Biyolojik Çeşitlilik Biyolojik çeşitlilik dünyada yaşayan canlıların ve

Biyolojik Çeşitlilik
Biyolojik çeşitlilik dünyada yaşayan canlıların ve yaşam şekillerinin eşitliliği demektir. Bir
bölgede yaşayan canlı türleri, tür cinsindeki farklılıklar ve farklı yaşam biçimleri o
bölgenin biyolojik çeşitliliğini meydana getirir.
Biyolojik Çeşitlilik; Gen, Tür ve Ekosistem çeşitliliği olmak üzere üç kategoriye ayrılır.
Genetik Çeşitlilik
Bir tür içindeki çeşitliliği ifade eder. Bu çeşitlilik belli bir tür, populasyon, varyete, alt
tür ya da ırk içindeki gen farklılığıyla ölçülür.
Tür Çeşitliliği
Belli bir bölgedeki, alandaki ya da tüm dünyadaki türlerin farklılığını ifade eder. Bir
bölgedeki türlerin sayısı(yani o bölgenin "tür zenginliği") bu konuda kullanılan en önemli
ölçüttür diyebiliriz.
Ekosistem Çeşitliliği
Bir ekolojik birim olarak karşılıklı etkileşim içinde olan organizmalar topluluğu ile fiziksel
çevrelerinin oluşturduğu bütünle ilgilidir.
Ekosistem
Kendileri cansız olan fakat canlı topluluklarının oluşumunu, yapısını ve karşılıklı
etkileşimlerini etkileyen yangın, iklim ve besin döngüsü gibi faktörleri de içerir.
Dünyadaki tür çeşitliliği ekvatordan kutuplara doğru azalır. Bir bölgenin coğrafi yapısı,
iklim koşulları ekosistemdeki tür sayısını doğrudan etkiler.
Ülkemiz sahip olduğu biyolojik çeşitliliği ve endemik türleriyle dünya üzerinde önemli bir
yere sahiptir. Yeryüzünün sınırlı bir bölgesinde ya da yalnızca bir ülkenin sınırları içinde
yayılıl gösteren türlere endemik tür denir.
Türkiye coğrafi açıdan avantajlıdır ve bu avantaj biyolojik çeşitliliğe de yansımıştır.
Farklı alanların varlığı (deniz, göl, akarsu, dağlar vb.) bu konuda çok önemlidir ve ülkemiz
bunlara sahiptir.
Türkiye'nin Ekosistem ve Biyolojik Çeşitliliği
Orman Ekosistemleri
Karadeniz ve Akdeniz ormanlarında çam, göknar, kayın, meşe, dişbudak, sedir, akağaç ve
gürgen gibi ağaçlar bulunmaktadır.
Ülkemizde endemik bitki türlerinden en önemlileri Balıkesir'de Kaz Dağı göknarı,
Eğridir'de kasnak meşesi, Köyceğiz'de sıla ağacı, İspir'de İspir meşesi.
Ülkemiz ormanları hayvan türleri açısından da zengindir. Geyik, dağ keçisi, çakal, yaban
domuzu, ağaçkakan, kaplumbağa, şah kartal, esmer akbaba ve bazı baykuş türleri
ormanlarımızda yaşamaktadır.
Step Ekosistemleri
Stepler genellikle otsu bitkilerin oluşturduğu doğal çayırlık alanlardır. Ülkemizin yaklaşık
%28'ini stepler meydana getirir. Buralarda yetişen türlerden bazıları tarım, endüstri ve
sağlık alanları için değerlendirilir.
Türkiye'deki ekosistemler açısından bakıldığında eb zebgin ebdenik bitki türlerinin
steplerde oldğu görülmüştür. Bunlara örnek olarak Ankara çiğdemi, yanar döner çiçeği,
çban dikeni gibi bitki türleri, Anadolu miflonu, step vaşağı, gelengi gibi hayvan türleri
örnek verilebilir.
Avrupa'da nesli tehlikede olan kuş türlerinden toy, küçük kerkenez, yılan kartalı, şahin,
doğan, ibibik, bıldırcın gibi türler ülkemizin steplerinde yaşamaktadır. Ayrıca stepler
böcek türleri açısından da zengindir.
Sulak Alan Ekosistemleri
Doğal veya yapay sular, tatlı veya tuzlu sular, durgun veya akıntılı sular, farklı
derinlikteki bütün sular, sazlık ve bataklıklardır. Sulak alan ekosistemleri tropikal
bölgelerden sonra biyolojik çeşitliliği en fazla olan ekosistemlerdir.
Ülkemizde Van Gölü, Tuz Gölü, Kızılırmak, Fırat, Seyhan gibi büyük ırmaklar ve baraj
gölleri sulak alanlardır. Bu alanlar, sadece Türkiye'deki kuşlar için değil, göçmen kuşların
göç yolları üzerinde olması nedeniyle de büyük öneme sahiptir.
Örneğin dünyada nesli tehlike altında olan tepeli pelikan Manyas Kuş Gölü'nde, dik kuyruk
ördeği Burdur Gölü'nde kışı geçirir. Tuz Gölü flamingoları da bu bölgede yumurtalarını
bırakır ve yuva oluşturur.
Türkiye'nin sulak alanlarında saz, kamış, hasır otu, nilüfer gibi bitkilerin yanı sıra su
mercimeği gibi su altı bitkilerine de tastlanmaktadır.
Deniz ve Kıyı Ekosistemleri
Ülkemizde Karadeniz, Ege Denizi, Marmara Denizi ve Akdeniz geniş bir ekosisteme
sahiptir.
Ege Denizi birçok ada, adacık, deniz mağaraları ve kayalıklar yönüyle ekosistem çeşitliliği
açısından önemlidir. Örneğin; Ege Denizi'ndeki mağaralar Akdeniz foku ve birçok balık
türü için barınak oluşturmaktadır. Ayrıca bu denizler çeşitli balık türlerinin yanında
ticari önemi olan ve nesli tehlike altında olan kalkan, uskumru ve kılıç balığı gibi türlerin
yaşama alanlarıdır.
Dağ Ekosistemleri
Alp-Himalaya dağ kuşağında yer alan ülkemizin yarısında dağ ekosistemi görülmektedir.
Dağların uzanışı ve yüksekliği farklı bitki ve orman ekosistemlerinin oluşmasını
sağlamıştır.
Örnek: Doğu Karadeniz bölgesinin ladin ormanları bakımından zengin olması.
Ülkemizde son yıllarda yapılan çalışmalarda bugüne kadar bilinmeyen 130'dan fazla bitki
türü tespit edilmiştir.
Ülkemizin farklı ekosistemlerinin varlığı dolayısıyla biyolojik çeşitliliğin zenginliği
dünyadaki doğal yaşamın varlığı ve sürdürebilirliği açısından önemlidir.
Besin maddesi, ilaç ham maddesi, sanayi ham maddelerinin sağlanması açısından
biyoçeşitlilik ekonoik öneme sahiptir.
Türkiye'nin Endemik Bitkileri
Bitki İsmi
Bulundğu Yer
Orkide
Maraş
Badem
Elazığ, Hakkari, Van
Kuşkonmaz
Antalya, Konya, Mersin
Kiraz *
Amasya, Tokat
Nohut *
Antalya, Mardin
Tere
Niğde, Adana
Keten
Amasya, Ankara
Kekik
Adana, Tunceli
Armut *
Samsun
Üvez
Rize
Turp
Antalya
Safran
Safranbolu
Sığla Ağacı
Köyceyiz
Ada Çayı
İzmir
( * işaretli olanların bazı türleri endemiktir.)
Türkiye'nin Endemik Hayvanları
Hayvan İsmi
Bulunduğu Yer
Van kedisi
Van
Kayseri kertenkelesi
Kayseri
Sivas kangalı
Sivas
Dağ horozu
Rize
Deniz kaplumbağası
Fethiye
Büyük toy
Bitlis
Kara leylek
Erzurum
Ankara keçisi
Ankara
Tiftik keçisi
Ankara
Denizli horozu
Denizli
Canik atları
Samsun
Sülün
Samsun
Toros kurbağası
Toros Dağları
Silifke dikenli faresi
Silifke
Alageyik
Doğu Anadolu
Amonos Yılanı
Hatay
Karadeniz Alası
Karadeniz
İnci kefali
Doğu Anadolu
Nesli Tehlike Altında Olan Bazı Canlılar
Canlı İsmi
Bulunduğu Yer
Kardelen
Karadeniz Bölgesi
Göl soğanı
Trakya Bölgesi
Kar çiçeği
Maraş, Erzincan
Yanar döner çiçeği
Ankara
Kelaynak
Şanlıurfa
Toy
Doğu Anadolu
Sülün
Samsun
Flamingo
İzmir
Tepeli Pelikan
Kuş Gölü
Sinek Kuşu
Peru
Volkan Tavşanı
Meksika
Karakuş
Türkiye, Hindistan
Küçük Karabatak
Güney Avrupa
Mersin Morinası
Akdeniz
Kutup Ayısı
Kuzey Kutbu
Albatros
Güney Yarımküre