Konu Anlatımlı

advertisement
GYS
2017
Genelkurmay Başkanlığı
A Tipi Kadrolar için
Görevde Yükselme
Sınavlarına Hazırlık
Konu Anlatımlı
KOMİSYON
GENEL KURMAY BAŞKANLIĞI A TİPİ KARİYER KADRO GÖREVDE
YÜKSELME SINAVI HAZIRLIK KİTABI
ISBN 978-605-318-884-1
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
1. Baskı: 2017, Ankara
Yayın-Proje: Özge Işıkcı
Dizgi-Grafik Tasarım: Kezban Yanık
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: 72 Tasarım Ltd. Şti.
Fakülteler Mah. Dirim Sok. No: 25
Cebeci / ANKARA
444 72 06
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 20127
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: [email protected]
SUNU
Genelkurmay Başkanlığı Karargâhı kadrolarına, 29 Ekim 2016 tarihli 676 Sayılı Kanun Hükmünde
Kararname kapsamında, kurum içerisindeki memurlar arasından, 657 Sayılı Kanun’un ek 41’nci
maddesinde geçen şekilde Silahlı Kuvvetler uzmanı atanmasına imkân sağlanmıştır.
Sınava müracaat edecek personelin yazılı sınav tarihi itibarıyla
a. Lisans mezunu olması,
b. TSK’da en az 3 yıl fiilen hizmeti bulunması gerekmektedir.
Kitapta, sınavın içeriğindeki mevzuat ve genel kültür – genel yetenek konuları; en güncel hâliyle
ve uygun kapsamıyla yer almaktadır.
Kitabımızın yazılı sınava hazırlanan adayların başarılarına katkı sağlamasını umuyor ve tüm
adaylara meslek hayatlarında başarılar diliyoruz.
PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK
İçindekiler
ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ
MATEMATİK
XX. Yüzyılda Osmanlı Devleti........................................... 1
Sayılar........................................................................... 227
Cevaplı Test..................................................................... 16
Cevaplı Test-1............................................................... 235
Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi..................................... 19
Cevaplı Test-2............................................................... 237
Cevaplı Test..................................................................... 33
Bölme, Bölünebilme, Obeb - Okek................................ 239
Kurtuluş Savaşı Muharebeler ve Antlaşmalar Dönemi.... 35
Cevaplı Test................................................................... 243
Cevaplı Test..................................................................... 48
Üslü ve Köklü İfadeler................................................... 245
Cumhuriyet Dönemi......................................................... 51
Cevaplı Test................................................................... 251
Cevaplı Test..................................................................... 68
Oran - Orantı................................................................. 253
Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası.................................. 71
Cevaplı Test................................................................... 256
Cevaplı Test..................................................................... 76
Çarpanlarına Ayırma ve Özdeşlikler.............................. 258
Cevaplı Test................................................................... 262
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler............. 264
Cevaplı Test................................................................... 266
Problemler..................................................................... 268
Cevaplı Test-1............................................................... 271
Cevaplı Test-2............................................................... 275
Cevaplı Test-3............................................................... 279
657 SAYILI DMK
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu............................... 77
Cevaplı Test................................................................... 145
Cevaplı Test-4............................................................... 283
Cevaplı Test-5............................................................... 287
Cevaplı Test-6............................................................... 291
Kümeler......................................................................... 293
Cevaplı Test................................................................... 298
Bağıntı ve Fonksiyon..................................................... 300
Cevaplı Test................................................................... 304
İşlem ve Özellikleri........................................................ 306
Cevaplı Test................................................................... 310
Modüler Aritmetik.......................................................... 312
Cevaplı Test................................................................... 316
Saymanın Temel İlkesi.................................................. 318
TÜRKÇE
Paragrafta Anlam.......................................................... 149
Cevaplı Test................................................................... 161
Sözcük Bilgisi................................................................ 165
Cevaplı Test................................................................... 181
Olasılık.......................................................................... 327
Cevaplı Test (Permütasyon-Kombinasyon)................... 330
Cevaplı Test (Olasılık)................................................... 332
Tablo - Grafik Yorumlama.............................................. 334
Cevaplı Test................................................................... 338
Cümle Bilgisi.................................................................. 184
Cevaplı Test................................................................... 189
Ses Bilgisi...................................................................... 192
Cevaplı Test................................................................... 197
Yapı Bilgisi..................................................................... 200
Cevaplı Test................................................................... 204
Noktalama İşaretleri...................................................... 207
Cevaplı Test................................................................... 214
Anlatım Bozuklukları...................................................... 217
Cevaplı Test................................................................... 224
TÜRKİYE COĞRAFYASI
Coğrafi Konum ve Türkiye'nin Coğrafi Konumu............ 342
Cevaplı Test................................................................... 351
Türkiye'nin Yer Şekilleri ve Özellikleri............................ 354
Cevaplı Test................................................................... 372
Türkiye'nin İklimi ve Bitki Örtüsü.................................... 376
Cevaplı Test................................................................... 385
Türkiye'de Nüfus ve Yerleşme....................................... 389
Cevaplı Test................................................................... 401
Türkiye'nin Ekonomik Coğrafyası.................................. 404
Kamu Malları................................................................. 646
Cevaplı Test................................................................... 421
İdarenin Mali Sorumluluğu............................................. 649
Türkiye'de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi........ 425
Kamu Personeli (Devlet Memurları).............................. 652
Cevaplı Test................................................................... 437
Türkiye'nin İdari Teşkilat Yapısı .................................... 664
Türkiye'de Ulaşım, Ticaret ve Turizm............................ 440
Merkeze Yardımcı Kuruluşlar........................................ 668
Cevaplı Test................................................................... 451
Merkezî İdarenin Taşra Teşkilatı.................................... 670
Yerinden Yönetim Kuruluşları........................................ 673
Hizmetsel Kuruluşlar (Kamu Kurumları)........................ 690
Cevaplı Test................................................................... 693
İdari Yargı...................................................................... 695
TEMEL YURTTAŞLIK BİLGİSİ
Cevaplı Test................................................................... 714
Hukukun Temel Kavramları........................................... 455
Cevaplı Test................................................................... 474
Devlet Biçimleri ve Hükûmet Sistemleri......................... 477
Cevaplı Test................................................................... 480
İŞLETME
Anayasa Hukukuna Giriş, Temel Kavramlar ve
Türk Anayasa Tarihi....................................................... 482
Temel Kavramlar........................................................... 717
Cevaplı Test................................................................... 492
İşletme Yönetimi............................................................ 727
1982 Anayasası'nın Temel İlkeleri................................. 494
Cevaplı Test................................................................... 502
Temel Hak ve Hürriyetler............................................... 505
Cevaplı Test................................................................... 514
Yasama.......................................................................... 516
MALİYE TORİSİ, BÜTÇE VE VERGİ HUKUKU
Cevaplı Test................................................................... 528
Yürütme......................................................................... 533
Maliye Teorisi................................................................. 747
Cevaplı Test................................................................... 542
Kamu Harcamaları........................................................ 756
Yargı.............................................................................. 546
Kamu Gelirleri................................................................ 762
Cevaplı Test................................................................... 555
Devlet Bütçesi............................................................... 772
Devlet Borçlanması....................................................... 791
Maliye Politikası............................................................. 799
Türk Vergi Sistemi......................................................... 806
Vergi Hukuku................................................................. 820
TÜRKİYE VE DÜNYA İLE İLGİLİ KÜLTÜREL,
GÜNCEL VE SOSYOEKONOMİK OLAYLAR
Türkiye ve Dünya İle İlgili Kültürel, Güncel ve
Sosyoekonomik Olaylar................................................. 557
GENEL MUHASEBE
Temel Kavramlar........................................................... 829
Cevaplı Test................................................................... 583
Cevaplı Test................................................................... 847
Dönen Varlıklar.............................................................. 850
Cevaplı Test................................................................... 862
Cevaplı Test................................................................... 875
Cevaplı Test................................................................... 898
İDARE HUKUKU - İDARE YARGI
Cevaplı Test................................................................... 919
İdare Hukukuna Giriş..................................................... 587
Duran Varlıklar............................................................... 929
İdare Hukukuna İlişkin Anayasal İlkeler......................... 594
Cevaplı Test................................................................... 951
İdari İşlemler.................................................................. 604
Kaynaklar...................................................................... 954
İdarenin Yetkileri............................................................ 624
Cevaplı Test................................................................... 972
Cevaplı Test................................................................... 634
Cevaplı Test................................................................... 981
Kolluk Faaliyetleri.......................................................... 638
Cevaplı Test................................................................. 1001
Kamu Hizmetleri............................................................ 643
vi
ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ
XX. YÜZYILDA
OSMANLI DEVLETİ
TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)
XIX. yüzyıl sonlarına kadar İtalya yarımadasında otoriteyi elinde tutan büyük ve güçlü bir devlet bulunmamaktaydı. Bölgede bulunan İtalyan prenslikleri kendi
aralarında mücadele halinde oldukları için bir birlik
oluşturamamışlardır. Bu prenslikler ancak Piyomente
öncülüğünde 1870’de İtalya Krallığı’nı kurmuşlardır.
Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya Avrupa siyasetinde etkili olmak istiyordu. Bunun için de sömürge
elde etmenin şart olduğuna inanıyordu.
Sebepleri
◉ İtalya’nın ham madde ve pazar arayışı
◉ Trablusgarp’ın İtalya’ya yakın olması
◉ Osmanlının güçsüz olması
◉ İtalya’nın 1896’daki Habeşistan başarısızlığını
telafi etmek istemesi
◉ İtalya’nın, Trablusgarp’ın işgali için Avrupa devletlerinin onayını alması
◉ İtalya’nın, Trablusgarp’ın (Libya) uygarlıkta geri
bırakıldığı ve burada İtalyanlara kötü davranıldığı iddiası
Not
1909’da İtalya ile Rusya arasında imzalanan
Racconigi Antlaşması ile İtalya Rusya’nın
Boğazlar’daki, Rusya da İtalya’nın Trablusgarp’daki çıkarlarını karşılıklı olarak tanıdı.
Gelişmeler
♦ İtalya 1911’de Trablusgarp’ta harekata başlamış ve
Derne, Tobruk, Homs, Bingazi gibi yerleri işgal
etmiştir. Osmanlı Devleti Trablusgarp’a karadan
ve denizden gerekli yardımları yollayamamıştır.
Yorum
Bu durum üzerinde Mısır’ın İngiltere’nin işgali
altında bulunması ve Osmanlının deniz gücünün
yetersiz olması etkili olmuştur.
Not
Osmanlı Genelkurmayından izin alan Binbaşı
Enver Bey (Hamdi unvanıyla), Binbaşı Nuri
Bey, Yüzbaşı Ali Çetinkaya, Yüzbaşı Mustafa
Kemal (Şerif unvanıyla) gibi genç subaylar,
Mısır ve Tunus üzerinden kıyafet ve kimlik
değiştirerek gizlice Trablusgarp’a geçtiler.
♦ Derne ve Tobruk’ta Mustafa Kemal, Bingazi’de
Enver Bey İtalyanların ilerleyişini durdurmuştur.
♦ İtalya, Osmanlı Devleti’ni barışa zorlamak için
Balkan Savaşı’nın da başlamasını fırsat bilerek On İki Ada’yı işgal etmiş ve Çanakkale
Boğazı’nı kuşatmıştır. Osmanlı Devleti Balkan
Savaşı nedeniyle subaylarını geri çağırarak
İtalya’yla antlaşma imzalamak zorunda kalmıştır.
Uşi (Ouchy) Antlaşması (15 Ekim 1912)
Maddeleri
◉ Trablusgarp ve Bingazi, İtalya’ya bırakılacaktı.
Yorum
Osmanlının Kuzey Afrika’daki son toprak parçası
elinden çıkmıştır.
◉ On İki Ada Balkan Savaşları sonuçlanana kadar geçici olarak İtalyanlara bırakıldı.
Yorum
Böyle bir kararın alınmasında Osmanlının bu
adaları Yunanistan’a karşı koruyacak güce sahip
olmaması etkili olmuştur.
Not
On İki Ada Lozan Antlaşması’yla İtalya’ya,
1947 Paris Antlaşması’yla da Yunanistan’a
bırakılmıştır.
◉ Trablusgarp halkı dini bakımdan Osmanlı halifesine bağlı olacaktı.
Yorum
Osmanlı Devleti Trablusgarp’la kültürel bağlarını
devam ettirmek istemiştir.
2
Not
Osmanlı Devleti Rusya’yla 1774’te imzalanan
Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Kırım’ın elden
çıkması sonucunda da halifenin gücünden
yararlanmak istemiştir.
◉ İtalya, diğer devletlerin onaylaması halinde kapitülasyonların kaldırılmasına karşı çıkmayacaktı.
Uyarı!
Trablusgarp Savaşı Mustafa Kemal’in sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir.
UNUTMAYINIZ
O
O
Pür
Mustafa Kemal Paşa, Derne veaTobruk’ta
sömürge
kk t
D vermiştir.
ciliğe karşı ilk mücadelesini
Uşi Antlaşması’yla Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki
son toprak parçasınıda kaybetmiştir. Ayrıca Rodos ve
On İki Ada Osmanlının elinden çıkmıştır. Bu adaların
İtalya’ya ait olduğunun onaylanması Lozan
Antlaşması’yladır. İtalya bu adaları 1947 Paris
Antlaşması’yla Yunanistan’a bırakmıştır.
BALKAN SAVAŞLARI (1912 - 1913)
Büyük bir bölümü Fatih devrinde fethedilmiş olan Balkanlarda ilk olarak Yunanistan Osmanlı’dan koptu. 93
Harbi sonunda Romanya, Sırbistan, Karadağ bağımsız olurken, II. Meşrutiyetin ilanı sırasında da Bulgaristan bağımsızlığını kazandı. Bu dönemde İttihat ve
Terakki Balkan ulusları arasındaki dini ve siyasi anlaşmazlıkları çözümleyerek, Balkan devletlerinin birbirine yaklaşmasını sağladı. Böylece Rusya hiç zorlanmadan Balkan devletlerini Osmanlıya karşı birleştirdi.
I. Balkan Savaşı
Nedenleri
◉ Osmanlıyı Balkan toplaklarından atma düşüncesi
◉ Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik
fikir akımının etkisi
◉ Rusya’nın Balkan uluslarını kışkırtması (panslavizm politikası)
◉ Haçlı dünyasının Osmanlıyı Balkanlar’dan atmak istemesi
◉ Balkan devletlerinin sınırlarını genişletmek istemesi
◉ Osmanlının güçsüz durumda olması
➢ Sırbistan
➢ Karadağ
➢ Yunanistan
Osmanlı
Devleti
➢ Bulgaristan
Müttefik Balkan devletlerinden ilk olarak 8 Ekim
1912’de Karadağ Osmanlıya savaş ilan etti. Ardından Sırbistan, Bulgaristan, Yunanistan savaş açtılar.
Osmanlı hazırlıksız yakalandığı I. Balkan Savaşı’nda
hiçbir varlık gösteremedi ve barış antlaşması imzalamak zorunda kalmıştır.
Osmanlı Devleti’nin Yenilme Sebepleri
♦ Ordunun siyasete karışması
♦ Savaş öncesinde askerlerin bir kısmının terhis
edilmesi
♦ Dört devletle mücadele edilmesi
♦ Silah, yiyecek, araç-gereç gibi konularda eksikliklerin olması
Not
Rauf (Orbay) Bey Hamidiye Kruvazörü ile
Ege’de başarılı mücadeleler vermiş olmasına
rağmen Yunanlılar Ege adalarını işgal etmeyi
başarmışlardır. Bu başarılarından ötürü Rauf
Bey, Hamidiye Kahramanı olarak anılmaktadır.
Babıâli Baskını (1913)
I. Balkan Savaşı yenilgisinden sonra İttihat ve Terakki
Fırkası bir hükümet darbesi ile yönetime el koymuştur.
Not
Babıâli baskınıyla Kâmil Paşa Hükümeti
düşürülerek yerine Mahmut Şevket Paşa
Hükümeti kurulmuştur.
Uyarı!
İttihat ve Terakki 1918 yılına kadar ülkeyi tek
başına yönetecektir. Babıâli Baskını Osmanlı
Devleti’nde ilk hükümet darbesidir. Babıâli
Baskını’nın sonucunda padişah değişikliği
yaşanmamıştır.
Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
◉ Gelibolu Yarımadası dışındaki tüm Trakya, Edirne de dahil olmak üzere Bulgaristan’a bırakıldı.
◉ Midye-Enez hattı sınır kabul edildi.
◉ Arnavutluk ve Ege adalarının durumu Avrupalı
devletlerin kararına bırakıldı.
3
Uyarı!
I. Balkan Savaşı sırasında Arnavutluk bağımsızlığını ilan etmiştir. Arnavutluk Osmanlı
Devleti’nden ayrılan son Balkan ulusudur.
I. Balkan Savaşı’ndan en kârlı çıkan devlet
Bulgaristan olmuştur. Bu durum beraberinde
II. Balkan Savaşı’nı getirmiştir.
Balkan Devletleri’nin Osmanlıdan aldıkları toprakları
kendi aralarında paylaşamamaları ve Bulgaristan’ın
I. Balkan Savaşı’ndan en kârlı devlet olarak çıkması II. Balkan Savaşı’nı beraberinde getirmiştir.
Bulgaristan’ın Makendonya’nın büyük bir bölümünü
alıp, Batı Trakya’yı da alarak sınırlarını Ege Denizi’ne
kadar ulaştırması Sırbistan ve Yunanistan’ı, rahatsız
etmiştir. Daha sonra Karadağ ve Romanya’nın da katılmasıyla Bulgaristan’a savaş açılmıştır.
➢ Sırbistan
Bulgaristan
➢ Romanya
Notlar
P I. Balkan Savaşı’nda olmayıp II. Balkan
Savaşı’nda yer alan devlet Romanya’dır.
P Osmanlı Devleti bu karışıklıktan yararlanarak
Kırklareli ve Edirne’yi geri almıştır.
Bulgaristan bütün cephelerde yenilgi alarak barış istemek zorunda kalmıştır.
Bükreş Antlaşması (10 Ağustos 1913)
Bulgaristan ile diğer Balkan devletleri Yunanistan, Sırbıstan, Karadağ ve Romanya arasında imzalandı.
Maddeleri
♦ Bulgaristan I. Balkan Savaşı sonunda aldığı
Selanik, Serez ve Drama’yı Yunanistan’a bırakacaktır.
♦ Bulgaristan, Dobruca ve Silistre’yi Romanya’ya
verecektir.
♦ Orta ve Kuzey Makedonya Sırbistan’a verilecektir.
Not
◉ Meriç Nehri iki ülke arasında sınır kabul edilmiştir.
◉ Edirne, Kırklareli ve Dimetoka Osmanlılarda kaldı.
◉ Kavala ve Dedeağaç Bulgaristan’a verildi.
Not
II. Balkan Savaşı (1913)
➢ Karadağ
İstanbul Antlaşması (29 Eylül 1913)
Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.
Not
➢ Yunanistan
Osmanlı Devleti’nin Balkan Devletleri ile
İmzaladığı Antlaşmalar
Bulgaristan, Balkan Savaşları’ndan istediği
sonucu alamamış olsada Ege Denizi’yle
bağlantısını devam ettirmiştir. Bulgaristan’ın
Ege Denizi ile bağlantısının kesilmesi ise
I. Dünya Savaşı’ndan sonra imzaladığı Nöyyi
Antlaşması’yladır.
Bu antlaşmadan sonra da Bulgaristan’ın Ege
Denizi’yle bağlantısı devam etmiştir. Osmanlı
Devleti I. Dünya Savaşı öncesinde, savaş
esnasında Almanya’yla kara bağlantısı
kurabilmek için Dimetoka’yı Bulgaristan’a
bırakmıştır.
Atina Antlaşması (14 Kasım 1913)
Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalanmıştır.
◉ Ege adalarının büyük bir bölümü ve Yanya, Girit, Selanik Yunanistan’a bırakılmıştır.
◉ Adaların geleceği büyük devletlerin kararına bırakılmıştır.
Not
Büyük devletler İmroz, Bozcaada ve Meis
dışındaki Ege Adalarını Yunanistan’a, Oniki
Ada’yı ise İtalya’ya bırakmışlardır.
İstanbul Antlaşması (13 Mart 1914)
◉ Osmanlı ile Sırbistan arasında imzalanmıştır.
Osmanlının Sırbistan ile sınırı olmadığı için
Sırbistan’da kalan Türklerin hakları görüşüldü.
Not
Osmanlı Devleti yukarıdaki üç antlaşmayla
Balkanlarda azınlık durumuna düşen Türklerin haklarını korumayı amaçlamıştır.
Balkan Savaşları’nın Sonuçları
◉ Osmanlı Devleti, Batı Trakya, Ege Adaları (İmroz
ve Bozcaada hariç) ve Makedonya’yı kaybetti.
◉ Arnavutluk, Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlığını ilân etmiştir.
◉ İttihat ve Terakki Cemiyeti, yönetimi tamamen ele
geçirdi ve orduda ıslahata girişti.
◉ Osmanlı Devleti’nin demografik (nüfus) yapısı
değişmiştir.
◉ Osmanlıcılık fikir akımı büyük ölçüde önemini
kaybettiği görülmüştür.
◉ Bulgaristan ve Osmanlı Devleti’nin I. Dünya
Savaşı’na girmesinde etkili olacaktır.
4
UNUTMAYINIZ
O
O
O
ür Trakya, Ege
Balkan Savaşları’yla Osmanlı DevletiPBatı
at
D kk
Adaları, Makedonya ve Arnavutluk’u
kaybetmiştir.
I. Balkan Savaşı Londra Antlaşmasıyla, II. Balkan
Savaşı’da Bükreş Antlaşması’yla sona ermiştir.
I. Balkan Savaşı’nda olmayıp II. Balkan Savaşı’nda olan
devlet ise Romanya’dır.
I. DÜNYA SAVAŞI (1914 - 1918)
I. Cihan Harbi (Harb-i Umumi) 1914 yılında Avrupa’da
başlamış, ancak dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin
katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayılması nedeniyle “dünya savaşı” olarak adlandırılmıştır.
1914 yılında başlayan savaş 1918 yılında sona ermiştir.
Üçlü İtilâf (Anlaşma)
➢1907’de İngiltere, Fransa ve Rusya’nın oluşturdukları blok.
Daha sonra bu bloğa;
• İtalya
• Sırbistan
Özel Sebepler
◉ İngiltere ile Almanya arasındaki ham madde ve
pazar arayışından kaynaklanan rekabetin olması
◉ Fransa’nın 1871 Sedan Savaşı’nda Almanya’ya
kaptırdığı Alsas-Loren kömür havzasını geri almak istemesi
◉ Avusturya - Macaristan İmparatorluğuyla
Rusya’nın Balkanlara hakim olma düşüncesi
◉ İtalya’nın Akdeniz’e egemen olma düşüncesi
◉ Japonya’nın Asya ve Büyük Okyanus’ta yayılma amacını gütmesi
◉ Romanof, Habsburg, Hohenzollern ve Honover
gibi hanedanlar arasında yanan çekişmeler
◉ Rusya’nın sıcak denizlere inme ve Panislavizm
politikası
Not
Avusturya-Macaristan veliahdı Franz Ferdinand’ın Saraybosna gezisi sırasında bir Sırp
(Princip) tarafından öldürülmesi I. Dünya
Savaşı’nı başlatan kıvılcım olmuştur.
• Japonya
• Romanya
• Belçika
• ABD
• Yunanistan
devletleri de katılmıştır.
Üçlü İttifak (Bağlaşma)
➢1882’de Almanya, İtalya ve Avusturya - Macaristan
İmparatorluğunun oluşturdukları blok.
Daha sonra bu bloğa;
• Osmanlı
• Bulgaristan
devletleri katılmıştır.
Not
İtalya I. Dünya Savaşı devam ederken İttifak
bloğundan ayrılarak İtilâf bloğuna geçmiştir.
Bu durum üzerinde İtilâfların İtalya’ya toprak
vaadleri etkili olmuştur.
I. Dünya Savaşı’nın Nedenleri
Genel Sebepler
◉ Fransız İhtilâli sonucunda ortaya çıkan milliyetçilik akımının etkisi
◉ Sanayi İnkılabı ile birlikte sömürgeciliğin hızlanması
◉ Ham madde ve pazar arayışının devletler arası
rekabete dönüşmesi
◉ Avrupa devletleri arasında bloklaşma ve silahlanma yarışının başlaması
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Devleti
Osmanlı Devleti savaş başladığında, tarafsızlığını
ilân etmiş, Boğazlar’ı savaş gemilerine kapatmış,
devlet borçlarını ertelendiğini açıklamış ve seferberlik ilân etmiştir. İtilâf Devletleri de Osmanlının tarafsız
kalmasını istiyorlardı. Çünkü:
 İngiltere’nin Uzak Doğu’ya giden sömürge yolla-
rı güvenlik altında olacaktı.
 İtilaflar Rusya’ya yardım için Boğazlar’ı kullana-
bileceklerdi.
 Yeni cepheler açılmayacak ve savaş daha geniş
alana yayılmayacaktı.
Osmanlı Devleti Trablusgarp ve Balkan Savaşları’nda
Almanya’dan umduğu yardımı alamamıştı. Bu nedenle önce İngiletere’ye daha sonra da Fransa’ya ittifak
teklifinde bulunmuştur. Ancak Rusya’nın tepkisinden
çekinen bu devletler bu teklifi reddetmişlerdir.
İtilafların Osmanlıyla ittifak yapmamalarında;
 Osmanlının askeri ve ekonomik yönden zayıfla-
mış olması,
Osmanlı topraklarının itilâflarca paylaşılmak is-
tenmesi,
 Rusya’nın Osmanlı topraklarında tarihi emelleri
olması
gibi durumlar etkili olmuştur.
5
Almanya’nın Osmanlı Devleti’ni Kendi Yanında
Savaşa Çekme Nedenleri
◉ Osmanlının Jeopolitik konumundan yararlan-
mak istemesi
◉ Almanya’nın, İngiltere’nin sömürgeleri ile bağ-
lantısını kesmek istemesi
◉ Rusya’ya yardım gitmesini engelleyerek, mütte-
fikler arasındaki bağlantıyı kesmek istemesi
◉ Yeni cepheler açarak savaş yükünü hafifletmek
istemesi
◉ Osmanlı halifesinin gücünü kullanmak istemesi
◉ Musul-Kerkük petrollerinden yararlanmak iste-
mesi
Osmanlı Devleti’nin Almanya Yanında Savaşa Katılma Nedenleri
♦ Kaybettiği toprakları geri almak istemesi
♦ Turan İmparatorluğu kurma fikri
♦ Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi
♦ İttihat ve Terakkicilerin Alman hayranı olması
♦ Kapitülasyonlar ve dış borçlardan kurtulmak istemesi
♦ Almanyayla 2 Ağustos 1914’te gizli bir ittifak
antlaşmasının yapılmış olması
Uyarı!
Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinde sömürge elde etme düşüncesi yoktur.
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Katılması
İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı iki Alman
gemisi Osmanlı Devleti’ne sığınmış, Osmanlı bu gemileri satın aldığını açıklayarak gemilere Yavuz ve
Midilli isimlerini vermiştir. Bu gemilerin Rusya’nın
Sivastopol ve Odesa üslerini bombalaması üzerine
Osmanlı Devleti savaşa girmiştir.
Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle,
• Yeni cepheler açılmış, savaş daha geniş alana
yayılmış ve uzamıştır.
• Cihad-ı Ekber (Kutsal Cihat) ilân etmiştir.
• İngiltere Kıbrıs’ı topraklarına kattığını ilân etmiştir.
• İttifakların yükü azalırken, İtilâfların yükü artmıştır.
1. Kafkas (Doğu) Cephesi
Cephenin açılmasında,
• İttihatçıların Anadolu’daki Türkler ile Orta Asya’daki Türkleri birleştirerek sınırları Hindistan’a
kadar genişletmek istemesi
• Rusya’nın güneye inmesini engelleme
• Kafkaslardaki bağımsızlık mücadelelerini destekleme
• Almanların Bakü petrollerini ele geçirmek için
Osmanlıyı kışkırtması
gibi durumlar etkili olmuştur.
♦ Enver Paşa komutasındaki Türk askerlerinin
bir kısmının Sarıkamış Harekatı’nda donarak
şehit olması bu cephede kesin sonuç alınmasına engel olmuştur.
♦ Ruslar Van, Bitlis, Muş, Erzurum, Erzincan ve
Trabzon’u işgal etmiştir.
♦ Çanakkale Savaşı’ndan sonra burada göreve
başlayan Mustafa Kemal, Muş ve Bitlis’i geri
almıştır.
♦ Bu cephede Ermenilerin Ruslarla işbirliği yapmaları üzerine 1915’te “Tehcir (Göç) Kanunu”
çıkarılmış ve Ermeniler Suriye’ye zorunlu göçe
tabi tutulmuştur.
♦ 1917’de Rusya’da Bolşevik İhtilali’nin çıkması üzerine İttifak Devletleri ile Sovyet Rusya
Brest Litovsk Antlaşması’nı imzalamışlardır.
Böylece Rusya savaştan çekilirken Kars, Ardahan ve Batum’u (Elviye-i Selase) Osmanlı
Devleti’ne geri vermiştir.
Notlar
 Kars, Ardahan ve Batum (Elviye-i Selase)
1878 Berlin Antlaşması’yla Osmanlının
elinden çıkmıştı.
 Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda ilk
olarak Kafkas Cephesi’nde savaşmıştır.
2. Kanal Cephesi (Mısır-Süveyş)
♦ Osmanlı Devleti, Almanya’nın isteğiyle açtığı ve
Cemal Paşa’nın komutasındaki bu cephede başarılı olamamıştır.
Osmanlı Devleti’nin
Savaştığı Cepheler
♦ Arap halkı Osmanlıyı desteklememiş İngilizlerle
işbirliği yapmıştır.
Taarruz Cepheleri
Savunma Cepheleri
Müttefiklerine Yardım
Amacıyla Açılan
Cepheler
➢ Kafkas Cephesi
➢ Çanakkale Cephesi
➢ Makedonya Cephesi
➢ Kanal Cephesi
➢ Irak - Musul Cephesi
➢ Galiçya Cephesi
➢ Hicaz - Yemen Cephesi
➢ Romanya Cephesi
➢ Suriye - Filistin Cephesi
Yorum
Bu durum ümmetçilik fikir akımının önemini
kaybettiğinin kanıtıdır.
6
Cephenin açılmasında;
◉ İngiltere ve Fransa itibar kaybetti.
◉ Türk ulusunun kendine olan güveni arttı. Milli
mücadele ruhu doğdu.
◉ Bulgaristan İttifak bloğunda savaşa katıldı.
• Osmanlının Mısır’ı İngilizlerden geri almak iste-
mesi
• İngiltere’nin Uzak Doğu’daki sömürgeleriyle
bağlantısını kesme düşüncesi
• Bölge halkını İngilizlere karşı kışkırtma düşüncesi
etkili olmuştur.
Yorum
Almanya’yla Osmanlı Devleti arasında kara
bağlantısı sağlanmıştır.
3. Suriye – Filistin Cephesi
◉ Osmanlının zaferi ile sonuçlanan tek cephedir.
◉ İstanbul’u tehdit eden tek cephedir.
◉ Mustafa Kemal savaş esnasında albay, savaş
sonrasında general olmuştur.
Kanal Cephesi’nin devamı olan bu cephede de Osmanlı Devleti başarılı olamadı. Ancak, Mustafa Kemal Paşa Halep’te başarılar kazanmıştır. Mustafa
Kemal Paşa bu cephede en son Yıldırım Orduları
Komutanlığı yapmıştır.
Not
4. Irak Cephesi
Çanakkale Cephesi’nde Mustafa Kemal içte
ve dışta tanınmıştır. Bu da Mustafa Kemal’in
Milli Mücadele’nin lideri olmasında etkili
olmuştur. Cevat (Çobanlı) Paşa 18 Mart
Kahramanı olarak Çanakkale Savaşları’nda
mücadele etmiştir.
Cephenin açılmasında;
• İngilizlerin Musul - Kerkük ve Abadan petrollerine sahip olmak istemeleri
• İngilizlerin Hint deniz yolunun güvenliğini sağlamak istemeleri
• Rusya’ya kuzeyden yardım ulaştırma düşünceleri
etkili olmuştur.
Uyarı!
Osmanlı Devleti Kut’ül Âmare ve Selmanpak
bölgelerinde başarılı olsa da İngilizler zamanla
üstünlüğü ele geçirmişlerdir.
6. Hicaz – Yemen Cephesi
Osmanlı orduları bu cephede kutsal yerleri korumak
amacıyla Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanan Araplar
ve İngilizlerle mücadele etmiştir.
Not
Bu cephede mücadeleler I. Dünya Savaşı’nın
sonuna kadar sürmüştür. Hicaz Cephesi’ndeki başarılı mücadeleleri sebebiyle
Fahrettin Paşa, Medine Müdafii ve Çöl
Kaplanı olarak anılmıştır.
5. Çanakkale Cephesi
Cephenin açılmasında;
• İstanbul ve Boğazları alarak Osmanlıyı saf dışı
bırakma
• Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım götürme
• Savaşı kısa sürede bitirme
• Balkan uluslarını savaşa çekme
• İngiliz sömürge yollarının güvenliğini sağlama
düşünceleri etkili olmuştur.
♦ İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısıyla
19 Şubat 1915’de denizde başlayan savaşlar
18 Mart 1915’da Osmanlının Seddülbahir ve
Kumkale zaferleriyle sonuçlanmıştır.
♦ 25 Nisanda karada başlayan savaşlar Arıburnu, Anafartalar, Conkbayırı, Kireçtepe, Çimentepe zaferleriyle son bulmuştur.
Not
19. Tümen Komutanı Kurmay Yarbay Mustafa
Kemal, Conkbayırı’nda askeri birliklere “Size
ben taarruzu emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman
zarfında yerimize başka kuvvetler ve kumandanlar kaim olabilir.” emrini vermiştir.
Sonuçları
◉ I. Dünya Savaşı uzadı.
◉ Rusya’ya yardım gönderilemedi ve Rusya’da
Bolşevik İhtilâli çıktı.
7. Galiçya, Romanya, Makedonya Cepheleri
➢
Galiçya Cephesi: Avusturya-Macaristan toprakları içerisinde olan Galiçya’da Almanya, Avusturya
ve Osmanlı, Ruslara karşı savaşmıştır.
➢
Makedonya Cephesi: Almanya ve Osmanlı Sırplara ve Fransızlara karşı savaşmıştır.
➢
Romanya Cephesi: Alman, Osmanlı ve Bulgar
kuvvetleri, Romen ve Ruslara karşı savaşmıştır.
UNUTMAYINIZ
Pür olarak
◉ Mustafa Kemal Paşa 19. Tümen tKomutanı
a
k
k
D
Çanakkale Cephesi’nde Anafartalar,
Arıburnu ve
Conkbayırı’nda sömürgeciliğe karşı başarılı mücadeleler
vererek İstanbul’u işgalini engellemiştir.
◉ Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale
Cephesi’nde ve Irak Cephesi’ndeki Kutülamare ve
Selmanpak’ta başarılı olmuştur. Ancak cephe olarak
başarılı olduğu sadece Çanakkale’dir.
◉ I. Dünya Savaşı’nda bizzat Osmanlının açtığı cepheler
Kanal ve Kafkas cepheleridir. Doğal olarak bu
cephelerin açılış sebepleri Osmanlı açısından değer
lendirilmelidir. Diğer cephelerde (savunma ve müttefiklerine yardım ettiği cepheler) Osmanlının mücadele
etmesi bu cepheleri Osmanlının açtığının kanıtı değildir.
7
Osmanlı Devleti’ni Paylaşma Tasarıları
(Gizli Antlaşmalar)
99
Boğazlar (İstanbul) Antlaşması
99
Londra Antlaşması
99
Sykes Picot Antlaşması
99
Mac Mahon Antlaşması
99
Petrograt Sözleşmesi
99
Saint Jean de Maurienne Antlaşması
1. 1915 Boğazlar (İstanbul) Antlaşması
◉ İngiltere, Fransa, Rusya arasında yapıldı.
◉ İstanbul, Boğazlar ve Marmara kıyıları Rusya’ya
verildi.
2. 1915 Londra Antlaşması
◉ İngiltere, Fransa ve İtalya arasında yapıldı.
◉ İtalyanların elinde bulunan On İki Ada’da bu devlet tam hakimiyet kazanıyordu.
◉ İngiltere, Fransa ve Rusya Türkiye’nin Asya’daki topraklarını kısmen veya tamamen paylaştığı
takdirde İtalya’nın, Antalya bölgesinde onlara eş
değer bir pay almasını kabul ediyorlardı.
◉ I. Dünya Savaşı’nda İngiltere, Fransa ve Rusya
Osmanlı topraklarından bazı yerleri işgal ederse,
Antalya iline yakın olan yerler yine İtalya’ya ayrılacaktı.
Yorum
İtilâflar bu antlaşmayı İtalya’yı kendi yanlarında
I. Dünya Savaşı’na çekmek için yapmışlardır.
3. 1916 Sykes Picot Antlaşması
◉ İngiltere ve Fransa arasında yapıldı.
◉ Adana, Suriye, Lübnan ve Antakya Fransa’ya
verildi.
◉ Musul hariç Irak İngiltere’ye verildi.
4. 1916 Mac Mahon Antlaşması
◉ İngilizler ve Araplar (Hicaz Emiri Şerif Hüseyin)
arasında yapıldı.
◉ Suriye ve Irak dolaylarında büyük bir Arap Devleti kurulması planlandı.
5. 1916 Petrograt Sözleşmesi
◉ İngiltere, Fransa, Rusya arasında yapıldı.
◉ Rusya’dan Sykes Picot Antlaşması’nı onaylaması istendi. Rusya’ya ek olarak Trabzon’a kadar Doğu Karadeniz kıyıları, Erzurum, Van ve
Bitlis verildi.
6. 1917 Saint Jean de Maurienne Antlaşması
◉ İngiltere, Fransa, İtalya arasında yapıldı.
◉ Sykes Picot Antlaşması’nı kabul etmesi şartıyla
İngiltere ve Fransa, İtalya’ya Antalya’dan başka
İzmir’i veriyor ve Konya’ya kadar da bir nüfuz
bölgesi tanıyorlardı.
◉ İtalya’ya verilen bölgeleri Rusya’nın onaylaması istendi. Fakat bu dönemde Rusya’da çıkan Bolşevik İhtilali nedeniyle Rusya I. Dünya
Savaşı’ndan çekilmiş, antlaşmaları ise dünya
kamuoyuna açıklamıştır.
Not
Bolşevik İhtilâli’nden sonra Rusya savaştan
çekilince gizli antlaşmalarda değişiklikler
yapılmıştır. Gizli antlaşmalar dünya kamuoyuna Rusya tarafından duyrulmuştur. Gizli
antlaşmalara ilk tepki Amerika Birleşik
Devletleri’nden gelmiştir.
Uyarı!
Gizli antlaşmalarda Yunanistan yer almamıştır.
UNUTMAYINIZ
Pür
Gizli antlaşmalarda olmasına rağmen Mondros
sonrası
t
a
k
Anadolu’daki işgallere katılmayan
D k devlet Rusya’dır. Ancak
gizli antlaşmalarda olmamasına rağmen Mondros sonrası
Anadolu’daki işgallere katılan devlet ise Yunanistan’dır.
ABD’nin Savaşa Katılması
ABD savaş öncesinde, savaşa katılma eğilimi içinde olmamıştır. Ancak, 1917 yılından itibaren İngiliz
ve Fransız deniz ablukasına karşı Almanya’nın giriştiği denizaltı savaşı Kuzey Atlantik’te Amerikan ticari ve yolcu gemilerini de hedef almaya başlamış,
Amerika’nın Avrupa ticaretine büyük ölçüde zarar
vermiştir. Öte yandan Almanya’nın Meksika hükümetini ABD’ye savaş açmaya teşvik etmesi de ABD’nin
I. Dünya Savaşı’na katılmasında önemli bir etken olmuştur (2 Nisan 1917).
Not
ABD’nin savaşa girmesiyle, savaş İtilaflar’ın
lehine kısa sürede bitmiştir.
Wilson İlkeleri (8 Ocak 1918)
ABD başkanı Woodrow Wilson, dünya barışını korumak adına 8 Ocak 1918 yılında on dört maddeden
oluşan ilkelerini açıklamıştır. İtilaf Devletleri ABD’yi
kaybetmek istemediklerinden çıkarlarına ters düşse
de bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir. Ama bu ilkeleri kendi çıkarları doğrultusunda yorumlamışlardır.
Maddeleri
◉ Yenenler yenilenlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak.
Yorum
İttifak Devletleri’nin ateşkes anlaşmalarını
imzalamalarında bu madde etkili olmuştur.
◉ Devletler arası antlaşmalar açık diplomasi ile
yapılacak.
8
◉ Silahlanma azaltılacak ve karşılıklı güvence verilecek.
◉ Savaş sonunda dünya barışını sağlamak için
uluslararası kurul oluşturulmalıdır.
Yorum
10 Ocak 1920’de Cemiyet-i Akvam (Milletler
Cemiyeti) kurulmuştur.
◉ Alsas Loren, Fransa’ya verilecek.
◉ Uluslararası ekonomik engeller kalkacak ve
devletler arasında eşitlik sağlanacak.
Osmanlı Devleti İle İlgili Maddeler
◉ Osmanlı Devleti’nin Türk nüfusunun yoğun olduğu bölgelerinde, Türklere kesin egemenlik
tanınacak.
Yorum
Osmanlının ateşkes anlaşması imzalamasında
etkilidir. Yararlı Cemiyetler bu maddeyi kendilerine
dayanak oluşturmuşlardır.
◉ Türk egemenliği altında yaşayan diğer milletlere
kendi kendini yönetme hakkı (self determinasyon) verilecek.
Yorum
Bu madde Osmanlıyı milliyet esasına göre
parçalamaya yöneliktir. Ayrıca azınlıkların kurmuş
olduğu zararlı cemiyetler bu maddeyi kendilerine
dayanak oluşturmuşlardır.
◉ Boğazlar bütün devletlerin ticaret gemilerine
açık olacak.
◉ Avusturya-Macaristan İmparatorluğu içindeki
halkların özerk gelişmeleri sağlancak.
◉ Romanya, Sırbistan ve Karadağ toprakları boşaltılacak, Balkan devletlerinin dostça ilişkiler
kurmaları sağlanacak.
◉ İtalya’nın sınırları ulusal esaslara göre yeniden
çizilecek.
◉ Belçika toprakları boşaltılacak ve bu devletin
ulusal egemenliği yeniden kurulacak.
◉ Polonyalıların yaşadığı topraklarda bağımsız bir
Polonya Devleti kurulacak.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Ateşkes Anlaşmaları
• Bulgaristan → Selanik Ateşkes Anlaşması
(29 Eylül 1918)
• Osmanlı → Mondros Ateşkes Anlaşması
(30 Ekim 1918)
• Avusturya → Villa Gusti Ateşkes Anlaşması
(3 Kasım 1918)
• Almanya → Rethondes Ateşkes Anlaşması
(11 Kasım 1918)
MERAKLISINA
Milletler CemiyetininKurulmasının Kronolojisi
O
Wilson İlkeleri’nde kurulması istenmiştir.
O
Paris Barış Konferansı’nda kurulması kararlaştırılmıştır.
O
10 Ocak 1920’de kurulmuştur.
O
Türkiye 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiyetine
üye olmuştur.
Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
Konferansın Toplanma Amaçları
• I. Dünya Savaşı’nda yenilen devletlerle imzalanacak olan barış antlaşmalarının hükümlerini
belirlemek.
• Osmanlı Devleti’ni paylaşmak.
• Batı Anadolu’nun durumunu görüşmek.
Yorum
İngiltere, daha önce gizli antlaşmalarla İtalya’ya
verilen bu bölgenin Akdeniz’de güçlü bir İtalya
istemediği için tekrar görüşme konusu yapmıştır.
Not
Yunanlılar ve Ermeniler Wilson İlkeleri’ni
kendilerine dayanarak raporlar hazırlayarak
konferansa sunmuşlardır. Bu raporlarla amaçları
doğrultusunda uluslararası destek sağlamayı
amaçlamışlardır.
Sonuçları
♦ Osmanlı Devleti hariç diğer devletlerle imzalanacak barış antlaşmalarının hükümleri belirlenmiştir.
Yorum
Bu durum üzerinde İtilâflar’ın Osmanlıyı paylaşmakta anlaşamamaları ve Türk halkının
Mondros’tan sonra gerçekleşen işgallere karşı
aşırı tepki göstermesi etkili olmuştur.
♦ İtilâflar Wilson İlkeleri’nin “savaştan sonra galip
devletler toprak almayacaktır.” maddesine çare
olarak manda ve himaye fikrini ortaya atmışlardır.
♦ Milletler Cemiyetinin kurulması kararlaştırılmıştır.
♦ İzmir ve çevresi Yunanlılara verilmiştir. İtalya bu
duruma karşı çıksa da sonuç değişmemiştir.
Yorum
İtilâf Devletleri arasında ilk görüş ayrılığının
yaşandığının kanıtıdır.
9
♦ Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanistan’a,
Batı Akdeniz İtalya’ya verildi. Doğu’da bir Ermeni devletinin kurulması kararlaştırıldı.
♦ Mondros’tan sonra İngilizler tarafından işgal
edilen Urfa, Antep, Maraş ile Suriye ve Lübnan
Fransa’nın, Irak ve Filistin İngiltere’nin mandasına bırakılmıştır.
♦ Boğazların Milletler Cemiyetinin denetiminde olması kararlaştırılmıştır.
Not
Konferansa 32 devlet katılmıştır. ABD
Monreo Doktrini’ne uyarak Avrupa siyasetinden çekilmiştir. Yunanlılar ise 15 Mayıs
1919’da İzmir’i işgal etmişlerdir.
St. Germain (Sen Cermen) Antlaşması
(10 Eylül 1919)
Avusturya ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
◉ Avusturya - Macaristan İmparatorluğu ayrılarak
iki yeni devlet haline getirilmiştir.
◉ Yugoslavya ve Çekoslavakya bu devletin toprakları üzerinde kurulmuştur.
◉ Polonya’ya toprak verilmiştir.
◉ Ekonomik ve askerî kısıtlamalara uğratılmıştır.
Neuilly (Nöyyi) Antlaşması (27 Kasım 1919)
Bulgaristan ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
MERAKLISINA
İtilâf Devletleri’nin anlaşmazlığa düştüğü yerlere;
◉ Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)
◉ Londra Konferansı (23 Şubat-12 Mart 1921)
◉ Ankara Antlaşması (20 Ekim 1921)
gibi gelişmeler örnek verilebilir.
Monroe Doktrini (1823)
Monroe Doktrini’ne göre “Amerika Amerikalılarındır.”
Ayrıca Amerika’nın kendi kabuğuna çekilerek Avrupa
işleriyle ilgilenemeyeceği ve Avrupa’nın işlerine
karışmayacağı anlamına da gelmektedir. Kısaca kendi
içinde güçlenme, Avrupa’daki gelişmelerden uzak
durmak olarak da yorumlanabilir.
I. Dünya Savaşı’nı Bitiren Antlaşmalar
Brest - Litovsk Antlaşması (3 Mart 1918)
Sovyet Rusya ile İttifak Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
◉ Sovyet Rusya İtilâf Devletleri’nden ayrılarak savaştan çekilmiştir.
◉ Kars, Ardahan ve Batum Osmanlı Devleti’ne
geri verilecektir.
Versailles (Versay) Antlaşması (28 Haziran 1919)
Almanya ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
◉ Alsas Loren Fransa’ya verilmiştir.
◉ Alman Sömürgeleri İtilâf Devletleri’nce paylaşılmıştır.
◉ Polonya’ya (yeniden kurulan) toprak verilmiştir.
◉ Ekonomik ve askeri kısıtlamalara uğratılmıştır.
◉ Almanya’nın Avusturya ile birleşmesi yasaklanmıştır.
◉ Makedonya’yı Yugoslavya’ya bırakmıştır.
◉ Batı Trakya’yı Yunanistan’a bırakmıştır. Böylece
Bulgaristan’ın Ege Denizi ile bağlantısı kesildi.
◉ Askeri ve ekonomik kısıtlamalara uğratılmıştır.
Trianon (Triyanon) Antlaşması (4 Haziran 1920)
Macaristan ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
◉ Macaristan topraklarının büyük kısmını Çekoslavakya, Romanya ve Yugoslavya’ya bırakmıştır.
◉ Askerî ve ekonomik kısıtlamalara uğratılmıştır.
◉ Avusturya ile birleşmesi yasaklanmıştır.
Sevres (Sevr) Antlaşması (10 Ağustos 1920)
Osmanlı Devleti ile İtilâf Devletleri arasında imzalanmıştır.
Özellikleri
◉ Güneydoğu Anadolu, Çukurova ve Suriye
Fransa’ya bırakılacaktı.
◉ Arabistan ve Irak İngiltere’ye bırakılacaktı.
◉ Güneybatı Anadolu İtalyanların egemenliğine
bırakılacaktı.
◉ Doğu Trakya ve Batı Anadolu, Yunanistan’a bırakılacaktı.
◉ Oniki Ada İtalya’ya, diğer Ege Adaları
Yunanistan’a verilecekti.
◉ Kapitülasyonlar yeniden uygulamaya konacaktı.
◉ İstanbul ve Boğazlar İtilâf Devletleri’nin yönetimine bırakılacaktı.
◉ Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da iki devlet kurulacaktı.
◉ Osmanlı ordusu dağıtılarak sayısı sınırlandırılacak ve silahlarına el konulacaktı.
◉ Osmanlı maliyesinin denetimi İtilaflara bırakılacak.
Download