hayvansal dokuların görevleri

Hayvansal Dokular
Bağ ve Destek Doku
Epitel Doku
Kas Doku
Örtü Epiteli
Temel Bağ Doku
Düz Kas
Salgı Epiteli
Kıkırdak Doku
Çizgili Kas
Duyu Epiteli
Kemik Doku
Kalp Kası
Yağ Doku
Kan Doku
Sinir Doku

A.Tek katlı epitel:Yan yana dizilmiş hücrelerden oluşur.Hücreleri
yassı,kübik veya silindiriktir.
a.Tek katlı yassı epitel: Akciğer alveolleri,kan damarlarının iç yüzü ve
kılcal damarlarda bulunur.
b.Tek katlı kübik epitel:Omurgalı böbreklerinde,tiroit bezinde bulunur.
c.Tek katlı silindirik epitel:Omurgalının solunum
yollarında,incebağırsakta bulunan silindirik epitel emme görevi yapar.



B.Çok katlı epitel:
Üst üste sıralanmış hücrelerden oluşur.Omugalıların
derisinde bu doku vardır.
Bu epitel dokuyu incelediğimizde en altta
silindirik,ortada kübik,üstte ise yassı epitelden
oluşmuştur.
En üstteki epitel genellikle ölüdür.Bu ölü hücre alttaki
canlı hücreleri dış etkilerden korur.Kan damarı içermez.
 A.Tek
hücreli bezler: Silindirik
hücrelerden oluşur.Bunlara “goblet”
hücresi denir.
 Toprak solucanının derisinden,sindirim
kanalından,solunum organlarından
salgılanan mukus buna örnektir.




B.Çok hücreli bezler: Salgı yapan hücrelerin bir araya
gelmesi ile oluşurlar.
Salgılarını bir kanala ve buradan vücut boşluğuna veren
bezlere ekzokrin(dış salgı) bezi denir.
Tükrük bezi,mide ve bağırsak bezleri ile gözyaşı bezleri
dış salgı bezleridir.
Salgılarını doğrudan kana veren bezlere endokrin(iç
salgı) bezi denir.Bunlar kanalsız bezlerdir.Salgılarına
hormon denir. Hipofiz,tiroit,paratiroit,böbreküstü
bezleri birer iç salgı bezidir.
BAĞ DOKU




Doku ve organları birbirine bağlar.Vücudun her yerinde
bulunur.Buna katılgan doku da denir.
Hücreler ve hücreler arası maddelerden ve liflerden
oluşur.Hücreler arasında bu hücreler tarafından
salgılanan ara madde bulunur.
Ara maddede ağsı,kollogen,elastik lifler olmak üzere 3
tipte lif görülür.Ara madde miktarı çok,bağ dokusu
hücreleri azdır.
Bağ dokusunu oluşturan asıl hücrelere fibroblast
denir.Diğer önemli hücreler ise mast hücreleri ve
makrofajlardır.
KAN DOKU
KAN DOKUSU: Kan,çeşitli maddeleri taşıma,vücudu
mikroplara karşı koruma,vücut ısısını düzenlemek
gerektiğinde pıhtılaşma gibi görevler yapar.
 Hücreler ve hücreler arası maddelerden
oluşmuştur.Damarlar içinde dolaşır.
 Plazma denilen ara maddesi sıvıdır.Plazmanın çoğunu su
oluşturur,ayrıca sindirilmiş
besinler,hormonlar,enzimler,antikorlar,erimiş gazlar ve
artık maddeler içerir.Hafif bazik özelliktedir.


Alyuvar(Eritrosit); ortası çukur,kırmızı renkli kan
hücresidir.Başlangıçta çekirdeklidirler ama kana karışırken
çekirdeklerini kaybederler.Alyuvarlar akciğerden aldıkları
oksijeni vücut hücrelerine,vücut hücrelerinden aldıkları
karbondioksiti akciğere götüren hücrelerdir.
Oksijen ve karbondioksit taşınmasında yapısında bulunan
demirli bir protein olan hemoglobin görev yapar.Bir alyuvar
yaklaşık 280 milyon hemoglobin molekülüne sahiptir.
Alyuvarların ömrü yaklaşık olarak 120 gündür.Yaşlı alyuvarlar
dalakta ve karaciğerde parçalanır.Kemik iliğinde yenisi
üretilir.Birim zamanda dokulara ulaşan oksijen miktarının
azalması vücutta alyuvar üretimini hızlandırır.

a.Kan kaybı
b.Deniz seviyesinden yükseklere çıkılması
c.Bazı solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları
gibi durumlarda alyuvar üretimi artar.
Yüksek yerlerde yaşayanlarda sahildeki
insanlardan daha fazla alyuvar
bulunur.Olgunlaşmış alyuvarlarda
çekirdek,ribozom,e.retikulum ve mitokondri
yoktur.

Akyuvarlar(Lökositler); çekirdekli,gerçek
kan hücreleridir.Kan sıvısı içinde aktif hareket
ederler.Hemoglobin taşımadıkları için
renksizdirler.Kanda ortalama 7000-9000
kadardır.Bu sayı:
a.Mikrobik hastalıklar
b.Vücuda giren yabancı proteinler,bakteri ve
kimyasal toksinler
c.Doku tahribi halinde sayısı artar.

Akyuvarlar vücudu hastalıklara karşı
korur.Monositler,mikropları fagositozla
yutar ve parçalar.Çoğu zaman amipsi
hareketlerle kan damarlarından çıkarak
doku sıvısındaki mikropları yok
eder.Ayrıca bazı lenfositler vücuda zarar
veren maddelere karşı “antikor” üretirler.
 Kan
pulcukları(trombositler); kemik
ilğindeki dev hücrelerin(megakaryosit)
parçalanması sonucu sitoplazma
parçalarıdır.Ömürleri birkaç gündür.Kanın
pıhtılaşmasında etkili olan özel bir protein
bulundururlar.Buna trombosit
tromboplastini denir.
KIKIRDAK DOKU

KIKIRDAK DOKU: Esnek,dayanıklı,hafif sert
dokudur.Omurgalılarda kemik doku ile beraber iskeleti
oluşturur.Köpekbalıkları hariç diğer omurgalılarda
embriyo geliştikçe kıkırdak doku yerini kemik dokuya
bırakır.
Bu doku,kıkırdak hücreleri “kondrosit” ile hücrelerin
arasını dolduran ara madde “kondrinden”
oluşur.Kondrosit bir kapsülle çevrilidir.
Kıkırdak dokuda kan damarı bulunmaz.Besin ve gerekli
maddeler difüzyonla etrafını saran bağ dokunun
kılcallarından alınır.Metabolizma ürünü artıklarıda yine
difüzyonla atılır.

Kıkırdak doku,ara maddesine göre hiyalin,elastik
ve lifli kıkırdak olmak üzere 3’e ayrılır.
a.Hiyelin kıkırdak; soluk borusu,kaburga
uçları,uzun kemiklerin başı ve burunda yer
alır.Bütün omurgalıların embriyoları ile kıkırdaklığı
balıkların embriyo ve erginlerinde bulunur.
b.Elastik kıkırdak; dış kulak yolu,kulak kepçesinde
bulunur.
c.Lifli kıkırdak; uzun kemiklerin eklem yerinde yer
alır.Kollojen lifleri fazladır.Hücreler arası madde ve
hücreleri azdır.
KEMİK DOKU



KEMİK DOKUSU: Omurgalıların iskeletini oluşturan
kemikler,kemik dokusundan meydana gelir.Vücudun
en sert dokusudur.Vücuda destek sağlar,iç organlara
tutunma yüzeyi oluşturur.
Kemik hücrelerine “osteosit” denir.Kemik hücreleri
osein denilen proteinli madde ile madensel
tuzlardan oluşan bir ara madde içinde bulunur.
Madensel tuzların çoğunu magnezyum
fosfat,kalsiyum karbonat ve kalsiyum florür
oluşturur.Bu maddelerin miktarı canlının yaşına göre
değişir.

Kemik doku sıkı ve süngersi olmak üzere 2’ye ayrılır.
Sıkı kemik doku,sert bir kitledir.Sert kemik dokuda denir.İskeleti


oluşturan tüm kemiklerin dış yüzeyinde uzun kemiklerin gövdesinde
bulunur.Kemik hücreleri sitoplazmik uzantılarla birbirine
bağlanır.Hücreler iç içe geçmiş daireler üzerinde bulunur.Dairelerim
merkezinde boydan boya uzanan boşluklara havers kanalı denir.
Havers kanallarını birbirine bağlayan yan kanallarada volkmen
kanalları adı verilir.Bu iki kanalında içinden kan damarları ve sinir
uzantıları geçer.
Süngerimsi kemik doku,uzun kemikleri baş kısmını,kısa ve yassı
kemikleri iç kısmını doldurur.Gözenekli bir yapısı vardır.Bu
gözeneklerin içi kırmızı kemik iliğiyle doludur.
KAS DOKU

KAS DOKUSU: Kasılıp gevşeme yeteneğinde olan
bir dokudur.Bu özelliğinden dolayı canlının
hareketini ayrıca kalp,mide ve solunum
organlarının çalışmasını sağlar.Hücreler arası
maddeleri yoktur.
Kas hücrelerinin zarına sarkolemma,
sitoplazmasına sarkoplazma denir.Sarkoplazma
kasılıp gevşeme özelliğindeki liflerden
yapılmıştır.Bu liflere miyofibril adı verilir.Aktin ve
miyozin denilen proteinden yapılmıştır.kasılma için
gerekli enerji ATP’den sağlanır.

Kaslar yapı ve çalışmaları bakımından üç
çeşittir.Bunlar;
1.Düz kas, 2.İskelet kası, 3.Kalp kası.
1.Düz kaslar; uzun ,iğ biçimli,sivri uçlu
hücrelerden yapılmıştır. Hücrenin ortasında yassı
ve uzun bir çekirdeği vardır.
Bağırsak,mide,damarlar gibi iç organların yapısında
bulunur.İsteğimiz dışında çalışır,çalışması otonom
sinir sisteminin denetiminde gerçekleşir.Yavaş
kasılır ancak kasılı kalabilme süreleri uzundur.Yani
geç yorulurlar.

2.Çizgili kaslar; uzun,silindirik ve kalın uçlu
hücrelerdir.Plazma zarları eridiği için çok
çekirdekli bir görünümleri
vardır.Çekirdekleri kenarda yer alır.
Çizgili kaslar iskeleti sara ve hareketi
sağlar.İstediğimizle çalışır.Çalışması beyin
tarafından düzenlenir.Kasılma hızı
yüksektir.Kasılı kalma süresi kısadır.Yani
çabuk yorulurlar.

3.Yürek(Kalp); kası,bir çeşit çizgili
kastır.Kalbin kaslı yapısını oluşturur.Çok
çekirdeklidir.Çekirdekleri ortadadır.Enine
boyuna çizgilidir.Dallanmış ve birbiri ile
kaynaşmış silindirik,uzun liflerden
oluşur.Uyartı bir liften diğerine
iletilir.İsteğimiz dışında çalışır.Çalışması
otonom sinir sistemi ile düzenlenir.
SİNİR DOKU

SİNİR DOKUSU:Sinir dokusu sinir
hücreleri(nöron) ile bunların arasında
bulunan destek sağlayan rejenerasyon ve
koruma görevi yapan nörogliyalardan
oluşur.Bir nöronda iki kısım bulunur.
a.Sinir gövdesi:Sitoplazma ve çekirdeği
kapsar.Hücreden uzanan sinir liflerine
sahiptir.


b.Uzantılar: Uzun ve tek olan uzantıya akson
denir.Beyin ve omirilikte bulunan aksonların
etrafı miyelin kılıf ile örtülüdür.Bu kılıf
Schwann hücrelerinin aksona dolanmasıyla
oluşur.
Miyelinli aksonlarda uyartılar hızlı
iletilir.Otonom sinir sisteminin iç organlarda
sonlanan aksonlarında miyelin bulunmaz.Kısa
birden fazla olan uzantılara ise dendrit denir.
Kıkırdak dokuda
 1.sinir hücreleri
 11.kılcal damarlar
 111.hücreler arası madde, gibi yapıların
hangileri bulunmaz?
 A) yalnız 1
 B)yalnız 11
 C)yalınız 111
 D) 1 ve11
 E)11 ve 111

cevap: D

İnsan vücudunda aşağıdaki dokulardan
hangisi bağ ve destek dokudan farlılaşarak
meydana gelmiştir ?
 A)kas doku
 B)kıkırdak doku
 C)kemik doku
 D)kan doku
 E) temel bağ doku

cevap : A

Aşağıdakilerden hangisi bağ veya
özelleşmiş dokularına ait hücrelerden biri
değildir?
 A)sinir hücresi
 B)kıkırdak hücresi
 C)kemik hücresi
 D)makrofaj hücresi
 E)alyuvar hücresi

cevap : A

Omurgalı hayvanların kan dokusunu
oluşturan,
 1.alyuvar
 11.akyuvar
 111.kan plazması yapılarından hangileri
CO2 taşımakla görevlidir ?
 A)yalnız 1
 B)yalnız 111
 C)1 ve 11
 D)11 ve 111
 E)1 ve 111
cevap :E

Kan sıvısında bulunan akyuvarlar,
 1)antikorlar üretebilme
 11)fagositoz yapabilme
 111)ekzositoz yapabilme
 1V)damar dışına çıkabilme
 Özelliklerinden hangilerine sahiptir ?
 A)1 ve 11
 B)11 ve 1V
 C)1, 11,111
 D)1,11, 1V
 E)1 ,11 ,111, 1 V

cevap : E

Aşağıdakilerden hangisi temel bağ dokuya
ait hücrelerden biri değildir ?
 A)mast
 B)fibrosit
 C)makrofaj
 D)melanosit
 E)osteosit


cevap : E
AHMET ASIM ŞENGÜL
1011211047
2/A I.ÖĞRT