kök hücre aferezi

KÖK HÜCRE AFEREZİ
HEMATOPOİESİS
Kandaki sellüler bileşenleri üretim süreci
Erişkinlerde, kemik iliği içeren pelvis, sternum, vertebral ve kafatasında
kemik iliği mikroçevresinde üretilir
HEMATOPOIETIK KÖK HÜCRE
Kök hücre ve progenitör hücreler kendi
hücrelerinin yüzeyinde belli bir protein
eksprese etmektedir
• CD34
CD34+ hücreler bir akım sitometri
kullanılarak ölçülebilir.
Fakat, CD34 eksprese eden tüm
hücreler kök hücre veya progenitör
hücre değildir.
KEMİK İLİĞİ NİŞİ
•
Stromal hücreler kemik iliğini destekler.
•
Bu hücreler kemokin kök hücre derive faktör-1 alfa (SDF-1)
salgılar ve kök hücrelerin birbirine bağlanmasında etkilidir.
•
Kök hücreler CXCR4 salgılar ve bu sitokin kök hücreleri kemik
iliği mikroçevresine bağlar.
KÖK HÜCRE KAYNAKLARINDA HÜCRE ÖZELLİKLERİ
Kemik İliği
Periferik Kan ★
Kord Kanı
MNH 108/kg
2 (0.5-7)
8 (3-50)
0.5 (0.1-10)
CD 34 (+) 106/kg
3 (0.7-15)
7 (3-40)
0.5 (0.1-5)
CFU-GM 104/kg
6 (1-24)
47 (14-390)
2 (1-21)
CD3 (+) 106/kg
30
300
★
Aferez sonucu
KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYON
ENDIKASYONLARı
Hematolojik maligniteler
• Akut lösemiler:
• AML
• ALL
• MDS
• Kronik lösemiler: KML
• Lenfomalar: Hodgkin ve NHL
Ciddi Aplastik anemi
İmmün yetmezlik sendromları
Otoimmün hastalıklar
Solid Tümörler
KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYON
TIPLERI
Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu
• Kemik İliği
• Periferik Kök Hücre
• Göbek Kordon Kanı
Kord Kanı Transplantasyonu
Otolog Kök Hücre Transplantasyonu
• Kemik İliği
• Periferik Kan Kök Hücre
KÖK HÜCRE VERİCİ KAYNAKLARI
Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu
• Akraba gönüllü vericiler (kardeş, anne, baba)
• Akraba dışı gönüllü vericiler
Otolog Kök Hücre Transplantasyonu
• Hastanın kendisi
KÖK HÜCRE VERİCİ SEÇİMİ
• HLA tam uygun ve sağlıklı gönüllü bireyler allojeneik kök hücre
vericisi olabilir.
• Verici seçiminde kan grubu uygunluğu aranmaz.
• Sağlıklı donorlere
uygulanmaktadır.
•
işlem
öncesi
G-CSF
(10μgr/kg/günx5)
Hastanın damar yolu değerlendirmesi yapılır gerekirse katater
takılır.
KÖK HÜCRE VERİCİ HAZIRLANMASI
• Eğer vericiden kemik iliği alınacak ise bu ameliyathane
koşullarında genel anestezi altında yapılır.
• Kemik iliği toplanması sonrasında 3 ay oral demir tedavisi
önerilir.
•
Mutlaka işlem öncesi tüm vericilerden yazılı onay alınır.
KÖK HÜCRE TOPLAMA
Kemik iliği kök
hücreleri, bilateral
posterior iliak
krestten anestezi
altında alınabilir.
AFEREZ
Hastanın ya da gönüllü vericinin kanının, tıbbi bir
cihazdan geçirilmek sureti ile bir veya birden fazla
bileşenine ayrıldığı ve kalanın ekstrakorporel bir
tedavi ile veya tedavisiz geriye döndürüldüğü veya
ayrıştırılan bileşenin değiştirildiği bir işlemdir.
AFEREZ TİPLERİ
¾ DONÖR AFEREZİ
• Plazmaferez
• Sitaferez
– Trombositaferez
– Granülositaferez
¾ PERİFERİK KÖK HÜCRE AFEREZİ
• Otolog
• Allojeneik
¾ TERAPÖTİK AFEREZ
• Sitaferez
• Terapötik
Plazmaferez
• Ekstrakorporeal
Fotoferez ~ EKP
• Adsorbtif Sitaferez
KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU
Periferal kandaki kök hücre içeriği kemik iliğinden daha azdır
• Kemik İliğinde hücrelerin %3-5’i CD34 eksprese eder
• Periferal kanda ise sadece hücrelerin %0.03-% 0.05 CD34
eksprese eder
OTOLOG KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU
Mobilizasyon; periferal kandaki kök hücre içeriğini artırmak için
kullanılan yöntemler
• Kemoterapi
• Periferik kanda progenitor hücre konsantrasyonu yaklaşık 20-25 kat artırır
• Sitokin (G-CSF)
• Kombinasyon (Kemoterapi + Sitokin)
• Periferik kanda progenitor hücre konsantrasyonu yaklaşık 100-160 kat
artırır
• Plerixafor (Mozobil + Sitokin)
10 Mart 2010 tarihli ve 27517
sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak
yürürlüğe giren «Terapötik Aferez
Merkezleri Hakkında Yönetmelik»
2013 YILI HAZİRAN AYI SONU İTİBARİ İLE
MERKEZ SAYILARI
Terapötik Aferez
Merkezi Sayısı
Terapötik Aferez
Eğitim Merkezi Sayısı
Sağlık Bakanlığı
10
2
Üniversite
33
10
Sağlık Bakanlığı -Üniversite
2
0
Özel Hastaneler
15
0
Diğer
(Ankara GATA)
1
0
61
12
Kurum Adı
Toplam
TERAPÖTİK AFEREZ EĞİTİMİ ALAN PERSONEL SAYISI
Eğitimlerin Yıllara Göre Dağılımı
Yıl
Sorumlu Hekim
Sağlık Personeli
Toplam
2010-2011
13
136
149
2012
16
96
102
2013 İlk 6 Ay
15
66
81
Toplam
44
297
331
Granülositaferezi
Eritrositaferez
637
493
276
964
597
KÖK HÜCRE
AFEREZİ
1026
218
2493
MERKEZ TOPLAM
Otolog Kök Hücre
Toplama
Allojeneik Kök
Hücre Toplama
İMMÜNADSORBSİYON
TERAPÖTİK AFEREZ
KASKAT FİLTRASYON
Fotoferez
12391 11875
Lipid Aferez
Plazmaferez
Trombositaferez
Lökoaferez
2012 YILI TERAPÖTİK AFEREZ MERKEZİ
FAALİYETLERİ
TERAPÖTİK AFEREZ MERKEZİ FAALİYETLERİ
1042 29045
AUTOLOGOUS PERIPHERAL
COLLECTION:
1998 ACTIVITY FOR TURKEY
BLOOD
STEM
CELL
10 farklı merkezde 82 hastada toplam 145 allojeneik
N Üskent, A Özet, Ö Arslan, SB Omay, A Ünal, S Anak, S
periferik
hücre
aferezi
Paydaş, S kök
Beşışık
Kalayoğlu,
F Arpacı, A Öztürk, S Çağırgan, L Ündar, E
Ovalı, S Kansoy, M Bayık, AU Ural, Z Gülbaş, O İlhan. On behalf of
Turkish Apheresis Group
17 farklı merkezde 271 hastada toplam 981 otolog
NATIONAL
OF ALLOGENEIC PERIPHERAL
periferik
kökSURVEY
hücre aferezi
BLOOD STEM
CELL APHERESIS PRACTICE IN TURKEY (1998)
O İlhan, SB Kalayoğlu, M Bayık, L Ündar, A Tanyeli, S Anak, G
Gedikoğlu, Ö Arslan, S Kansoy, A Yalçın, T Soysal. On behalf of
Hemapheresis Subcommittee of Turkish Society of Hematology.
ASFA 2000 SÖZEL BİLDİRİLER (6-8 Nisan, Las Vegas, USA)
Toplam 547 allojeneik periferik kök hücre aferezi
(%277 ARTIŞ)
1747 otolog periferik kök hücre aferezi (%78 ARTIŞ)
Türkiye’de
İlk Allo PKHT olgusu
(1993)
•
•
•
•
•
•
•
Hasta 19y, erkek, Ağır Aplastik Anemi
Verici 16y, erkek kardeş, HLA tam uyumlu
Mobilizasyon rejimi :2.5 mcg/kg/g G-CSF10gün
Hazırlama Rejimi :CYC + ATG
Toplanan MNH :2.2x108/kg
Lökosit engrafman (BK>1000)
: 17. gün
Trombosit engrafman (Tromb>50000) : 26. gün
O.İlhan
TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
TÜRKİYE’DEKİ MEVCUT DURUM
TÜRKÖK PROJESİ
• Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi kısaltması
• Ulusal Kemik iliği Bankası
• 7 Kasım 2013 tarihinde işbirliği protokolü hazırlanmış, bu
protokol ile Türk Kızılayı ‘’Kök Hücre Bağışçısı Kazanımı’’
görevini üstlenmiştir.
• Hazırlık çalışmalarını tamamlayan Türk Kızılayı Ağustos
2014 ayı itibariyle bağışçı kazanımı çalışmalarına fiilen
başlamıştır.
TÜRKÖK PROJESİ
Gönüllü Verici Merkezi
• Bilgilendirme
• Yazılı izinleri alma
• Kayıt yapma
• Kan örneklerini Kızılay tarama laboratuvarına
gönderir ve seroloji (HbsAg, Anti HCV, Anti HIV ve
Sifiliz) ve hemogram testlerini yapar.
• Sonuçların uygun olması durumunda kan
numunelerini Doku Tiplendirme Laboratuvarına
(Bakanlık Bünyesinde kurulacak) gönderir.
TÜRKÖK PROJESİ
• Uygun vericiyi tespit edelir. Çağırılması için Kızılay Kök Hücre Koordinasyon
Merkezine bildirir.
• Kızılay tarafından Gönüllü Verici adayına ulaşılır, kişinin bağış yapacağı onayı
alınır, durumu Bakanlığın ilgili bölümüne (TÜRKÖK) bildirir.
• Bağış onayı alınan Gönüllü Verici adayı Gönüllü Verici Merkezine davet edilir.
Kızılay tarafından tekrar serolojik testler (HbsAg, Anti HCV, Anti HIV ve Sifilis) ve
kan sayımı yapılır. Test sonuçlarına göre verici olmasına engel bulunmayan
adaylardan ileri doku tipleme testi yapılması için kan alınır ve Doku Tiplendirme
Laboratuvarına ulaştırılır.
TÜRKÖK PROJESİ
• İleri tiplemesi testi uygun bulunan Gönüllü Verici ile iletişime geçilmesi,
evinden alınarak nakil merkezinin bulunduğu İl’e getirilmesi, hastanede
kalmadığı sürede otelde konaklama hizmetinin verilmesi, nakil işlemi
öncesi ve sonrasında hastaneden evine getirilmesi, seyahat ve
hastanede refakat hizmeti verilmesi, nakil sonrası Gönüllü Vericilerin
kısa ve uzun dönem sağlık durumlarının izlenmesi, gerekli
müdahalelerin yapılması, Bakanlık (TÜRKÖK) tarafından
gerçekleştirilecektir.