tesislerinde yatırım planlaması ve analizi

TAHIL (UN)
TESİSLERİNDE
YATIRIM
PLANLAMASI
VE ANALİZİ
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
Gaziantep Üniversitesi
Mühendislik Fakültesi
Gıda Mühendisliği Bölümü-Gaziantep_Türkiye
[email protected]
Twitter: @ProfDrMusBay
University of Gaziantep
Faculty of Engineering
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
YATIRIM
• FİZİBİLİTE
– «Türk gibi başlayıp, İngiliz gibi bitirmek»
– Yıllar sonra bu yatırıma ne olacağının belirlenmesi
TEMEL İLKE:
Ölçemediğini, kontrol edemez, kontrol edemediğini
yönetemez, yönetemediğin işte başarı tamamen tesadüfidir.
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
GİRİŞ
• Kabul edilebilir yatırım: Kar hedefli !!!
• Net Kar=Toplam gelir – Toplam harcama
• Sermaye=
Yatırımın başlangıcı+harcamalar+ham madde+ işçilik+ekipman+arazi+ döngü
• Sermaye= Ne kadar lazım ?
Toplam yatırımın sermayesi: Sabit yatırım sermayesi + İşletme sermayesi
– Sabit yatırım sermayesi: Bina+ekipman
– İşletme sermayesi: maaşlar+ hammadde+depoda tutulacak ürün+ödemeler+ ambalaj vs.
(Para dönüşü-döngüsü)
• Sanayi tesislerinde yatırımın maliyeti:
Yatırım sermaye bedeli+Üretim maliyeti+Genel giderler (vergiler dahil)
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
@ProfDrMusBay
YATIRIMI VE ÜRETİM MALİYETİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Makineler: Marka, ülke, menşe, kullanılan malzeme, 1.
el veya 2. el
• Fiyat değişimleri: Ekipman ve maliyetlerdeki fiyat
değişimleri (periyodik)
• Şirket Politikası: Makine amortisman değerlendirme
yöntemi, maaş politikası, reklam ve diğer harcama
kalemleri, muhasebe
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
YATIRIMI VE ÜRETİM MALİYETİ
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Üretim süresi ve üretim kapasitesi: Ürerim saati
ve kapasite kullanım oranı maliyetleri etkiler. Arztalep durumuna göre belirlenmeli.
• Devlet Politikaları: Sınırlamalar, değişiklikler ve
devlet politikaları, ülke durumu, ülke algısı fiyatları
etkiler.
• Kur, malzeme fiyatları: Değişimler etkiler
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
YER SEÇİMİ:
• Hammaddeye yakınlık-Lisanslı
depo
• Pazara yakınlık
• Yan sanayinin bulunması
• Sanayi işçisinin varlığı
• Lojistik
• Demiryolu
• Deniz-kanal
• İşçilik maliyetleri
• İnsan kaynakları
• Rekabet
• Ulaşım
• Arazi
• Enerji
• Teşvik
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
TEKNOLOJİ SEÇİMİ
• Kapasite
• Sürekli sistem-kesikli
sistem
• Yatırım maliyeti mi?
• İşletme maliyeti mi?
• Yedek parça-servis
• Esnek üretim
• Bakım maliyetleri
• Amostisman ve yılı
• Otomasyon ?
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
SERMAYE YATIRIMI:
Toplam yatırımın sermayesi (Total capital
investment): Sabit yatırım sermayesi + İşletme
sermayesi
– 1) Sabit yatırım sermayesi (fixed-capital):
Bina+ekipman
– 2) İşletme sermayesi (working capital) : maaşlar+
hammadde+depoda tutulacak ürün+ödemeler+ ambalaj
vs. (Para dönüşü-döngüsü)
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
1) Sabit yatırım sermayesi (fixed-capital):
Üretim sabit-sermaye yatırımı+Üretim dışı
sabit-sermaye yatırımı
• İnşa ve kurulum genel giderleri:
• Arazi
• Binalar
• İşletme binası
• Laboratuar
• İdari
• Taşıma
• Atık
• Müteahitlik giderleri
• Yatırım esnası sigorta ve vergiler
• Mühendislik-danışmanlık (yatırım)
giderleri
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
2-İşletme sermayesi (Working Capital)
•Gerekli olan toplam para;
–
–
–
–
–
Hammadde alım ve stoklama maliyet bedeli
Son ürün stoklama maliyet bedeli
Yarı ürünün hatlarda bekleme maliyet bedeli
Hesap alacakları
Nakit (maaş, harcırah, yevmiye, hammadde alım,
yardımcı malzeme alım vs.)
– Hesap ödemeleri için nakit
– Vergi ödemeleri için nakit
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
YATIRIM SERMAYESİNİN BELİRLENMESİ:
• Sabit yatırım sermayesi:
Direkt Maliyet
1. Makine satın alım
2. Alınan makinelerin kurulumu
3. Ekipman ve kontrol parçaları
4. Borulama
5. Electrik hattı, trafo, panolar, ekipmanları
6. Bina ve projelendirme
7. Arazi düzenleme
8. Yardımcı tesis yatırımları (buhar, su, soğutma)
9. Arazi
Indirekt Maliyet
1. Mühendislik ve danışşmanlık
2. Beklenmeyen giderler
3. Müteahit bedelleri
4. Kurulum esnasındaki diğer harcamalar
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
ÖZET
FİZİBİLİTE
HESAPLAMALARINDA
KULLANILAN BAZI TEKNİKLER
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
MALİYET INDESİ
Yatırımın eski yıllarındaki bedelinin günümüze uyarlanması
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
@ProfDrMusBay
MALİYET FAKTÖR
(Yatırım oranlarının paylaştırılması)
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
ÜRÜN TİPİ ORANLAMA
COST FACTORS IN CAPITAL INVESTMENT
ESTIMATION OF CAPITAL INVESTMENTS
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
@ProfDrMusBay
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
@ProfDrMusBay
Nakit akışı
Birikimli Nakit Pozisyonu
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
BAŞABAŞ NOKTARI
• Break-Even
Analysis
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
• KARLILIK
– Karlılık analizi
– Bu yatırımın başka bir işe yapılan
yatırımla kıyaslanması == Faiz
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM @ProfDrMusBay
TEŞEKKÜRLER
Prof. Dr. Mustafa BAYRAM
@ProfDrMusBay