PowerPoint Sunusu - İstanbul Sağlık Müdürlüğü

MEME KANSERİ TANISI
ALAN HASTAYA YAKLAŞIM
NAVİGASYON KAVRAMI
ÖĞR.GÖR.DR.AYLİN ERDİM
M.Ü.TIP FAKÜLTESİ
GENEL CERRAHİ A.D.
İSTANBUL,2016
İÇERİK PLANI






Navigasyon nedir?
Navigasyon programına ne zaman ve neden gerek
duyuldu?
Navigatör hemşiresinin özellikleri nelerdir?
Navigatör hemşirenin sorumlulukları nelerdir?
Navigasyon programı nasıl uygulanıyor?
Navigatör hemşire eğitiminde sertifika programları
var mıdır?
Meme sağlığı her geçen gün daha da
önemini arttıran bir konudur.

Günümüzde, meme kanserinin görülme sıklığı
ve mortalitesindeki artış, meme sağlığına tıbbi
yaklaşımı ve hizmet kalitesini de etkilemektedir.

Yenilenen tıbbi teknolojiler ve tedavi
alternatifleri düşünüldüğünde meme sağlığı için
verilecek hizmetin kalitesinin önemi de ortaya
çıkmaktadır.

Meme hastalıklarına
multidisipliner yaklaşım
ilk olarak 1973 yılında
Kaliforniya Üniversitesi’
nde Silverstein’ ın
öncülük ettiği meme
merkezlerinin
kurulmasıyla başlamıştır.
Meme kanseri tanı, tedavi ve izleminde;
Günümüzde, sayısı çok fazla olmamakla birlikte
hizmet veren meme ünitelerinde;
 Cerrah
 Patolog,
 Radyolog
 Medical onkolog,
 Radyasyon onkologu,
 Meme bakım hemşiresi, (navigatör hemşire)
 Psikiyatrist
 Psikolog
 Fizyoterapist
 Diğer sağlık profesyonelleri görev
almaktadır.

Meme bakım navigator hemşireleri,
multidisipliner sağlık ekibi içerisinde
önemli bir role ve göreve sahiptir.
NAVİGASYON(Navigation)
Kelime Anlamı Nedir?
Latince, navigare "gemi ile yolculuk etmek, gemi
yürütmek" fiilinden +tion ekiyle türetilmiştir.
Seyir (veya Seyrüsefer, navigasyon) bir noktadan
başka bir noktaya gitmek için en elverişli yolu
tayin etme ve seferi uygulamadır.
Türk Dil Kurumu Sözlük:
Yol ve belirlenen yeri bulma işi.
Navigator Hemşire:
Meme bakım hemşiresi
 Onkoloji hemşiresi,
 Vaka yöneticisi,
 Kanser Hastası Bakım Koordinatörü,

olarak görev almaktadır.
HASTA NAVİGASYON PROGRAMI
İlk hasta navigasyon programı,
New York’ta Harlem Hastanesi’nde
1990 yılında gerçekleştirilmiştir.
Harlem Hastanesi’nin navigasyon
programına geçmesinde temel
amaç, kanserli hastaların tedavi
olanaklarından daha fazla
yararlanmalarını sağlamak ve
sağlık sigortası olmayan hastaların
tedavi sürecinde yaşamlarını
tehlikeye atacak gecikmeleri
engellemektir.
(Freeman 2006; Freeman and Rodriguez 2011).
Navigatör Hemşireye Ne Zaman ve Neden Gerek
Duyuldu?

1990’ lı yıllarda, Meme sağlığında verilen hizmet
sunumunda yaşanan problemleri ve değişen talepleri
karşılamak üzere geliştirildi.

1990'lı yıllarda, büyük ölçüde profesyonel sağlık hizmeti
verilirken hastayla temas ve hastaya ayrılması gereken
sürenin giderek azaldığı görüldü.

Doktor ve hemşirelerin tanı sonrası ve tedavi
aşamasında hastayı desteklemek için sınırlı bir zamanları
vardı. Ve bu kısıtlı zamanda, hastalara verilmesi gereken
öz-bakım becerilerinin öğretimi, hastaların
beklentilerinin karşılanması ve kaliteli bir hizmet
sunumu için rehberlik ve triyaj gereksinimi ortaya çıktı.

Hastalar, ev ortamlarında kendi bakımlarını öğrenmek
durumunda kaldılar ve sonuçta kaliteli yaşam
konularında büyük boşluklar oluştu.
Kanser tanısının konulması, birey ve ailesi için,
stres verici, travmatik bir deneyimdir.
Birey için kanser, uyum mekanizmalarının etkilenmesi,
geleceğe yönelik planların bozulması, gücünü yitirme gibi
anlamlar taşıyabilmekte ve hem bireyi hem de ailesini
fiziksel, psikolojik, sosyal, ekonomik birçok alanda
etkileyebilmektedir.
Kanser tanısı almak, geleceğe yönelik bir tehdit olarak
algılanır. Bu süreçte bireylerde anksiyete, inkar, kızgınlık /
öfke, depresyon, bağımlılık, sosyal izolasyon ve
kabullenmeme gibi birçok psikolojik tepki ortaya
çıkmaktadır.

Hastaların bu zorlu kriz dönemine pozitif uyum
sağlayabilmeleri için, içinde bulundukları durumu doğru
anlamaları ve bu durumla işlevsel olarak baş edebilmeleri
gerekir.

1990’ lı yılların başında, hastalara verilmesi istenen kaliteli
hizmet ve bakımda, yeni tedavilerin uygulanmaya
başlanması ve tedaviye uyumda hasta eğitimi aşamasında,
yaşanmaya başlayan karmaşıklıkların giderilmesi için bu
konuda eğitimli bir Meme Bakım Navigatorü /Koordinatörü
(Meme Bakım Hemşiresi) gereksinimi ortaya çıktı ve rolleri
belirlenmiş oldu.

Son yıllarda yapılan bir çok çalışmada da, hastaların bu
süreçte sağlık ekibi üyeleri tarafından yeterince
desteklenmemekte olduğu, sosyal destek
kaynaklarına ulaşamadıkları ve bu nedenle de duygusal
olarak zorlandıkları belirtilmektedir.
(Liu, Mok and Wong 2005; Adler and Page 2008).
Navigatör hemşire neden önemlidir?


Hastanın bakım sürecinde, hastayı cesaretlendirip,
destek vererek, bakım sürecinde gerekli kaynakların
doğru şekilde kullanılmasını sağlayarak , hastaların
erken taburcu olmaları ve maliyetin azaltılması
konusunda etkileri vardır.
Doktorların, hastaları için ayırmaları gereken zamanı
azaltarak, tıbbi prosedürler ve koşulları hasta yönünde
anlamaya ve yönetmeye çalışarak, sağlık ekibi ile ortak
olarak iletişim ile hasta tanı ve tedavi aşamasında
destek verir.
Profesyonel sağlık hizmeti içinde, hastanın alması
gereken hizmetin erişim kalitesini arttırır,
 Hastaya öz-bakım becerileri sağlar,
 Hastaların gereksinim duyduğu bilgi ve desteğe yanıt
vererek memnuniyeti ve kaliteli hizmetin verilmesinde
rol alır,
 Sağlık tedavi planlarının yürütülmesi ve
değerlendirilmesinde profesyonel ve koordinatör
rollerini uygular.

Bu nedenle;
Kanser deneyimini yaşayan hastalar özellikle;
yakınlarında bulunan,
güven duydukları,
 kendileri için anlamlı olan,
 sistemi, süreci ve çözüm yollarını bilen
profesyonellerle,
 deneyimlerini ve duygularını paylaşmak
istemektedirler.

Hastanın temel gereksinimi;




anlaşılmak,
yapıcı destek almak,
yardım alabileceği profesyonellerin olduğunu
bilmek
desteklendiği duygusunu hissedebilmektir.
(Helseth and Ulfsaet 2003; Wilcox and Bruce 2010; Freeman and Rodriguez 2011).
HASTA,
Tedavi ekibinin gerçek
sizi görmediğini,
duygularınızı anlayamadığını,
kendi bildiğini yaptığını fark
etmek çok korkunç bir
duygu. Görünmez olduğumu
düşünmeye başlayacağım
(R.D.Laing, The Divided Self)

Kanser hastaları için, tanı ve tedavinin tüm
süreçlerinde
yardımcı
olabilecek
bir
profesyonel ekip üyesine gereksinim vardır.

Navigatör
hemşirelik,
gereksinimlerine cevap
geliştirilmiştir.
hastaların
verebilmek
bu
için
(Frelick, Strusowski, Petrelli and Grusenmeyer 2006; Gentry and Sein 2007; Freeman and
Rodriguez 2011).
NEDEN NAVİGATÖR HEMŞİRELİK?

Hastalar, tedavileri ve faydaları, riskler, tedaviye verilen
tepkilerin nasıl değerlendirilmesi gerektiği konularında
doktorları tarafından bilgilendirilmektedir.

Ancak, hastaların duygusal gereksinimlerinin ve
sorunlarının karşılanmasında yardımcı olamamakta,
hasta ve yakınlarının duygusal bakım gereksinimleri
yeterince karşılanamamaktadır.

Bu nedenle kanser hastalarının bakımında yön
gösteren
navigatör
hemşireye
gereksinim
duyulmaktadır.
Navigatör Hemşiresinin Özellikleri:
·
·
·
·
·
·
·
Bilgi ve beceri,
Bireye özgü bakım verebilme,
Hızlı problem çözebilme,
Toplumu tanıma,
Meslektaşlarla iyi iletişim kurabilme,
Kültüre uygun yaklaşabilmeli ve
Sistem desteğine sahip olmadır.
(Hohenadel, Kaegi, Laidlaw, Kovacik, Cortinois, Kang et al. 2007; Vargas, Ryan, Jackson, Rodriguez and Freeman
2008; Freeman and Rodriguez 2011);
Navigasyon Hemşiresi’ nin Sorumlulukları;






Meme hastalıkları hakkında yetkin bilgili bir hemşire.
Tüm kadınlara, kendi meme sağlığı ile ilgili eğitim bilgi ve
destek sağlayıcı.
Selim meme hastalığı olan kadınlar için bir eğitici ve
danışman.
Meme kanseri hasta ve ailesinin destekçisi, meme
kanseri tanısına eşlik eden sorunlar ile başa çıkmada yol
gösterici, rehber.
Hastanın eğitim, psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarının
karşılanmasında destek verici,
Hasta ve ailesi için eğitim kaynaklarının sağlayıcısı
onların sorularını yanıtlamak ve meme kanseri deneyimi
sırasında korkularını gidermek için destek verici, yol
gösterici,
Freeman and Rodriguez 2011; Horner, Ludman, McCorkle, Canfield, Flaherty, Min et al. 2013; Pruitt and Sportsman 2013);
Uygulanacak bakım ve tedaviye uyum, kolaylaştırıcı
olma ve anlayışı sağlama,
 Tanı ve tedavisinde avantajları ve dezavantajları
açıklayarak, hastanın doktoru ile birlikte verdiği kararı,
hasta yararına uyum sağlaması açısından desteklenmesi,
 Hastaların eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını değerlendirmek
sağlık engellerini belirleme ve doğru kaynağa
ulaşmasında uygun yardım , triyaj yöneticisi.
 Bir grup lideri ve hastalar için destek gruplarına
ulaşmasında kolaylaştırıcı, bilgi verici
 Tedavi ve bakımında, hastanın iyileşme sürecinde diğer
sağlık ekibi üyeleri le işbirliği yapan, aynı zamanda iyi bir
eğitimci hemşire,

Freeman and Rodriguez 2011; Horner, Ludman, McCorkle, Canfield, Flaherty, Min et al. 2013; Pruitt and Sportsman 2013);
Meme kanserinin erken teşhisi için, kendi kendine
meme muayenesi becerilerinin öğretilmesinde bir kamu
eğitimcisi.
 Meme kanseri hastalarının ve ailelerinin ihtiyaçları için
bir kamu savunucusu.
 Meme sağlığı ve meme kanseri bakımında değişiklikler
hakkında son bilgileri, sağlık çalışanlarıyla paylaşıp, yeni
bilgi ve uygulamaları anlatan ve bu konuda çalışma ve
araştırma yapan hemşiredir.

Freeman and Rodriguez 2011; Horner, Ludman, McCorkle, Canfield, Flaherty, Min et al. 2013; Pruitt and Sportsman 2013);
Navigasyon Programı Nasıl Uygulanıyor?

Program tanının konulma sürecinde başlayıp ve
tedavi tamamlanıncaya kadar devam etmektedir.
Bakım sürecinin hangi aşamasında navigatörün
müdahale
edeceğinin programda belirlenmesi
gerekmektedir.
Navigatör Hemşire;

Hastanın kendisi ile iletişim kurabilmesi için hastaya
gerekli bilgileri verir, soru sormaktan ve endişelerini dile
getirmekten çekinmemesini söyler.

Randevu tarihleri konusunda hastaya yardım eder ve
meme merkezine ilk geldiğinde karşılanacağını söyler.

Böylece navigatör hemşirenin hastalığın aşaması, tedavi
seçenekleri, semptomlarla başa çıkabilme ve destek
kaynakları ile ilgili bilgi sağlamada rehberlik etme ve
yönlendirme görevleri başlamış olur
Navigatör Hemşire;

Hasta ve navigatör hemşire arasındaki
görüşmelerin çoğu telefonla yapılmaktadır.

Genellikle hastalarla ilk görüşmelerin yüz yüze
yapılması tercih edilmektedir.

Navigatör, takip sürecinde hastanın sorularına
yanıt verir ve doktor randevusundan sonra da
telefonla danışmanlık sağlayarak hastayla iletişimini
sürdürmeye devam eder.
Navigatör Hemşire;

Navigatör, hastalarla görüşmeleri sırasında kanserle
mücadele eden hastanın sonuçlarını öngörerek, kriz
yönetimini sağlar ve yaratıcı çözümler geliştirir.

Terapi sürecinde hasta haftada en az bir kez navigatör
hemşireyi görmelidir.

Hasta ile yakın iletişim halinde olan navigatör, tedavi
sürecinde ortaya çıkan yan etkileri ortadan kaldırmak
için hızlı ve etkili bir rol üstlenmektedir.
Navigatör Hemşire;



Hastalık, tedaviye uyum ve tepkileri gözlemleme,
verilen ilaçların doğru kullanımını sağlama, görevleri
arasında yer almaktadır.
Hastalara ve tedavi sürecinde hastanın
bakımıyla ilgilenen bireylere, bütün uygulamaları
özetleyen ve sonraki aşamalara da açıklık getiren
bilgilendirmeyi yapar.
Hastalara bütüncül yaklaşarak ihtiyaçlarını giderir,
tedavi ile ilgili uygulamaları ve sonuçlarını
değerlendirerek ekibin diğer üyelerine hastanın
durumu ile ilgili gerekli bilgileri verir.
Navigatör Hemşire;

Yeni kanser teşhisi konmuş bir hastada bütüncül bir tedavi
yönetimi sağlamayı amaçlayan navigatör hemşireler,
kanserle yaşamanın psiko-sosyal yönünü gören,
profesyonel yaklaşımları ile kanser tedavisinin etkinliğini
artıran, hastaların isteklerini anlayan ve karşılayan, hasta
ve yakınlarını ölüme hazırlayan ekip üyeleridir.

Navigatör hemşire aynı zamanda hasta ve sağlık ekibi
arasında bir bağlantı sağlayan, kanserin belirtileri ve yan
etkileri ile baş etme yöntemleri hakkında araştırmalar
planlayan ve yürüten sağlık çalışanıdır.
Sonuç olarak;

Kanser tanısı aldıktan sonra hastalar ve yakınları,
hayatlarının en zor anlarını yaşarken, bir yandan da
tedavi planlarını koordine etmeleri ve karmaşık
sağlık sistemini anlamaları beklenmektedir.

Navigatör hemşire sağlık ekibinin söylediklerini
anlamada ve tedavi olanaklarından yararlanmada
hastalara yardım eden bir "kurtarıcı/yol gösterici"
görevini üstlenmektedir.

Yurt dışında yaygın olarak kullanılan “Navigatör
Hemşire” modelinin ülkemizde de uygulanması ile,
hastalara verilen eğitimler ile farkındalık bilinci arttırılıp,
erken tanı ile tedavide olumlu gelişmeler sağlanabilir.

Hastaların tedavileri daha kısa zamanda tamamlanıp,
hastanede kalış süreleri azaltılabilir.

Türkiye’ de farklı bölgelerde meme kanseri merkezleri
kurulmaya başlamasına karşın, ekip içerisinde meme
bakım hemşireleri henüz tam olarak yerlerini almamıştır.
o Benimle ilgilenen harika arkadaşlarım olduğundan dolayı
mutluyum fakat hiç kimse hastalığım yerine “merhaba
nasıl hissediyorsun, harika görünüyorsun” demedi”
o “Eğer bir psikiyatrist düzenli olarak ziyaret etseydi,
hislerimi paylaşma konusunda daha hevesli olabilirdim
ve de iyi hissederdim. Fakat kanser koğuşunda
hislerin
hasta
dışında
kimseyi
fazla
ilgilendirmediğini hızlıca öğrendim”
o “Hemşireler etkindi ve sürekli doğru ilacı doğru hastaya
verdiklerinden emin olmaya çalışıyorlardı, fakat beni
tanımak ve kafamdakileri öğrenmek için zaman
harcamaya ilgisizlerdi”
Krelstein M, Exploring the Interface Between Cancer and Psychiatry, Oncology, Volume:24-7, June 2010
Türkiye’de Meme Bakım Hemşireliği
Türkiye’de meme bakım hemşireliğine özgü
Onkoloji Hemşireliği Derneği bünyesinde
Meme Çalışma Alt Grubu bulunmaktadır.
Onkoloji Hemşireliği Derneği Meme Çalışma Alt Grubu, belirli
aralıklarla
Meme Bakım Hemşireliği Kurs Programları düzenlemektedir.
MEME HEMŞİRELİĞİ SERTİFİKA PROGRAMI (MEHEM)

M.Ü. Tıp Fakültesi, SENATÜRK (Senoloji
Akademisi)’ ün ortak eğitim projesi
olarak düzenlenen ve MÜSEM işbirliği ile
birincisi 2013 yılında, ikincisi 2015
yılında Meme Hemşireliği Sertifika
Programı (MEHEM) gerçekleştirilmiş ve
toplamda 13 kişi sertifikayı almaya hak
kazanmıştır.
Programın amacı, hemşirelerin meme kanseri
hastalarının bakımına yönelik bilgi, beceri ve
tutuma sahip olmalarını ve meme bakım
hemşireliğine ilişkin gelişmeleri takip etmelerini
sağlamaktır.
 Sertifika programı, 14 hafta( 28 gün),
 Haftada 2 gün (1gün teorik-1 gün pratik),
 85 saat teorik,
 59 saat klinik uygulama,
 23 saat bireysel serbest çalışmayı içermektedir.

Programda 42 öğretim üyesi görev
almaktadır.
Kursun programı, Avrupa Birliği Meme Hemşireliği
Yetkinlik Programı Müfredatı ile uyumludur ve
Avrupa Meme Bilimleri Akademisi tarafından
akreditedir.
3.üncü Program’ ın Nisan-Mayıs 2017 yılında
yapılması planlanmaktadır.
Program ile ilgili olarak sorularınız için: Öğr.Gör.Dr.Aylin ERDİM ile
iletişime geçebilirsiniz.
Cep Tel: 0532 5769759
Program için iletişim bilgileri:
MÜSEM ([email protected]) Tel: 0216 3494732/111-112 )