Orta Vadede (Dönemde) Piyasa Dengesi

B.E.A.
Orta Vadede (Dönemde) Piyasa Dengesi:
P
AS
A
P
Pe
AD
Yn
Y
Y
Böyle bir dengede denge şartı A noktasında gerçekleşmektedir. Üretim Y kadar piyasa fiyat
düzeyi ise P seviyesinde gerçekleşmektedir. Olaya AS eğrisi açısında bakacak olursak
ekonominin maksimum üretim yapabilecek seviyesi Yn düzeyidir. Ekonomi istese de reel
olarak bu düzeyin üzerine çıkamaz. Öyle ise A noktasında gerçekleşen üretim fiyatlar
düzeyindeki bir artışla nominal bir gelişme büyüme sergilemektedir. Yani Yn kadar üretim
olması gereken Pe düzeyinden piyasada işlem görmektense daha yüksek bir enflasyonla P
fiyat seviyesinden Y gibi nominal bir düzeyde ekonomi dengeye gelmektedir.
Böylesi bir durumda ekonomideki denge fiyat düzeyi olması gerekenin üzerinde bir seviyede
bulunmaktadır. İşçiler işverenlerinden daha yüksek düzeyde ücret talep ederler (teoriye göre)
böylelikle AS eğrisi yukarı doğru bir kayma gösterir.
AS2
P
AS1
B
Pe=P
A
P
Pe
AD
Yn
Y
Y
Böylelikle üretim doğal seviyesine geri dönmüş olur. Ve piyasa fiyatı bekleninilen seviyesine
geri dönmüş olur.
Orta Vadede Dengenin Değişimi
Orta vadede piyasadaki talebin fonksiyonu:
Y=Y(M/P,G,T) dir. Yani ekonomide toplam talep reel para arzından, kamu harcamalarından
ve vergilerden etkilenmektedir.
Para Politikasında Bir Değişme:
P
AS1
B
P
Pe
AD2
A
AD1
Yn
Y
Y
Bir ekonomide merkez bankası tarafında piyasaya para enjekte edildiği zaman piyasada para
miktarı artmaya başlar. Ekonomideki artan para piyasadaki mallara yöneldiği zaman malların
fiyatları artar. Yani fiyat düzeyi Pe’den P’ye yükselir. Ekonomideki üretim reel düzeyinde
kalmasına rağmen Yn yüksek fiyatlardan alınıp satıldığı için Y düzeyinde gerçekleşir.
AS2
P
AS1
P2
C
B
P1
AD2
Pe
A
Yn
Y
AD1
Y
Böylesi bir durumda piyasadaki fiyatların yükselmesi işçilerin işverenlerinden daha yüksek
ücret talep etmelerine neden olmakta ve AS eğrisi yukarı doğru kaya bilmektedir. Daha yukarı
kayan bir AS eğrisi ile ekonomi doğal üretim seviyesine Yn ulaşmaktadır. Fiyat düzeyinde bir
artış yaşanma kaydıyla.
Para arzında yaşanan bu duruma paranın yansızlığı denmektedir. Bir ekonomiye enjekte
edilen para arzı ekonominin üretim düzeyini etkilememekte yalnızca ekonomideki fiyat
düzeyini enflasyonu artırmaktadır.
Bütçe Açıklarının Azaltılması (Maliye Politikası):
Bir ekonomide bütçe açıklarının azaltılması (G) kamu harcamalarının azaltılması ve vergi (T)
gelirlerinin arttırılması ile gerçekleşebilmektedir. Böylesi bir gelişim AD toplam talep
eğrisinin sola doğru kayması ile sonuçlanabilmektedir.
P
AS1
A
AD1
Pe
P1
AD2
B
Y
Yn
Y
Fiyatlar seviyesinde gerçekleşen gerileme işverenlerin işçilerine daha düşük düzeyde ücret
vermeye yöneltir. Ücretlerdeki düşüşle AS eğrisi sağa doğru kayar. Ve ekonomi doğal üretim
düzeyine yönelir.
P
AS1
AS2
A
P2
AD1
P1
Pe
C
AD2
B
Y
Yn
Y
Girdi Fiyatlarında Değişmeler (Petrol Fiyatlarındaki Artış):
Bir ekonomide girdi fiyatlarında bir gelişme bir artış yaşanması söz konusu malı fiyatının
artmasına işsizliğin artmasına ve üretimin azalmasına neden olmaktadır.
Bir malın fiyatı P=(1+μ)W idi. Eğer bir ülkede girdi fiyatlarında bir artış yaşanırsa işverenler
serbest piyasada rekabet yapabilmek için mallarının fiyatının arttırmazlar işçi ücretlerini
düşürürler. İşçi ücretlerinin düşmesi işsizlik oranının artmasına neden olmaktadır.
W/P
1/1+μ
(1/1+μ)1
WS
U işsizlik oranı
U1
U2
Diğer taraftan üretim maliyetinin artması beraberinde AS eğrisinin yukarı kaymasına neden
olmaktadır. Üretimin azalması ile fiyatların artması yani enflasyonun yaşanması ile
ekonomide yeni bir gelişme yaşanır. Bu gelişmeye verilen as stagflasyondur. Stagflasyon
üretimdeki azalış ile enflasyonun yani fiyat artışının beraber yaşanmasıdır.
AS2
P
AS1
AD
P2
B
A
P1
Yn2
Yn1
Y