik Özellikleri Filmle İlgili Demografik Bilgiler Yönetmen Karan Johar Yapımcılar Karan Johar, Shahrukh Khan Yapım yılı 2009 Dili Hintçe, İngilizce Süre 165 dakika Türü Dram, Gerilim Filmin Konusu Rızvan Khan (Shahrukh Khan) küçüklüğünü annesiyle (Zarina Vahab) ıssız bir yerde geçiren bir müslümandır. Annesi öldükten sonra Amerika'ya küçük kardeşinin yanına gider. Orada tanıştığı ve aşık olduğu Mandira (Kajol) adında dul ve Hindu bir kadın ile evlenir. Rızvan Khan aynı zamanda da Asperger sendromu hastasıdır. Bu hastalık Otizm rahatsızlığının bir çeşididir ve ömür boyu süren, sosyal etkileşime ve iletişime zarar veren, sınırlı ve tekrarlanan davranışlara yol açan beynin gelişimini engelleyen bir rahatsızlıktır. 11 Eylül saldırılarından sonra Mandira'nın oğlu faşist kesimler tarafından dövülerek öldürülür. Öldürülme sebebi annesi evlendikten sonra Khan soyadını almış olmasıdır. Bunun üzerine Mandira, Rizvan'i terk eder ve ona oradan gitmesini söyler. Rizvan ne zaman geri gelebileceğini sorunca, Mandira ona Amerika Birleşik Devletleri başkanına gidip, adının Khan olduğunu ama bir terörist olmadığını açıklamasını ve ondan sonra geri gelmesini söyler. Rizvan hastalığı dolayısıyla bunu ciddiye alır ve yolculuğuna çıkar. Yolculuğu sırasında çeşitli olaylar başından geçer. Başkan ile buluşmadan geri dönmeyecektir ve ona diyecektir ki: "Sayın Başkan, benim adım Khan ve ben bir terörist değilim." (https://tr.wikipedia.org/wiki/Benim_Ad%C4%B1m_Khan). The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 511 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi Tablo 1'de görüldüğü üzere, demografik bilgileri ve konusu verilen “Benim Adım Khan” filmi, kendi içerisinde bağlantılı gibi görünmeyen birçok olayı barındırmaktadır. Filmde Khan’ın dünyaya bakış açısını bu olaylara nasıl yansıdığı gösterilmeye çalışılmıştır. Filmin sonunda kendisine verilen görevi yerine getirmenin rahatlığı Khan’ın mutluluğuna yol açmıştır. Söz konusu filme bakıldığında, Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından birçok sahnenin incelenmeye değer olduğu görülmektedir. Aşağıda Levinson’un yaşam yapısı kuramının kavramları, bu kavramların filmdeki geçme sıklığına ve zamansal sıralamasına yer verilmiştir. Tablo 2. “Benim Adım Khan” Filminde Yer Alan Levinson’un Yaşam Yapısı Kuramı Öğeleri Levinson’un Yaşam Yapısı Kuramı Öğeleri Öğelerin “Benim Adım Khan” Filminde Geçme Sıklığı Öğelerin “Benim Adım Khan” Filminde Geçtiği Kesitler Yaşam Akışı 3 18'.00''-57'.52'' 76'.05''-80'.23'' 113'.06''-143'.36'' Yaşam Döngüsü 4 10'.11''-12'.15'' 18'.00''-57'.52'' 76'.05''-80'.23'' 113'.06''-143'.36'' Yaşam Yapısı 4 Toplam Öğe Sayısı 11 13'.22''-16'.13'' 60'.14''-75'.45'' 86'.12''-108'.05'' 145'.20''-153'.35'' 165' Tablo 2'de görüldüğü gibi, “Benim Adım Khan” filmine ilişkin 11 kesit (Şekil 1), Levinson’un yaşam yapısı kuramındaki yaşam akışı, yaşam döngüsü ve yaşam yapısı kavramları açısından analiz edilmiştir. Sözü edilen kavramlarla bağdaştırılmış bu kesitlerin içeriklerine aşağıda sırasıyla yer verilmiştir. Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından film incelendiğinde, Rızvan Khan'ın yaşam akışındaki önemli dönüm noktaları; annesinin ölümü, Amerika Birleşik Devletlerine yerleşmesi, Mandira ile evlenmesi, üvey oğlunun ölümü, Mandira ile ayrılmak zorunda kalması, doğal afete uğrayan insanlara yardım etmesi ve devlet başkanıyla görüşmesi olduğu görülmektedir (18'.00''57'.52''). Yaşam akışı kavramı, yaşamdaki dalgalanmaları, ilerlemeleri ve gerilemeleri içeren doğumdan ölüme kadar olan gelişimin görülebilir özellikleridir. Dolayısıyla yaşam akışı incelenirken bireyin yaşamı boyunca bedensel değişimleri, zor zamanları, toplumsal rolleri gibi anlamlı tüm yönleri ele alınmaktadır (Levinson 1986, 1996). Yaşam akışı incelenirken biyolojik, psikolojik ve sosyal etmenler birlikte değerlendirilmektedir. Bireysel farklılıklara ve toplumsal etmenlere göre sözü edilen süreçler niteliksel açıdan farklılaşabilir (Levinson 1986, 1996, Kittrell 1998, Minter ve Samuels 1998). Bu açıdan Khan’ın yaşam akışı incelendiğinde, Khan’ın otizm rahatsızlığı sınırlı davranışlar sergilemek ve sosyal etkileşimini zorlaştırmaktadır. Bu durumun Khan’ın iş ve aile yaşamına, kişiler arası ilişkilerine olumsuz yansımaları olduğu görülmektedir. Khan, işi olan parfümleri satmaya çalışırken, yolda karşıdan karşıya geçerken, eşi Mandira ile bir konuda tartışırken vb. olaylarda otizm sosyal etkileşimini sınırlandırabilmektedir (18'.00''-57'.52'', 76'.05''-80'.23''). The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 512 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi “Benim Adım Khan” filmine Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından bakıldığında, Rızvan Khan'ın yaşam döngüsünde ön yetişkinlik (0-17 yaş) ve ilk yetişkinlik (17-45 yaş) dönemleri önemli dönüm noktaları arasındadır (10'.11''-12'.15''). Yaşam döngüsü kavramı, mevsimler veya çağlar sıralaması, düzenlemesi olarak belirtilmektedir. Levinson’a (1986, 1996) göre yaşam döngüsü, yaşam akışının belirli bir sıra içerisinde gelişimini ve değişimini ifade etmektedir. Her insanın yaşamının düzenini sağlayan ve bireysel farklılıkları oluşturan yaşam döngüsünün yapısı, dönemlerin ve geçiş dönemlerinin toplamından oluşmaktadır. Yaşam döngüsü ön yetişkinlik, ilk yetişkinlik, orta yetişkinlik ve ileri yetişkinlik dönemlerinden oluşmaktadır. Ön yetişkinlik döneminde birey, bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemlerinden geçerek bağımlılıktan bağımsızlığa doğru bir yol alır. Bu dönemde birey en hızlı biyolojik, psikolojik ve sosyal gelişimi ve değişimi geçirir. Birey bu dönemde, annesinden, ailesinden ve akran gruplarından ayrı bir birey olduğunu fark ederek benlik yatırımını, kendilik değerini oluşturur. Böylece, birey bireyselleşme için ilk adımı atmış olur (Levinson 1986, 1996). Rızvan Khan, kardeşi Zakir’in Amerika’ya okumak üzere evden ayrılmasıyla birlikte yaşam döngüsünde sosyal değişimler başlar. Tüm dünyası annesi çerçevesinde şekillenir. Ancak bir süre sonra da annesinin kaybıyla bireyselleşmek zorunda kalır. Böylece farklı bir birey olarak yaşama tutunmaya çalışır (18'.00''-57'.52''). Rızvan Khan’ın yaşam döngüsündeki diğer önemli dönüm noktası ilk yetişkinlik dönemidir (76'.05''-80'.23''). İlk yetişkinlik dönemi, ilk yetişkinliğe geçiş evresiyle başlamakta ve orta yaş geçişi ile son bulmaktadır. Bu dönem çok büyük bolluğun ve fazla enerjinin, fırsatların ve ödüllerin olduğu zaman dilimidir (Levinson 1986). Bu dönem, psikolojik açıdan cinsellik, aşk, aile yaşamı, meslekte ilerleme, yaratıcılık ve yaşam amaçlarını gerçekleştirme konusunda yaşam doyumunun yüksek olduğu yıllardır. Sosyal açıdan ise bu dönem, toplumsal rollerin yerine getirilmesi, bir aile kurulması, toplumda daha saygınlık kazanılması konusunda zengin ilişkilerin gerçekleştiği yıllardır. Öte yandan, bu dönem en büyük çelişkilerin, streslerin, risklerin, bedellerin ve hayal kırıklıklarının olduğu mevsimdir. Birey, bireysel tutkuların, isteklerin, beklentilerin gerçekleştiğini gördüğünde yaşamdan doyum sağlarken; bunların gerçekleşmediğini gördüğünde ise hayal kırıklığı yaşamaktadır (Arnett 2000; Levinson 1986, 1996). Rızvan Khan ilk yetişkinlik döneminde sosyal açıdan mesleğinde saygınlık kazanarak ve psikolojik açıdan bir aile kurarak yaşam amaçlarını gerçekleştirmeye çalışır. Khan, mutlu bir aile kurma hayalini gerçekleştirme aşamasındayken üvey oğlunun öldürülmesi sonucunda evlilik yaşamında büyük sıkıntılar yaşamaya başlar. Eşi Mandira onun evi terk etmesini ister. Bu durum Khan’ın yaşam döngüsünde yeni bir sayfa açar. İleride Khan’ın bireysel isteği ve tek tutkusu olan devlet başkanıyla görüşmesi yaşam döngüsünde yer edinir (13'.06''-143'.36''). The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 513 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi Şekil 1. “Benim Adım Khan” Filminde Yer Alan Levinson’un Yaşam Yapısı Kuramı Öğeleri Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından film incelendiğinde, Rızvan Khan'ın yaşam yapısının merkezinde aile bulunmaktadır (13'.22''-16'.13'', 60'.14''-75'.45'', 86'.12''-108'.05'', 145'.20''-153'.35''). Yaşam yapısı kavramı, bireyin yaşadığı benlik tasarımı ile sosyal rollerinin toplamından oluşur. Benlik tasarımı, bireysel beklentileri, umutları, hedefleri, becerileri, yaşam amaçları, değerleri ve durumlara yüklediği anlamları, yorumlamalarını içerir. Sosyal roller ise, toplumsal sorumlulukları, üstlendiği rolleri, üyelikleri, aile ilişkileri, iş yaşamındaki tercihleri, boş zaman etkinlikleri, arkadaşlık ilişkileri, yaşam tarzları, sosyo-ekonomik yaşam tercihlerinin tümünü içermektedir. Yaşam yapısının değişmesiyle birlikte bireyin yaşamında aile, iş yaşamı, sosyal çevre ilişkileri yeni işlevler edinerek değişimi veya istikrarı sağlamaktadır (Levinson 1986, 1996). Yaşam yapısının merkezinde bireysel durumlara göre aile, evlilik, iş veya dostlar olabilmektedir. Khan’ın annesiyle yaşamı ve Mandira ile evliliğindeki yaşantıları onun yaşamının merkezinde ailenin olduğu göstermektedir. Ona göre sevgi insanları aile kurmaya sevk etmektedir. (60'.14''-75'.45'', 86'.12''-108'.05''). Khan’ın yetişkinlik yaşamının ilk evresi olan yaşam yapısına giriş döneminde (22-28 yaş) yapı-kurma gelişimsel görevini yerine getirdiği görülmektedir (13'.22''-16'.13''). Öte yandan, Khan’ın yetişkinlik yaşamının 30 yaş geçişi döneminde (28-33 yaş), yapı-değiştirme görevini gerçekleştirdiği tespit edilmiştir (86'.12''-108'.05'', 145'.20''-153'.35''). Levinson’a (1986, 1996) göre bireysel yaşam yapısı, yaşam döngüsü içerisinde ilk, orta ve ileri yetişkinlik yılları süresince yaşa göre değişen yerleşik ve geçiş dönemleriyle görece düzenli bir sıra ve değişmez bir örüntü içinde gelişmektedir. Yaşam döngüsündeki yerleşik dönemlerde birey bir yapı-kurma görevini gerçekleştirir. Bu dönemdeki bir yaşam yapısı kurma sıkıntılı ve zorlu bir iştir, dolayısıyla beklenildiği gibi doyum sağlanamayabilir. Yapı-kurma ve yapı-değiştirme evreleri genellikle 5-10 yıl sürer. Bir evreden diğerine geçişte yaşamda önemli değişimler olmaktadır (Levinson, 1986). Yapı-kurma evresinde birey, bir yaşam yapısı oluşturduktan sonra benlik tasarımını ve diğerleriyle ilişkilerinin bu yaşam yapısı içine koyma görevini yerine getirir. Geçiş dönemlerinde ise birey bir yapı değiştirme görevi gerçekleştirir. Bu dönemde yetişkinin birinci görevi, mevcut yapıyı gözden geçirmek, benlik tasarımında ve sosyal ilişkilerinde değişim fırsatlarını araştırmak ve bir sonraki dönemin yaşam yapısına esas olacak tercihlere yönelmektir (Levinson 1996). Khan yaşam yapısını şekillendirmek için annesinin nasihati olan “iyi insanlar The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 514 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi ve kötü insanlar” ile “mutlu bir yuva” fikirlerini yaşamaya çalışır. Khan, yaşam tarzlarına, inançlarına ve fikirlerine bakılmaksızın insanların iyi ve kötü şeklinde sınıflandırılabileceğini düşünür. Khan, yaşam yapısına bağlı olarak kurduğu yuvasının tekrar toparlayabilmek için yapıdeğiştirme görevini yerine getirmeye çalışır. Bu görevi yerine getirmek için Amerika Birleşik Devletleri başkanı ile görüşmeye çalışır. Sonuçta hayalini gerçekleştirerek yapı-kurma ve yapıdeğiştirme görevlerini yerine getirir (86'.12''-108'.05'', 145'.20''-153'.35''). SONUÇ ve ÖNERİLER Sinema yapıtlarının psikoloji kavramlarıyla ilişkilendirilerek kuramsal bilgiyi pekiştirmeye etkisi olduğundan hareketle bu çalışmada 'Benim Adım Khan' filmi analiz edilmiştir. Böylece bu çalışma ile sinema eserlerinin farklı disiplinlerle kullanılabileceğinin bir örneği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada Levinson’un yaşam yapısı kuramının kuramsal çerçevesi, yaşam akışı, yaşam döngüsü, yaşam yapısı kavramlarına yer verilmiştir. Levinson’un yaşam yapısı kuramı gelişim psikolojisi disiplininde yetişkin gelişimi açıklamaya çalışmaktadır. Bu açıdan 'Benim Adım Khan' filminde sözü edilen kavramlara ilişkin kesitlerin olduğunu söylenebilir. 'Benim Adım Khan' filmi Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından incelendiğinde, Rızvan Khan'ın yaşam akışındaki önemli dönüm noktaları; annesinin ölümü, Amerika Birleşik Devletlerine yerleşmesi, Mandira ile evlenmesi, üvey oğlunun ölümü, Mandira ile ayrılmak zorunda kalması, doğal afete uğrayan insanlara yardım etmesi ve devlet başkanıyla görüşmesi olduğu görülmüştür. İleriki çalışmalarda farklı biyografik özelliklere sahip bireylerin incelenmesi ile yaşam akışı kavramı daha iyi ortaya konulabilir. Bu çalışmanın bir diğer sonucuna göre, Rızvan Khan'ın yaşam döngüsünde ön yetişkinlik (0-17 yaş) ve ilk yetişkinlik (17-45 yaş) dönemleri önemli dönüm noktaları arasında olduğu yönündedir. Levinson’un kuramında orta yetişkinlik ve ileri yetişkinlik dönemleri de bulunmaktadır. Dolayısıyla araştırmacıların çalışmalarını yürütürken bu dönemleri göz önüne alan eserleri incelemelerinde fayda bulunabilir. Bu çalışmanın başka bir sonucu Rızvan Khan'ın yaşam yapısının merkezinde ailenin bulunduğu şeklindedir. Farklı araştırmalarda iş yaşamı, evlilik vb. değişkenler yaşam yapısının merkezinde bulunabilmektedir. Bu farklılık bireysel yaşam yapısına göre değişebilmektedir. Dolayısıyla ilerleyen çalışmalarda çalışmanın kendine özgü kriterlerine hareket edilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmadaki bir başka sonuca göre Khan’ın yetişkinlik yaşamının ilk evresi olan yaşam yapısına giriş döneminde (22-28 yaş) yapı-kurma gelişimsel görevini yerine getirdiği; yetişkinlik yaşamının 30 yaş geçişi döneminde (28-33 yaş) ise yapı-değiştirme görevini gerçekleştirdiği biçimindedir. Yapı-kurma görevini daha iyi açıklayabilmek için ilk ve orta yetişkinliğin sonlandırma ile yapı-değiştirme görevini daha iyi açıklayabilmek için orta yaş geçişi dönemlerinin incelenmesi önerilmektedir. Bu çalışmada 'Benim Adım Khan' filmi incelenmiştir. Bu çalışmada görüldüğü gibi bireyin yaşam yapısında bir yapı-kurma ve yapı-değiştirme görevleri bulunmaktadır. Bu bağlamda yetişkin insan yaşamının her evresinde Levinson’un yaşam yapısı kuramının kavramlarının görülmesi beklenmektedir. Bu çalışma ile Levinson’un yaşam yapısı kuramının kavramlarını öğretmede, pekiştirmede ve kuramsal çerçeveyi içselleştirmede farklı film, belgesel vb. sinema eserlerinin yararlı olabileceği söylenebilir. Dolayısıyla gelişim psikolojisi ve yetişkin gelişimi kavramlarını barındırması açısından farklı kitap, video, şarkı roman vb. ilişkili olabilecek dokümanlardan faydalanılarak özgün çalışmalara ulaşılabilir. Özellikle Anadolu insanın yaşamını ortaya koymaya çalışan yerli film ve belgesel tarzındaki özyaşam öykülerinin incelenmesinde yarar bulunmaktadır. Bu çalışmada ilk yetişkinlik dönemi olarak da The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 515 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi bilinen genç yetişkinlik dönemi ele alınmıştır. Bu açıdan araştırmacılara orta ve ileri yetişkinlik gibi farklı gelişim dönemlerinde olan bireylerin Levinson’un yaşam yapısı kuramı açısından incelenmesi önerilebilir. Sonuç olarak, bu çalışmanın, Levinson'un yaşam yapısı kuramı ile ilgili kavramları desteklediği ve bu kuramın öğretimine örnek oluşturarak akademisyenlere ve öğrencilere kaynak oluşturacağı düşünülmektedir. KAYNAKLAR Acar, T. ve Voltan-Acar, N. (2013). “Babam ve Oğlum” filminin çok kuşaklı/kuşaklararası aile terapisinin temel kavramları açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13, 37-53. Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. Aktu, Y. (2015). Levinson'un kuramı açısından ilk yetişkinlik dönemindeki bireylerin yaşam yapılarının incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat. Baş, T., Atak, İ., Uludağ, C. ve Güler, A. (2013). NVivo programının kullanımı. T. Baş ve U. Akturan (Editörler), Nitel araştırma yöntemleri: NVivo ile nitel veri analizi, örnekleme, analiz, yorum (İkinci Baskı). Ankara: Seçkin. Büyüköztürk, S., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, O., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. baskı). Ankara: Pegem Akademi. Canpolat, M. (2015). Yaşantısal aile terapisi kuramı ile “Evim Sensin” filminin analizi. International Ejer Congress bildiri kitabı (104-1119), Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://ejercongress.org/pdf/BildiriKitab%C4%B12015.pdf Cassell, C., Symon, G., Buehring, A., & Johnson, P. (2006). The role and status of qualitative methods in management research: an empirical account. Management Decision, 44(2), 290-303. DOI: 10.1108/00251740610650256 Cemaloğlu, N., Daşçı, E., & Şahin, F. (2013). İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sessizlik yaşama nedenleri: Nitel bir çalışma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1, 112-124. Gençöz, F. (2009). Sinema ve psikoloji. E-Sekans Dergisi, 1, 16-22. Güçhan, G. (1992). Toplumsal değişme ve Türk sineması: Kente göç eden insanın Türk sinemasında değişen profili (Vol. 57). Ankara: İmge Kitabevi. Horzum, I. (2011). Dövüş Kulübü filminin ruhbilimsel çözümlemesi. Akademik Bakış Dergisi, 25, 1-24. Internet Movie Database [IMDb]. http://www.imdb.com/title/tt1188996/?ref_=nv_sr_3. Johar, K. (Yön.). (2009). My Name is Khan [Film]. Mumbai, Hindistan Kittrell, D. (1998). A comparison of the evolution of men's and women's dreams in Daniel Levinson's theory of adult development. Journal of Adult Development, 5(2), 105-115. Köse, H. (2007). Hollywood filmlerinde entelektüel kimliklerin temsili. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Winter-Spring, 24, 77-110. The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 516 Levinson'un Yaşam Yapısı Kuramı Açısından "Benim Adım Khan" Filminin İncelenmesi Levinson, D. J. (1978). The seasons of a man's life. New York, USA: Knopf. Erişim adresi: https://books.google.com. Levinson, D. J. (1986). A conception of adult development. American Psychologist, 41(1), 3-13. Levinson, D. J. (1996). The seasons of a woman's life. New York, USA: Knopf. Minter, L. E., & Samuels, C. A. (1998). The impact of ‘the dream’on women's experience of the midlife transition. Journal of Adult Development, 5(1), 31-43. Morse, J. M., Barrett, M., Mayan, M., Olson, K., & Spiers, J. (2008). Verification strategies for establishing reliability and validity in qualitative research. International Journal of Qualitative Methods, 1(2), 13-22. Morsünbül, Ü. (2015). Bal, Süt ve Yumurta filmlerinin Erikson’un psikososyal gelişim kuramı açısından analizi. İlköğretim Online, 14(1), 181-187. Niemiec, R. M., & Wedding, D. (2013). Positive psychology at the movies: Using films to build virtues and character strengths. Boston, USA: Hogrefe Publishing. Ormanlı, O. (2011). Başlangıç Filminde Psikanalitik Öğeler Ve Rüya Olgusu. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 6(6), 55-62. Shepard, D. S., & Brew, L. (2005). Teaching theories of couples counseling: The use of popular movies. The family journal, 13(4), 406-415. Sözbilir, M. (2011). Nitel veri analizi. https://fenitay.files.wordpress.com/2009/02/1112-nitelarac59ftc4b1rmada-veri-analizi.pdf adresinden alınmıştır. Şenol-Durak, E., & Fışıloğlu, H. (2007). Film analizi yöntemi ile Virginia Satir aile terapisi yaklaşımına bir bakış. Türk Psikoloji Yazıları, 10(20), 43-62. Tümlü, G. Ü. ve Voltan-Acar, N. (2014). “Issız Adam” filminin gerçeklik terapisine dayalı incelenmesi. İnsan & İnsan, 2, 62-73. Türküler-Aka, B. ve Gençöz, F. (2010). Sinematerapinin mükemmeliyetçilik ve mükemmeliyetçilikle ilgili şemalar üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 25(65), 69-77. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin. Yiğit, Z. (2009). Anadolu toplumu zihinsel yapısı bağlamında Kabadayı filmi. Electronic Turkish Studies, 4(8), 2492-2507. https://tr.wikipedia.org/wiki/Benim_Ad%C4%B1m_Khan The Journal of Academic Social Science Yıl: 4, Sayı: 37, Aralık 2016, s. 505-517 517
