KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ÜLKEMİZDE ENDEMİK BİTKİLER

X. ULUSAL EKOLOJİ VE ÇEVRE KONGRESİ
04-07 EKİM 2011, Çanakkale
KÜRESELİKLİMDEĞİŞİKLİĞİNİNÜLKEMİZDEENDEMİKBİTKİLERÜZERİNE
ETKİLERİ
VildanOKUMUŞ
SüleymanDemirelÜniversitesi,Fen‐EdebiyatFakültesi,BiyolojiBölümü,Isparta
Küreseliklim değişimive bununensomutgöstergesiolanküreselısınmanın
sebebiolanseragazları,esasolarakfosilyakıtlarınınyakılması,sanayi,ulaştırma,arazi
kullanım değişikliği, katı atık yönetimi ve tarımsal faaliyetlerden kaynaklanmaktadır.
Türkiye’de1990’lıyıllardan itibarendaha belirginhalegelen küreselısınmaveiklim
değişliği, kritik sıcaklık düzeylerindeki değişiklik oranları; dar yayılış alanına sahip
olanendemiktürler,artansıcaklıkveazalanyağışabağlıolarak,dahafazlariskaltına
girebilirveyatamamenortadankalkabilir.
Türkiye sınırları içerisinde “Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı” na göre 3000
civarında endemik bitki türü bulunmaktadır. Bu bitkilerden 171’i CR, 774 bitki
türümüz EN, 688 bitki türü VU kategorisindedir. Bu bitkilerden 152 tanesi
antropojenik tehdit altındaki nadir bitkilerimizdir. Ülkemizde potansiyel risk altında
olan soğanlı bitkilerden 300’e yakını endemik özellik göstermektedir. Bu bitkiler
içinde Liliaceae familyasına ait 54 EN, 30 VU kategorisinde, İridaceae familyasına ait
16 EN, 15 VU kategorisinde bitki türü bulunmaktadır. Kış ve erken ilkbaharda
çiçeklenen bu bitkiler ve bu bitkilerin yer aldığı ekolojik zincir, kış yağışlarının
azalması ve özellikle kış sıcaklığının artmasından olumsuz etkilenirler. Özellikle
endemik bitki türleri değişen habitat alanlarında istilacı bitki türleriyle rekabet
edemeyerek alandan uzaklaşmaktadırlar. Bu çalışmada küresel ısınma tarafından
tehdit edilen bitki türlerinin listeleme çalışması yapılmıştır. Bu bitkilerin kültüre
alınması, gen bankaları ve herbaryumların oluşturulması küresel ısınma tehdidinden
korunmalarıiçingerekligörülenönlemlerolarakönerilmiştir.
AnahtarSözcükler:Küreselısınma,Endemik,Tehlike,İklimdeğişikliği,Türkiye
446