YETİŞKİN BEYİN TÜMÖRLERİ Bütün metastatik tümörler kötü huylu

YETİŞKİN BEYİN TÜMÖRLERİ
Beyin tümörleri beyindeki anormal çoğalan hücrelerden veya beyni kaplayan
tabakalardan meydana gelir. Tümörler başlıca 2 kategoriye ayrılır: 1. Primer (birincil)
beyin tümörleri (bunlar direkt beyinden çıkarlar), 2) Metastatik tümörler (bunlar vücudun
farklıbölgelerinde çıkıp beyne yayılmıştır)
Meydana gelen birincil beyin tümörleri orijin aldıkları hücre çeşitlerine göre ayrılır.
Bunlar glial hücreler (santral sinir sistemini destekleyen astrositler, oligodentrositler ve
ependim hücreleri adlı hücreler), nöronal hücreler (sinir hücrelerinin kendisidir),
meningeal hücreler veya schwann hücreleri (periferik sinirleri kuşatan hücrelerdir).
En çok görülen birincil beyin tümörleri özellikle astrositomlar Dünya Sağlık Örgütü
(DSÖ) kriterlerine dayanarak 4 aşamalı olarak derecelendirme sisteminde sınıflandırılır.
Evre I iyi huyludur ve ameliyatla tedavi edilebilir, evre IV kötü huyludur.
Beyin tümörlerinin meydana geliş sebebi halen belirsizdir. Çok sayıda
genişepidemiyolojik çalışmalar yürütülmesine rağmen özel bir risk faktörü
açıklanamamıştır. Risk yaşla birlikte kesinlikle artar fakat diğer taraftan özel bir çevresel
veya genetik faktörlerin bu tümörlere spesifik bağlantısıbulunamamıştır. Tedavi edici
radyasyonla glioma ve meningioma gelişme riskinin artışı ise isbatlamıştır.
Bütün metastatik tümörler kötü huylu olarak düşünülür ve tümörün meydana
geliş türüne göre genişolarak sınıflandırılır. En çok görülen metastatik tümörler
sıkılık sırasına göre şunlardır: 1) Akciğer kanseri, 2) Meme kanseri, 3) Renal
hücreli kanser, 4) Melanoma, 5) Kolon kanseri.
Beyin tümörü çeşitleri
Aşağıda sinir sisteminde
olanlarıtartışılmıştır.
görülen
tümör
çeşitlerinden
en
yaygın
Astrositoma: Nöronları destekleyen ve sıralayan–saran astrositlerden farklılaşır. Bu
tümörler histolojik özelliklerine göre çeşitlendirilir (Bu özellikleri mikroskop altında
hücreleri inceleyen patolojistler tarafından karar verilir). Düşük dereceli astrositomlar
başlıca tümörlerin %15’idir ve 30’lu ya da 40’ lı yaşlardaki hastalarda meydana gelme
eğilimindedir. Düşük dereceli astrositomlar için 10 yıl hayatta kalmaşansı %50
civarındadır.
Glioblastoma Multifome (GBM): Evre IV astrositoma veya Glioblastoma Multifome
(GBM), astrositomların en çok görülen ve en kötü huylu çeşididir. Birincil tümörlerin
%25’idir ve genellikle 55-75 yaşları arasında teşhis edilir. Bu hastalar ortalam 13 ay
hayatta kalır.
Oligodendroglioma: Bu tümörler beyinde myelin (sinir hücrelerini kaplayan yapıdır)
üretiminden sorumlu olan oligodentrogliositlerden faklılaşır. Oligodendroglioma birincil
beyin tümörlerinin %15-20’si olarak hesaplanır ve en sık görülme yaşı 35-55 yaşlarında
olmak üzere iki pik yapar. Bu tümörlerde yaşamşansı astrositomalardan biraz daha
iyidir.
Ependimoma: Beyin ve omurilikteki BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) bulunan boşlukları
saran Ependim hücrelerinden farklılaşır. Bu tümörler yetişkinlerde ve çocuklarda
meydana gelir ve başlıca yetişkin birincil tümörlerin %2,5 nu oluştururlar. Bu tümörler
için 5 yıl hayatta kalma şansı %40-60 civarındadır.
Meningioma: Meningiomalar dura (beyin ve spinal kordu kaplar) boyunca araknoid
hücrelerinden farklılaşır. Birincil beyin tümörlerinin %25’dirler ve yaşla birlikte görülme
sıklığı artar. Bu tümörlerin çoğu iyi huyludur ameliyatla tedavi edilebilir.
Epidermoid/Dermoid: Epidermoidler genellikle posterior fossada meydana gelir ve iyi
huylu keratin şeklinde olan lezyonlardır. Dermoidler CNS’nin ortalarında bulunurlar ve
genellikle dermal sinüsün (deriyle küçük bağlantı)bazılarıyla ilişkilendirilir ve ter bezesi,
saç, yağ bezesi gibi elementleri kapsar. Bu tümörlerin her iki çeşidi de rezeksiyon
ameliyatlarıyla tedavi edilebilir.
Schwannoma: Schwann hücrelerinden farklılaşan schwannomlar periferik
sinirleri kaplayan myelin üretir ve başlıca birincil tümörlerin %8-10’nu
oluştururlar. Schwannomaların yarısı 8.kranyal sinirde (vestibüler schwannoma)
görülür. Bu tümörler genellikle iyi huyludur ve ameliyat ile tedavi edilebilir.
Beyin tümörlerinde belirtiler:
Belirtiler lezyonun lokalizasyonuna bağlı olmakla birlikte baş ağrısı, nöbet, kuvvetsizlik
veya duyu kaybı, konuşma bozukluğu veya ilgili kranyal sinir problemleri (yüz felci,
işitme, görme veya yutkunma sorunları)kapsar. Belirtiler genellikle yavaştır ve zamanla
ilerler.
Tanı
Beyin tümörleri tanısı kontrastlı ve kontrastsız yapılan kranyal MR kullanılarak
yapılır.
Tedavi
Birincil beyin tümörleri cerrahi, radyasyon ve kemoterapiyle tedavi edilebilir. Bu
tümörlerde dayanak noktası mümkün olduğu her zaman boyut ve lokalizasyona
bağlı olarak ameliyatla rezeksiyondur. Cerrahi amaç, skalpta kesi, tümör
üzerindeki kemiği kaldırma (kranyotomi), tümörü çıkarmaktır. Hastalar cerrahi
sonrası en çok 2-3 gün hastanede kalırlar.
Astrositomlar, GBM ve oligodentrogliomlar yavaş ve gizlice yayılırlar. Bu yüzden
görünen tüm tümörler alınsa bile mikroskobik hastalık kalacaktır. Cerrahi sonrası geri
kalan hastalık için radyoterapi yapılabilir.
Kemoterapi bu lezyonları tedavisi için geliştirilen bir tedavi yöntemidir. Geçmişte sadece
anaplastik oligodentroglioma gibi belirli tümörler kemoterapinin amaçlarıydı,fakat son
zamanlarda ele geçen kanıtlar gösterdi ki Temodar (temozolamide) en çok glial
tümörlerde yaşam süresini uzatmaktadır.
İyi huylu lezyonlarda (meningioma, schwannoma) veya metastatik tümörler için sık
kullanılan diğer bir tedavi seçeneği radyocerrahidir. Bu teknikte tümörün etrafındaki
beyin dokusu korunarak tek seferde uygulanan yüksek doz radyasyon lezyona verilir.
Bu tedaviye sadece çapı 3 cm’den küçük, beyin dokusundan sınırları MR veya BT
görüntüleri ile kolayca ayrılabilen lezyonlar kabul edilir.
Takipte beyin tümörlü birçok hasta MR tetkikini birkaç aydan birkaç yıla kadar devam
etmelidir. Bu sayede hastalığın yeniden oluşum durumu (rekürrens) görülebilir.
Hazırlayan: Dr. Zeki Dağlıoğlu
Haziran 2009
© Yayın hakları T.Ü. Tıp Fakültesi Nöroşirürji Anabilim Dalı’na aittir.