Ki*ili*i etkileyen biyolojik yap*lar

İnsan vücudunun en küçük yapı taşı,
hücredir. İnsan bedeni, milyarlarca
hücrenin bir araya gelmesiyle
oluşmaktadır.
 Hücrenin iki önemli bölümü vardır. Bu
bölümler, sitoplazma ve çekirdektir.
Çekirdekte, çekirdekçik ve kromatin
bulunur. Kromatin, DNA (deoksiribonükleik asit) ve buna bağlı proteinlerden
oluşmuştur.

 Kromatin,
hücre bölünmesi sırasında
kısa, kalın büküntülü iplikler haline gelir.
Bu büküntülü ipliklere kromozom denir.
 Kromozomlar, kalıtsal özellikleri bir
hücreden bir başka hücreye geçirirler.
Bir kromozomun içerisinde milyonlarca
gen bulunmaktadır.
 Kalıtsal özellikler, gen ismi verilen bu
yapılar tarafından belirlenir. Gen,
deoksiribo-nükleik asitten oluşur (DNA).
Genler, hücrelerin işlevlerini kontrol
ederler.
İnsanlar, kadın üreme hücresi
(yumurtanın) ve erkek üreme hücresinin
(spermin) bir araya gelip döllenmesiyle
oluşur. Döllenmiş hücreye zigot adı verilir.
 Her bir zigot, 23 çift kromozom içerir.
Kadınlar iki X kromozomuna, erkekler ise
bir X bir de Y kromozomuna sahiptir.
 23 kromozom, bir araya gelerek 8 milyon
olasılıklı sonuçların oluşmasına aracılık
etmektedirler. Kromozomlar çift olduğu
için toplamda 64 trilyon (8 milyon x 8
milyon) olasılık bulunmaktadır. Altmış dört
trilyonluk olasılık, insanlar arasındaki
farklılıkları açıklamaktadır.



Genetik özellikler tek başına etkili değil; çevresel
etmenlerle birlikte etkili.
Davranışsal genetik çalışmalarındaki bulgulara göre
genetiğin davranışlar üzerindeki etkisi çevresel
etmenlerle karşılaştırıldığında genetiğin etkisi yaştaki
ilerleme ile daha fazla ortaya çıkmaktadır (en fazla
ergenlikten erişkinliğe geçiş dönemi)
› IQ
› Antisosyal davranışlar
› Ebeveyn-çocuk etkileşimi
› Akran grubu katılımı
Pasif gen-çevre korelasyonu
 Hatırlatıcı gen-çevre korelasyonu
 Aktif gen-çevre korelasyonu




Genlerin gelişimi ve işlevde bulunması sinir sistemi
aracılığıyla gerçekleşmektedir. Sinir sistemi pek çok
psikolojik aktivite için önemli bir iletişim ağı anlamına
gelmektedir.
Sinir sistemi aracılığıyla dış dünyadan çeşitli bilgiler
alınır, değerlendirilir ve sonuçta çevreye uyum
sağlayıcı düşünceler ve davranışlar ortaya çıkar.
Nefes almaktan hafızaya kadar yaşam için gerekli
olan tüm beceriler sinir sistemi tarafından
düzenlenmektedir.


Sinir hücreleri (nöronlar), sinir sisteminin temel
birimleridir yani sinir sistemi nöronlardan
oluşmaktadır.
Sinir hücreleri, belirli alanlarda iletişim kurmak için
özelleşmişlerdir. Sinirler, elektriksel uyarımlarla
çalışırlar. Birbirleriyle kimyasal sinyaller aracılığıyla
iletişimde bulunurlar.
Sinirler işlev bakımından üçe ayrılırlar:
 1. Duyu sinirleri: Duyu sinirlerine, getirici (afferent)
sinirler de denilmektedir. Fiziksel dünyadaki bilgileri
alırlar. Alınan bilgileri, duyu organlarından beyine
ve omuriliğe iletirler.
 2. Motor sinirler: Motor sinirler, götürücü (efferent)
sinirlerdir. Beyinden ve omurilikten aldıkları sinyalleri,
kaslara ya da diğer tepki organlarına bir başka
deyişle bedenin diğer bölgelerine götürürler.
 3. Ara sinirler (İnternöron): Beyin ve omurilikte yer
alırlar. İki sinir hücresi arasında bağ kurma görevini
yerine getirirler.. Bir başka deyişle, iletilerin bir sinir
hücresinden diğerine aktarılmasına yardımcı olurlar.
İnsan bedeninde yer alan sinir hücreleri, iki önemli sinir sisteminin öğeleri
olarak görev yaparlar. Bu sistemlerden ilki, merkezi sinir sistemidir. İkincisi
ise, çevresel sinir sistemidir.
Beyin
Merkezi
sinir
sistemi
Omurilik
Sinir
sistemi
Çevresel
sinir
sistemi
Somatik
(istemli) sinir
sistemi
Otonom
(istemsiz) sinir
sistemi
Kafatası sinirleri
Omurilik sinirleri
Sempatik sinir sistemi
Parasempatik sinir
sistemi

Beyin: arka beyin, orta beyin, ön beyin
Omurilik soğanı: istemsiz hareketlerini,
solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım
sistemlerinin çalışması
Pons :omurilik ve beyin arasındaki
haberleşme
Beyincik: kasların çalışması ve denge
Orta beyin ise görme, işitme uyuma
ve uyanıklık gibi işlev ve süreçlerden
sorumludur.
• Vücut sıcaklığı,açlık-tokluk gibi
birçok metabolik süreci,otonom
sinir sisteminin işleyişini düzenleyen
bir çekirdektir.
•Başta korku olmak üzere
duyguların denetiminden
sorumludur

Gelen duyusal uyarıların
ilgili üst korteks
merkezlerine iletilmeden
önce toplandığı bir
duyusal iletim istasyonudur
• Uzun dönemli belleğin oluşturulup
gereğinde yeniden ortaya çıkarılmasını
sağlar
•dış çevrenin
algılanması ve dış
çevre ile daha
önce
kazanılmış olan
algılar yardımıyla
anlamlandırılması



hedefleri belirleme,
davranışları
planlama,
geri bildirimi
değerlendirme ve
görevlere sistematik
bir açıdan yaklaşma
gibi yüksek seviyeli
bilinci düzenler
•Görme duyusu ile
ilgili bilgilerin işlendiği
yer
•Dili ve mantıkî perspektifi
destekler,
•Ses ve kokunun algılanması
•hareket ve
denge merkezidir
• Temel yaşamsal faaliyetleri
kontrol eder. Nefes alma, kalp
atışları, tehlike durumundaki
refleksler vb. gibi
Dikkati sürdürmede yetersizlik
(Dikkat eksikliği)
 Dürtü kontrol sorunları
 Hiperaktivite
 Zamanı Planlayamama, Gecikme
 Organizasyon ve planlama eksikliği
 Duygusal donukluk
(Şizofreni ve duygu durum bozuklukları)
 Uygunsuz dürtü
 Yanlış anlama eğilimi
 Azalan muhakeme yeteneği
 Öğrenme güçlükleri
 Kısa süreli bellekte sorun
 Sosyal uyumsuzluk

Otonom sinir sistemi

Eyesenck modeli

Gray’in ödüle karşı duyarlılık teorisi

Cloninger kişilik modeli

Kişiliğe ilişkin beşli model
Bilinç ve uyanıklık
Duygu, davranış ve
uzun süreli belleği
kontrol eden
merkezler

Retiküler oluşum ve limbik sistemi temel alır.

Kişilik, beyindeki bu iki merkez tarafından kontrol
edilen dışadönüklük, nevrotiklik ve psikotiklik süreçleri
tarafından oluşturulmaktadır.

İnsanların ödül ve cezaya verdiği tepkiler
ve bu farklı tepkilerin üç farklı beyin
yapısından( tehlikel durumlara yatkınlık,
uzak durmaya neden olan kaç ya da savaş
sistemi; tehlikeli durumlar öncesinde temkinli
davranmayı sağlayan endişe sistemi;
iyimser ve ödül odaklı davranmayı sağlayan
memnuniyet sistemi) kaynaklanmaktadır.
Yenilik arayışı- dopamin
 Cezaya yönelik- seratonin
 Ödüle yönelik tepki- epinefrin


Beyin görüntüleme çalışmaları
sonucunda her bir tepkinin beynin farklı
bölgelerindeki gri madde miktarı ile
ilişkilidir.





Yeniliklere açık olma-ilişki yok
Dürüst ve insaflı olmak-prefrontal korteks
Dışadönüklük-orta korteks
Uyumlu olmak-diğer bireyleree edinilen bilgilerin
işlendiği beyin bölgesi
Duygusal dengesizlik (nevrotiklik)-tehdit cezave
olumsuz duyguların etkilediği beyin bölgesi
› 5den 4ünün görüntüleme teknolojleri ile açıklanması bu
teoriyi güçlendirmiştir.