Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan
Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl
Güzelleştirebiliriz ?
Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu
Üsküdar Üniversitesi
Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal
Destek Verilebilir ?
• Çocukluktan yaşlılığa kadar her yaş grubuna
• Akut böbrek hastalığından yaşam boyu takip
gereken kronik hastalıklara
• Kronik böbrek hastalarının bir kısmı hastalık
son evresine gelebilir
• Son evreye gelindiğinde fiziksel sağlığı
ilerletmek ve erken ölümü önlemek için birini
hasta ve hekim birlikte seçecektir
Uzun dönem hastalık
• Periton diyalizi
• Hemodiyaliz
• Böbrek nakli tedavide gerekebilmektedir
Böbrek naklinin psikolojik etkileri
• Böbrek verme fedakarlığı vericiye psikolojik fayda
sağlar
• Vericilerin 5-10 yıl kadar takip edildiği bir
çalışmada uygulamanın sonucu ne olursa olsun
böbrek vermekle ilgili iyi olumlu duygular
taşıdıklarını söylemiştir.
• Böbrek verenler kontrollere göre daha uzun
yaşamaktadır.
• Alıcı için nakil bir operasyondan daha ötededir
• Kişisel güçlülük ve uygun başa çıkma stratejileri
bireyi olumlu etkilemektedir
Psikolojik uyum
• Böbrek hastalığının son evresinde kronik
bedensel hastalığa uyum sağlamak gerekir
• Yaşamak için diyaliz makinasına bağımlılığa
uyum sağlanmalıdır
• Hastalar ve aileleri uyum sağlamalıdır
• Uyum süreci haftalar hatta aylar alabilir
• Yas reaksiyonu gelişir
• Ortaya çökkünlük belirtileri çıkabilir
İnkar mekanizması
• Diyaliz tedavisine uyum sağlama sürecinde yas
tepkileri ve çökkünlük çıkabilir
• İnkar bu durumlarda kullanılabilen bir savunmadır
• İnkarın kullanılması tıbbi tedavinin kötüye
gitmesiyle sonuçlanabilir
• Bu hastalar hastalıklarını olduğundan hafife
alırlar ve gerekli ilaçlarını almayabilirler
• Düşük engellenme eşiği ve hastalık rolünden
kazanç sağlamak inkarı kolaylaştırabilir
İnkar kimde çok görülebilir ?
• Artmış insanlarası iletişim duyarlılığı
• Duygudurumda işlev bozulması
• Uyku problemleri varlığı inkarı arttırır
İnkar niçin var ?
• Kontrolü kaybetmek
• Bağımsızlığı yitirmek
• Duygulanımda bozulmayı getiriyor
• Anlam aramak
• Durumu yeniden kontrol altına almak
• Durumdan kişisel faydaları algılamaya
çalışmak
Bilişsel İşlevler
• Diyaliz öncesinde performans IQ ve sözel IQ
azalır
• Kısa dönem bellek diyaliz tedavisinin ardından
biraz düzelir
• Dikkat işlevleri diyaliz tedavisinin ardından
biraz düzelir
Üremik ensefalopati
• Glomerüler filtrasyon hızının normalden % 10
azalması durumunda görülebilir
• Glomerüler filtrasyonun hızının ne oranda
azaldığı belirleyici olur
• Bilişsel aktivite
• Psikomotor aktivite
• Kişilik etkilenir
• Kusma ,huzursuzluk,miyokloni ve koma
Diyaliz disequillibrium sendromu
• ilk birkaç diyaliz esnasında veya ardından
ortaya çıkar
• Her yaşta görülebilir fakat genç hastalarda
daha fazla görülür
• Bulantı ve kusma
• Hipertansiyon
• Tremor
• Yönelim bozukluğu ve nöbetler
Ne zaman ruhsal destek gerekir ?
•
•
•
•
•
Kendini her zamanki kadar iyi hissetmemek
Kaygı
Öfke
Uyum sorunları
Altta yatan bir DEPRESYON u düşündürmelidir
Böbrek hastalarında en sık görülen
ruhsal durumlar
• Uyum bozuklukları % 30
• Duygudurum bozuklukları (depresyon veya
mani) % 24
• Organik mental bozukluklar % 23
• Kombinasyonları
Hangi hastalarda daha kolay depresyon
çıkabilir ?
•
•
•
•
•
•
Geçmiş depresyon öyküsü
Kadın olmak
2 yıldan uzun süre diyaliz olmak
Yalnız yaşamak
İşsizlik
Fakirlik
Hangi belirtiler depresyona işaret eder ?
Depresyon
• Kendini her zamanki kadar
iyi hissetmemek
• İlgi kaybı
• Değersizlik
• Aşırı suçluluk
• İştahsızlık
• Kilo kaybı
• Yavaşlamış ya da karmaşık
düşünceler
Her ikisi (Depresyon ve Böbrek
Hastalığı)
• Cinsel istek azalması
• Enerji azalması
• Uykusuzluk
Uyum bozukluğu nasıl anlaşılır ?
• Hastanın kendisini göz ardı etmesi
• Sosyal geri çekilme
• Tedavi uyumsuzluğu
• Uyum bozuklukları tıbbi tedavinin sonucunu
olumsuz olarak etkiler
Ruhsal durumlar nasıl tedavi edilir ?
• İlaç tedavisi (ilaçların ne kadar böbrek
işlevlerini etkilediği ya da bozduğu
bilinmektedir )
• Doğru ilaç seçimi böbrek hastalarının böbrek
işlevlerini bozmaz
• Psikoterapi
Psikoterapinin Hedefleri
1. Beden işlevlerinin veya bedenin bir kısmının
kaybı tehdidi veya algılanan kayıp
2. Sağlık çalışanları ve makinaya bağımlılık algısı
3. Ölüm tehditi algılamak ve geleceğe yönelik
plan yapamamak
4. Öfkenin uygunsuz olarak ifade edilmesi
Psikoterapinin güçlükleri
1. Hastalarla ilişki kurma güçlüğü
2. Uygulanan tedavi , bağlantılı tehditler ve
stres
Psikoloji ve rahatsızlık
• Hasta olay üzerinde ne kadar az kontrol
hissederse daha depresif olmaktadır
• Olumsuz tutumların terapiyle düzeltilmesi
bireyin duygudurumunun düzeltilmesi
• Terapi sürecinde beden belirtileri , biliş ,
emosyon ve davranışları bütünleştirilir
• Beden durumu üzerinde kontrol duygusu
arttırılır
Şişli Etfal Örneklemi
PsikiyatrikTanı
Yok
Depresyon
Depresyon+YAB
Bipolar bozukluk
Agorofobi
Sosyal fobi
YAB
Depresyon+OKD
Depresyon+agorofobi
Depresyon+madde
kullanım bozukluğu
Bipolar bozukluk+panik
bozukluk
Sayı
40
22
6
4
2
1
1
1
1
1
Yüzde
49,4
27,2
7,4
4,9
2,5
1,2
1,2
1,2
1,2
1,2
1
1,2
Son nokta
•
•
•
•
•
•
•
•
Hemen hergün üzüntü olursa
Karar vermekte güçlük
Kolayca kızmak / kolayca huzursuz olmak
Her zaman yorgunluk
Her zamankinden az veya fazla uyumak
Erken uyanmak
Her zamankinden az veya çok yemek
Sürekli olumsuz düşünceler taşımak
Ne yapmalıyız
•
•
•
•
•
•
•
Devlet Hastaneleri
Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Üniversite Hastanesi
Tedavi olunan kurum
Diğer
Psikiyatri uzmanına başvurunuz
Psikiyatrist gerekirse sizi bir psikologa
yönlendirebilir
Son Söz
• Dinlediğiniz için teşekkürler
• SORU ve
• CEVAPLAR