çevresel sinir sistemi

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ
SELİN HOCA
Çevresel Sinir Sistemi (ÇSS), Merkezi Sinir Sistemine (MSS) bilgi ileten ve bilgi alan
sinir sistemi bölümüdür. Merkezi Sinir Sistemi’nden çıkarak tüm vücuda dağılan
sinirleri oluşturur.
Omurilikten çıkan sinirler (omurilik sinirleri) 31 çifttir.
Bu sinirler omurlar arası boşluklardan dışarı dallanır.
Tüm vücuda dağılır.
Beyinden çıkan sinirler (kafa sinirleri) 12 çifttir. Bu
sinirler baştaki ve gövdenin üst kısmındaki
organlara dağılır. Kafa sinirlerinin 10.suna vagus
siniri denir. Vagus, karın ve göğüs boşluğundaki
organlara giderek bu organların çalışmasını
düzenler.
ÇEVRESEL SİNİR
SİSTEMİ
DUYU BÖLÜMÜ
MOTOR
BÖLÜMÜ
SOMATİK SİNİR
SİSTEMİ
OTONOM SİNİR
SİSTEMİ
SEMPATİK SİNİR
SİSTEMİ
PARASEMPATİK
SİNİR SİSTEMİ
DUYU BÖLÜMÜ
 Çevreden gelen uyarıları Merkezi Sinir Sistemine taşıyan ÇSS dir.
 Duyu nöronlarından oluşmuştur.
MOTOR BÖLÜMÜ
 MSS den efektörlere cevabı taşıyan ÇSSdir.
 Motor nöronlarından oluşmuştur.
 Görev ve işleyiş bakımından iki kısımda incelenir.
SOMATİK SİNİR SİSTEMİ
 Bilinçli olarak yapılan hareketleri kontrol eden ÇSS dir.
 İskelet kaslarına uyarı taşır.
 Hücre gövdeleri MSS de bulunurken aksonları iskelet kaslarına gider.
OTONOM SİNİR SİSTEMİ
 İstemsiz olarak gerçekleştirilen olayları kontrol eder.
 Düz kaslara, kalp kasına, bezlere, iç organlarına ve kan damarlarına uyarı
taşır.
NOT: Otonom sinir sisteminin görevi homeostazi için önemlidir.
NOT: Beyin zarar görse bile otonom sinir sistemi çalışıyorsa insan yaşamı devam
eder. Bu durumda bilinçli davranışlar yapılamaz. Bu olaya bitkisel hayat denir.
 Otonom sinir sistemi iki bölümde incelenir. Bunlar sempatik ve parasempatik
sinir sistemidir.
 Organlar genellikle her iki otonom sinir sistemine de bağlı olarak çalışır. Tek
birine bağlı olarak da çalışanlar vardır.
 Bu sinirlerin organlardaki etkileri zıttır.
 Salgıladıkları nörotransmitter maddelerde farklıdır.
SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
(Vücudu gerilime hazırlar. Stres anında çalışması artar.)
 Göz bebeklerini genişletir.
 Göz bebeklerini daraltır.
 Tükürük salgısını azaltır.
 Tükürük salgısını artırır.
 Kalp atışını hızlandırır.
 Kalp atışını yavaşlatır.
 Akciğer bronşlarını genişletir.
 Akciğer bronşlarını yavaşlatır.
 Mide ve bağırsak hareketlerini
yavaşlatır.
 Mide ve bağırsak hareketlerini
hızlandırır.
 İdrar kesesini genişletir.
 İdrar kesesini daraltır.
 Kan basıncını artırır.
 Kan basıncını azaltır.
 Sindirim salgısını azaltır.
 Sindirim salgısını artırır.
 Ter bezlerinin salgısını artırır.
 Ter bezlerinin salgısını azaltır.
(sindirim sistemi hariç artırma,
genişletme)
(sindirim sistemi hariç azaltma,
daraltma)
SİNİR SİSTEMİ HASTALIKLARI
 MS(MULTİPLE SKLEROZ)
MSS de bulunan miyelin kılıfların sertleşmesi sonucunda uyarı iletiminin
bozulması hastalığıdır. Genç yaşlarda ve orta yaşlarda görülme ihtimali daha
fazladır. MS e özgü belirtisi yoktur. Semptomların sayısı ve oluştuğu yerlere göre
belirtiler verir.
 ALZHEİMER
Alzheimer hastalığının nedenleri arasında kalıtsal faktörler, beyinde protein
birikimi, beyin hücrelerinin ölmesi, sinirsel iletimin bozulması, çeşitli zehirli
maddeler yer almaktadır. Ayrıca yaş ilerledikçe, alzheimerın görülme ihtimali
artar. Fakat hastalığın kesin nedeni henüz bilinmemektedir.
 SİYATİK
Bel kemiğinin alt taraflarından bacakların arka yüzleri doğrultusunda siyatik
sinirlerin bulunduğu bölge ağrılarına siyatik hastalığı denilmektedir. Hastalığın
sebebi omurgada meydana gelen problemler gösterilir. Omurgadaki kıkırdak
dokunun zarar görmesi, disk denilen yapıların yerinden çıkması ve diz
kapağında iltihap oluşturması siyatik’in ağrıyı meydana getirir. Ağrı genelde
yavaş başlar ve zaman geçtikçe artar. Bezende bir anda şiddetli bir şekilde
başlar ve yavaş yavaş azalır. Ani hareketlerde, hapşırma, öksürme gibi
durumlarda siyatik ağrının şiddeti artmaktadır.
 ÇOCUK FELCİ
Omurilikte kasların kasılmasını başlatan nöronlara zarar veren
bir virüsün (Polio virus) yol açtığı bulaşıcı enfeksiyondur. Omuriliğin ön
kordonlarının iltihaplanması sonucu felçle neticelenen bir hastalıktır. Virüs,
hastaların çıkardığı dışkı yoluyla yayıldığı için, çevre sağlığı koşullarına
dikkat edilmeyen çağlarda büyük salgınlara yol açmıştır. Daha
çok çocukları etkilediğinden bu isim verilmiştir.
 DEPRESYON
Bir beyin bozukluğudur. Beyinin ön alanlarında, alın ve şakak bölgelerinde
ortaya çıkan bir hastalıktır. Depresif bozukluk hem vücudu, hem
düşünceleri, hem de duygu durumunu etkileyebilir. Kişinin yemek
yemesinden uyumasına, fiziksel dayanıklılığından sağlıklı düşünce
üretebilmesine kadar her şeyini bozabilir.
 PARKİNSON
Hareketi düzenleyen beyin bölümlerinde bozukluk vardır. Bu bozukluğu
yapan sebep tam bilinmemektedir. Ancak; beyin iltihapları, sinir sistemini
etkileyen bazı ilaçlar ya da travma geçirmenin sebepleri olabileceği
düşünülmektedir.
 EPİLEPSİ (SARA)
Beyindeki hücrelerin kontrol edilemeyen, ani, aşırı, periyodik ve anormal
deşarjlarına bağlı olarak ortaya çıkan şuur kaybı, çeşitli hareket, duyu ve
psişik bozukluklardan oluşan geçici bir durumdur. Nöbetler beyindeki bir
grup sinir hücresinin aynı anda aktifleşip elektriksel bir boşalma
oluşturmasıyla ortaya çıkar. Nöbetlerin tekrarlama eğilimi kazanarak
devamlı hale gelmesidir. Tümör, beyne giden kan miktarının azalması,
genetik bozukluklar, beyin iltihabı, tiroid hastalıkları, gebelik sırasında
annenin ilaç ve alkol alımı, beslenme bozuklukları epilepsiye neden olabilir.
 MENENJİT
Menenjit, beyni saran zarların iltihaplanmasıyla oluşan, hemen tedavi
edilmezse işitme kaybı, beyin hasarı ve ölümle sonuçlanabilen ciddi bir
enfeksiyondur. Farklı sebepleri vardır. Bakteri, virüs ya da mantarlar
tarafından enfeksiyon oluşabilir.
 KUDUZ
Hayvanlarda insanlara bulaşan bir virüs hastalığıdır. Beyinde bir beyin
iltihabına neden olur.